هنگــــام ســــاخت یك فیـــلم سینمایی یا ســریال تلویزیونی اتفاقات جالب زیادی رخ می‌دهد كه از دید دوربین سریال پنهان می‌ماند اما بازگویی آنها گاهی لـذت دیــدن فیلــم یا ســریال را دو چنــدان می‌كند. ســـریال «مختـــارنـــامه» به كارگــردانی داوود میرباقری هم یكی از سریال‌هایی است كه با توجه به 10 سالی كه صرف ساخت آن شده، نكات حاشیه‌ای و جذابی دارد. با تشكر از همكاری«رضا استــادی» مدیر روابط عمــومی این ســــریال تلویزیونی، نكات خــــواندنی از این ســـریال به حضور شما تقدیم میشود.
امین زندگانی
جان یك بچه را نجات داد
امین زندگانی بازیگر نقش مسلم یكبار جان یك نفر را در سریال مختارنامه نجات داد. ماجرا از این قرار است كه او روزی در سر صحنه سریال با بچه‌ای مواجه میشود كه داخل حوض آب افتاده و یخ زده است. این بچه قرار بود در سریال در نقش فرزند كیان ایفای نقش كند. زندگانی با تنفس مصنوعی و كارهایی كه بلد بود در نهایت جان این كودك را نجات می‌دهد. این خاطره تا مدت‌ها در ذهن همه دست‌اندركاران مختارنامه باقی می‌ماند.
تصویربرداری در مناطق مختلف ایران
سریال مختارنامه در فضاهای مختلفی به تصویر كشیده شده و هر بخشی از آن در یك گوشه ایران فیلمبرداری شده است. مثلا بخش‌هایی كه در آن نخلستان وجود دارد، در جنوب كشور و در حاشیه رودخانه اروند آبادان فیلمبرداری شده است. قسمت‌هایی كه در آن كویر می‌بینید، در آران بیدگل كاشان مقابل دوربین رفته است. صحنه‌هایی كه در آن مختار و كیان در خارج از شهر با هم دیدار می‌كنند در حوالی شاهرود فیلمبرداری شده است. صحنه‌های مربوط به كاخ دارالعماره كوفه و مدائن نیز در جنوب غربی بزرگراه آزادگان تهران در احمد آباد مستوفی مقابل دوربین رفته است. البته در قسمتهای بعدی شاهد صحنه‌های دیگری نیز خواهید بود كه هر یك در شهری دیگر فیلمبرداری شده است.
قرارداد سفید مهدی فخیم‌زاده
قرار بود نقش «عمر سعد» نیز توسط شهاب عسگری ایفاء شود اما در نهایت با منتفی شدن این موضوع، این پیشنهاد به بازیگران مختلفی همچون حسین یاری داده شد كه در نهایت ایفای این نقش به بازیگر و كارگردان كار بلد سینمای ایران مهدی فخیم‌زاده سپرده شد. جالب است بدانید فخیم‌زاده كه یكی از حرفه‌ای‌ها و استخوان خردكرده‌های سینمای ایران است برای ایفای این نقش درخصوص مبلغ و قیمت هیچ چك و چانه‌ای نزد و قراردادش را اصطلاحا «سفید» امضاء كرد.
نقش مختار
حكایت انتخاب بازیگر برای برخی از نقش‌های سریال مختارنامه حكایت عجیب و غریبی است. مثلا نقش «مختار ثقفی» كه به فریبرز عرب‌نیا رسید، در ابتدا به بازیگران دیگری همچون: جمشید هاشم‌پور و علیرضا شجاع نوری پیشنهاد شد كه در نهایت گروه سازنده با عرب‌نیا به توافق رسیدند. جمشید هاشم‌پور را كه حتما می‌شناسید، اما درباره علیرضا شجاع‌نوری هم باید گفت او همان بازیگری است كه در فیلم سینمایی روز واقعه در نقش اول ظاهر شده بود.
عذرخواهی فرخ‌نژاد
فرهاد اصلانی این روزها در نقش عبیدا... بن‌زیاد درخشش فوق‌العاده‌ای داشته است. بد نیست بدانید پیش از او «حمید فرخ‌نژاد» كاندیدای این نقش بود اما فرخ‌نژاد به دلیل اینكه دوست نداشت در فیلم یا سریالی نقشی تا این اندازه منفی ایفاء كند، از حضور در این سریال عذرخواهی كرد.
قرار بود هدیه تهرانی هم بازی كند
برای نقش «جاریه» خواهر مختار كه توسط «ماه‌چهره خلیلی» ایفاء میشود، ابتدا هدیه تهرانی كاندیدا بود! جالب است بدانید علت عدم حضور تهرانی در سریال مختارنامه دستمزد بالایی بود كه این بازیگر خواسته بود و دست‌اندركاران سریال قادر به پرداخت آن نبودند.
به خیر گذشت
شدت فشار كار در سریال مختارنامه به حدی بود كه برخی از عوامل در طول كار راهی بیمارستان می‌شدند. داوود میرباقری كارگردان سریال در سال 84 به دلیل فشار كاری چند روزی در بیمارستان بستری شد. عظیم جوانروح نیز در سال 88 و هنگام فیلمبرداری صحنه‌های كربلا كارش به بیمارستان كشید. محمود فلاح تهیه‌كننده سریال نیز در مقطعی از تولید سریال دچار حمله قلبی شد و از این واقعه آسیب دید اما شكر خدا همه عوامل سریال تا این لحظه سالم و شاهد پخش حاصل كار خود هستند.
آسیب‌دیدگی مختار و كیان
با وجود صحنه‌های جنگی متعدد در سریال مختارنامه، این سریال اثر كم حادثه‌ای بوده و جز چند مورد كه آن هم به خیر گذشت، اتفاق دیگری در سریال مختارنامه رخ نداد. بار اول در روزهای آغاز فیلمبرداری سریال مختارنامه در فروردین سال 83 بود. عرب‌نیا هنگامی كه سوار بر اسب مختار در كاشان بود، اسب سرش را به طور ناگهانی بالا می‌آورد و به گوشه سمت راست چشم او ضربه می‌زند كه از سوی تهیه‌كننده بلافاصله برای مداوا عازم تهران میشود. نكته جالب توجه این بود كه در داستان مختارنامه نیز عبیدا... بن‌زیاد با شمشیر خود از همین ناحیه ضربه‌ای به چشم مختار می‌زند كه باعث جراحت چشم او میشود. همچنین در حادثه‌ای دیگر رضا رویگری در سر صحنه دچار آسیب‌دیدگی میشود. این اتفاق مربوط به مقطع حضور دست‌اندركاران سریال در شهرستان شاهرود و فیلمبرداری صحنه‌های جنگی بود. چند تن از هنروران نیز در سریال مختارنامه دچار چنین آسیب‌هایی هنگام فیلمبرداری می‌شوند.
امكان همكاری نبود
علی نصیریان، عزت‌ا... انتظامی، مرحوم اسماعیل داور فر، چنگیز وثوقی، حسین سحرخیز، پرویز فلاحی‌پور، محمود پاك‌نیت، فرهاد آئیش، احمد آقالو، جمشید گرگین، رضا بابك، اكرم محمدی، زهرا سعیدی، سیاوش طهمورث و... بازیگرانی بودند كه برای برخی از نقش‌های مختارنامه كاندیدا شده بودند اما در نهایت بنا به دلایلی امكان همراهی با سریال مختارنامه را پیدا نكردند.
پخش مختارنامه به 6 زبان
مدیر شبكه جهانی سحر از ترجمه و دوبله سریال تلویزیونی مختارنامه به شش زبان و پخش آن از این شبكه خبر داد. گفتنی است برای ساخت 04 قسمت مختارنامه 02 میلیارد تومان برآورد هزینه شد.
كاندیدای اول
داوود میرباقری موفق شد تا برای بخش عمده‌ای از نقش‌های سریال مختارنامه از بازیگرانی استفاده كند كه كاندیدای اول او بودند. رضا رویگری در نقش كیان فریبا كوثری در نقش عمره، نسرین مقانلو در نقش ناریه، عنایت شفیعی در نقش بن كامل، امین زندگانی در نقش مسلم بن عقیل و... برخی از این بازیگران هستند.
یادشان گرامی و روحشان شاد
یكی از نگرانی‌های جدی گروه سازنده سریال مختارنامه از طولانی شدن كار، «فوت ناگهانی برخی بازیگران» بود. اگر چنین اتفاقی در حین فیلمبرداری می‌افتاد، بخش عمده‌ای از كار آن بازیگر كه فیلمبرداری نشده بود دچار لطمه می‌شد اما با وجود شش سال فیلمبرداری این سریال، چنین اتفاقی در حین كار نیفتاد و البته بعدها مرحوم رضا خندان بازیگر نقش «سنان بن انس» یكی از اشقیاء، مرحوم رضا آقا ربی بازیگر نقش «عبدا... بن‌وال‌تمیمی»، محمود بنفشه خواه بازیگر نقش «طبیب» و چند تن از گروه پشت صحنه دارفانی را وداع گفتند. روحشان شاد
از جنوب كشور بازیگر آوردند
سریال مختارنامه برای صحنه‌هایی كه در كاخ می‌گذشت، نیاز به حضور تعداد زیادی هنرور داشت كه پوست چهره‌شان سیاه باشد. در فیلم‌ها و سریال‌های معمول تلویزیون چهره هنروران واقعی با «واكس» سیاه میشود اما دست‌اندركاران مختارنامه برای طبیعی شدن سریال، گروهی از اهالی سیاه چهره را از جنوب كشور آورده و در محل ساخت این سریال اسكان دادند تا هر وقت نیاز است از آنها بهره ببرند. این هنروران را در قسمتهای بعد بیشتر خواهید دید.
كنترل اسب‌ها
وقتی نیت عوامل سازنده اثری تلویزیونی یا سینمایی خیر باشد، ابر و باد و مه و خورشید و فلك به كار می‌افتند تا مشكلات نیز برطرف شود و هیچ مانعی بر سر راه گروه سازنده نباشد. یكی از مهم‌ترین مشكلات سریال مختارنامه «كنترل اسب‌ها» بود. اسب به هیچ وجه موجود قابل كنترلی نیست و به همین دلیل نمی‌توان به كمك او برای فیلمبرداری فكر كرد! در قسمت نهم سریال و جایی كه مختار از كوفه فرار می‌كند، صحنه‌ای هست كه در آن اسب مختار بدون سوار در مسیری مستقیم می‌تازد. اینكه اسبی بتواند مسیری خالی را اینگونه طی كند، اتفاقی محال و غیرممكن است. «احمد نمازی» مسئول بخش سواركاری مختارنامه كه در همین بخش نقش یكی از شرطه‌های كوفه را هم ایفاء كرد، حدود دو هفته با اسب كار كرد و در نهایت اسب به گونه‌ای تربیت شد كه دوربین را شناخته بود و با صدای بوقی كه دوربین پیش و پس از فیلمبرداری می‌زند، یاد گرفته بود كه باید كی حركت كند و كی بایستد!
میرباقری استعداد عجیبی برای شناسایی توان بازیگری افراد دارد و به همین دلیل در سریال مختارنامه گاه به برخی از عوامل پشت صحنه پیشنهاد بازیگری داده و آنها را برای ایفای نقشی خاص انتخاب كرده كه نتیجه خوبی هم حاصل شده است. برخی از افراد پشت صحنه كه در سریال ایفای نقش كرده‌اند به شرح زیر هستند:
حامد میرباقری، پسر داوود میرباقری/ دستیار كارگردان: در نقش ثابت فرزند مختار و وهب نصرانی یكی از جوانان حاضر در كربلا
حسن میرباقری، براد ر میرباقری/ یكی از نویسندگان اولیه: در نقش ابراهیم مالك اشتر فرزند مالك اشتر
اكبر سلطانعلی/ سرپرست بخشی از هنروران: در نقش رستم. سلطانعلی، خواننده عنوان بندی سریال نیز هست.
مجید علی‌الاسلام/ مدیر صحنه: در نقش منذر بن زبیر یكی از برادران آل زبیر كه در قسمتهای مكه خواهید دید.
جمشید خندان/ منشی صحنه: در نقش ابن ربیع
محمود اردلان/ طراح حركات رزمی سریال: در نقش زائده بن قدامه پسر عموی مختار و نیز زهیر بن قین
البته در برخی صحنه‌های سریال برخی عوامل پشت صحنه همچون: همكاران بخش حمل و نقل نیز گریم شده و با لباس تاریخی وارد صحنه می‌شدند تا در كنار بازیگران مكمل صحنه باشند.
فیلمبرداری بخش‌های مربوط به صحنه‌های مكه به شكل ناخودآگاه با موسم برگزاری حج همزمان شده بود كه این نكته برای بسیاری از افراد حاضر در پروژه مختارنامه جالب بود.
در یكی از صحنه‌های سریال كه «بهنوش طباطبایی» حضور داشت، قرار بود او در سوگ همسر خود گریه كند و اطرافیانش نیز گریه كنند. برای این صحنه گروهی از هنرمندان جوان زن حضور داشتند تا در نقش «گریه كن» او را همراهی كنند.
«رضا استادی» مدیر روابط عمومی سریال مختارنامه در حال نگارش كتابی درخصوص چگونگی شكل‌گیری این سریال است كه به زودی عرضه خواهد شد.
از لوكیشن كاخ دارالعماره سه بار استفاده شد. یكبار به عنوان دارالمعاره كوفه، یكبار به عنوان دارالعماره مكه و یكبار به عنوان دارالعماره مدائن.
* در این سریال تاریخی كه پیش تولید آن از سال 82 آغاز شد 2000 نفر در نقش سیاهی لشگر حاضر شدند.
بیماری عوامل مجموعه
در زنـــــدان کـــــوفه
رضا استادی مدیر روابط عمومی سریال می‌گوید: یكبار از میرباقری پرسیدم: «چرا زندان كوفه اینگونه است؟» او پاسخ داد در گذشته برخلاف امروز كه زندان فضایی برای دور نگهداشتن مجرمان از جامعه و فراهم آوردن فضایی برای تعلیم و تربیت آنهاست، مكانی برای «مرگ تدریجی» بوده و وقتی می‌خواستند كسی ذّره ذّره بمیرد، او را به زندان می‌انداختند. به همین دلیل زندان كوفه شرایط بسیار وحشتناكی داشت و ساخته شدن آن در عمق زمین، ترسناك شدن و رعب‌آور بودن آن را تشدید می‌كرد.
استادی می‌گوید: فضای بسته و تنگ و تاریك عوارض خود را روی دست‌اندركاران «مختارنامه» گذاشت و باعث شد تعدادی از آنها دچار ناراحتی‌های تنفسی شوند و گاهی كارشان به بیمارستان كشیده شود.
در مدت زمان نسبتا طولانی ساخت سریال «مختارنامه» هیچ كاری اصطلاحا «ا...بختكی» صورت نگرفت و حتی پشت ریزترین و جزیی‌ترین اموری كه این روزها در سریال مختار مشاهده می‌كنید، فكر و برنامه‌ریزی وجود داشت.
زندان كوفه بنایی در عمق 5/5 متری زمین و پشت دارالعماره كوفه ساخته شد. البته با در نظر گرفتن عمق 5/3 متری سیاهچاله‌ای كه در وسط زندان ملاحظه می‌كنید، عمق این بنا گاهی به 9 متر هم می‌رسید. نكته مهم و قابل توجه این بود كه برای طبیعی‌تر شدن فضا نباید زندان هیچ پنجره یا حتی شكافی برای ورود نور می‌داشت.
از طرفی برای تامین روشنایی زندان از پارافین استفاده می‌شد. البته می‌شد از شلنگ‌ها و لوله‌های گاز استفاده كرد، اما نور حاصل از روشنایی گاز، آن جلوه واقعی و طبیعی مورد نظر كارگردان را نداشت. به مرور كار كردن در این فضای بسته و تنگ و تاریك عوارض خود را روی دست‌اندركاران «مختارنامه» گذاشت و باعث شد افرادی مانند عظیم جوانروح مدیر فیلمبرداری، رضا غفاری فیلمبردار، رضا اصغری دستیار اول كارگردان و... در اثر همجواری با رطوبت و نَم هوای داخل زندان دچار ناراحتی‌های تنفسی شوند و گاهی كارشان به بیمارستان كشیده شود. همه اینها برای این بود كه فضای سریال به شدت واقعی شود تا مخاطب، مخوف بودن زندان را با گوشت و پوست خود احساس كند.
40 میلیون ایرانی سریال مختارنامه را تعقیب می‌كنند
رئیس رسانه ملی می‌گوید: سریال مختارنامه یكی از پربیننده‌ترین سریال‌ها است و 60 درصد جمعیت ایران این سریال را تعقیب می‌كنند.
سیدعزت‌ا... ضرغامی اظهار داشت: امسال با پخش سریال مختارنامه از صدا و سیما ظرفیت جدیدی در كشورمان ایجاد كرد.
رئیس رسانه ملی افزود: در حال حاضر 40 میلیون نفر از جمعیت ایران بیننده این سریال هستند و حوادث این مجموعه را تعقیب می‌كنند.
وی خاطرنشان كرد: تلاش می‌كنیم كه امسال بر اساس شاخص‌هایی كه رهبر معظم انقلاب برای دوره دوم فعالیت صدا و سیما انتخاب كردند، را دنبال و پیگیری كنیم.
از این سریال بیشتر بدانید
در سریال مختارنامه هیچ بازیگری در نقش امام حسین(ع) بازی نكرده است و چهره‌ای از ایشان نمایش داده نمی‌شود.
خیلی‌ها خرده گرفتند كه چرا صدای زن در تیتراژ پایانی سریال به گوش می‌رسد، در این مورد باید اشاره داشت كه تا اینجای كار تاثیر این صدا برای دست‌اندركاران مختارنامه چیزی جز متاثر شدن و گاه گریه كردن نبوده است. شنیدن صدای خانم بحرانی باعث شده احساس و عاطفه رقیق شود. طبیعتا این تاثیر با تاثیر صدای یك خواننده ترانه تفاوت دارد. ضمن اینكه بیننده تنها صدای لالایی یك زن آن هم به شكل نوحه‌خوانی «علی اصغری» را می‌شنود.
طراحی اولیه مختارنامه حدود یك سال طول كشید و طی مدتی حدود شش ماه جزییات نوشته شد.
در عنوان‌بندی خلاقانه سریال، شخصیت تمثیلی امام حسین(ع) را می‌بینید و خونی كه به هوا پرتاب میشود خون حضرت علی‌اصغر(ع) است كه امام این خون را در كف دست خود جمع و سپس، آن را به عنوان خون مظلوم‌ترین عضو سپاهش به خداوند تقدیم می‌کنند.
متن شعر مجموعه سروده مشترك داود میرباقری و شبنم مرزی جرانی و خواننده آن اكبر سلطانعلی است.
خواننده زن پایان سریال، از اهالی بوشهر است و نامش «صدیقه بحرانی» میباشد.
«مختارنامه» به سوال‌های مخاطبان پاسخ می‌دهد
سریال تلویزیونی مختارنامه در سایت اینترنتی خود به كلیه سوال‌های ارسالی از سوی مخاطبان سریال پاسخ می‌دهد. «رضا استادی» مدیر روابط عمومی این سریال با اعلام این خبر گفت: برای دریافت نظرها، انتقادها و پیشنهادهای مخاطبان در خصوص سریال مختارنامه، از ابتدای آغاز پخش این سریال سایتی اینترنتی به نشانیwww.Mokhtarnameh.com برای این سریال راه‌اندازی شد. با توجه به محتوای خاص سریال مختارنامه، در هفته‌های گذشته ایمیل‌ها و نظرهای مختلفی درخصوص این سریال از سوی مخاطبان مختلف ارسال شده كه تمامی آنها پس از دسته‌بندی، برای بهره‌برداری در اختیار كارگردان، تهیه‌كننده و سایر دست‌اندركاران سریال مختارنامه قرار گرفته است. بخش قابل توجهی از این نظرها نیز سوال‌های مخاطبان بوده كه پاسخ آنها داده شده و به تدریج بر روی سایت قرار خواهد گرفت.
علاقه‌مندان می‌توانند سوال‌های خود را به نشانی:
info@mokhtarnameh.com ارسال و پاسخ آن را در بخش «پاسخ به سوال‌های شما» در سایت سریال مختارنامه به نشانی
www.Mokhtarnameh.com مشاهده كنند.
