درباره نماز صدها آیه و حدیث از ائمه اطهار علیهم السلام به دست ما رسیده که فواید
نماز را که حدود هزار فایده می باشد, ذکر کرده اند ؛ برای آنکه جوانان
عزیز با فلسفه نماز آشنا شوند, تعدادی از آن علل ذکر خواهد شد. البته این
همه فایده وقتی بوسیله نماز حاصل می شود که انسان نماز را با حضور قلب
بخواند.
1) چراغ و روشنی دل مؤمن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
«...لکل شی ء سراج و سراج قلب المؤمن الصلوة الخمس...»
«برای هر چیزی چراغی است و چراغ قلب مومن نمازهای پنجگانه است.»
«جامع الاخبار, ص 72 – از سبزواری. زبدة العلوم: ج 2 , ص 231»
2) زینت اسلام:
همچنین آن حضرت صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
« ان لکل شی ء زینة و زینة الاسلام الصلوة الخمس...»
براستی برای هر چیزی زینتی است و زینت اسلام نماز های پنجگانه می باشد. «همان»
3) ستون مؤمن:
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«...لکل شیی ء رکن و رکن المؤمن الصلاة...»
برای هر چیزی یایه و ستونی است و ستون مؤمن نماز است. «همان»
4) پشتوانه عظیم در حل مشکلات:
خداوند
سبحان در برابر مشکلاتی که دشمنان اسلام و مشکرین از راههای مختلف برای
رسول اکرم صلی الله و علیه و آله وسلم بخاطر ابلاغ رسالت ایجاد می کردند به
مؤمنان می فرماید:
«یا ایها الذین آمنوا استعینوا بالصبر والصلوة ان الله مع الصابرین».
ای کسانیکه ایمان آورده اید. (در برابر مشکلات و حوادث) از صبر (روزه) و نماز کمک بگیرید زیرا خداوند سبحان با صابران است. «بقره، 153»
از
این آیه شریفه و روایات دیگر استفاده می شود که: استقامت و نماز انسان را
در حل مشکلات پیروز و در برابر حوادث مقاوم می کند, زیرا نماز ارتباط انسان
با قدرت مطلق و خالق هستی برقرار می کند, و کسی هم با چنین قدرتی ارتباط
داشته باشد دیگر ترس, ناامیدی و خستگی برایش معنا ندارد.
امام صادق علیه السلام فرمود:
«کان علی اذا اهاله امر فزع قام الی الصلاة ثم تلاهذه الآیة (واستعینوا بالصبر والصلوة.»
هنگامی
که مشکل مهمی برای علی علیه السلام پیش می آمد به نماز برمی خاست, سپس این
این آیه را تلاوت می فرمود: «واستعینوا بالصبر والصلوة». «تفسیر نمونه: ج 1 , ص 219»
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الذکر یوجب الاعتبار و یؤمن الاعسار و یثمر الاستظهار.»
یاد خداوند سبحان موجب پذیرش پند, و ایمنی از سختی است, و میوه اش پشتیبان یافتن است. «غررالحکم: ص99»
5) جلسه عاشق با معشوق:
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«ذاکر الله سبحانه مجالسه»
یادکننده خداوند سبحان همنشین خدا است. «غررالحکم: ص 404»
و همچنین آن حضرت علیه السلام می فرماید:
«الذکر مجالسة المحبوب»
یاد خدا و (نماز) با دوست (خداوند) همنشین بودن است. «غررالحکم: ص 15»
6) وسیله تقویت روح:
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«مداومة الذکر قوت الارواح و مفتاح الصلوة»
همواره به یاد خداوند بودن غذای جان ها و کلید پارسایی و شایستگی است. «غررالحکم: ص 764»
7) سبب زدودن غفلت:
«اننی انا الله لا اله الا انا فاعبدنی و اقم الصلوة لذکری.»
من الله هستم, معبودی جز من نیست مرا پرستش کن, و نماز را برای من به پادار.
«سوره مبارکه طه: آیه 14»
تمام
مشکلاتی که بشر در سطح جهان در گذشته و امروز برای خود ایجاد کرده است, به
خاطر فریب خوردن از زرق و برق دنیا, و پیروی از خواسته های نفسانی می
باشد, که این پیروی از هوای نفس باعث شده که دنیای خود و دیگران را به جهنم
سوزانی تبدیل کند, بطوری که هم خود و هم دیگران را می سوزاند. چنانکه
یکدیگر را قلع و قمع می کنند و می سوزانند که هیچ درنده ای در عالم با
همنوع خود و با درنده ای دیگر چنین نمی کند. پرده غفلت جلوی عقل و چشم و
گوشش را به گونه ای گرفته است که گویا نه حسابی و نه کتابی و نه مردنی در
کار است, و تا زمانی که بشر درصدد کنار زدن این پرده غفلت نباشد روز به روز
بر آتش دنیای خود می افزاید بطوری که آخرت خود را هم برتر از دنیایش خراب
می کند.
تنها
چیزی که این درد مهلک انسان را درمان می نماید و او را از خواب غفلت بیدار
می کند, ذکر و یاد خداوند است. زیرا این دنیا محدود, و خواسته های بشر
نامحدود, و دنیای محدود نمی تواند خواسته های نامحدود انسان را برآورده
نماید. تنها چیزی که خواسته های بشر را فراهم می سازد ذکر و یاد خداست,
زیرا خداوند و نعمت و قدرتش و... نامحدود استو حضرت حق می تواند هرچه به
صلاح و سعادت انسان باشد برایش فراهم سازد. و اگر بشر امروز در دنیای مادی و
مفاسد غرق شده است و در پایان دست به خودکشی و... می زند, برای این است که
گم شده خود را که خداوند سبحان است پیدا نکرده است. بر همین اساس,
خداوند سبحان در قرآن کریمش می فرماید:
«ولقد
ذرانا لجهنم کثیرا من الجن والانس لهم قلوب لایفقهون بها و لهم اعین
لایبصرون بها و لهم اذان لایسمعون بها, اولئک کالانعام بل هم اضل اولئک هم
الغافلون.»
به
طور مسلم گروه بسیاری از جن و انس را برای دوزخ آفریدیم, و آنها قلبهایی
دارند که با آن درک و اندیشه نمی کنند, چشم های روشن و حقیقت بین دارند,
اما با آنها چهره حقایق را نمی نگرند و همچون (نابینایان از کنار آنها می
گذرند). و با داشتن گوش سالم, سخنان حق را نمی شنوند, آنها همچون چهارپایان
بلکه گمراه تر , اینان همان غافلان و بی خبرانند.
«سوره مبارکه اعراف: آیه 179»
امام صادق علیه السلام فرمود:
«ففرض علیهم الصلوة یذکرونه کل یوم خمس مرات, ینادون باسمه و یعبدونه بالصلاة و ذکرالله لکیلا یغفلوا عنه فینسوه فیدرس ذکره.»
خداوند
سبحان نماز را بر آنان واجب نموده تا در هر روز پنج مرتبه به یاد او
باشند, و حق تعالی را به اسمش بخوانند, و بوسیله نماز و ذکر خدا او را
عبادت کنند, تا اینکه از پروردگار غافل نشوند و او را فراموش نکنند, و نام و
یاد او کهنه و از بین نرود.
«وسائل الشیعة: ج 3, ص 5, علل الشرایع: ج 2, ص 10, باب 2»
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الغفلة تکسب الاغترار و تدنی من البوار.»
غفلت و بی خبری از یاد خداوند سبحان, انسلان را مغرور و به نابودی نزدیک می سازد. «غررالحکم: ص 99»
8) سدی در برابر گناهان:
خداوند بزرگ می فرماید:
«اتل ما اوحی الیک من الکتاب و اقم الصلوة, ان الصلوة تنهی عن الفحشاء والمنکر و لذکر الله اکبر, والله یعلم ماتصنعون.»
آنچه
را از کتاب آسمانی (قرآن) به تو وحی شده تلاوت کن, و نماز را به پادار, که
نماز (انسان را) از زشتی ها و منکرات باز می دارد. و ذکر خدا از آن (نهی
از فحشا و منکر) هم بالاتر است. و خداوند می داند شما چه کارهایی انجام می
دهید. «سوره مبارکه عنکبوت: آیه 45»
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«لایزال الشیطان ذعرا من المؤمن ما حافظ علی الصلوات الخمس لوقتهن فاذا ضیعهن تجرا علیه فادخله فی العظائم.»
انسان
مژمن تا هنگامیکه نمازهای پنجگانه اش را سر وقت می خواند شیطان از او می
ترسد, (و نمی تواند او را وسوسه کند) اما زمانیکه نمازش را ضایع نمود, (و
اول وقت نخواند) بر او جرات پیدا می کند و او را در گناهان بزرگ وارد می
کند.
« وسائل الشیعة : ج2, ص 18 – بحارالانوار: ج 79, ص 227»
رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
« من لم تنهه صلاته عن الفحشاء و المنکر لم یزد من الله الا بعدا.»
کسی که نمازش او را از فحشاء و کارهای زشت منع نکند, جز دوری از خداوند سبحان چیزی دیگری نصیبش نمی شود. «میزان الحکمة: ج5, ص 370»
امام رضا علیه السلام فرمود:
«...
و صار ذلک علیه فی کل یوم و لیلة لئلا ینسی العبد مدبره و خالقه فیبطر و
یطغی, و لیکون فی طاعة خالقه, والقیام بین یدی ربه زاجرا له عن المعاصی و
حاجزا و مانعا عن انواع الفساد.»
نماز
در هر شبانه روز واجب شد تا اینکه انسان (عبد) مدیر و خالقش را فراموش
نکند (تا در اثر فراموش) سرگردان شود, و بعد ظغیان و ظلم کند. و نیز نماز
واجب شد تا بشر مطیع خداوند باشد. و ایستادن در برابر حق تعالی باعث
جلوگیری از گناهان می شود, و سپر و مانع انواع فساد می گردد.
«عیون اخبار الرضا علیه السلام : ج 2, ص 104, علل الشرایع: ج2, ص11, باب2, با کمی تفاوت.»
9) باعث پاک کردن آلودگی ها:
قرآن کریم می فرماید:
«و اقم الصلوة طرفی النهار و زلفا من اللیل, ان الحسنات یذهبن السیئات, ذلک ذکری للذاکرین».
نماز
را در دو طرف روز و اوائل شب به پادار, چرا که حسنات سیئات را از میان می
برند و این تذکر و یادآوری است برای آنها که توجه دارند.
«سوره هود: آیه114, مثل این آیه مبارکه, سوره عنکبوت: آیه7, سوره مائده: آیه12, و سوره انفال: آیات 3و4»
چنانکه حضرت علی علیه السلام فرمود:
از حبیب خودم رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم شنیدم که فرمود:
امیدبخش ترین آیه قرآن این آیه است: «و اقم الصلوة طرفی و زلفا من اللیل, ان الحسنات یذهبن السیئات, ذلک ذکری للذاکرین». «تفسیر نمونه: ج9, ص27»
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
«انما
مثل هذه الصلوة الخمس مثل نهر جار بین یدی باب احدکم, یغتسل منه فی الیوم
خمس اغتسالات فکما ینقی بدنه من الدرن بتواتر الغسل هکذا ینقی من الذنوب مع
مداومه الصلاة, فلایبقی من ذنوبه شیی ء.»
مثل
نمازهای پنجگانه مثل جوی آبی است که جلوی منزی یکی از شما جاری است, که
شما بدن خود را بوسیله آن در هر روز پنج نوبت می شوئید. همانطوری که در اثر
پنج نوبت شستن بدن شما از آلودگی پاک می شود, همچنین نمازهای پنجگانه در
صورتی که همیشه (با حضور قلب) خوانده شود آلودگی های روح را که همان گناهان
باشد می شوید و دیگر گناهی باقی نمی گذارد.
«مسترک الوسائل: ج3, ص15؛ وسائل الشیعة: ج3, ص7, 20»
10) وسیله ای برای زدودن غرور:
حضرت فاطمه سلام الله علیها فرمود:
«فجعل الله الایمان تطهیرا لکم من الشرک والصلوة تنزیها لکم عن الکبر.»
خدای بزرگ ایمان را برای پاک شدن شما از شرک و نماز را برای زدودن کبر و غرور از شما قرار داده است.«احتجاج طبرسی: ص99»
امام صادق علیه السلام فرمود:
«قال الله تبارک و تعالی: انما اقبل الصلاة لمن تواضع لعظمتی.»
خداوند تبارک و تعالی فرمود: براستی که من نماز را از کسی که در برابر عظمتم فروتنی کند قبول می کنم.«بحارالانوار: ج88, ص 242»
حضرت علی علیه السلام درباره یکی از خواص نماز و زکات می فرماید:
«... و اذهابا للخیلاء عنهم.»
نماز کبر و غرور را از بین می برد.«نهج البلاغه خ 234 فراز 34»
کسی
که خداوند بزرگ که قدرت و هستی و خالق مطلق است شناخت. و در برابر چنین
خدائی به خاک افتاد, دیگر جز او چیزی نمی بیند تا منشا کبر و غرور شود,
بلکه هرچه دارد اعم از فرزند و مال و زیبایی و قدرت و تمام هستی خود را از
او می داند.
11) قلعه ای محکم در برابر حملات شیطان:
حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف فرمود:
«فما ارغم انف الشیطان شیی ء افضل من الصلوة فصلها وارغم الشیطان انفه.»
هیچ چیز بهتر از نماز واقعی, دماغ شیطان را به خاک مذلت نمی مالد. پس نماز را بخوان و دماغ شیطان را به خاک بمال.
«احتجاج طبرسی ص 479- من لایحفر الفقیه ج 1 ص 315»
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
«الصلوة...کراهة الشیطان...»
نماز واقعی, باعث ناراحتی شیطان است.
«خصال ابواب 29 گانه- بحارالانوار ج79 ص 232- مستدرک الوسایل ج1 ص 180 چاپ قدیم»
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الصلوة حصن من سطوات الشیطان»
نماز سد (محکمی) در برابر حملات شیطان می باشد. «غررالحکم: ص 107»
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الصلاة حصن الرحمان و مدحرة الشیطان.»
نماز (واقعی و با حضور قلب) قلعه محکم خداوند و دور کننده شیطان است.«همان»
12) باعث از بین رفتن غم و غصه:
امام صادق علیه السلام فرمود:
«مایمنع
احدکم اذا دخل علیه غم من غموم الدنیا ان یتوضا, ثم یدخل المسجد فیرکع
الرکعتین یدعو الله فیها اما سمعت الله تعالی یقول: (واستعینوا بالصبر
والصلوة).»
وقتی
غمی از غمهای دنیا بر یکی از شما وارد شد وضو بگیرید, سپس داخل مسجد شودو
دو رکعت نماز بخواند, مگر جزی این است که خداوند بزرگ می فرماید: به کمک
صبر (روزه) و نماز از خداوند سبحان یاری بجوئید.«مجمع البیان ج1 ص101»
13) سلامتی بدن در نماز:
حضرت علی علیه السلام می فرماید:
«قیام اللیل مصحة للبدن»
نماز شب بدن را سالم می کند. «مجمع البیان ج1 ص101»
«ذکر الله طارد الادواءوالبؤس.»
یاد خداوند و (نماز) دور کننده دردها و گرفتاری ها است.
«غررالحکم: ص405»
امام سجاد علیه السلام می فرماید:
« و فی مناجاتک روحی و راحتی و عندک دواء علتی و شفاء غلتی.»
(خدایا) شادی و راحتی من در مناجات با توست, دواء بیماریم و شفاأء قلب سوزانم نزد توست.«مفاتیح الجنان, مناجات المریدین»
روح و جسم ارتباط تنگاتنگی با هم دارند. بطوریکه شادابی روح در طراوت و سلامت جسم, و خستگی روح در پژمرده و بیماری جسم اثر میگذارد.
فردی
که با نماز و مناجات با خداوند بزرگ اضطراب و دلهره و پریشانی و غصه هایش
را از روان خود می زداید, به مراتب بدنش سالمتر از فردی است که در اثر ترک
نماز و عشق به دنیا حرص و ولع و غم و غصه تمام وجودش را فراگرفته است. لذا
با یک نگاه در جامعه می بینیم افرادی که از اعتقاد ضعیف برخوردارند و اهل
دعا و نماز و راز و نیاز واقعی نیستند, به خاطر رسیدن به ظواهر دنیا و
تجملات و خودنمائی که از ارمغان فرهنگ غرب است در یک اضطراب عجیبی به سر می
برند که ای پریشانی و دلهره باعث شده سراسر وجودشان را غم فراگیرد, بطوری
که برای هر موضوع کوچک دنیوی در محل کار و منزل نسبت به یکدیگر حمله ور می
شوند و برای تسکین اعصاب و روان روانه دکتر اعصاب و روانشناس می شوند. در
حالیکه دکتر اصلی خداوند بزرگ است و نسخه شفابخش او برای درمان , نماز می
باشد. اگرچه اینگونه افراد از ظاهر فریبنده ای و غرور کاذبی برخوردارند ولی
حق این است که اینها در اثر عمل نکردن به نسخه شفابخش, هم روح و هم جسمشان
مریض است برهمین اساس حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الهم یذیب الجسد»
آتش اندوه و غم , بدن انسان را مانند فلز مذاب, آب می کند.
«غررالحکم: ص 35»
«الهم نصف الهرم»
اثر غم و غصه انسان نیرومند را ناتوان می کند و در جوانی او را نیمه پیر می سازد.«کودک از نظر وراثت ج2 ص 494 و 493»
«افضل من صحة البدن تقوی القلب»
سلامتی روح و قلب ( که به وسیله دوری از گناه و توجه به معنویت و عبادت حاصل می شود) بالاتر از سلامتی بدن است.
«بحارالانوار ج72, ص 53 و ج78 ص 40 و ج81 ص175,173»
14) باعث آرامش روح و روان:
قرآن کریم می فرماید:
«الذین آمنوا و تطمئن قلوبهم بذکر الله الا بذکر الله تطمئن القلوب.»
(آنانکه
بسوی خداوند بازگشته اند) کسانی هستند که ایمان آورده اند و دلهایشان به
ذکر خداوند بزرگ مطمئن و آرام است آگاه باشید با یاد خدا دل ها آرامش می
یابد. «سوره مبارکه رعد: آیه28»
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمود:
«الصلاة ... راحة للبدن...»
نماز باعث آرامش بدن می شود.
«خصال ابواب 29 گانه و مستدرک الوسائل: ج 1 , ص 180, چاپ قدیم»
حضرت علی علیه السلام فرمود:
«الذکر نور العقل و حیاة النفوس و جلاء الصدور.»
یاد خداوند سبب هدایت فکر, و زنده شدن روان و پاکی دل می گردد. «غررالحکم: ص 87»
انسان
موجودی است که خواسته هایش نامحدود است, و هیچ یک از امور این عالم او را
اشباع نمی کنند, و به هریک از اینها که می رسد بالاتر و بهترش را طلب می
کند تا اینکه خود و عالم را به فساد بکشد و از بین ببرد.
هنگامی
بشر احساس بی نیازی می کند که ارتباطش را به وسیله دعا و نماز و خواندن
قرآن, با غنی و قدرت مطلق برقرار کند. اگر خالق هستی را شناخت, آن وقت می
فهمد که هرچه هست نزد اوست و چیزی جز او در عالم وجود ندارد. این موقع است
که حالت حرص و طمع و قوه شهوتش در ابعاد مختلف فرو میکشد ومهار نفس اماره
اش را خود به دست میگیرد, چون که خداوند بزرگ را که منبع تمام فیوضات است
به چشم دل دیده و خود را در محضر معشوق و یار حقیقی می بیند, دیگر به معضوق
های مجازی و اعتباری دنیوی مانند مقام و ثروت و شهوات توجهی ندارد, بلکه
آنها را در مسیری قرار می دهد که به محبوب اصلی که خداوند بزرگ است برسد.
در اینجا است که آرامش بر وجودش حاکم می شود و دلهره و اضطرابی که در
بسیاری از افراد جهان هست از وجود او رخت برمی بندد.
«لئوبوسکالیا» یکی از روان شناسان معاصر می گوید:
(شاید
برایتان عجیب باشد که بدانید اگر کسی را داشتید که برای ده دقیقه برای او
درد دل می کردید و او شما را دعوا نمی کرد هرگز دچار عارضه روحی و روانی
نمی شدید. اولین محرم رازهای شما خداست.)
«کیهان 1/10/72 , رجب المرجب 1414»
