دانستنی های علمی
آواى قرآن و كاهش اضطراب
آدمى به عنوان پيچيدهترين و در هم تنيدهترين موجود، داراى نيازهاى متعدد و متنوعى است. او سر پا نيازمند آفريده شده و همه زندگى او را نياز دربرگرفته، و «دين» به تعبير آلپورت گل سر سبد نيازهاى اوست. ريشه احساس نياز به دين، ژرف و عميق است واين احساس يك وابستگى مطلق است. به ديگر سخن، انسان گرايش و كششهاى دائمى به سوى آفريدگار خويش دارد و كوششها، زمزمهها، طلبها، راز و نيازهايش نيز برخاسته از آن كششهاست. عبادت، تجلى خواست روحى بشر است و منظومه عبادات نيز شكل دادن و قالب ساختن براى آن حقيقت و تجلى فطرى است كه در عمق فطرت انسان وجود دارد. آدمى قادر نيست از قلمرو راز و نياز بگريزد و خود را نيازمند خداوند احساس نكند. اگر احساس كرد كه در زندگى او خدايى نيست، مثل مگسهاى خشك پاييزى مىشود كه به محض اين كه به شيشه مىخورد، بىصدا مىميرد. يكى از نيازهاى بشر، گوش دادن به كلام خداوند است. آواى دلنشين قرآن حتى دردهاى او را تسكين مىدهد و نيازش را برمىآورد.
مقاله حاضر، از چكيده سه تحقيق پزشكى سخن مىگويد كه در هر يك از آنها، تاثير آواى قرآن كريم در كاهش استرس و اضطراب بيماران، مورد مطالعه قرار گرفته است.
1. بررسى ميزان تاثير آواى قرآن كريم بر كاهش سطح اضطراب قبل و بعد از انجام اقدامات تشخيصى و درمانى.
در چكيده تحقيق فوق كه در دانشگاه علوم پزشكى اصفهان، سال 1376 صورت گرفت، آمده است: «اضطراب پديده شايع عصر ماست; اما پيشينهاى به طول تمامى تاريخ دارد، و از اين رو، همواره مورد توجه بوده است. با اين وصف، اضطراب كم، براى حيات و زندگى روزمره لازم است، ولى قطعا اضطراب زياد، آثار و زيانهاى جدى بر جسم و روان و روابط اجتماعى مىگذارد، و در نتيجه، كنترل و مهار آن هميشه توصيه شده است. شايد به اين علت در سالهاى اخير، پژوهشگران تاكيد و توجه زيادى بر روشهاى غير دارويى كاهش اضطراب دارند، و در اين راستا، در تحقيقات فراوان، تاثير انواع موسيقى بر كاهش اضطراب، ارزيابى شده است. يكى از اقسام موسيقى، موسيقى ناشى از تلاوت آيات قرآن كريم است. اين موسيقى عرفانى و دلپذير، يكى از باشكوهترين ابعاد اعجاز بيانى قرآن مجيد است.»
هدف تحقيق، بررسى تاثير آواى قرآن بر وضعيت استرس بيماران، قبل و بعد از اقدامات درمانى است. فرضيه تحقيق عبارت است از: آواى قرآن بر كاهش شدت اضطراب قبل و بعد از انجام اقدامات تشخيصى و درمانى، مؤثر است. اين طرح تحقيقاتى، يك مطالعه نيمهتجربى به شمار مى‌رود كه جامعه آمارى آن را، كليه بيماران بخشهاى داخلى و جراحى بيمارستان امام حسين (ع) و امام خمينى (ره) اصفهان تشكيل مىداد. اين بيماران قرار بود تحتيك نوع پروسيجر تهاجمى قرار گيرند. حجم نمونه در اين مطالعه 80 نفر بودهاند كه به طور تصادفى در دو گروه آزمون و شاهد قرار داده شدند. در اين تحقيق، براى كاهش اضطراب گروه آزمون، از 20 دقيقه آواى قرآن كريم با صداى اساتيد بزرگ مصرى و ايرانى كه از بين آيات و سورههاى مختلف انتخاب شده بود، استفاده گرديد، و از طريق هدفون به استماع واحدهاى بيمارستانى رسانده شد. اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرمافزار EPL6 مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت، و نتايج زير به دست آمد:
در مرحله اول، كاهش اضطراب در دو گروه شاهد و آزمون محسوس نبود; در حالى كه در گروه آزمون در مراحل دوم و سوم - قبل و بعد از انجام پروسيجر ميزان اضطراب كاهش يافته بود; اما اين كاهش در گروه شاهد مشاهده نشد. و نيز، در بررسى علائم حياتى در گروه آزمون، ميزان فشار خون سيستول و تنفس تعديل يافته، ولى تعداد نبض، و ميزان فشار خون دياستول در مقايسه با گروه شاهد، تغيير معنادارى نداشت. همچنين، عوامل ديگرى مثل سابقه انجام پروسيجر، نوع عمل، سن، جنبش، سابقه استماع به موسيقى يا تلاوت آيات قرآن، تشخيص پزشكى و... بررسى گرديد، كه هيچ كدام ارتباط معنادارى با كاهش سطح اضطراب نشان ندادند. بنابراين، نتايج تحقيق نشان داد كه فرضيه تحقيق درست و قابل اثبات است; يعنى آواى قرآن كريم بر كاهش سطح اضطراب بيماران قبل و بعد از انجام تشخيصى و درمانى تاثير دارد.
2. ميزان تاثير آواى قرآن كريم بر اضطراب بيماران، قبل از عمل جراحى در بيمارستانهاى منتخب تهران در سال 1376.
تحقيق مذكور نيز نيمهتجربى بود كه به منظور بررسى ميزان تاثير آواى قرآن كريم بر اضطراب بيماران، قبل از عمل جراحى قلب صورت گرفت. اين پژوهش، در بخش جراحى قلب بيمارستان امام خمينى (ره) تهران انجام يافت. هدف كلى پژوهش، تعيين ميزان تاثير آواى قرآن كريم بر اضطراب بيماران قبل از عمل جراحى بود. ابزار مورد استفاده در پژوهش را، سياهه حالت فرم اضطراب اسپيل برگر، پرسشنامه اطلاعات فردى، چكليست ثبت علائم حياتى، برگه ثبت تعداد دفعات و مدت زمان گوش كردن به آواى قرآن تشكيل مىداد. تعداد 80 نفر از بيماران با توجه به مشخصات نمونه انتخاب شدند. از اين تعداد، 50 نفر در گروه آزمون، از بعد از ظهر روز قبل، دو بار و هر بار 15 دقيقه به آواى قرآن كريم گوش كردند، و 30 نفر در گروه شاهد قرار گرفتند، كه تحت تاثير دخالت و مداخله پژوهشگر قرار نداشتند، و تنها از مراقبتهاى معمول بخش جراحى استفاده مىكردند. اضطراب بيماران در دو گروه با بعد از ظهر روز قبل از عمل و صبح عمل با پرسشنامه اضطراب اسپيل برگر و چك ليست ثبت علائم حياتى سنجيده شد، و در پايان نمونهگيرى، ميزان كاهش اضطراب گروه آزمون و شاهد مقايسه گرديد. تجزيه و تحليل يافتههاى آزمون آمارى نشان از آن داشت كه ميزان اضطراب بيماران قبل از عمل جراحى، به تاثير از آواى قرآن، كاهش يافته است.
3. بررسى تاثير آواى قرآن كريم بر ميزان اضطراب بيماران بسترى در بخشهاى مراقبت ويژه قلبى يكى از بيمارستانهاى منتخب تهران در سال 1376.
پژوهش مذكور، يك مطالعه نيمهتجربى بود كه با هدف مطالعه تاثير آواى قرآن كريم بر ميزان اضطراب بيماران بسترى در بخشهاى مراقبت ويژه قلبى يكى از بيمارستانهاى منتخب شهر تهران انجام شده است. تعداد نمونههاى اين پژوهش 60 نفر بودند كه به صورتى تصادفى و با استفاده از قرعهكشى در دو گروه آزمايش كنترل قرار گرفتند. جهت گرد آورى دادهها، از پرسشنامه دو قسمتى استفاده شد. قسمت اول پرسشنامه مربوط به اطلاعات فردى و سؤالاتى در مورد موسيقىهاى مذهبى بود، و بخش دوم، شامل پرسش نامه استاندارد اسپيل برگر بود. در اين پژوهش براى گروه آزمايش با صداى استاد عبدالباسط، آيات 10 تا 23 سوره يوسف با استفاده از ضبط صوت مجهز به هدفون به مدت 20 دقيقه پخش شد. قبل و بعد از پخش آواى قرآن كريم، در دو گروه آزمايش و كنترل فرم اضطراب اسپيل برگر توسط واحدها تكميل و جهت تعيين ميزان اثر بخش آواى قرآن كريم، اختلاف نمرات اضطراب قبل و بعد از مداخله، محاسبه گرديد. براى تجزيه و تحليل دادهها از آزمونهاى آمارى تى، فيشر، كاى اسكوئر و كوكران استفاده شد. نتايجحاصل از پژوهش نشان داد كه استماع آواى قرآن كريم باعث كاهش اضطراب بيماران مىشود.
نتيجه
در سالهاى آغازين قرن بيست و يكم نيز توجه و گرايش به معنويت مهمترين پديده زمان ماست، و ديگر همانند گذشته، جدال با معنويت و خداوند، جدالى ترقىخواهانه به نظر نمىرسد. از يك طرف علم در پاسخ به سؤالات انسان اظهار عجز و ناتوانى مىكند و به قول سارتر (1971) علم مرده است، و از طرف ديگر احساس تنهايى، ناامنى، پوچى و وانهادگى او را سخت مىآزرد. راه نجات از اين بحران در آميختن معنويت و عقلانيت است كه يك پاى آن وحى و پاى ديگرش عقل است.
يکشنبه 6/8/1386 - 12:11
بیماری ها
سير از مدت‌ها پيش، براي كاربردهاي پزشكي مورد استفاده قرار گرفته است و بيشترين مورد استفاده آن در سال‌هاي اخير براي موارد قلبي - عروقي و خاصيت ضد ميكروبي آن بوده است. تركيبات سولفور شامل آليسين، ظاهرات تركيبات فعالي در ريشه پياز گياه سير است. مطالعات نشان دهنده تاثيرات مهم اما علائم كاهش دهنده چربي و فعاليت ضد پلاكتي هستند. معمولا اثرات جانبي مصرف سيرخفيف و غير متداول است. سير ظاهرا تاثيري بر متابوليسم داروها ندارد، اما بيماراني كه از داروهاي ضد انعقاد استفاده مي‌كنند، بايد در مصرف سير احتياط كنند. از اين رو افرادي كه جراحي مي‌كنند بايد ٧ تا ١٠ روز پيش از جراحي از خوردن سير خودداري كنند چرا كه سير زمان خونريزي را طولاني‌تر مي‌كند.
سير هزاران سال براي اهداف پزشكي مورد استفاده داشته است. اين گياه حداقل ٣٠٠٠ سال در طب چين كاربرد داشته است.
مصريان، بابلي‌ها، يوناني‌ها و رومي‌ها از سير براي موارد شفابخش استفاده مي‌كرده‌اند. در جنگ‌هاي جهاني اول و دوم نيز از سير بعنوان ماده ضد عفوني كننده براي پيشگيري از قانقاريا استفاده مي‌شود.
در طول تاريخ، سير در سرتاسر دنيا براي درمان ناراحتي‌هاي مختلف شامل فشار خون بالا، عفونت‌ها و مارگزيدگي‌ها استفاده شده و برخي فرهنگ‌ها از آن براي دفع ارواح شيطاني استفاده مي‌كردند.
در حال حاضر از سير براي كاهش ميزان كلسترول و كاهش خطر بروز بيماري‌هاي قلبي - عروقي و نيز براي بهره مندي از خواص ضد ميكروبي آن استفاده مي‌شود.
پياز ريشه گياه سير مصرف پزشكي دارد. از آن مي‌توان به صورت تازه، خشك و يا روغن گرفته شده استفاده كرد. از آنجا كه برخي تركيبات مفيد در اين گياه در اثر حرارت ديده غير فعال مي‌شوند، لذا سير پخته قدرت طبي كمتري دارد.
سير تاكنون در سطح وسيعي در آزمايش‌هاي باليني بر روي حيوانات و انسان و در لوله آزمايش و در بررسي‌هاي اپيدميولوژيك براي خواص چندگانه پزشكي آن مورد مطالعه قرار گرفته است. كيفيت آزمايش‌ها بر روي انسان متفاوت بوده است كه مقايسه را در آزمايش‌هاي مختلف دشوار كرده است.
در بسياري از آزمايش‌هاي كلينيكي متنوع و اتفاقي تاثيرات سير برروي سطح ليپيد (چربي) مطالعه شده است.
در آزمايشاتي در سال‌هاي ١٩٩٣ تا ١٩٩٤ صورت گرفت، مشخص شد كه مصرف سير در كاهش سطح كلسترول خون نقش اساسي دارد. بر اساس توصيه‌هاي مهم كلينيكي، به بيماران گفته مي‌شود كه سير تاثير خفيف و كوتاه مدت در كاهش چربي خون دارد.
بيماراني كه سابقه ابتلا به بيماري ترومبوس (تشكيل لخته خوني در عروق يا قلب) را دارند بايد بدانند كه سير مي‌تواند تاثير اندك اما مهم به روي تجمع پلاكت‌ها داشته باشد. به علاوه بايد به بيماران توصيه شود كه اين گياه خاصيت كاهش خطر ابتلا به سرطان بويژه سرطان معده و روده را دارد.
يکشنبه 6/8/1386 - 12:10
دانستنی های علمی
ارتباط سحرآميز ايمان و درمان
كارى نساخت ناله كزو خوش كنم دلى هان اى دعاى نيمه شبى، دست، دست تست
(ولى دشتبياضى)
پندار همگان مبنى بر اينكه ايمان و اعتقادات مذهبى قادرند در بهبود جسمى و روحى افراد ثمربخش باشند، پديده جديدى نيست. زيرا ما آشكارا شاهد بودهايم كه ايمان قلبى و خالصانه كسى كه دچار يك بيمارى كشنده و مهلك است، چگونه توانسته جان او را به شيوهاى اعجازآميز از مرگ حتمى برهاند. حتى بسيار مشاهده شده كه ايمان و اراده راسخ و استوار يك بيمار توانسته، به رغم ديدگاه پزشكان، او را چند سالى فزونتر زنده نگهدارد. پهنهاى كه دانش از پاسخش درمانده وناتوان است.
دكتر «ديل اى. ميتوس» دانشيار پزشكى مركز پزشكى دانشگاه جورج تاون در واشنگتن دى سى مىگويد: «به عقيده من، مىتوانيم ثابت كنم كه ايمان قوى به پروردگار، تاثير مفيدى را داراست و اعتقاد مذهبى سالم و عبادت، قادرند حالات مردم را نيكوتر سازند.»
دلايل منطقى
رابطه ايمان و تندرستى تا چه حد منطقى و متقاعد كنندهاند؟ پژوهشگران پس از بررسى و مطالعه فراوان به روابطى ميان تعهدات مذهبى و زندگى در دراز مدت دستيافتهاند. از قانع كنندهترين آنها مىشود موارد زير را يادآورى كرد:
بر پايه پژوهشهايى كه بر روى 5286 تن كاليفرنيايى انجام شده ميزان مرگ و مير در بين كسانى كه عضو كليسا بوده و پيوسته در مراسم مذهبى اين عبادتگاه شركت مىكردهاند به مراتب كمتر از آن گروه مردمى است كه هرگز به كليسا گام ننهادهاند و نسبتبه انجام فرايض دينى بىتوجه بودهاند. گفتنى است كه آمار يادشده، بدون در نظر داشتن عوامل خطرآفرينى همچون استعمال دخانيات، فربهى، عدم تحرك و... برآورده شده است.
در 7 از 8 مورد بيمارى سرطان، 4 از 5 نمونه بيمارى پرفشارى خون، 4 از 6 مورد بيمارىهاى قلبى و 4 از 5 مورد سلامتى عمومى، آنهايى كه به تعهدات مذهبى پاىبند بودهاند، نشانههاى امراضشان ناچيزتر يا پيامد مداوايشان ثمربخشتر بود.
تجزيه و تحليل اين پژوهش گوياى آن است كه آدميانى كه بيشتر به مذهب مىگروند، كمتر به افسرده دلى و پريشان روزگارى، خودكشى، اعتياد و يا ساير مواد مخدر گرايش مىيابند.
«جفرى اس. لوين» استاد پيشين دانشكده پزشكى ويرجينياى شرقى در نور فلك، طى بررسىهاى خويشتن به پيوند موجود ميان سلامتى و مذهب پى برده است. تحقيقات مزبور روى كودكان و بزرگسالان پيروتستانهاى امريكا، كاتوليكهاى اروپا، بوداييان ژاپن و يهوديان اسرائيلى، همين‌طور كسانى كه در دهه 1930 و 1980 زيستهاند و افرادى كه دچار امراض حاد هستند، صورت گرفته است.
چگونه دعا و نيايش شفابخشاند؟
نيروى سحر آفرين ايمان تا چه اندازه در سلامتى روانى و جسمانى انسان مفيد و اثربخش است؟ پژوهندگان در اينباره چند نظريهاى را مطرح ساختهاند كه عبارتند از:
شركت در مراسم مذهبى سبب ايجاد يك رابطه قلبى و صميمانه با مردم مىشود. بهرهمندى اشخاص از پشتيبانى جامعه، خود مىتواند راه حلى مؤثر و مستند در جهت دستيابى به تندرستى و طول عمر فزونتر به حساب آيد.
ايمان به انسان اميد مىبخشد و سبب تسلط وى بر خويشتن مىشود، به طورى كه قادرست تنيدگى و فشارهاى روحى را تا سر حد امكان مهار سازد. دكتر «هارولد جى. كديينگ» رييس مركز مطالعاتى مذهب، معنويت و تندرسى بخش پزشكى دانشكده داك، بر اين عقيده است كه: «پاىبندى به يك نظام اعتقادى، افراد را توانا مىكند تا امراض حاد و كشنده، درد و رنجيا اندوه از دست رفتن كسى را بهتر برتابند.
دكتر «هربرت بنسون» استاد دانشكده پزشكى هاروارد، مىگويد: «دعا و نماز، دگرگونى چشمگيرى در تن انسان پديد مىآورد. وقتى مردم دستبه دعا برمىدارند و عبادت مىكنند، فشار خونشان به نحو محسوسى كاهش يافته، ميزان سوخت و ساز (متابوليسم) بدن و تعداد ضربان قلب و تنفس آنان منظم مىگردد و دچار حالتى مىشوند كه به «واكنش ناشى از آرامش» شهرت دارد: همچون از بر خواندن دعاهاى كليساى كاتوليك، همان مراحل رسيدن به «واكنش ناشى از آرامش» را در خود دارد. آنهايى بيشترين بهره را از دعا مىبرند كه يك جمله يا كلام مذهبى را براى تكرار برگزيدهاند و بيش از ديگران به خدا ايمان آوردهاند.»
آيا دعاى سايران هم شفادهنده بيماران است؟
پژوهشگران در مورد اين مساله كه آيا دعا و نيايش ديگران، قدرت شفابخشى دارد يا نه، دستبه بررسىهاى دامنهدارى زدهاند. «بنسون» و همكارانش مشغول تحقيق روى پارهاى بيماران قلبىاند كه تحت عمل جراحى قرار گرفتهاند، در ضمن دكتر «متيوس» درباره بيماران مبتلا به روماتيسم مفصلى (آرتريت روماتوييد) سرگرم مطالعه است. در واقع هدف ايشان اين است كه يافتههاى مورد بحثيك متخصص قلب موسوم به «راندولف بيرد» را كه در سال 1988 نقل محافل پزشكى شده بود، مورد آزمايش و بررسى قرار دهند.
دكتر «بيرد» در بيمارستان عمومى سان فرانسيسكو، 393 بيمار قلبى را به دو دسته جداگانه تقسيم كرد. آنگاه از دينداران، مؤمنان و مذهبيون شهر درخواست كرد تا براى بهبود بيماران گروه نخست دعا كرده و مراسم مذهبى اجرا كنند و حال آنكه در حق دومين دسته دعايى صورت نگرفت، گفتنى است كه خود بيماران نمىدانستند كه به كدام گروه تعلق دارند.
نتيجه اين شد گروهى كه برايشان دعا شده بود، عوارض كمترى از خويش نماياندند، ضمنا موارد مربوط به سينه پهلو، ايست قلبى، از كار افتادگى قلب بر اثر بسته شدن رگهاى قلب در بين آنها كمتر مشاهده شد و به پادزيست (آنتى بيوتيك) كمترى نياز داشتند.
آنچه كه شگفتآورست اينكه به موجب مطالعات بحثبرانگيز، دعا و نيايش را ياراى آن هست كه بر رشد يك باكترى در آزمايشگاه گرفته تا درمان جراحات انسان مجروح اثر گذارد. بنا به قول دكتر «لرى دوسى» نويسنده اثر «دعا، داروى شفابخشى است»: «مطالعاتى از اين دست كه بر سر موجودات پستتر صورت مىگيرد، بايد با دقت فراوان علمى نيز انجام پذيرد، در غير اين صورت نمىشود اين كشفيات را تنها به مدد داروها توجيه كرد.»
باور پزشكان
دكتر «دوسى» در اينباره متقاعد شده كه در خلوت تنهايى خود براى مريضهايش دعا مىكند. با اين حال ، وى و ساير متخصصان در اين قلمرو با احتياط گام مىنهند. او مىگويد: «قطعا نمىخواهيم دين و مذهب را به اسم علم و دانش به مردم عرضه كنيم. مردم بايد خود دستبه انتخاب زنند.» با اين همه، بنيادهاى بهداشت و سلامتى، اندك اندك به رابطه ايمان و تندرستى توجه مىكنند. دانشكده پزشكى هاروارد و مركز پزشكى «مايو» نشستهاى گفتوشنود پيرامون معنويت و سلامتى برگزار كردهاند. اينك حدود نيمى از دانشكدههاى ايالات متحده واحدهايى را در مورد اين موضوع به دانشجويان ارائه مىدهند. در برآوردى از 269 پزشك در جلسه انجمن پزشكان خانواده امريكا در سال 1996، 99 درصد پزشكان ابراز داشته‌اند كه به نظر آنان اعتقادات مذهبى مىتواند به درمان‌ها يارى رساند. موقعى كه در اينباره از تجربههاى شخصىشان پرسيده شد، 63% پاسخ دادند كه به لطف پرودگار، حالشان رو به بهبود نهاده است. بديهى است كه بيماران آنها هم در اين مورد موافقاند. آراء جمعآورى شده از Time / CNN, U.S.A. Weekendusa نمايانگر آنند كه 80% از آمريكاييان بر اين باورند كه ايمان يا دعا مىتواند به بهبودى بيماران و جراحاتشان مؤثر افتد و افزون بر 60% اعتقاد دارند پزشكان بايد با بيماران خويش راجع به ايمان و خداپرستى سخن بگويند و با هر كسى كه مايلند، به درگاه پروردگار، راز و نياز كنند.
آرزوى كشف رابطه بين مذهب و پزشكى واكنشى استبه يك نظام حفظ كننده سلامتى كه روز به روز گستردهتر و فراگيرتر مىشود. دكتر «دوسى» مىگويد: «در پزشكى، پاندول بيش از حد لازم به سمت جسم كشيده شده است، طورى كه تقريبا از معنويت چشم پوشيدهايم، اين مساله نه تنها از ديدگاه بيماران بلكه از منظر بسيارى از پزشكان درست نبوده است و در حال حاضر پاندول دارد به سوى معنويت كشيده مىشود.»
با اين همه، مطالب مزبور براى افراد عادى چه مفهومى را در بر دارد؟ زمانى كه با بيمارى يا جراحتى روبهرو شديد، عقيدهتان را آزادانه بر زبان آوريد. اين انتظار بىجايى نيست كه به نيازهاى شما گوش بسپارد، به ديدار كشيش بيمارستان بشتابد يا پيش از بردنتان به اتاق عمل، اجازه دعا بدهد، منطقى است. بنا به گفته «كوئينگ»: «ايمان به مردم نيرو مىبخشد تا بر زندگىشان مسلط باشند و اين جريان در مقابل وابستگى كامل به علم پزشكى است كه هر روز خونسردتر و ماشينىتر مىشود.»
يکشنبه 6/8/1386 - 12:8
دانستنی های علمی
آثار نیکی به والدین
نیکی به پدر و مادر در دین اسلام اهمیت فوق العاده ای دارد، به گونه ای که در قرآن کریم پس از امر به عبادت خدا، به سپاس گویی از زحمات والدین تصریح شده است. چنین احسانی دارای آثار بسیار شگرفی است که انسان در دنیا و آخرت از آن بهره مند می شود.نظر به جایگاه والا و مقام ارزشمند پدر و مادر و نیکی به ایشان، در این مقاله به بررسی آثار دنیوی و پیامدهای اخروی احسان به والدین می پردازیم و جان را با کلمات نورانی قرآن و احادیث معصومین (ع) طهارت و نورانیت می بخشیم و از مشعل هدایت آنان چراغ دل را برمی افروزیم.
الف ) آثار دنیوی
۱) دوری از عصیان گری و شقاوت
از جمله آثاری که قرآن کریم به آن تصریح نموده، این است که نیکی به والدین صفت جبار و عصیانگری را از انسان دور می کند و همچنین دچار شقاوت نمی گردد.
قرآن کریم می فرماید: «یَـیَحْیَی خُذِ الْکِتَـبَ بِقُوَّهٔ وَ ءَاتَیْنَـهُ الْحُکْمَ صَبِیًّا * وَ حَنَانًا مِّن لَّدُنَّا وَ زَکَوهًٔ وَ کَانَ تَقِیًّا * وَ بَرَّا بِوَ الِدَیْهِ وَ لَمْ یَکُن جَبَّارًا عَصِیًّا(۱): «گفتیم ای یحیی کتاب آسمانی را به جدّ و جهد بگیر و به او در عهد کودکی نبوت بخشیدیم و از سوی خویش بر او رحمت آوردیم و پاکیزه اش داشتیم و او پرهیزگار بود و او را سفارش به نیکی به پدر و مادرش نمودیم و او جبار و عصیانگر نبود»
و یا درباره حضرت عیسی(ع) فرموده که چنین گفت:«وَ أَوْصَـنِی بِالصَّلَوهِٔ وَ الزَّکَوهِٔ مَا دُمْتُ حَیًّا * وَ بَرَّا بِوَ الِدَتِی وَ لَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّارًا شَقِیًّا(۲): «و «مرا مادام که زنده باشم به نماز و زکات سفارش فرموده است و نیز مرا در حق مادرم نیکوکار گرداند و مرا زورگوی سخت دل نگردانده است.»
۲) طول عمر
همانطور که طول عمر اثر قطعی صله رحم، شمرده می شود، روایات اسلامی این اثر را مترتب بر نیکی به والدین، به طور خاص نموده اند.
پیامبر اکرم(ص) فرمودند: «مَن سَرَّه اَن یُمدّلَه فی عُمره، و یُبسط فی رزقه فلیَصِل اَبَویه(۳): «کسی که طولانی شدن عمر و توسعه رزق را دوست دارد به پدر و مادر خود نیکی کند.»
و نیز رسول خدا(ص) می فرماید: «رأیتُ بالمنَام رَجُلاً من اُمّتی قَداتاهُ مَلَکَ المَوتِ لِقَبض روُحه فَجاءَ بِرُّه بوالدیه، فَمَنَعه مِنُه(۴): «در خواب مردی از امتم را دیدیم که فرشته مرگ برای قبض روح او حاضر شده بود، اما او با نیکی به والدین خود آن فرشته را از مأموریتش منع کرد.»
۳) فراوانی روزی
همان طور که در حدیثی از پیامبر اکرم(ص) در عنوان قبلی اشاره شد یکی از پیامدهای نیک ارتباط با والدین، مسأله زیاد شدن رزق بود. همچنین در روایت دیگری امام صادق(ع) می فرماید: «هر کس نیکی به والدین نماید هرگز در زندگی به فقر مبتلا نخواهد شد.»(۵)
۴) اجابت دعای والدین در حق فرزندان
در برخی روایات به اهمیت دعای والدین در حق فرزندان اشاره شده و از جمله آثار توجه و نیکی به آنها، شمرده شده است. به طور مثال: امام صادق(ع) فرمود: «ثلاثُ دعوات لا یَحجُبْنَ عَن الله تعالی: «دُعاءُ الوالِدِ لِوَلَدِهِ اِذا بِرَّه و دعوتُه علیهِ اِذا عَقَّ دُعاءُ المَظلوم عَلی ظالمه(۶)» «خداوند دعای ۳ کس را رد نخواهد کرد: دعای پدر در حق فرزند در هنگام نیکی به او، دعای پدر بر ضد فرزند(نفرین) هنگامی که مورد عاق او واقع شود و دعای مظلوم بر ظالم.»
و نزدیک به همین مضمون در روایت پیامبر اکرم(ص) متجلی است که حضرت می فرماید: «از نفرین پدر دوری گزینید، زیرا به هدف اجابت می رسد و از شمشیر، تیزتر و برنده تر است.»(۷)
۵) موجب نیکی فرزندان می شود
از جمله اثرهای وضعی نیکی به پدر و مادر این است که اگر کسی پدر و مادرش را احترام نمود آن احترام را از ناحیه فرزندانش خواهد دید. فلسفه این امر روشن است زیرا فرزندان انسان، پدر و مادر خود را الگوی عملی خویش قرار می دهند. اگر آن ها ببینند پدر و مادرشان نیکی به والدین را سرلوحه زندگی خود قرار داده اند و به آن اهتمام می ورزند، او هم نسبت به آنان چنین خواهد کرد.
امام صادق(ص) فرمود: «بِرُّوا آباءَکُم یَبرُّکُم أبناءکم(۸) «به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند.»
ب) آثار اخروی
از جمله آثار و پیامدهایی که عمل به این ارزش الهی به دنبال دارد آثاری است که پس از عالم دنیا نصیب انسان می گردد که عبارتند از:
۱) آسان شدن مرگ
امام صادق(ع) فرمود: «کسی که دوست دارد خدای متعال سختی های مرگ را بر او آسان سازد، به خویشان و نزدیکان و پدر و مادرش نیکوکار باشد و اگر چنین کند خدای متعال سختی های مرگ را بر او آسان می کند»(۹)
۲) دریافت پاداش زیاد
امام صادق(ع) در این باره می فرماید: «ما یَمْنَع الرَّجل مِنکُم اَن یَبَّر والدیه حَییَّن اَو مَیِّتَین، یُصَلّی عنها و یتصدَّقُ عَنهما و یَحِجّ عنَهما فیکون الذی صنَع لَهُما و له مِثلُ ذلِکَ فَیزدُهُ اللّهُ عزّوجلّ بِبِرّه و صلاتِهِ خیراً کثیراً» چه چیز مانع شخص می شود وقتی که پدر و مادرش زنده یا مرده اند به آنها نیکی کند، به این صورت که به نیت آنها نماز بخواند، صدقه بدهد، حج به جا بیاورد و روزه بگیرد.
زیرا اگر چنین کند ثواب آن به پدر و مادرش می رسد و به خودش نیز همان مقدار ثواب داده می شود. همچنین خداوند بر کارهای نیک و نماز او خیر زیاد عطا می کند» در برخی از روایات به پاداش هایی اشاره شده است که به ازای نیکی به پدر و مادر عطا می شود به طور مثال در روایتی از ابن عباس از رسول اکرم(ص) آمده است: «هر فرزند نیکوکاری که از روی مهربانی به پدر و مادر نگاه کند در مقابل هر نگاه ثواب یک حج کامل مقبول به او داده می شود. سؤال کردند حتی اگر روزی صد مرتبه به آنها نگاه کند؟ حضرت فرمود: آری خداوند بزرگ تر و پاک تر است.» (۱۰)
۳) مغفرت حق
امام سجاد(ع) فرمود: «مردی خدمت رسول خدا(ص) رسید و گفت: ای رسول خدا؛ من هیچ کار زشتی نمانده که انجام نداده باشم آیا می توانم توبه کنم؟ رسول خدا فرمود: آیا هیچ یک از پدر و مادرت زنده هستند؟ گفت: بله، پدرم، حضرت فرمود: برو به او نیکی کن تا آمرزیده شوی. وقتی او راه افتاد پیامبر(ص) فرمود: ای کاش مادرش زنده بود «یعنی اگر مادرش زنده بود و به او نیکی می کرد زودتر آمرزیده می شد».(۱۱)
و در روایت دیگری نیز رسول خدا(ص) می فرماید: رضایت خدا با رضایت والدین است «رِضَی الله مَع رِضَی الوالدَین»(۱۲)
و در روایتی از رسول خدا(ص) آمده است که فرمود: «از طرف خدا به کسی که عاق والدین شده گویند: هر کاری می خواهی انجام بده، دیگر تو را نمی بخشم و به نیکوکار نسبت به پدر و مادر هم گفته می شود هر چه می خواهی انجام بده تو را می بخشم.» (۱۳)
البته واضح است که مراد از این که نیکوکار هر چه می خواهد انجام دهد، گناه و معصیت نیست زیرا اگر به نیکوکار گفته شود هر چه می خواهی انجام بده، یعنی کار نیک انجام بده. زیرا شأن نیکوکار این است که کارهایش را نیک و درست انجام دهد و الا صفت نیکوکاری برای او صادق نخواهد بود و همچنین نسبت به عاق والدین کارهایی که انجام می دهد و مورد بخشش واقع نمی شود از جمله کارهایی است که قبیح و ناپسند است.
۴) وصول به بهشت
رسول خدا(ص) در این مورد فرمود: «اَرَبع مَن کُنّ فیه نَشَر اللّهُ عَلیهِ کَنَفه و اَدْخلُه فی رَحمَتهِ، حُسنُ خلق یَعیش بهِ النّاس و رفق بالمعروفِ و شفقتُه عَلی الوالِدَین و احسان اِلی المُولک(۱۴) «۴ خصوصیت است که اگر کسی واجد آن باشد لطف و احسان حق تعالی بر او ریزش خواهد کرد و در بهشت رضوان، مأوی خواهد گزید: اخلاق نیکی که با آن در میان مردم زندگی کند، مدارا کردن با گرفتاران، شفقت و مهربانی به والدین، احسان به زیردستان.»
همچنین ابراهیم بن شعیب می گوید: «به امام صادق(ع) عرض کردم: پدری فرتوت و ضعیف دارم که به هنگام قضای حاجت او را به دوش می کشم. حضرت فرمود: تا هر گاه که می توانی از این عمل مضایقه نکن و غذای او را لقمه لقمه در دهانش بگذار، چه این عمل در واپسین روز، سپر آتش خواهد بود.»(۱۵)
۵) ورود به درجات بالای بهشتی
امام باقر(ع) در بیان یکی از آثار اخروی نیکی به والدین می فرماید: «قالَ اَربع مَن کُنَّ فیهِ من المؤمنین اَسْکَنُه اللّهُ فی اعلی عِلّیین فی غُرَف فوق غُرَف فی مَحلِّ الشَّرف کلَّ الشرَّفِ، مَن آوَی الیَتیمَ و نَظَر لَه و فکان لَه اَباً وَ مَن رحِمَ الضَّعیف و اعانهُ و کفَاهُ وَ مَن انفق علی والدیه و ارفق بهما و بَرَّ هُما و لم یحزنْهُا»(۱۶) «اگر مؤمنی ۴ ویژگی در خود داشته باشد خداوند او را در بالاترین و شریف ترین جایگاه قرار خواهد داد. کسی که یتیمی را پناه داده و بر او پدرانه نظر افکند، کسی که ضعیفی را مورد ترحم قرار دهد و در حد کفایت به او کمک کند، کسی که به والدین خود انفاق و با آنان مدارا کند، به ایشان نیکی کرده واز نگران ساختن آنها اجتناب نماید.»
همچنین امام صادق(ع) فرمود: «هنگامی که حضرت موسی مشغول مناجات با پروردگارش بود، مردی را دید که در زیر سایه عرش الهی در ناز و نعمت است عرض کرد: خدایا این کیست که عرش تو بر او سایه افکنده است خداوند متعال فرمود: او نسبت به پدر و مادرش نیکوکار بود.» (۱۷)
۶) همنشینی با نیکان
رسول اکرم(ص) در بیان پیامد اخروی و اثرات نیکی به والدین در کمال آدمی می فرماید: «مَنْ حجَّ عَن والدَیه اَوقَضی عَنْهُما مَغرماً بَعَثهُ اللّهُ یَومَ القیامهِٔ مَع الاَبْرار»(۱۸) «کسی که برای پدر و مادرش حج انجام دهد و یا بدهکاری آنها را بپردازد، خداوند او را در روز قیامت با نیکان بر می انگیزد.»
در روایت دیگری نیز ایشان می فرماید: برترین انسان های نیک در قیامت کسانی خواهند بود که به والدین خویش، پس از مرگ آنها نیکی کرده باشند: «سَیّدُ الابْرارِ یَومَ القیامِهٔ رَجُلُ بَرَّ والِدَیه بَعَد مَوتهما»(۱۹)
يکشنبه 6/8/1386 - 12:6
بیماری ها
تالاسمي يك واژه يوناني است كه از دو كلمه تالاسا Thalassa به معني دريا و امي Emia به معني خون گرفته شده است و به آن آنمي مديترانه‌اي يا آنمي كولي و در فارسي كم خوني مي‌گويند. تالاسمي يك بيماري همولتيك مادرزادي است كه طبق قوانين مندل به ارث مي‌رسد . اولين بار يك دانشمند آمريكايي به نام دكتر كولي در سال ١٩٢٥ آن را شناخت و به ديگران معرفي كرد . اين بيماري به صورت شديد (ماژور) و خفيف (مينور) ظاهر مي‌شود. اگر هر دو والدين داراي ژن معيوب باشند به صورت شديد يعني ماژور (Major) و اگر يكي از والدين فقط ژن معيوب داشته باشد به صورت خفيف يعني مينور (Minor) ظاهر مي‌شود.
تالاسمي براي كساني كه نوع (مينور) را داشته باشند، مشكل ايجاد نمي‌كند و آنها هم مثل افراد سالم مي‌توانند زندگي كنند و فقط در موقع ازدواج بايد خيلي مراقب باشند. اما برعكس اين بيماري حداكثر آزار خود را به بيماران نوع ماژور مي‌رساند. تالاسمي چگونه منتقل مي‌شود؟
اگر يك زن و شوهر هر كدام داراي نوع كم خوني خفيف (مينور) تالاسمي باشند، هر يك از فرزندان آنها ٢٥ درصد احتمال ابتلا به تالاسمي ماژور (كم خوني شديد) را داشته و ٥٠ درصد احتمال تالاسمي مينور و ٢٥ درصد ممكن است سالم باشند. علائم و عوارضي كه تالاسمي در بيماران ايجاد مي‌كند در نوع ماژور تالاسمي (كم خوني شديد) هموگلوبين خون غيرطبيعي به نام F يا جنيني افزايش يافته و هموگلوبين قرمز خون كاهش پيدا مي‌كند، كودكي كه اين بيماري را در خود دارد كم خون است و اين كم خوني باعث بزرگ شدن طحال و كبد و تغيير قيافه ظاهري او مي‌شود. بنابراين به علت پايين آمدن مداوم خون، بيمار مجبور است مدام خون تزريق كند و در اثر تزريق خون كه داراي مقدار زيادي آهن است و در اثر خود بيماري كه باعث شكسته شدن هموگلوبين (گلبولهاي قرمز) و آزاد شدن آهن مي‌شود ، ميزان آهن خون افزايش يافته و در بافت‌هاي عمده بدن چون؛ قلب، كبد، طحال و ... رسوب مي‌كند و سبب ايجاد مشكلات ديگري مي‌شود كه تنها به كمك آمپول دسفرال مي‌توان از تجمع آهن جلوگيري كرد. مصرف مداوم دسفرال با قيمت بالاي آن، موجب بروز مشكلات اقتصادي در خانواده‌ها مي‌شود. پس اگر در اثر عدم و يا سهل انگاري، تالاسمي به خانواده شما قدم گذاشت، هيچ جاي فرار نيست. راهاي پيشگيري از تالاسمي ١- انجام آزمايش خون از نظر كم خوني ( CBC و هموگلوبين A2 ) ٢-انجام آزمايش روي جنين در هفته‌هاي اول حاملگي در دوران بارداري. با يك آزمايش ساده مي‌توانيد جلوي بروز مشكلات بسياري كه در صورت داشتن فرزند تالاسمي با آن برخورد خواهيد نمود را بگيريد. تالاسمي در ايران تالاسمي در ايران حضور تاسف باري دارد و در حدود سي هزار نفر اين بيماري را در خود دارند و هر سال به اين تعداد نيز اضافه مي‌شوند . تالاسمي در ابتدا چند ماه خود را پنهان مي‌كند و بعد از مدتي مادران مي‌بينند كه كودك آنها زرد، ضعيف و ناآرام است و وقتي كه فرزند خود را به دكتر مي‌برند بعد از آزمايش، دكتر به مادر خانواده مي‌گويد تالاسمي هم همراه كودكش به دنيا آمده است. كساني كه در ايران تالاسمي با خود دارند به چهار گروه تقسيم مي شوند. گروه اول مبتلاياني كه دسترسي به امكانات پزشكي و درماني ندارند و از درمان صحيح يعني تزريق خون و دسفرال محروم مي‌باشند. گروه دوم بيماراني كه به موقع بيماريشان تشخيص داده مي‌شود و خون تزريق مي‌نمايند؛ اما از دسفرال و ساير اقدامات درماني استفاده نمي‌كنند. گروه سوم كساني كه بيماريشان به موقع تشخيص داده مي‌شود، تزريق مناسب خون همراه با روشهاي جانبي را به موقع دريافت مي‌دارند و طول عمري قابل ملاحظه خواهند داشت. گروه چهارم بيماراني كه دسترسي به پيوند مغز استخوان داشته‌اند، احتمال بهبودي آنان تا حدود زيادي ميسر مي‌باشد ، اميد است با اتكا به خداوند تبارك و تعالي در آينده‌اي نه چندان دور در اثر پيشرفت هاي علمي، تالاسمي هم مانند بيماري‌هاي شايع دوران گذشته ريشه كن شود. كنترل و درمان بيماري مهمترين راه درمان تالاسمي، تزريق مداوم خون است. اگر بعد از آزمايش هموگلوبين، هماتوكريت متوجه شديد كه مقدار آن پايين تر از ١٠ است، فورا به مركز انتقال خون مراجعه كنيد. اگر ديرتر اقدام كنيد بدن مجبور است از خوني كه استخوان‌ها مي‌سازند، تغذيه كند و خون‌سازي استخوان‌ها باعث رشد ناهنجار استخوان‌هاي سر و صورت مي‌شود و در آن هنگام تالاسمي، قيافه وحشتناك خود را نشان مي‌دهد و بيمار خود را دچار مشكلات روحي و رواني فراوان مي‌كند . پس به ياد داشته باشيد با تزريق مداوم و به موقع خون از رشد استخوان‌هاي صورت كودك خود جلوگيري كنيد. اقدام مهم ديگري كه شما بايد انجام دهيد پايين آوردن آهن خون فرزندتان است. آهن، بافت‌هاي بدن است و آمپول دسفرال هم دشمن آهن، شما بعد از آزمايش آهن خون (فريتين) كودكتان، اگر مقدار آن را بالاتر از حد طبيعي مشاهده كرديد، ديگر با تزريق دسفرال به وسيله سرنگ در عظله نمي‌توانيد آن را به حد طبيعي برسانيد و حتما بايد از پمپ دسفرال استفاده كنيد. پمپ دسفرال دستگاهي است كه به طور اتوماتيك در مدت ٨ الي ١٢ ساعت آمپول را در زير پوست ناحيه شكم و يا عضلات بازوي بيمار تزريق مي‌كند و دارو در بدن با آهن تجمع يافته تركيب و سپس به وسيله ادرار دفع مي‌شود. همانطور كه قبلا گفته شد اگر آهن تجمع يافته دفع نشود باعث رسوب در كبد و قلب مي‌شود و مرگ آنان را تسريع مي كند. طحال برداري تالاسمي روي طحال بيمار خود نيز تاثير مي‌گذارد. گلبولهاي خون اگر ساختمان و شكل و كار غيرطبيعي داشته باشند، زودتر از موعد مقرر (١٢٠ روز عمر طبيعي گلبول قرمز مي‌باشد) از بين مي‌روند. گورستان و محل تخريب گلبول‌ها، طحال است و اگر پزشك متوجه شود كه به علت بزرگي و يا فقط پركاري طحال، نياز به خون بالا مي‌رود و يا اينكه هموگلوبين پس از تزريق خون در فاصله زمان كمتري سريعا پايين مي‌افتد در آن صورت تصميم مي‌گيرد كه طحال جراحي و از بدن خارج شود. ولي سن ايده‌آل بالاي ٥ سال است. زيرا در سنين پايين تر خطر بيماري‌هاي عفوني مهلك وجود دارد؛ بنابراين حتي در سنين بالاتر از ٥ سال كه طحال برداري انجام مي‌گيرد، واكسيناسيون عليه برخي بيماري‌ها مانند پنوموكك لازم است و علاوه بر آن هميشه بايد درمان با آنتي بيوتيك سريعا شروع گردد. اگر تالاسمي طبق روال طبيعي كنترل و درمان شود، بيماران مي‌توانند مثل هر انسان ديگري سال‌ها زندگي كنند. امروز تعدادي از بيماران تالاسمي ازدواج كرده و داراي فرزندان سالم هستند. شرايط بد و مرگ و يا عمر طولاني بيمار تالاسمي در دست شماست . پدران و مادران نيز بايد معاينه شوند تا اگر مواردي بود دقيقا مداوا گردد تا از نارسايي‌هاي بيشتر جلوگيري شود. بايد با دقت و حوصله در امر معالجه كودك بيمار خود اقدام كنيد؛ در صورت طحال برداري مصرف قرص پني‌سيلين و تزريق واكسن پنوموكك براي جلوگيري از عفونت بدن ضروري است. لازم است بيمار تالاسمي در سنين بالا توسط متخصصين قلب، كليه، چشم، گوش، غدد و ... مورد معاينه قرار گيرد. مشكلات يك بيمار تالاسمي ١- ضعف جسمي و رشد كم. ٢- مشكلات ناشي از تزريق خون و درد آن . ٣- تزريق مداوم دسفرال (DESFERAL) و صرف هزينه بالا. ٤- تغيير شكل و رشد ناهنجار جمجمه و بروز مشكلات رواني . ٥- نگراني حقيقي از آينده بيمار.
يکشنبه 6/8/1386 - 12:5
دانستنی های علمی
زمستان فصل بارش و بركت است، حتي ميوه‌هايش هم مواظب‌اند كه كسي سرما نخورد! اين روزها، تكنولوژي، روز و شب را با هم يكي كرده، چه برسد به ميوه‌هاي زمستاني و تابستاني. حالا ديگر انبارد اري آن‌قدر پيشرفت كرده است كه نبض بازار، دست انباردارهاست. به همين دليل، بعضي مغازه‌هاي ميوه فروشي، در تمام طول سال، دكورشان فرق نمي‌كند. از هندوانة تابستاني و ميوه‌هاي نوبر بهاري دارند تا انار دانه دانة پاييزي و بالهنگ و بِه زمستاني. اما هر چه باشد، زمستان و سرمايش، ذائقة خوراك مردم را كه عوض مي‌كند! مردم، اين روزها به شدت دنبال ويتامينC، پني‌سيلين خوراكي (شلغم)، لبوي گرم و خلاصه هر چيزي كه وسط اين سرما فاز بدهد، مي‌گردند. خلاصه، زمستان هميشه ميوه‌هاي خاص خودش را دارد. يك گروه از آنها هم، از قديم بر همه‌شان سلطنت مي‌كرده‌اند! «مركبات».
خريدن، نگهداري و مصرف درست و به موقع اين ميوه‌ها، به همين سادگي نيست. سبك و سياق خودشان را دارند، ميوه‌هاي ننه سرما.
ميوه‌ها هم ميدان دارند
چطور خريد خوبي از ميدان‌هاي ميوه و تره‌بار داشته باشيم؟ميدان‌هاي ميوه و تره‌بار شهرداري، آخر از توليد به مصرف است. واردش كه مي‌شوي، درست مثل بازار مكاره‌اي است كه همه چيز مي‌شود پيدا كرد. منتها فرقش با آن بازارها اين است كه هم در و پيكر درست و حسابي دارد، هم مديريت و قيمت مشخص. منتها خريد كردن از اين بازارها همين‌طور بي‌حساب و كتاب ممكن است به‌صرفه نباشد. راه و چاه دارد.
كي بريم تره‌بار؟
عصرها، بدترين زماني است كه مي‌شود براي خريد از اين بازارها انتخاب كرد. آن قدر شلوغ است كه تا به خودتان مي‌آييد، متوجه مي‌شويد مثلا براي 2 كيلو پياز فقط 20 دقيقه داخل صف مانده‌ايد. اين موقع، همة آن‌هايي كه از سر كار برگشته‌اند، مي‌آيند براي خريد. غير از اين، توي اين بازار هم، سحرخيزها كامروا هستند. ميوه‌هاي خوب و نوبر، معمولا صبح‌ها تمام مي‌شود.
اگر هم زياد سحرخيز نيستيد، حدود ساعت 11صبح تا 3بعدازظهر، وقت خوبي براي اين كار است. يادتان هم باشد ميدان‌هاي تره‌بار، زمستان از 8 صبح تا 7 بعدازظهر باز هستند.
در نظر داشته باشيد ميدان ميوه و تره‌بار، بقالي سر كوچه نيست كه هر روز راه بيفتيد و براي يك عدد پفك برويد آنجا. تعريف اين بازارها مثل فروشگاه‌هاي زنجيره‌اي، براي خريدهاي عمده و متنوع است. بايد برنامه‌ريزي كنيد و خريدهاي هفتگي انجام دهيد. هميشه يك برگة اقلام مورد نياز بايد كنار دست خانم خانه باشد.
ليست كه پر شد، يك يا دو نفري بايد راه بيفتند بروند ميدان تره بار. اين‌طوري، صرفه‌جويي خريد از ميدان ميوه، بيشتر به چشم مي‌آيد.
چي بخريم؟
بعضي مواد غذايي و جنس‌هايي كه اين‌جا پيدا مي‌شود، با همين قيمت و كيفيت، همه جا هست. بي دليل، بارتان را سنگين نكنيد.
اگر هم براي ميهماني خريد مي‌كنيد و ميهماني جمع‌وجور است، خريد از مغازه‌ها گزينة بهتري مي‌تواند باشد. خيلي تفاوت هزينه زياد نمي‌شود، لااقل خيالتان از همان چهار تا سيبي كه خريده‌ايد، راحت است.
بعضي ميوه‌ها مثل هندوانه و ديگر صيفي‌جات، طوري نيستند كه زود خراب شوند. به همين دليل، معمولا جنس‌هاي مشابه، در مغازه و تره‌بار كيفيت مشابهي دارند. اما بعضي ميوه‌ها مثل سيب، گلابي، گيلاس و... زود خراب مي‌شوند يا از شكل و قيافه مي‌افتند. در خريد دسته دوم، دقت و وسواس بيشتري داشته باشيد.
چطور بخريم؟
اين‌جا مثل يك نمايشگاه است. پس همان دم در كه به اولين غرفه رسيديد، شروع نكنيد به خريد. اول همة غرفه‌ها را چرخي بزنيد و از نظر خلوتي، اخلاق فروشنده و مهم‌تر از آنها كيفيت ميوه‌ها، بررسي كنيد.
غرفه‌هاي ميدان، چند دسته‌اند. ميوه، سبزيجات، لبنيات، گوشت و.... اول تكليفتان را مشخص كنيد كه موضوع خريد امروز چيست. ابتدا غرفه‌اي را انتخاب كنيد كه كمترين خريد را داريد. چون اگر از اولين غرفه با چهار پنج تا پلاستيك، در حالي كه در مجموع 20 كيلو سنگين شده‌ايد، بيرون بياييد، ادامة خريد سخت مي‌شود.
اصولا خريد هفتگي از تره‌بار، مي‌طلبد دو نفري برويد. يكي انبارداري كند، يكي هم كالاها را خريداري و ترخيص كند. اين‌طوري، هم مي‌شود كامل خريد كرد، هم خريد اول، آخري نمي‌شود، چون كسي از كت و كول نمي‌افتد.
يك نكته را هم يادتان باشد. فروشنده‌هاي اين غرفه‌ها، به دليل شغلشان، دستشان ترازوست. منتها چون حسابي ورزشكارند، 4 كيلو برايشان 2 كيلو هم نمي‌شود. به خاطر همين، پلاستيك شما كه قرار است مثلا يك كيلو خيار داشته باشد، هميشه از 3 كيلو بالا مي‌زند. ربع كيلو بخواهيد تا يك كيلو به‌تان بدهند.
چند نكته كوچك در ميدان تره‌بار
دنيا براي خودش نظم مشخصي دارد. حكمتي دارد كه مثلا زردآلو بايد اوايل تابستان ثمر بيايد، پرتقال اواخر پاييز.
ميوه‌هاي زمستاني، حكم مسكّن و واكسن بيماري‌هاي فصل سرما را دارند و بدن را در برابر سرما مقاوم مي‌كنند. انگار كه ننه سرما براي مبارزه‌اي عادلانه، اين ميوه‌ها را فرستاده باشد!
درهم است
اين‌طور مواقع، بيخودي بحث نكنيد. قانون حاكم بر ميدان‌هاي تره‌بار، درهم بودن ميوه‌هاست. اين واقعا قانون آن‌جاست. نمي‌خواهيد، نرويد.
يك تذكر بي‌ربط
دست‌آخر هم اينكه اگر طلبة شير يارانه‌اي هستيد، معمولا هر روز در دو نوبت، كاميون شير به ميدان مي‌آيد. ساعت آمدنش را نشان كنيد و يك ساعت زودتر برويد، چون حسابي صف درست مي‌شود. البته بعضي وقت‌ها زياد شلوغ نيست. به هر نفر، حداقل سه پاكت شير مي‌دهند.
فقير و غني... كيلو چند؟
اينكه كي از مغازه خريد مي‌كند كي از ميدان تره‌بار، يك طورهايي ملاك تميز دادن فقير و غني است. باور نمي‌كنيد، قيمت‌هاي مغازه و ميدان را مقايسه كنيد. مي‌دانيد كه در تره‌بار، ميوه درهم است، ديگر...
میوه رمز بقای انسان و گیاه!
گیاهان برای پخش‌کردن بذرهایشان، از میوه استفاده می‌کنند. برخی گیاهان مانند افرای چناری، میوه خشك خاردار یا چرمی دارند كه به وسیله باد پراكنده می‌شود. اما میوه‌های آبدار و گوشتی را ما و حیوانات با علاقه فراوان می‌خوریم و پس از خوردن میوه، بذر آن را در جایی دورتر از گیاه روی زمین می‌اندازیم.
معمولا مزة میوه پیش از رسیده شدن بذرها خیلی بد است. ارتباط گیاه با آن‌هایی كه میوه‌هایش را می‌خورند، كاملا دوطرفه است. گیاه یك وعده غذای خوب تقدیم می‌كند و در عوض، انتظار دارد کاری کنیم که نسلش منقرض نشود!
توی قوطی میوه فروش چی هست؟
وقتی میوه‌فروشی می‌روید، یادتان باشد دارید از یک داروخانه یا لااقل عطاری خرید میکنید. اگر اهل تغذیة اصولی باشید، دانستن ویتامین و مواد مفید معدنی میوه‌هایی که این روزها در مغازه‌ها پیدا می شوند، به کارتان می آید.
موز: ویتامین ب6، اسید فولیک، پتاسیم، منیزیم، پتاسیم، نیاسین
سیب: بیوتین، آهن، پتاسیم
آناناس: ویتامین‌ث، منیزیم، پتاسیم
کیوی: پتاسیم، منیزیم، پتاسیم، آهن، فسفر، کلسیم، ویتامین‌های كا و ث
نارنگی: منیزیم، کلسیم، پتاسیم، ویتامین‌ث
انبه: منیزیم، پتاسیم، اسید فولیک، بیوتین، ویتامین‌های ث و آ
پرتقال: اسید فولیک، بیوتین، ویتامین ب1 و ث، منیزیم، كلسیم، پتاسیم، فسفر
لیمو: اسید فولیک، ویتامین ث، منیزیم، پتاسیم
میوه‌هایی برای تمام فصول
هیچ میوه‌ای به اندازه میوة تازه، مفید و دارای ارزش غذایی نیست. با این حال، بعضی میوه‌ها را می‌شود با كمترین آسیب بر ارزش غذایی آنها انبار و ذخیره كرد. مثلا سیب یكی از بهترین موارد برای انبار كردن است. انواع دیررس سیب را می‌توان تا یك سال در انبار نگه داشت.
این سیب‌ها بعد از چیده شدن، آمادة خوردن نیستند و در مدت انبارداری به تدریج نشاسته و اسیدهای موجود در میوه به قند تبدیل می‌شود و میوه طی چند هفته یا چند ماه به اصطلاح می‌رسد.
بعضی از گلابی‌ها را هم می‌شود تا چند ماه انبار كرد، البته نه به اندازة سیب. گلابی زودتر رسیده می‌شود و اگر به موقع مصرف نشود، لك‌لکی می‌شود و پوسیدگی پیدا می‌کند.
كیوی هم میوة مطلوب انباردارهاست و می‌توان در انبارهای سرد تا چند ماه، آن را نگه داشت.
كيوي‌هاي سفت را می‌توان هشت هفته در اتاقی با دمای معمولی نگهداری كرد. میوه‌های كاملا رسیده نیز به مدت یك هفته در یخچال باقی می‌مانند. اما میوه‌های نارس را می‌توان در دمای پایین، خیلی بیشتر از این‌ها نگه داشت. تزریق گاز CO2 عمر انبارداری کیوی را به ۱۲ ماه هم مي‌رساند.
انگور جزء میوه‌های حساس است و باید در نگهداری‌اش دقت زیادی كرد. با تمام این‌ها پیشرفت انبارداری باعث شده بتوان میوه‌های گوشتی و آبدار انگور را در دمای ۳۱ درجه فارنهایت و رطوبت ۹۵ درصد به مدت سه تا شش ماه بسته به نوع آن، همانطور تازه نگه داشت.
آنچه خوبان همه دارند این‌ها تنهایی دارند!
از پوست مرکبات، اسانس‌های معطری می‌گيرند كه ضدعفونی‌كننده است و در ساختن ادكلن و مرهم‌های ضد زخم به كار می‌آید. از پوست خارجی این میوه‌ها، ترشی و مربا هم می‌شود درست کرد. پوستشان را اگر كنار منقل يا بخاری بگذارید، محيط خانه را معطر می‌کنند.
تلخی بعضی از آنها مثل ترنج و دارابی مربوط به يك مادة مؤثر است كه اشتها را باز می‌كند.
رب نارنج كه در اثر جوشاندن و غليظ كردن آب نارنج به‌دست می‌آيد، نه تنها يك چاشنی خوب برای ترش كردن غذاها است ، بلكه يك مرهم ضد زخم، ضد انگل و ضد ميكروب هم هست.
برای از بين بردن چربی پوست و موها هم می‌توانيد از رب يا آب‌ميوه مرکبات استفاده کنید.
برای پاك كردن لكه‌های قرمز و سياه كه روی پوست و صورت و بدن به وجود می‌آید، به رب نارنج، نمك زده و روی آنها بماليد و بگذاريد تا خوب خشك شود.
برای نرم كردن دست و صورت و از بين بردن گوشت‌های زيادی، سراغ رب نارنج و بدل آن ليمو برويد. برای از بين بردن زگيل بايد نوع ترش این میوه‌ها را با پوست و هسته در سركه خيساند و آن را له كرد و روی زگيل گذاشت.
اگر با خوردن مرکبات، احساس ناراحتی در معده كرديد يا مبتلا به دل درد و درد پهلو شديد، کمی صبر کنید. داشتن مواد راديواكتيو در این میوه‌ها، امراض خفته را بيدار می‌كند.
برای معالجه گواتر سمی و كوچك كردن غده آن، بهترين وسيله ضماد كوبيدة پوست پرتقال و ليمو است .
سالاد ميوه‌هاي زمستاني
سالاد یعنی همه چیز با هم و در کنار هم. یک شام زمستانی را در کنار هم و با میوه‌هایی که در این فصل پیدا می‌شود، می‌توان دلپذیرتر کرد. موافق نیستید؟
مواد لازم
يك فنجان مغز پرتقال
يك فنجان انگورهسته گرفته
يك فنجان مغز نارنگي
يك فنجان سيب پوست گرفته ورقه شده
يك فنجان موز حلقه شده
2 عدد كيوي پوست گرفته شده
يك فنجان خامه آماده شده
2 قاشق سوپ‌خوري آبليمو
طرز تهيه
آبليمو را در ظرف سالاد بريزيد. سيب ورقه شده را با آن مخلوط كنيد. بعد به جز كيوي، بقية ميوه‌ها را اضافه كنيد. ميوه‌ها را به آرامي مخلوط كنيد و بعد خامه را در
قيف با ماسورة كنگره‌دار روي سالاد به صورت شكوفه تزئين كنيد. حالا كيوي‌ها را چهار قاچ كنيد و روي سالاد را با آن تزئين كنيد. تا مي‌توانيد، سليقه به خرج بدهيد. سالاد ميوه هنوز از آن چيزهايي نيست كه لوس و تكراري شده باشد.
تو سرخ
میوه پوست کلفت تو سرخ در شمال ايران به عمل مى‌آيد. نوعى ميوة مركب است که طرفداران زيادى ندارد. در خوزستان درخت این میوه به «حسينقلى خانى» معروف است. در تهران هم به آن گريپ فروت می‌گویند. خوردن آب آن اشتهاآور است و براي تقويت معده و قلب به كار مى‌رود. اين ميوه، راست کار آنهاست که دائم فشارشان بالا می‌زند. گريپ فروت، تقريبا ۴هزارسال پيش در مالزي كاشته شد، ولي تا قرن ۱۶ ناشناخته بود؛ تا اينكه اسپانيايي‌ها آن را به همه‌جاي دنيا بردند.
ليمو ترش
نزدیک به 400 سال پيش از تولد مسيح، تئو فراست از ليمو سخن گفت. اما تنها در قرن چهارم ميلادي، هنگامي که جنگجويان مسيحي در جنگ‌هاي صليبي به فلسطين رسيدند، ليمو را ديدند که در باغ‌هاي آن سرزمين کشت شده بود. در آن زمان، اين داستان بر سر زبان‌ها بود که دو نفر به خاطر جرمي که مرتکب شده بودند، از طرف دادگاه به مرگ با نيش افعي محکوم شدند. زني به آنها رحم کرد و چند ليمو به آنها داد. آنها با خوردن ليمو از نيش افعي‌ها مصون ماندند و زهر در آنان اثر نکرد.
ابن سينا پزشک معروف ايراني، آب ليمو را بهترين دارو براي تشنجات ناشي از تب مي‌دانست و يرقان را هم با ليمو معالجه مي‌کرد.
باب بارتو
در بلوچستان معروف به باب بارتو است. نوعى ميوه از خانوادة مركبات است كه هسته‌اش، لعاب زيادى مثل تخم كتان دارد و براى نرم كردن سينه بسيار مفيد است.
بالهنگ
بیشتر شهرتش به خاطر مربای خوشمزه‌ای است که با پوست کلفت آن درست می‌کنند. این یکی هم 70 درصدش پوست است!
نارنگى
انواع و اقسام شيرين و ترش و بزرگ و كوچك دارد. علاوه بر عناصر مفيدى كه همه مرکبات دارند، مقدارى هم كلر و برم دارد که در لطيف كردن پوست دست و صورت به کار می‌آید. نوع شيرين اش در تسكين اعصاب اثر دارد.
كيوي
استرس، مواد مضر و كمبود خواب، روي بدن انسان اثر مي‌گذارند. هر كس كه مي‌خواهد به اين وضع گرفتار نشود، بايد در طول روز، كيوي بخورد. كيوي از تب، ناراحتي‌هاي معده و روده، بي‌حالي و خستگي، سرفه‌هاي شديد و سرماخوردگي كه در اثر وجود باكتري‌ها بروز مي‌كند، جلوگيري و سيستم حفاظتي بدن را تقويت مي‌كند .
كيوي آنزيم‌هايي دارد كه پروتئين‌ها را تجزيه مي‌كنند. اگر كيوي را بعد از غذاهاي گوشتي و لبني بخوريد، اثر آن تقويت مي‌شود و عمل هضم غذاهاي سنگين در معده و روده را آسان‌تر مي‌كند. اما اگر کیوی نارسِ مثل سنگ به پُست‌تان خورد، کافی است یک دانه سیب داخل جعبه‌شان بگذارید. در عرض چند ساعت، دلشان نرم‌نرم می‌شود. حکمتش چیست نمی‌دانیم!
لبو
میوه که نیست، اما چون این روزها طرفدار داغ زیاد دارد، این‌جا راهش داده‌ایم. بیشتر به عنوان یک سبزی سالادی شهرت دارد.خاصیت تصفیه‌کنندگی دارد.نوشیدن آب چغندر، باعث تحریک کبد، کلیه‌ها، صفرا و روده شده و در تقویت فعالیت سیستم گوارشی، بسیار مفید است.
در طب چینی از چغندر برای بهبود عملکرد قلب، آرامش روان و تصفیه خون استفاده می‌شده است. این نکته را هم وقت خرید یادتان باشد که هر چغندری لبو نمی‌شود. لبو باید کاملا قرمز باشد و از رگه‌های سفید در آن خبری نباشد.
پرتقال
پرتقال شاه ميوه‌های زمستانی است. سرشاراز ويتامين‌هاي ب، ث و آهن، آهک، کلسيم، فسفر، منيزيم، پتاسيم، سديم و مس است. ويتامين آ در پرتقال نیست ولي کاروتن دارد. اين ماده وقتي خورده مي‌شود، با عصير کبد مخلوط مي‌شود و درکبد ويتامين آ مي‌سازد.
از نظر شيميايي، پرتقال را منبع غني ويتامينث مي‌دانند و جالب اين که پوست آن در بسياري موارد حتي مغذي تر از پرتقال است.
يک ليوان آب پرتقال، 120 ميلي‌گرم ويتامينث دارد؛ يعني دو برابر مقدار توصيه شده در روز است. آب پرتقال هر چقدر سردتر باشد، ويتامينث را بيشتر حفظ می‌کند.
خرمالو
خرمالو سرشار ازويتامين آ و بتاكاروتن و همچنين مقدار قابل توجهي ويتامين‌هاي ب1، ب2، ب3 و ث است. در ضمن، اين ميوه مواد معدني زیادی مثل كلسيم، گوگرد ، آهن ، فسفر، منيزيم و پتاسيم دارد.
خرمالو ميوه اشتها‌آوري است. مواد قندي خرمالو براي مبتلايان به بيماري قند، زيان ندارد. خرمالو چربي‌هاي خون را كم مي‌كند.
شاخ در نياوريد، ولي آب خرمالو زخم‌ها را خوب مي‌كند. براي آفت دهان و گلودرد هم خوب است. حالا این‌که احتمالا از مزة گس آن خوشتان نمی‌آید پای خودتان
يکشنبه 6/8/1386 - 12:4
بیماری ها
پيشگيري از افسردگي با نماز صبح
افسردگي (Depression) حالتي احساسي است كه مشخصهاش اندوه، بياحساسي(apathy)، بدبيني (Pessimism)و احساس تنهايي است. اين بيماري كه امروزه از شيوع بالايي در ميان مراجعه كنندگان به كلينيكهاي روانپزشكي برخوردار است، داراي تظاهرات متنوع و زيادي بوده كه از مهمترين آنها مي‌توان به اختلالات خواب اشاره نمود. تحقيقات نشان مي‌دهد 75 درصد از بيماران افسرده مشكلي در خواب (چه به صورت بي خوابي و چه پرخوابي) دارند و همچنين علايم اين بيماران در هنگام صبح تشديد مي‌شود. نكته جالب و قابل توجه و مورد بحث ما اين است كه در اين بيماران چگالي REM (حركت سريع چشم) در نيمه اول خواب و همچنين كل زمان REM افزايش يافته و فاصله ميان به خواب رفتن تا شروع اولين دوره REM يعني (REM-latency) كم شده و مرحله 4 خواب نيز كاهش مييابد.(1)
پس به عبارت سادهتر مي‌توان گفت، افراد افسرده زمان بيشتري را در مرحله خواب REM به سر مي‌برند. يعني به ميزان بيشتري نسبت به سايرين خواب مي‌بينند.
حال ببينيم، اين موضوع چه ارتباطي با نماز صبح دارد، يعني نماز صبح چه اثر درماني مي‌تواند در اين بيماران داشته باشد؟
به طور متوسط 20ـ15 دقيقه طول ميكشد تا يك فرد معمولي به خواب رود. پس در عرض45 دقيقه وارد مراحل 3و4 خواب شده كه اين مراحل عميقترين مراحل خواباند. يعني بيشترين تحريك براي بيدار كردن فرد در اين مراحل لازم است. حدود 45 دقيقه پس از مرحله4 است كه نخستين دوره حركات سريع چشم (REM) فرا ميرسيد. هر چه از شب ميگذرد، دورههاي REM طولاني‌تر و مراحل 3و4 كوتاهتر مي‌شود. بنابراين در اواخر شب، خواب شخص سبكتر شده و روءياي بيشتري مي‌بيند(يعني خواب REMاش بيشتر مي‌شود.) پس قسمت اعظم خوابREM در ساعات نزديك صبح بوقوع ميپيوندد. و از طرفي ديديم كه يكي از مشكلات مهم بيماران افسرده، افزايش يافتن طول خواب REM و خواب ديدن زياد است. از اين جهت يك مبناي مهم در توليد داروهاي ضد افسردگي ايجاد داروهايي است كه كاهش دهنده مرحلهREM خواب باشند (از جمله داروهاي ضد افسردگي سه حلقهاي).
علاوه بر اين يك روش درماني جديد براي بيماران افسرده، بيدار نگه داشتن آنها براي كاهش ميزان REM است، كه بهترين شكل آن نماز صبح است. (2) زمان نماز صبح كه مورد تأكيد قرآن و همچنين بسياري از روايات بوده، سبب كاهش قابل توجه ميزان خوابREM در اشخاص مي‌شود. زيرا شخص نمازگزار كه خود را ملزم به اقامه نماز صبح ميداند و بايد صبح گاه بيدار شود، پس در حقيقت جلوي ورود به مرحله قابل توجهي از REM را مي‌گيرد. از اين جهت بيداري صبحگاهي براي نماز خود به تنهايي مي‌تواند يك عامل مهم بدون عارضه در پيشگيري از افسردگي مطرح باشد كه بر تمام روشهاي درماني دارويي و غير دارويي ارجح است، چرا كه پيشگيري بر درمان مقدم است.
لازم به ذكر است آثار روحي و رواني ايمان به خدا و اقامه نماز بسيار زياد است و نكات علمي بسيار شگرفي در اسرار سحر كه مورد تأكيد فراوان اسلام نيز بوده، نهفته است كه انسان با دانستن آنها از تمام وجود زمزمه مي‌كند؛
اقم الصلوة لدلوك الشمس الي غسق اليل قرءان الفجر ان قرءان الفجر كان مشهودا(3)
نماز را از زوال آفتاب تا نهايت تاريكي شب برپا دار و (نيز) نماز صبح را، زيرا نماز صبح همواره (مقرون با) حضور (فرشتگان) است.
Keep up prayer from the declining of the sun till the darkness of the night and the morning recitation; surely the morning recitation is witnessed.
يکشنبه 6/8/1386 - 12:1
بیماری ها
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. در شهري به بزرگي بدن ما، دهان يكي از خيابانهاي بسيار پررفت و آمد محسوب مي‌شود. در بدن ما خيابانهاي ديگري مثل رگ‌ها، رودهها و.. وجود دارند كه آنها هم بسيار پرتردد و ترافيك هستند. اما فرق دهان با اين‌گونه خيابانهاي بدن اين است كه معمولا آنچه در رگ‌ها، رودهها و... تردد مي‌كنند، پديده‌هاي ثابتي مثل خون و يا غذا با قوام و دوام مشخص و ثابتي هستند، اما دهان كانالي است كه روزانه پذيراي انواع و اقسام خوراكي‌ها با دماها و مزه‌هاي متفاوت و نيز مواد غير خوراكي مثل مسواك، نخ دندان و نيز وسايلي مثل آلات موسيقي، قاشق و چنگال و ني وخداي ناكرده چاقو و نيز چيزهاي عجيب و غريبي مثل ميخ و سيخ و... است.
طبيعي است كه مانند تمام خيابانهاي پررفت‌وآمد كه اگر به آنها رسيدگي نشود، آسفالت درست و حسابي براي آنها باقي نمي‌ماند، دهان هم كه انواع و اقسام محرك‌هاي فيزيكي و شيميايي به آن وارد مي‌شود، اگر خوب رسيدگي نشود، دائما زخم‌هاي گوناگوني پيدا مي‌كند كه بايد با توجه و دقت خاص به آنها، از وقوع زخم‌ها در دهان پيشگيري شود. اگر زخمي در دهان اتفاق افتاد، بايد به سرعت براي درمان، ترميم و بررسي علت آن اقدام شود. زخم به از بين رفتن يا خراشيده شدن قسمتي از مخاط دهان گفته مي‌شود. اين پرسش و پاسخ‌ها راهنمايي براي تشخيص و بررسي علت و درمان زخم‌هاي دهاني است:
علت‌هاي شايع ايجاد زخم‌ها در دهان چيست؟
شايع‌ترين علت زخم‌هاي دهاني، صدمه‌هاي فيزيكي است. خيلي به سادگي، گاز گرفتن گونه يا زبان و لب در هنگام غذا خوردن، تيزي يك دندان، ضربه ناشي از مسواك زدن محكم و يا دندان‌هاي مصنوعي كه در دهان لق مي‌خورند، مي‌توانند بافت دهان را زخم كنند. اين "زخم‌ها به زخم‌هاي ناشي از ضربه" معروف‌اند. عوامل ديگري نيز ممكن است در دهان زخم ايجاد كنند مثلا سوختگي ناشي از غذاي داغ، زخم‌هاي ناشي از برفك‌هاي دهاني، تبخال‌هاي دهاني (داخل دهان)، عكس‌العمل به بعضي داروها مثل داروهاي شيمي درماني، سيفيليس، ايدز، ديابت و يا سرطان. اما اگر در دهان خود زخم‌هاي زيادي داريد كه مرتبا خوب مي‌شوند و دوباره عود مي‌كنند، به "آفت" فكر كنيد.
علامت آفت چيست؟
آفت بيماري شايعي است كه به صورت عود كننده در دهان ايجاد مي‌شوند. در واقع آفت بسيار شايع تراز آن چيزي است كه حدس را هم بتوانيد بزنيد. يك پنجم افراد بالغ به آفت دچار مي‌شوند. زبان، كف دهان و لثه‌ها ممكن است دچار آفت شود. زخم‌هاي آفتي معمولا دايره‌اي شكل هستند كه كف آنها سفيد رنگ و لبه زخم نامنظم است. ممكن است چند آفت در كنار هم قرار بگيرند و به صورت خوشه‌اي ديده شوند. آفت‌هاي كوچك معمولا در سه تا شش روز برطرف مي‌شوند اما آفت‌هاي بزرگ ممكن است حتي تا 10 هفته در دهان باقي بمانند. اگر آفتي در كنار لوزه‌ها و حلق قرار بگيرد، خوردن و بلعيدن را بسيار مشكل و دردناك مي‌كند. دليل خاصي براي ايجاد آفت يافته نشده است اما تغييرات هورموني و استرس ممكن است زمينه را براي ايجاد آفت فراهم كنند.
زخم‌هاي دهاني چگونه درمان مي‌شوند؟
براي درمان يك زخم دهاني بايد علت آن را بدانيم. بعضي وقت‌ها درمان بسيار ساده و در حد رفع تيزي يك دندان يا پركردگي و يا ترميم دندان مصنوعي است اما اگر علت زخم‌ها شناخته شده نباشد، درمان آن نيز مشكل‌تر خواهد شد. مثلا آفت درمان‌پذير نيست اما براي كم كردن سوزش آن مي‌توان از دهانشويه‌ها و پمادهاي بي‌حس كننده استفاده كرد.
مدتي است كه در دهانم زخم وجود دارد. چه بايد بكنم؟
اگر زخمي بيش از دو هفته در دهان بماند و بهبود پيدا نكند حتما بايد درباره آن با دندانپزشك يا پزشك خود مشورت كنيد. دندانپزشك ممكن است راه‌هايي را براي درمان آن پيشنهاد كند و در صورتي كه زخم خوب نشد به اقدامات احتياطي بيشتري مثل انجام بيوپسي، قسمت‌هاي خوني و ارجاع به متخصص نياز است. زخم‌هايي را كه بيش از دو تا سه هفته در دهان شما وجود دارند و خوب نشد‌ه‌اند، سرسري نگيريد. ممكن است عوامل مختلفي در ايجاد آن موثر باشد كه يكي از آنها سرطان‌هاي دهان است. بنابراين حتما جريان را پيگيري كنيد. بسياري از زخم‌هاي عود كننده دهان نيز ممكن است نشانگر مشكلات عمومي بدن مثل بيماري‌هاي خاص و يا كمبود ويتامين‌ها باشند. كم‌خوني‌ها و مشكلات گوارشي هم ممكن است علت ايجاد زخم‌هاي دهاني باشند.
آيا سرطان مي‌تواند در دهان زخم ايجاد كند؟
معمولا سرطان‌هاي دهان در ابتدا به صورت زخم ظاهر مي‌شوند. البته ضايعه‌هاي ديگري مثل لكه‌هاي پايدار قرمز، سفيد و يا مخلوطي از اينها و يا برجستگي‌ها و .... هم ممكن است به عنوان ضايعه‌هاي پيش سرطاني مطرح شوند. اما زخم‌هاي دهاني از شايع‌ترين علايم اوليه سرطان دهان هستند. البته نگران نشويد و هر زخمي را در دهانتان به عنوان عامل ابتلا به سرطان ندانيد. اما دقت كنيد اگر زخمي بدون وجود علتي آشكار (مثل يك دندان يا پركردگي تيز يا....) مدت طولاني در دهان باقي بماند ممكن است شروعي براي سرطان دهان باشد. اين زخم‌ها هر چه زودتر درمان شوند احتمال تبديل آنها به سرطان كمتر مي‌شود. پس لطفا در مورد آنها با دندانپزشك خودتان مشورت كنيد. زخم‌هاي پيش سرطاني معمولا روي سطوح مختلف زبان مثل سطح پشتي، كناري يا زيرين اتفاق مي‌افتند اما به ندرت ممكن است كه زخم‌هاي پيش سرطاني در مناطق ديگر دهان هم يافت شوند. سيگار كشيدن و مصرف الكل زمينه را براي ابتلاي سرطان دهان فراهم مي‌كند. كساني كه هم سيگار و هم الكل را به مقدار زياد مصرف مي‌كنند، استعداد بسيار زيادي براي ابتلا به سرطان دهان دارند.
چگونه مي‌توانيم يك زخم ناشي از ضربه را بشناسيم؟
زخم‌هاي ناشي از ضربه معمولا در كنار يا نزديكي عامل ايجاد كننده ضربه ديده مي‌شوند و تا وقتي كه عامل ايجاد كننده زخم از بين نرود، زخم در سر جاي خود باقي مي‌ماند.
< جلوگیری دهانمان در زخم ایجاد از توانیم می>
* لااقل روزي دو بار دندان‌هايتان را مسواك بزنيد.
* مرتب نخ دندان بكشيد.
* مرتب به دندانپزشكي برويد.
* به آرامي مسواك بزنيد و مراقب باشيد مسواك دهان شما را زخم نكند.
* رژيم غذايي خود را در حالت تعادل نگه داريد. از غذاهاي پر از ويتامين و ميوه‌ها و سبزي‌هاي تازه و نان‌هاي سبوس‌دار و گوشت و شير به مقدار كافي استفاده كنيد.
* از خوردن غذاهاي بسيار تند، ادويه‌دار و بسيار ترش پرهيز كنيد.
* وضعيت سلامت عمومي بدن خود را بررسي كنيد و مطمئن شويد كه به بيماري‌هايي مثل ديابت و يا التهاب رودهها دچار نيستيد چون اين بيماري‌ها زمينه را براي ايجاد زخم‌هاي دهاني فراهم مي‌كند.
* اگر پركردگي نامناسب و يا دندان مصنوعي مشكل‌داري در دهان داريد كه مرتب دهان شما را زخم مي‌كند براي ترميم هر چه سريع‌تر آن اقدام كنيد. مزمن شدن زخم‌هاي دهاني خطرناك است.
* مرتب دهان خود را معاينه كنيد و تمام بافت دهان خصوصا سطح‌هاي مختلف زبان اعم از پشت و كنار زبان و كف دهان را به خوبي معاينه كنيد. بعضي از اوقات ممكن است زخم‌هاي طولاني مدتي در دهان شما وجود داشته باشند بدون آنكه علامتي ايجاد كنند
يکشنبه 6/8/1386 - 12:1
بیماری ها
نگاهي به علل و راه حل اشكريزش: ما عادت كرده‌ايم كه اشك را تنها در مواقع غم و اندوه ببينيم، اما واقعيت چيز ديگري است. اشكريزش الزاما به معناي گريه كردن نيست و بيماران بسياري وجود دارند كه حتي بدون وجود هيچ‌گونه ناراحتي دچار سرازير شدن اشك از چشمان خود هستند. اين حالت كه در اصطلاح پزشكي <اپي‌فورا> نام دارد، علل و عوامل مختلفي دارد و گاهي اوقات به قدري شديد، مداوم و طولاني مدت مي‌شود كه براي بيمار دردسرهاي زيادي ايجاد مي‌كند
اشك برخلاف تصور بيشتر مردم، آب نمك نيست. در اصل اشك مايعي براي حفاظت از لايه سطحي چشم است تا در برابر مواجهه مداوم با هوا، خشك نشود و طراوت و تازگي خود را از دست ندهد.
در واقع اگر اشك وجود نداشته باشد لايه‌هاي سطحي چشم مانند قرنيه و ملتحمه خشك مي‌شوند و در اين حالت نه تنها علايم آزاردهنده‌اي چون خارش، سوزش و احساس سنگ‌ريزه در چشم به وجود مي‌آيد، بلكه ديد چشم نيز با تاري و اختلال مواجه مي‌شود. پس وجود اشك براي سلامت چشم و داشتن يك ديد خوب كاملا ضروري است. در عين حال، در اشك پادتن‌ها و مواد محافظ و باكتري‌كش بسيار قدرتمندي وجود دارد كه باعث مي‌شود چشم در مقابل عفونت‌ها محافظت شود.
چرا اشكريزش؟
اگر كمي به مواردي كه در بالا گفتيم فكر كنيد دو علت مشخص براي اشكريزش مداوم از چشم پيدا خواهيد كرد. به طور منطقي اشكريزش مداوم دو علت اصلي دارد كه عبارتند از:
* توليد بيش از حد اشك به طوري كه از توانايي دستگاه دفعي (شامل كانال بيني - اشكي) فراتر رود و بنابراين از چشم به بيرون و روي صورت سرازير شود .
* انسداد مسير خروجي (يعني كانال بيني - اشكي) و ناتواني كانال در تخليه اشك از چشم. در اين حالت اشك در درون چشم جمع و سپس از چشم به بيرون سرازير مي‌شود.
در عمل، بيشتر بيماراني كه به اشكريزش مداوم مبتلا هستند، در گروه دوم جاي مي‌گيرند. اين افراد به دلايل متعدد دچار تنگي يا انسداد كانال تخليه اشك هستند و اشك آنها به ميزان كافي تخليه نمي‌شود پس اشك، راهي به جز سرازير شدن به روي صورت ندارد.
همانطور كه گفتيم، در برخي موارد اشكريزش به علت افزايش توليد اشك صورت مي‌گيرد. تصور كنيد يك جسم خارجي مثل يك سنگ‌ريزه يا گرد و خاك داخل چشم شما رفته باشد.
بلافاصله ميزان ترشح اشك شما به شدت افزايش پيدا مي‌كند كه در اصل به منظور دفاع و محافظت از چشم است. اين ترشح اشك به قدري زياد مي‌شود كه از ظرفيت كانال دفعي بالاتر رفته و از چشم به بيرون مي‌ريزد. در عمل هم همين‌طور است و بيشتر بيماراني كه اشكريزش در آنها از توليد بيش از حد اشك ناشي مي‌شود، به علت وجود نوعي بيماري در چشم، دچار تحريك چشم هستند.
وجود جسم خارجي علت نادري براي اشكريزش مداوم است. در نظر بگيريد كه مژه‌هاي فردي به داخل برگشته باشد (اين حالت در بيماري‌هاي مختلفي مثل سوختگي چشم، بريدگي و پاره‌شدگي پلك و يا حتي برخي بيماري‌هاي عفوني مثل تراخم كه در گذشته در كشورمان بسيار شايع بوده، ايجاد مي‌شود.)
در اين حالت مژه‌ها با سطح چشم تماس پيدا مي‌كنند، آن را تحريك مي‌نمايند و باعث اشكريزش طولاني مدت و مداوم مي‌شوند كه بيمار را اذيت مي‌كند. راه‌حل در اين موارد، برگرداندن پلك به خارج است تا مژه‌ها با سطح چشم تماس نداشته باشند. عفونت ملتحمه و بروز تومور در ملتحمه يا پلك نيز از ديگر عوامل محركي هستند كه با ايجاد احساس نامطلوب در چشم، باعث تحريك عصبي توليد اشك مي‌شوند.
سدي جلوي رودخانه
همانطور كه گفتيم، شايع‌ترين علت اشك‌ريزش‌هاي مداوم را انسداد كانال اشكي تشكيل مي‌دهد. اين اتفاق ممكن است در هر سني روي دهد. حتي نوزادان بسياري هستند كه از همان بدو تولد و يا طي چند ماه اول به اين مشكل (يعني اشكريزش مداوم) مبتلا مي‌شوند. در اين نوزادان معمولا كانال اشكي به طور مادرزادي شكل نگرفته است و يا بخشي از آن به طور مادرزادي مسدود بوده است. اين وضعيت در پنج تا شش درصد از نوزادان رخ مي‌دهد، اما در 60 تا 90 درصد از موارد طي سال اول زندگي به طور خود به خود بهبود پيدا مي‌كند. پس اگر نوزادي مبتلا به اشكريزش شد، معمولا پزشكان از همان ابتدا اقدام به درمان نمي‌كنند بلكه حدود شش تا 12 ماه صبر مي‌كنند تا به نوزاد فرصت دهند تا خودبه‌خود بهبود پيدا كند. البته طي اين مدت سفارشات درماني مانند ماساژ مكرر گوشه داخلي چشم و بيني به والدين داده مي‌شود تا روند بهبود سرعت پيدا كند. در ضمن، پدر و مادر بايد به شدت مراقب باشند كه چشم كودك عفونت نكند، چون در صورت عفونت بايد اقدامات درماني (و حتي گاهي انجام جراحي يا ميل زدن تحت بي‌حسي) سريع‌تر صورت گيرد.
در بزرگسالان هم به همين ترتيب مهمترين عامل اشكريزش را انسداد مجراي اشكي تشكيل مي‌دهد. علل بسيار متفاوتي براي مسدود شدن مجراي اشكي در بزرگسالان وجود دارد. به طور مثال، تصادفات و ضربات به بيني يكي از مهمترين آنهاست. آسيب‌هاي پلك نيز از ديگر علل اختلال در مسير تخليه اشك هستند، اما يك علت مهم ديگر التهاب كانال تخليه اشك است. به طور مثال فردي را كه دچار سينوزيت مزمن است در نظر بگيريد. التهاب سينوس مي‌تواند به طور مجاورتي به كانال تخليه اشك سرايت كند و با ضخيم و ملتهب كردن ديواره آن، باعث انسدادش شود.
مطب چشم‌پزشك
همانطور كه از مطالب گفته شده مشخص است، اشكريزش علل بسيار متفاوتي دارد. پس درمان هم بسته به نوع علت متفاوت خواهد بود. چشم پزشكان براي رسيدن به علت زمينه‌اي از روشهاي متفاوتي استفاده مي‌كنند. مثل همه بيماري‌هاي ديگر، مرحله اول از يك مصاحبه و معاينه باليني كامل تشكيل مي‌شود اما گاهي اوقات پزشك صلاح مي‌بيند كه از روشهاي تشخيصي ديگري هم استفاده كند. به طور مثال، گاهي اوقات نوعي رنگ شيميايي را به داخل چشم مي‌ريزد و سرعت تخليه رنگ را محاسبه مي‌كند (اين رنگ‌ها تلخ هستند و از بيمار درباره زمان احساس تلخي آن در گلو و دهان سوال پرسيده مي‌شود.)
گاهي اوقات از روشهاي راديولوژي و حتي ام.آر.آي هم مي‌توان براي بررسي باز بودن يا بسته بودن وضعيت كانال اشك استفاده كرد، اما متاسفانه در كشور ما چندان مورد توجه قرار نگرفته‌اند. روشي كه در حال حاضر در ايران بيشتر استفاده مي‌شود، به كارگيري روشهاي پزشكي هسته‌اي يا اسكن مجاري اشكي است. در اين روش ماده راديواكتيو به داخل چشم چكانده مي‌شود و سپس از طريق عكس برداري، سرعت تخليه ماده راديواكتيو به دقت محاسبه مي‌شود كه مبناي تشخيص را تشكيل مي‌دهد.
درمان
همانطور كه پيش از اين گفته شد، نوع درمان به علت زمينه‌اي بستگي دارد. گاهي اوقات عوامل محرك مثل آلرژي بايد درمان شود كه براي اين درمان‌ها اغلب به تجويزهاي دارويي و غيرجراحي نياز است. گاهي نيز صبر و حوصله باعث ترميم مشكلات مي‌شود (به ويژه در بچه‌ها.) گاهي ترميم پلك و تصحيح مژه‌ها نياز است، اما در بعضي موارد هم بايد كانال اشكي باز شود. براي باز كردن كانال اشكي در حال حاضر دو راه كلي وجود دارد.
يكي از اين دو روش، در اصطلاح پزشكي پروبينگ نام دارد كه مردم آن را با نام ميل زدن مي‌شناسند. در اين روش، يك ابزار كوچك وارد مجراي اشكي مي‌شود تا انسداد را برطرف و مسير را باز كند. اما روش دوم انجام جراحي است كه DCR ناميده مي‌شود. به هر حال تصميم‌گيري درباره نوع درمان و شيوه عمل تنها به وسيله يك چشم پزشك صورت مي‌گيرد و بيماران بايد بعد از عمل هم با وي در ارتباط باشند تا مراحل درماني تحت پيگيري او ادامه پيدا كند.
روی دیگر سکه
با اينكه وجود اشك و ترشح مداوم آن براي چشم كاملا ضروري و حياتي است اما گاهي اوقات هم مشكل‌ساز و دردسر آفرين مي‌شود. به طور طبيعي، اشك در گوشه خارجي پلك فوقاني و به وسيله غده‌اي به نام غده اشكي توليد و به درون چشم تخليه مي‌شود و در نهايت پس از عبور از روي چشم و شست‌و‌شوي آن، وارد كانالي به نام كانال بيني- اشكي مي‌شود كه مجراي آن در سمت داخلي چشم قرار دارد.در اصل سوراخ ورودي اين كانال روي لبه داخلي پلك، كنار بيني واقع شده است. اشك از اين نقطه به داخل كانال مي‌رود و سپس درون بيني تخليه مي‌شود. در مرحله بعد از داخل بيني به حلق فرستاده مي‌شود. حجم اين انتقال و مايع به قدري اندك است كه شما به طور عادي طي روز از اين روند با اطلاع نمي‌شويد و آن را احساس نمي‌كنيد اما زماني كه گريه مي‌كنيد به علت تحريكات عصبي توليد اشك زياد مي‌شود و متعاقبا ميزان اشكي كه به درون كانال و در نهايت بيني مي‌رسد هم بيشتر مي‌شود. در اين حالت شما ورود اشك به داخل بيني را كاملا احساس مي‌كنيد و از اين روند باخبر مي‌شويد.
يکشنبه 6/8/1386 - 11:55
بیماری ها
برفك دهان به یك سری عفونت‌های دهانی گفته می‌ِشود كه به علت رشد بیش از حد قارچ، كاندیدا آلبیكانس، در دهان ایجاد می‌شود و در حالت عادی این قارچ در دهان بسیاری از افراد وجود دارد. این عارضه یعنی برفك دهان، نوعی عفونت سطحی است كه بخش‌های كناری و گوشه‌های دهان را مبتلا می‌كند.
دیگر نقاط كه در معرض خطر ابتلا به برفك عبارتند از: داخل گونه‌ها، زبان، كام و حلق.
برفك دهان، در دهان نوزادان یافته شایعی است. مثلاً یك نوزاد ممكن است در طی پروسه زایمان به برفك دهان مبتلا شود و این برفك عمدتاً در حالتی ایجاد می‌ِشود كه مادر دچار عفونت قارچی واژنی باشد و زایمان نوزاد به طریق طبیعی یعنی از مسیر كانال زایمان صورت گیرد.
علائم چنین نوع برفك دهانی معمولاً در 7 تا 10 روز بعد از تولد بهبود می‌یابد.
در سایرین، یعنی كودكان و بالغان، ایجاد برفك دهان، دلایل دیگری می‌تواند داشته باشد مثلاً:
بیماری‌ها و یا داروهایی كه سیستم ایمنی فرد را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شیمی‌درمانی به دنبال سرطان‌ها (در افرادی كه تحت این نوع شیمی‌درمانی قرار می‌گیرند).
در درمان با داروهای استروئیدی یا آنتی‌بیوتیك.
مكانیسم ایجاد برفك به واسطه داروهای روی آنتی‌بیوتیك‌ها باعث از بین رفتن باكتری‌های داخل دهان شده (یعنی باكتری‌هایی كه به صورت طبیعی در حفره دهان هر كسی وجود دارد) در نتیجه جمعیت قارچ‌ها در دهان افزایش یافته و به دنبال آن برفك دهان یا كاندیدا ایجاد می‌شود؛ یعنی از آنجائی كه مصرف آنتی‌بیوتیك‌ها، باكتری‌های نرمال دهان را كه اصطلاحاً به آن فلورمیكروبی می‌گویند را كاهش می‌دهد، زمینه رشد و تزاید قارچ‌های كاندیدا در دهان را مهیا كرده و هیچ رقیبی (یعنی باكتری‌ها) در میدان كنار آنها وجود ندارد.
با توضیحاتی كه تا این جا ارائه شد به دوستان دیابتی توصیه‌ای را دارم:
- افراد دیابتی باید مراقب باشند در معرض ابتلا به خشكی دهان قرار نگیرند كه در این حالت میزان بزاق آنها كم شده و بیشتر در معرض ابتلا به عفونت‌های قارچی كاندیدایی قرار می‌گیرند.
همچنین افراد مسن با توجه به این كه میزان بزاقشان كم می‌شود نیز در معرض ابتلا به عفونت كاندیدا هستند؛ گروه دیگر افراد دچار سوء تغذیه و كسانی هستند كه سیستم ایمنی آنها به دلایلی ضعیف شده است (مانند مبتلایان به سرطان و ایدز).
حالا در نظر بگیریم چنانچه یك دیابتی در هر كدام از گروه‌های اشاره شده نیز قرار بگیرد باید چندین برابر یك فرد عادی به سلامتی، به خصوص سلامتی دهان و دندان خود توجه كند، زیرا علاوه بر عوارضی كه به شرح آن پرداختیم و در جلسات و مقالات قبلی توضیح دادیم، خطر بزرگی به نام عفونت برفكی قارچ كاندیدا نیز وی را تهدید می‌كند.
علائم:
اولین نشانه برفك در دهان عبارت است از:
حس طعم یا مزه بد دهان و این كه حس چشایی و حس طعم مزه غذا كاهش می‌یابد. برفك دهان به صورت یك سری تكه‌هایی مثل تكه وصله‌هایی كه به پارچه‌های كهنه و مندرس می‌دوزند نمایان می‌شود كه این وصله‌ها در كناره زبان در گوشه دهان و كام و پشت زبان دیده می‌شود.
اگر سعی كنید این لایه و یا وصله سفید را از روی زبان خود یا از ناحیه‌ای كه در دهان هست جدا كنید، در آن منطقه وصله سفید رنگی خواهید دید كه قرمز و ملتهب شده و ممكن است دچار خونریزی شود.
گاهی این پلاك‌های برفكی در دهان، دردناك می‌شوند به خصوص باعث بی‌قراری كودكان و نوجوانان می‌شود.
تشخیص:
فراموش نكنیم، چنانچه این علائم در دهان فردی دیده شد، حتماً به دندان پزشك مراجعه كند تا با تشخیص صحیح درمان مناسب هم برای وی صورت گیرد.
جالب است بدانیم در بسیاری از موارد دندان پزشكان از همین طریق پی به وجود دیابت در فرد پی می‌برند. یعنی اگر فردی مكرر بدون علت مشخص و مشهودی دچار عفونت برفك دهان شود. پزشك یا دندان پزشك از جمله عللی كه در تشخیص افتراقی خود در نظر می‌گیرد عبارت است از:
دیابت، سرطان، عفونت HIV
در این گونه موارد، تست‌های خونی و دیگر پروسه‌های تشخیصی لازم است. همچنین به دنبال مصرف داروهایی كه میزان بزاق را كاهش می‌دهند برفك دهان ایجاد می‌شود.
درمان:
شامل داروهای گروه ضد قارچ است كه میزان و نوع دارو و طریقه مصرف را دندان پزشكتان به شما توصیه می‌كند.
چناچه بنا به تشخیص دندان پزشكتان، علت برفك دهان، مصرف داروهایی است كه باعث كم شدن بزاق شده، در این صورت باید با نظر و مشورت پزشك معالجتان نوع دارویی كه باعث خشكی دهان شده را تغییر دهید؛ البته گاهی نمی‌توان این گروه داروها را تغییر داد كه در این صورت فرد باید از مرطوب كننده‌ها یا بزاق مصنوعی به عنوان جایگزین استفاده كند. قارچ دهان (برفك) را هیچ گاه دست كم نگیرید، چرا كه در افراد ضعیف و افراد با نقص سیستم ایمنی عفونت‌های آن تا مری و دستگاه گوارش نیز منتشر می‌شود.
يکشنبه 6/8/1386 - 11:54
