پرسش

به نام خدا
در ماجرای حضرت موسی(ع) و خضر(ع) حضرت موسی یك بار آنجا كه مردم از او پرسیدند كه آیا تو دانا ترین فرد هستی گفت آری و بعد متوجه شدند اشتباه كردند ونیز وقتی نتوانستند به عهد خود عمل كنند و به حضرت خضر اعتراض كردند.
آیا یك پیامبر نباید از هر گونه اشتباه و خطایی به دور باشد و آیا این با عقاید ما شیعیان مقایر نیست؟كه ما می گوییم مگر می شود كسی كه خطا می كند راهنمای مردم باشد.

پاسخ

دوست عزیز!
سؤال شما سؤالی دقیق و قابل توجه است كه این خود حاكی از روحیه علمی شما دارد. لذا برای برطرف شدن این ابهام نیاز به دقت و تأمل دیگری است، كه إنشاءالله، پس از توجه به این مطالب آن ابهام نیز به راحتی از بین می‌رود.
ما یك عالم تكوین داریم و یك عالم تشریع. عالم تكوین عالم بودن و نبودن است و با اصل خلقت و وجود موجودات سر و كار دارد، و اگر كسی در این زمینه از طرف خداوند ولایت داشته باشد می‌تواند كارهای خارق‌العاده‌ و دخالت و تصرف‌هایی در عالم خلقت انجام دهد. ولی عالم تشریع عالم باید‌ها و نبایدها است كه مربوط به افعال و گفتار و ... انسانها است و عبارت از امر و نهی و تكالیف الهی دارد، بدون اینكه ناظر به اصل خلقت و وجود و تكوین انسان باشد.
البته این دو عالم تكوین و تشریع، با هم تباین و ضدیتی ندارند و در هماهنگی كامل با یكدیگرند، منتهی زاویه دید آنها با هم متفاوت است.
با توجه به این مطالب، باید گفت كه حیطه ولایت حضرت موسی(ع) و حضرت خضر(ع) با هم متفاوت بوده است. حضرت موسی(ع) پیامبری الهی و دارای ولایت از طرف خداوند در عالم تشریع است، ‌و حضرت خضر(ع) دارای ولایت از طرف خداوند در عالم تكوین می باشد. به عبارت دیگر مورد و متعلق ولایت آنها متفاوت است، و الا هر دو معصوم از خطا بوده و هر دو با در نظر گرفتن مأموریت و دایره ولایتشان به خوبی به وظیفه خود عمل كرده‌اند.
جناب خضر(ع)، به فرمان خاصی كه از سوی خدا داشته، خواسته های تكوینی خدا را اجرا می كرده است، همانطور كه ابر و باد و مه و خورشید و فلك خواست تكوینی الهیند. اما حضرت موسی(ع)، فرمان تشریع خدا می برده است.
در این داستان، پندها و آموزه هایی هست كه با تأمل در آن می توان آن را دریافت، و وقع آن به جهت تعلیم آن واقع شده است.
در زمان پیامبری حضرت موسی(ع) كسی عالمتر و داناتر از ایشان در عالم تشریع نبوده است و آن مواردی هم كه به كار حضرت خضر(ع) اعتراض كرده است، اعتراض او به جا و صحیح و از روی حس مسؤولیت او به عنوان پیامبر الهی و رهبری انسانها بوده است، ولی چون حیطه ولایت آنها با هم فرق داشته، و حضرت موسی(ع) مسائل را از زاویه تشریع می‌دیده، كارهای آنها در ظاهر با هم تعارض داشته است، و الا هر دو بدون خطا و به نحو كامل به وظیفه الهی خود عمل نموده اند.
در باره این داستان توجیهات دیگری هم هست. آنچه گفتیم شاید توجیه مشهور برای آن است.
پیروز باشید.