لایه های مایع

نویسنده:صادق بهداد

 کشمش و فواید آن

انگور خشک شده که همه به نام کشمش می شناسند، قرن ها پیش به وجود آمده است. کشمش در ایران و مصر در 2000 سال قبل از میلاد، تولید شده بود.

کشمش در روم به عنوان جایزه برای افرادی که محل های عبادت را تزیین می کردند و برای برندگان مسابقات ورزشی استفاده می شد.

فواید کشمش

1- کشمش، میوه خشک مغذی است و مانند دیگر خشکبارها در تمام سال یافت می شود. یک غذای پر انرژی، کم چرب و کم سدیم می باشد. بنابراین برای افرادی که رژیم های کم سدیم را باید رعایت کنند، خوردن کشمش بسیار مفید می باشد.

2- کشمش دارای خاصیت آنتی اکسیدانی می باشد و از تخریب سلولی جلوگیری می کند.

4- منبع خوب ویتامین D و هورمون استروژن می باشد.

5- کشمش باوجودی که شیرین و چسبناک می باشد، بر دندان اثر مخربی ندارد و باعث خرابی دندان نمی شود، حتی می توان گفت این میوه خشک از فساد دندان جلوگیری می کند. کشمش برای سلامت دندان و لثه بسیار مفید می باشد.

6- کشمش منبع خوب ویتامین ها و عناصر مغذی بدن می باشد. عناصر و ویتامین هایی همچون آهن، پتاسیم، کلسیم و ویتامین B در کشمش موجود است.

7- کشمش محتوی مقدار زیادی آهن می باشد. 600 گرم کشمش، 90 درصد آهن مورد نیاز روزانه بدن را تأمین می کند. 100 گرم کشمش در حدود 88/1میلی گرم آهن دارد، در حالیکه 100 گرم گوشت گاو بین 4-2 میلی گرم آهن دارد.

8- کشمش، منبع خوب فیبر، آنتی اکسیدان و همچنین منبع خوب انرژی می باشد.

9- فیبر باعث جلوگیری ا زسرطان کولون کمک در جلوگیری از رشد غیر معمول سلول ها، بیماری ها و همچنین کنترل قند خون را می شود.

10- کشمش را به گوشت اضافه کنید تا مقدار چربی غذا را کم کند و مقدار فیبر و آهن را افزایش و مقدار سدیم را کاهش دهد.

11- آنتی اکسیدان از پیری و بیماری های حاصله از آن می کاهد.

12- کشمش از سرطان جلوگیری می کند.

13- کشمش میزان LDL یا کلسترول بد را در خون کم می کند و باعث کاهش بیماری قلبی می گردد.

14- اگر به مدت 4 هفته هر روز کشمش  مصرف کنید، آنتی اکسیدان در خون افزایش و کلسترول بد ( LDL) کاهش می یابد.

15- کشمش موجب کاهش استرس می گردد.

16- این میوه خشک باعث عملکرد صحیح رگ های بدن می شود.

17- کشمش برای درمان بی نظمی معده و یبوست مصرف می شود. برای جلوگیری از این ناخوشی ها می توانید، 6-5 عدد کشمش را خیس کنید و بعد از چند ساعت، آب آن را بنوشید.

18- تحقیقات نشان داده است که ورزشکارانی که قبل و در حین ورزش، حدود یک فنجان کشمش مصرف می کنند، بهتر از بقیه سلول های بدن را از آسیب حفظ می کنند.

19- کشمش به علت داشتن قند فروکتوز، دارای خاصیت مصرف سریع انرژی و کاهش وزن نیز می باشد.

20- کشمش مانند هویج، برای سلامتی چشم نیز خوب است.

21- کشمش باعث تقویت اعصاب می شود.

22- کشمش، سستی و رخوت را از بدن دور می کند.

23- با خوردن کشمش، غضب را از خود دور کنید.

24- کشمش موجب از بین رفتن آب اضافی بدن می گردد.

25- کشمش، دهان را خوشبو می کند.

26- کشمش، اسپاسم یا گرفتگی عضلانی را کم می کند.

پس از همین حالا، کشمش را به ماست یا سالاد خود اضافه کنید و از خوردن آن لذت برید.

بهتر نیست به جای مصرف شیرینی و شکلات، این میوه خشک شیرین و مغذی را به کودکان خود بدهیم؟

مریم سجادپور- کارشناس تغذیه

لیمو ترش

گرچه قریب به 400 سال پیش از تولد مسیح ، تئوفراست از لیمو سخن گفت ،اما تنها در قرن چهارم میلادی ، هنگامی که جنگجویان مسیحی در جنگ های صلیبی به فلسطین رسیدند، لیمو را دیدند که در باغ های آن سرزمین کشت شده بود .

پلین، گیاه شناس معروف ، لیمو را به عنوان پادزهری قوی می شناخت . نظریه پلین در پایان قرن دوم مسیحی دوباره بررسی شد و به اثبات رسید و معلوم گشت که لیمو واقعاً سموم بدن را از بین می برد .

در آن زمان این داستان بر سر زبان ها بود که : 2 نفربه خاطر جرمی که مرتکب شده بودند، از طرف دادگاه به مرگ با نیش افعی محکوم شدند . زنی به آنها رحم کرد و چند لیمو به آنها داد و آنها با خوردن لیمو از نیش افعی ها مصون ماندند و زهر در آنان اثر نکرد .

ابن سینا پزشک معروف ایرانی آب لیمو را بهترین دارو برای تشنجات ناشی از تب می دانست و یرقان را هم با لیمو معالجه می کرد . سنت هیلدگر نیز مصرف پوست لیمو را به زنان باردار تجویز می کرد تا ویار آنها فروکش کند ، قوه هاضمه آنها تقویت شود و دل به هم خوردگی و تهوع آنان برطرف گردد .

استفاده از لیمو برای معالجات

1-  معالجه آنژین با لیمو : برای شستشوی حلق و حنجره از لیمو کمک بگیرد . کمی آب لیمو و آب مقطر را مخلوط و هر ساعت یک بار آن را قرقره کنید .

2-  معالجه زخم و خراش های سطحی پوست با لیمو : به جای آب اکسیژنه برای شستشوی زخم و خراش های سطحی پوست ، می توانید آب لیمو را بگیرید و دو برابر آن آب بیفزایید و با آن زخم ها و خراش های سطحی پوست را بشویید .

3-  درمان اختلالات هاضمه با لیمو : در تمام مواردی که اختلال هاضمه به وجود می آید از قبیل دل به هم خوردگی و نفخ شکم ، معالجه با لیمو تجویز شده است . در این مورد 2 لیمو را با پوست و هسته برش بزنید و آن را در یک لیتر آب داغ ، یک یا دو ساعت خیس کنید ، بعد آن را بفشارید و آب فشرده آن را با قند و یا شکر شیرین کرده و هر روز یک لیوان بنوشید .

4-  درمان خونریزی لثه ها : یک قطعه پنبه را در لیوانی که محتوی آب لیمو است ، فرو کرده و روزی دو بار صبح و شب آن را به لثه های خود بمالید و با انگشتان خود ماساژ دهید ولی مواظب باشید آب لیمو به دندان های شما نرسد .

5-  معالجه میگرن و سردرد : وقتی میگرن و سردرد دارید در یک فنجان قهوه یا چای غلیظ یک برش لیمو بیندازید و بنوشید ، مصرف آن موجب تسکین درد و میگرن می شود .

6-  رفع سرگیجه و دل شوره : استفاده از لیمو ترش سرگیجه را رفع می نماید ، و نیز اگر لیمو با کمی عسل خورده شود ، باعث آرامش شده و دل شوره را برطرف می کند .

در نهایت اینکه ، ترشی معده ، سو ءهاضمه ، تب و گریپ را هم می توان با لیمو درمان و یا مهار نمود .

حمص (غذای لبنانی)

مواد لازم برای 6 نفر:

نخود                  500 گرم

روغن کنجد          1 لیوان

سیر                 1 بوته

نمک                به مقدار کافی

لیمو ترش           2 عدد

زیتون سبز یا سیاه         مقداری

فلفل قرمز کوبیده           نصف قاشق سوپخوری

طرز تهیه:

نخودرا از چند ساعت قبل خیس کنید و پوست بگیرید(اگر فرصت نبود، ابتدا نخود را بپزید و بعد پوست آن را بگیرید).

نخودپوست گرفته را با مقداری آب و یک بوته سیر پوست کنده و نصف قاشق نمک کاملا بپزید و بعد آن را چرخ کنید.

نخود باید طوری پخته شده باشد که پس از چرخ کردن، هیچ زبری نداشته باشد.

روغن کنجد را کم کم داخل پوره ی نخود بریزید و به هم بزنید تا روغن کاملا جذب نخودشود.

آب یک عدد لیمو را بگیرید و با پوره مخلوط کنید.

مخلوط را بچشید و نمک آن را اندازه کنید.

حمص به دست آمده را در یک ظرف بریزید و روی آن را با پشت قاشق صاف کنید و فلفل قرمز را روی آن بپاشید.

می توانید یک عدد لیمو ترش را حلقه حلقه کنید و همراه با مقداری زیتون سیاه روی حمص یا هومز  را تزئین کنید.

فلافل ( غذای لبنانی)

مواد لازم:

طرز تهیه:

باقلا ونخود را از قبل خیس می كنیم. باقلا و نخودهای خیس خورده را پوست می كنیم و با گوشت كوب یا خردكن برقی به طور كامل خرد می كنیم. سپس سیر، پیاز، پیازچه و بقیه مواد را اضافه كرده و دوباره له می كنیم تا نرم شود و می گذاریم یك ساعت بماند.

در آخر گلوله هایی به اندازه گردو از مخلوط این مواد  بر می داریم و به صورت شامی های گردی در می آوریم. آن گاه در یك سینی می چینیم و می گذاریم یك ربع دیگر بماند. سپس در روغن فراوان سرخ می كنیم تا طلایی شود.

توجه:

- در تهیه این غذا می توان فقط از نخود استفاده كرد كه در این صورت مقدارنخوددو برابر می شود.

 نكات تغذیه ای :

 فلافل یك نوع غذای لبنانی است كه برای افراد گیاهخوار غذای مناسبی می باشد. این غذا به علت داشتن

حبوبات به خصوص نخود ، پروتئین را در حد كافی و نیاز بدن تامین می كند.

نخود نیز مانند سایر حبوبات، فیبر بالایی دارد. فیبر محلول مانند یك برس زبر، سیستم گوارشی را پاك می كند. این نوع فیبر، گلوكز( قند) و كلسترول خون را كاهش می دهد. همچنین نیاز به انسولین را در افراد دیابتی كم می كند.

روش صحیح انجماد نخود فرنگی و باقلا سبز

انجماد

اگر چه یخ زدن یا انجماد ، بهترین شیوه نگهداری سبزی ها از جمله سبزی های فصلی نظیر باقلا سبز و نخود فرنگی می باشد، ولی این روش نیز دارای معایبی است؛ از جمله تغییر رنگ سبز سبزی ها به رنگ قهوه ای و یا تغییرات مزه که شاید ناشی از حل شدن مواد قابل حل در آب در مرحله جوش دادن باشد و یا از بین رفتن ساختمان منظم بافت های زنده گیاهی و غیره . با این حال برای انجماد نخود فرنگی و باقلا سبز باید موارد زیر را رعایت کرد.

الف: کیفیت مواد اولیه

کیفیت مواد اولیه از اصول مهم در نگهداری مواد غذایی می باشد، زیرا کیفیت ماده غذایی در طی نگهداری نه تنها بهبود نیافته بلکه به مرور زمان کاهش می یابد. به همین دلیل شیوه تازه خوری ، مناسب ترین روش استفاده از ماده غذایی با حفظ ارزش تغذیه ای بالا می باشد به جز در موارد استثناء.

1- نخودفرنگی

برای منجمد کردن نخود فرنگی باید از نخود فرنگی جوان استفاده کرد که در این حالت غلاف نخود فرنگی مرغوب ، سبز تیره و دانه آن کاملاً گرد و رنگ سبز چمنی می باشد.

2- باقلا سبز

باقلا سبز یک سبزی استثنایی برای انجماد است به ویژه اگر رنگ دانه آن سبز باشد. باقلای مرغوب، سبز رنگ و محل دانه در داخل غلاف فاقد فضای خالی می باشد. پوست دانه باید سبز باشد نه سفید. اگر دانه باقلا سفت و رنگ آن زرد باشد، کیفیت باقلا پایین است.

ب: جوش دادن

برای حفظ رنگ سبز در سبزی ها و جلوگیری از تغییر رنگ سبز به قهوه ای ، باید سبزی ها را به مدت چند دقیقه در آب جوش و یا بخار آن قرار داد که در این قسمت قرار دادن در آب جوش مد نظر می باشد.

1- نخود فرنگی

پس از انتخاب نخود فرنگی با کیفیت بیان شده پوست آن را جدا کرده و دانه دانه می کنند. سپس در یک قابلمه مقداری آب را جوش آورده و به مدت 1 دقیقه نخود فرنگی دانه دانه شده را در آن قرار می دهند، مقدار آب باید با مقدار نخود فرنگی متناسب باشد تا جوش خوردن آب متوقف نشود.

2- باقلا سبز

باقلا سبز را با کیفیت بیان شده خریداری کنید. سپس پوست آن را جدا کرده و کاملاً شستشو دهید. آن گاه در یک قابلمه مقداری آب را جوش آورده و باقلا را وارد آن کرده سپس به مدت 3 دقیقه بجوشانید. مقدار آب باید با مقدار باقلا سبز متناسب باشد تا پس از ورود باقلا سبز به آب در حال جوش، جوشیدن آن متوقف نشود.

ج: سرد کردن

1- نخود فرنگی : پس از اتمام 1 دقیقه جوش دادن، نخود فرنگی را درون آبکش ریخته ، سپس سریعاً با استفاده از آب سرد و یا جریان هوای سرد، آن را خنک و سپس خشک کنید.

2- باقلا سبز : پس از اتمام 3 دقیقه جوش دادن باقلا سبز، آن را در آبکش ریخته و مانند

نخود فرنگی، سرد و سپس خشک کنید.

د: بسته بندی

بعد از مرحله سرد کردن، نخود فرنگی و باقلا سبز را متناسب با مقدار هر وعده مصرفی ، در کیسه های فریزر بسته بندی کنید.

هـ : مدت نگه داری در فریزرهای خانگی

مدت زمان نگهداری مواد تهیه شده به روش فوق 12- 8 ماه در فریزر در دمای 18- درجه سانتی گراد می باشد.

تذکر:

با توجه به تغییرات انجام شده در طی نگهداری ( فریز کردن )، برای آن که باقلا سبز و نخود فرنگی، تازگی و کیفیت خوب خود را حفظ کنند، دمای 10- درجه سانتی گراد ( اگر چه دمای فریزرهای خانگی  پایین تر از 10- درجه سانتی گراد ) مناسب می باشد. ولی به علت باز و بسته شدن فریزرها در منازل و سرد و گرم شدن هوای داخل آنها مدت نگهداری در این دما ، 3 ماه اعلام شده است.

منبع : ماهنامه دنیای تغذیه

ارزش تغذیه ای نخود

نام دیگرنخود، لوبیای گاربانزو( garbanzo bean ) می باشد. نخودفرنگی، عدس و نخود بصورت یكسال در میان و چرخشی با گندم و جو در یك زمین زراعتی- كشت می شوند. این حالت چرخشی باعث تقویت و تجدید نیتروژن در خاك می شود و دیگر نیازی به استفاده از كود نخواهد بود.

معمولاً نخود در زمین های حاشیه بین النهرین و مدیترانه شرقی كشت می شد و از آنجا به هند و سایر نقاط آسیای شرقی گسترش یافت.

جدول ارزش تغذیه ای نخود:

طرز تهیه و پختن نخود

از شب قبل آن را در آب خیس كنید. سپس به مدت 5/1 تا 2 ساعت آن را بجوشانید.

2 برابر مقدار نخود، آب بریزید.

كنسرونخود در مغازه ها موجود است و به راحتی می توانید آن را تهیه كنید.

نخودرا می توان در یك محل خنك و خشك برای مدت طولانی نگهداری كرد.

نكات تغذیه ای 

نخود نیز مانند سایر حبوبات، فیبر بالایی دارد. فیبر محلول مانند یك برس زبر، سیستم گوارشی را پاك می كند. این نوع فیبر، گلوكز(قند) و كلسترول خون را كاهش می دهد. همچنین نیاز به انسولین را در افراد دیابتی كم می كند.

در بین گروههای غذایی؛ نخود، عدس و نخود فرنگی، پروتئین، كلسیم و آهن را به مقدار كافی و لازم برای رفع نیاز بدن فراهم می كنند.

مبارک باد حلول خورشید مخزن الاسرار توحید و شکافنده معماهاى وجود.

ـ تو آمدى تا گره هاى کور اندیشه گمراهان را که بر عقاید مسلمانان سایه مى انداخت، بگشایى. مقدمت گُلباران!

میلاد پر برکت امام محمد باقر (ع) را به پیشگاه مقدس حضرت ولیعصر(عج) شما دوستان عزیزم و بخصوص به یک گل زیبا تبریک و تهنیت عرض میکنم

چاخان چی های محله

آقاجان با خنده‏ای که ترجمه نوعی از گریه بود  ،گفت: همین‏مان مانده بود که تو بروی جبهه، مطمئن باش پایت به آنجا برسد صدام دو دستی  تو سرش می‏زند و جنگ تمام می‏شود.

کم نیاوردم و گفتم: من باید بروم. همین.

آقاجان ترش کرد و گفت: رو حرف من حرف نیار. بچه هم بچه‏های قدیم. می‏بینی حاج خانم؟

مادرم که از سر صبح در حال اشک ریختن بود ، گفت: رفته اسم نوشته و قراره  یک هفته دیگه اعزام بشود.

آقاجان گفت: ببین پسرم، تو بعد از هفت – هشت تا بچه مرده برای ما، زنده ماندی. حالا می‏خواهی دستی دستی خودت را به کشستن بدی. فکر من و مادر پیرت را نمی‏کنی؟

چشمانش خیس شد دلم لرزید همیشه آقاجان با این حرفش پنجرم می‏کرد. اما این بار تصمیم گرفته بودم گول نخورم.

- من می‏روم. شانزده ساله هستم و رضایت هم می‏خوام.

امام گفته. پس من هم می‏روم.

آقاجان کفری شد و فریاد زد باشد ببینم تو پیروز می‏شوی یا من!

قرار بود روز بعد یک نفر از طرف ستاد اعزام به جبهه در محل درباره‏ام تحقیق کند شهرمان کوچک بود و همه از جیک و پیک هم خبر داشتند نمی‏دانم این تحقیق و سوال و جواب، دیگر چی بود که آتش‏اش دامن ما را گرفت. با هزار مکافات و سختی توانسته بودم ثبت نام کنم. بعد نوبت مراسم جوابگویی به سوالات شرعی و سیاسی شد از نماز وحشت تا انواع وضو و شکیات پرسیدند و من بدبخت که رساله امام را سه بار کلمه به کلمه خوانده بودم با مصیبت جوابشان را داده بودم. حالا مانده بود بیایند تو محل پرس و جو کنند که آدم درست و حسابی هستم یا نه. از یکی از بچه‏ها که آنجا خدمت می‏کرد شنیدم که قرار است آن‏روز برای تحقیق بیایند، حتی طرف را هم شناسایی کردم.

صبح اول وقت از دم در ستاد اعزام به جبهه با حفظ فاصله او را تعقیب کردم. پیش بینی همه چیز را کرده بودم. یک کلاه کشی سرم کردم و عینک دودی هم زدم که کسی نشناسدم. اسم تحقیق کننده کریم بود. کریم اول بسم‏الله وارد دکان مش‏تقی ماست بند شد پشت سرش وارد ماست‏بندی شدم. کریم از مش تقی پرسید:

حاج‏آقا شما حسین ایران‏نژاد را می‏شناسید؟

منش‏تقی خیلی خوب مرا می‏شناخت. همیشه احترامش را نگه داشته و در مسجد کفش‏هایش را جفت کرده بودم. می‏دانستم که قبولم دارد و همیشه برایم دعای خیر می‏کرد.

مش‏تقی اول لب گزید، بعد با صورت سرخ شده گفت: ای دل غافل! باز کفتربازی کرده؟

نفس‏ام بند آمد کم مانده بود غش کنم. کریم با تعجب پرسید: مگر کفتربازه؟

مش‏تقی سرتکان داد و گفت: ای برادر! اهل محل از دستش ذله شده‏اند همیشه رو پشت‏بام کفتربازی می‏کند نمی‏دانید پدر و مادرش را چقدر اذیت می‏کند.

کریم تند تند روی برگه‏اش چیزهایی نوشت بعد حداحافظی کرد و رفت عینکم را برداشتم و صاف تو چشمان مشی‏تقی نگاه کردم. بنده خدا با دیدنم رنگ از صورتش پرید سرخ شد و من و من‏کنان گفت: حلالم کن پسرجان! دیشب پدرت التماسم کرد برای اینکه جبهه نفرستندت درباره‏ات چاخان کنم. حلالم کن!

از مغازه بیرون دویدم. وای که تو کوچه‏مان چه خبر بود هر چی لات و لوت و... بود، دور کریم حلقه زده و داشتند پرت و پلا می‏گفتند و کریم تند تند می‏نوشت.

- آقا نمی‏دانید چه جانوریه، سه بار به من چاقو زده!

- آقا دو تا کفتر خوشگل مرا گرفته و پس نمی‏ده.

- به من دویست تومن بدهکاره و پررو، پررو می‏گوید که نمی‏خواد طلبم را بدهد.

- روزی دو پاکت  سیگار می‏کشد.

خدیجه خانم با آه سوزناکی گفت: همه‏اش مزاحم دختر من می‏شود حیا هم نداره.

مانده بودم معطل . خدیجه خانم اصلا دختر نداشت که من بخواهم مزاحم‏اش بشوم. نگاهم به آقا جان افتاد که به دیوار تکیه داده و پیروزمندانه لبخند می‏زد داشتم دیوانه می‏شدم، کریم خداحافظی کرد و رفت. جماعت آس و پاس و چاخان‏گو، هر کدام از آقاجان پولی گرفتند و پی کارشان رفتند مادرم داشت از خدیجه خانم تشکر می‏کرد ،داغ کردم. عینک دودی را برداشتم و شروع کردم به هوار کشیدن:

- آهای ملت به دادم برسید! این دو نفر وقتی بچه بودم، مرا دزدیدند و اینجا آوردند اینها پدر و مادر واقعی من نیستند . کمکم کنید هر شب کتکم می‏زنند و به من غذا نمی‏دهند همیشه تو زیرزمین زندانی‏ام می‏کنند و شکنجه‏ام می‏کنند.

شروع کردم به الکی گریه کردن. رنگ به صورت پدر و مادرم نمانده بود. همسایه‏ها با تعجب و حیرت پچ پچ می‏کردند و چپ چپ به آن دو نگاه می‏کردند. آقا جان گفت: این پرت و پلاها چیه؟ ما کی تو را دزدیدیم؟ کی تو رو کتک زدیم؟

گریه کنان گفتم: مگر من کفترباز و سیگاری و چاقوکشم که آبروم را بردید؟ من همین امروز از خانه‏ می‏روم . اصلا همین الان می‏روم . ای همسایه‏ها، شما شاهد حرف‏هایم باشید

مادرم گریه کنان خواست بغلم کند که فرار کردم. آقا جان دنبالم می‏دوید و صدایم می‏کرد پشت سرم را نگاه نکردم تا شب تو کوچه‏ها گشتم. خیلی گریه کردم. دلم بدجور شکسته بود. آخر شب رفتم خانه تا خرت و پرت‏هایم را جمع کنم که آقاجان دستم را گرفت. اشک می‏ریخت. صورتم را بوسید و گفت: حسین جان، قهر نکن! خودم فردا اول سحر می‏آیم آنجا و رضایت می‏دهم. فقط تو را به خدا از ما قهر نکن!

روز بعد آقا جان آمد ستاد اعزام به جبهه. با هم پیش کریم رفتیم و آقاجان به او گفت که همه آن حرف‏ها دروغ و اصل ماجرا چه بوده.

 

و من یک هفته بعد رفتم جبهه.

---

 

منبع :

ماهنامه امتداد به نقل از داوود امیریان

شش رویکرد هنری به قرآن

دکتر محمد علی خبری رویکردهای هنری به قرآن را به شش گونه تقسیم می کند و معتقد است قرآن به عنوان یک معجزه و کلام الهی در صورتی می تواند دستمایه هنر نمایش قرار بگیرد که علاوه بر ایمان قلبی و واقعی هنرمند به قرآن، نگاه خود را از قلمرو مفاهیم و معانی ظاهری بر بنیادهای باطنی و درونی که با عرفان و مذهب و حکمت هنر اسلامی ارتباطی تنگاتنگ دارد، بیندازد.  

سرویس فرهنگی هنری برنا/ در طول ایام برگزاری هفدهمین دوره نمایشگاه بین‌المللی قرآن، نشستهای تخصصی فراوانی برگزار شد که بسیاری از آنها علی رغم محتوای بسیار غنی که داشتند از نظرها دورماندند. در این فرصت ما نمی خواهیم به آسیب شناسی این مسئله و دلایل آن بپردازیم گرچه خود می تواند مقوله مهمی برای بالا بردن بازده فعالیت‌های آتی زحمت کشان عرصه قرآنی باشد. اما به دلیل جذابیت موضوع و اهمیتی که برای هنرمندان عزیز و فرهیخته ما می تواند داشته باشد بار دیگر به مرور یکی از این نشستها می پردازیم.

سخنران این نشست محمد علی خبری، مدیرکل فعلی دفتر موسیقی ارشاد، که دارای مدرک دکترای پژوهش هنر است بود. وی در کارنامه وزین خود طوماری از فعالیت های هنری بویژه در عرصه نمایش را دارد. مدرک كارشناسی ادبیات نمایشی و كارشناسی ارشد كارگردانی از دانشگاه تربیت مدرس و حضور در بیش از 27 فعالیت تئاتری در مقام نویسنده، کارگردان، بازیگر و موضوع پایان نامه دکترای او که تحت عنوان "تاویل و قرائت حکمی و نمایشی سوره حضرت یوسف (ع) در قرآن مجید" انجام شده است از او یک پژوهشگر نمایش و هنر با تخصص و دارای رویکرد دینی می‌سازد.

نشست مذکور هم که در حضور افراد انگشت شماری برگزار شد، به مرور نوشته ها و یافته های او در پایان نامه اش اختصاص داشت که البته همه آنها در قالب یک کتاب منتشر شده است. وی در این تحقیق که با راهنمایی دکتر حبیب الله آیت اللهی انجام داده است، نشان می دهد که قصه حضرت یوسف (ع) یک قصه حکمت محور بوده و عناصر نمایشی مختلف را برای خلق یک اثر نمایشی دربر دارد.

عناصر نمایشی همچون ساختمان و ساختار، زاویه دید، اندیشه و محتوا، ساختمان نمایش، کشمکش، شخصیت پردازی، گفتگو، زمان و مکان در داستان حضرت یوسف (ع) وجود دارد که بدان ظرفیت خلق یک اثر نمایشی جاودانه و زیبا با رویکرد ارزش های حاکم بر کلام خداوند را می بخشد.

قرآن مجید حاوی گفتارهای ارزنده ای است که برخی در قالب قصه و سرگذشت بیان شده است.

مضامین قرآن از وجوه گوناگون همواره مورد توجه هنرمندان عرصه های مختلف هنر از جمله هنرهای نمایشی قرار گرفته است و رویکرد هنرمندان به قصه های قرآنی از بیان تمام مضامین و موضوعات موجود در قرآن مجید بهترین رویکرد هنرمندان قلمداد می شود.

اما خبری در ابتدای این تحقیق و در بخش اول کتاب به یک تقسیم بندی دست زده است تا مشخص باشد که ادامه مطلبش را برای چه کسانی و با چه نگاهی به رشته تحریر درآورده است.

که تقسیم بندی دقیق و قابل تامل وی از رویکردهای هنری به قرآن در بخش اول این کتاب، دلیلی شد تا به عنوان یک مطلب تکمیلی این بخش از این کتاب را به طور کامل در زیر ارائه کنیم. باشد که این نگاه برای تمام علاقمندانی که می خواهند داستانهای قرآنی را دستمایه کار هنری خود قرار دهند و یاافرادی که می خواهند نسبت یک اثر هنری را با قرآن بررسی نمایند. البته این همه ماجرا نیست و آرزو می کنیم تا افراد دیگری هم در این راه طولانی قدم گذاشته و مناظر جدیدی را به سمت این دریای بی‌کران بگشایند.

انواع رویکردهای هنری به قرآن

1 – نگاه انسانی به جای نگاه الهی

در رویکرد به قرآن کریم می توان فقط بر یافته های خود تاکید داشت و در صدد تحمیل باورهای خویش از آیات قرآن با منظورهای خاص بود. در این صورت دست انسان از نعمت هدایت و معنویت قرآن خالی خواهد بود و هیچ ارزش افزوده ای کسب نخواهد کر. آنچه خواهیم دانست همان است که می دانستیم. چرا کمه نخواسته ایم پیام قرآن را بشنویم. که در این نوع برخورد با قرآن، قرآن را نمایه ی تایید باورهای درونی خویش قرار داده ایم.

این نوع برخورد با قران که به منظورهای متفاوت صورت می گیرد. حرف انسان به جای حرف خدا گرفته می شود و نگاه انسانی، جایگاه نگاه الهی را غصب می کند. قرآن کریم با این گونه موارد به شدت مخالفت و برخورد می کند.

«هوالذی انزل علیک الکتاب منه آیات محکمات هن ام الکتاب و آخر متشابهات فاما الذین فی قلوبهم زیغ فیتبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنه و ابتغاء تاویله و ما یعلم الا اله و الراسخون فی العلم یقولون امنا به کل من عند ربنا و ما یذکر الا اولوا الالباب» (قرآن، آل عمران، 7)

« او کسی است که کتاب را بر تو نازل کرد که بخشی از آن محکمات است که اساس کتاب است. و بخشی دیگر متشابهات است؛ اما کج دلان برای فتنه جویی و در طلب تاویل، پیگیر متشابهات می شوند، حال آنکه تاویل آن را جز خداوند و راسخان در علم، که می گویند به آن ایمان آورده ایم، همه از پیشگاه خداوند است. نمی دانند و جز خردمندان کسی پند نمی گیرد. (خرمشاهی، 1381، ص 50)

یکی از مصادیق بارز فتنه گرایی در برخورد با قرآن، همان تحمیل اندیشه و نظری سطحی به آیات قرآن است که این امکانات را آیات متشابه در اختیار می گذارد. در این نوع برخورد، فرد، قرآن را بلند گوی آرا و نظرات خود می کند. پیامبر اکرم می فرماید: بیشترین ترس من برای امتم پس از خودم، از مردمی است که قرآن را تاویل می کنند و آن را در غیر جای خود قرار می دهند. این کار ره آوردی جز زیان نخواهد داشت و مخاطبان را به تباهی سوق می دهد. (مجلسی، 1403 ق، ص 112)

2 – اولویت ساختار هنری بر پیام قرآنی

در رویکرد هنری می توان فقط به ساختار هنری توجه کرد، ولی دل در گرو معنی وپیام قرآن نداشت. هنرمند تصور می کند چون ساختار هنر را خوب می شناسد، دچار این توهم می شود که اشکال ندارد که پیام، قربانی ساختار شود. آنچه مهم است ساختار اثر هنری است. هنرمند می خواهد اثرش از جایگاه رفیع و ساختاری محکم برخوردار باشد. این نوع نگاه به صورت طبیعی پیام قرآن را چندان مستقل نمی کند. نمایی زیبا اما فاقد پیام لازم ارایه می گردد. این نوع نگاه هنرمندانه، ناشی از سطحی نگری و برخوردی سطحی با قرآن کریم است. قرآن کتاب تامل و تفکر و اندیشه است.

«کذالک یبین الله لکم الایات لعلکم تتفکرون» (قرآن، بقره، 266)

«خداوند بدین گونه آیاتش را برای شما روشن می گرداند تا اندیشه کنید.» (خرمشاهی، 1381، ص 45) عالی ترین ساختار های هنری و زیباترین سبک ها اگر به تفکر در آیات الهی و برداشت صحیح از آن م نتهی بشود، اثری جاودانه خلق خواهد شد و هنرمند جدای از ارزش هنری، ارزش معنوی را به اثر خود خواهد افزود، به شرط آنکه بخواهد کلام خدا را بپذیرد.

«یا ایها الذین آمنوا استجیبوا الله وللرسول اذا دعاکم لما یحییکم و اعلموا ان الله یحول بین المرء و قلبه و انه الیه تحشرون» (قرآن، انفال، 24)

ای مومنان به ندای خداوند و پیامبر که شما را به پیامی حیات بخش می خوانند، لبیک اجابت بگویید و بدانید که خداوند بین انسان و دل او حایل می گردد؛ و بدانید که در نزد او محشور می گردید.» (خرمشاهی، 1381، ص 179)

با پذیرش محتوای قرآنی در نزد هنرمند، اثر هنری دارای بن مایه های اندیشه الهی در ساختار خواهد شد که جایگاه بهتری هم در دنیای نقد هنری و هم در دنیای پیام های انسانی می یابد.

3- سوء استفاده از نام قرآن

در رویکرد هنری به قرآن کریم مانند تمام رویکرد های دیگر می توان فقط قصد سوء استفاده از نام قرآن را داشت. جوامع گوناگون و فضاهای مختلفی امکان این گونه رویکرد را فراهم می کنند، آن گاه که فقط اسم قرآن مطرح باشد و چندان به حقیقت آن توجه نشود، راه برای این رویکرد باز است.

در اینجا حقیقت قرآن وسیله کسب معاش و زندگی و نوع نگاه معاش اندیش و مال اندیش می شود. حقایق قران هر چه بیشتر مخفی و ظواهر آن بنا به کاربردهای متفاوت با رنگ و جلای خاص مطرح می گردد. آنچه در این رویکرد عاید هنرمند می شود، همان است که منظور او بوده و حقیقت و واقعیت و پیام قرآن مخفی می ماند. امام علی می فرمایند: «آن که دین را وسیله نام خوردن خود می کند، بهره اش از دین همان چیزی است که آن را می خورد.» (حرانی، 1404 ق، ص 160)

4 – عدم شناخت قرآن و هنر

آنگاه که چنین رویکردی ارزش شمرده شود و فارغ از عمق و محتوای آن، نگاه سطحی و غیر عمیق حاکم باشد، کسانی که نه هنر را می شناسند و نه قرآن را، فرصت خوبی برای ارایه آثار پیدا می کنند. در این رویکرد ممکن است نگاه مادی مدنظر نباشد. زیرا هنرمند می خواهد به عنوان دین و در پشت نقاب دینی، بی هنری خود را توجیه کند و خود را هنرمند دینی معرفی می کند. در حالیکه اولین شرط رویکرد به قرآن در هر گرایش، متخصص بودن در آن گرایش و دومین شرط، قدرت فهم و درک آیات الهی است.

«کتاب انزلناه الیک مبارک لیدبروا ایاته و لیتذکر اولوا الالباب» (قرآن، سوره ص 29)

«کتابی است مبارک که آن را بر تو فرو فرستادیم، تا در آیات آن اندیشه کنند و خردمندان از آن پند گیرند.» خرمشاهی، 1381، ص 455)

خردمند کسی است که در گرایش مورد علاقه خود جدا از دانش و علم لازم، امکان در اختیار قرار دادن آن گرایش را به دیگران هم داشته باشد. در رویکرد هنری به قرآن کریم، فهم زبان هنر و درک تمامی زوایای آن یک ضرورت است.

5- شناخت زبان هنر و عدم درک زبان قرآن

در رویکرد هنری به قرآن می توان فقط زبان هنر را شناخت و چندان به زبان قرآن آشنا نبود. در این صورت شکل زیباو خوب اما محتوی ضعیف خواهد بود. طبیعی است که محتوای ضعیف در محور هنر دینی و قرآنی نیست.

هنرمند به لحاظ اینکه باید در محتوای اثر هنری خویش به گونه ی یک متخصص صاحب نظر، دارای رای باشد ،هنگام رویکرد به قرآن، باید زمینه این رای و نظر را برای خود فراهم سازد.

«قل هل یستوی الذین یعلمون و الذین لا یعلمون» (قرآن، زمر، 9)

«بگو آیا کسانی که می دانند، با کسانی که نمی دانند برابرند؟»(خرمشاهی، 1381، ص 459)

دانایی و نادانی، هیچ گاه با هم برابر نیستند. بن مایه های دانایی بر عظمت اثر هنری می افزاید. هنرمندی که می خواهد رویکرد قرآنی داشته باشد، می تواند با رجوع به دانشمندان دینی و مفسران قرانی وبهره گیری از نگاه ایشان، حتی اگر نخواسته باشد متخصص شود، بهره گرفته و بر غنای اثر هنری خویش بیفزاید.

«فسئلو اهل الذکر ان کنتن لا تعملون» (قرآن، نحل، 43)

«پس اگر نمی دانید از پژوهندگان کتاب آسمانی بپرسید.»(خرمشاهی، 1381، ص 272)

6- پیام هنر ،ارزش های حاکم بر کلام خداوند

در رویکرد هنری به قرآن کریم می توان خود را واسطه فیض الهی و رسانیدن پیام معنوی قرآن کریم به مخاطبان دانست. آن گاه که بدانیم آنچه باید برای صلاح و اصلاح معنوی انسان گفته شود، توسط آیات الهی بیان شده است و آنگاه که ایمان داشته باشیم که این گفته ها باید به بهترین صورت ممکن به مردم ابلاغ گردد، هنرمند میتواند بهترین های مبلغ آیات الهی و در حقیقت پیام آور فضیلت های معنوی شود. پیام های قرانی در این راستا کاملترین پیام ها هستند وهیچ نقص و کمبودی در آن متصور نیست.

«ذالک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین» (قرآن، بقره، 2)

این کتاب است که شک در ان روا نیست (که) راهنمای پرهیزگاران است.» (خرمشاهی، 1381، ص 2)

انسانها باید در فضاهای گوناگون و زمان های متفاوت از این راهنما، آگاهی و امکان ارتباط با آن را پیدا کنند.

درک آیات الهی از زبان هنر و با گویش هنرمندانه زیبا و جذاب است. این کلام در محتوای عالی و بدون نقص و ارایه آن در یک اثر هنری، جلوه های بیشتری خواهد یافت. مخاطبان اثر هنری هب واسطه اثر هنرمند با آیات الهی ارتباط برقرار می کنند. قرآن کریم در بیانی کوتاه اما شیوا، به ضرورت زیبایی در ابلاغ رسالت قرآن توجه دارد.

«او زد علیه و رتل القرآن ترتیلا» (قرآن، مزمل، 4)

«یا اندکی بر آن بیفزا، و قرآن را شمرده و شیوا بخوان» (خرمشاهی، 1381، ص574)

قرائت قران شکل های گوناگون سمعی و بصری می تواند داشته باشد. آنگاه که پیام الهی رد یک نقاشی، مجسمه، فیلم، نمایش و ... گنجانده و ارایه می شود. توسط مخاطبان آن اثر هنری، پیام الهی قرائت می شود.هنرمند مضامین الهی و حکمت معنوی را بر بال فرشته زیبایی می نشاند وبه سوی مخاطبان ارسال می کند. هنرمند پیام الهی را با زیباترین شکل و با نگاه حکمی به مخاطبان ارایه می دهد. فضایی که هنرمند ماهیت حقیقی پدیده ها را درک و الهامات خاص خداوند و صورت‌های متفاوت به انسان نشان می دهد. حکت در زبان قرآن کریم، پدیده ای نیست که انسان بتواند به گونه مستقیم آن را درک و دریافت کند. بلکه حکمت هدیه ای از جانب خداوند است. در این نوع نگران هنرمند در پی یافتن ارزش های کلام خداوند است. او می داند که نمی تواند هیچ ارزش افزوده ای را به پیام الهی بیفزاید.

«یوتی الحکمه من یشائ من یوت الحکمه فقد اوتی خیرا کثیرا»

او به هر کس که بخواهد حکمت می بخشد و به هر کس که حکمت بخشیده باشد بی شک خیر بسیارش داده اند (قرآن، بقره، 269)

هنرمند با این نوع رویکرد، به هر موجود عالم که نظر کند، از یک سو حکمت حکیم و از سوی دیگر، صنع و خلاقیت هنری و اوج آفرینش و زیبایی خداوند را می بیند. او می خواهد واسطه ای باشد تا آنچه را می بیند و در می یابد، به مخاطب ارایه دهد. عامل تحریک کنند هنرمند برای درک زیبایی ها، همان عاملی است که انسان را به سوی درک حکمت و پذیرش آن هدایت می کند. از منظر حکمت هنر، زیبایی ذاتا تجلی حقیقت کلی و جهانی است. حقیقتی که در اسمای الهی ظهور و بروز دارد. در این اصل هنرمند با تسلیم در برابر یگانگی خداوند، فردیت خود را بالضروره ا زبین می برد و واسطه فیض می شود.

قرآن به عنوان یک معجزه و کلام الهی در صورتی می تواند دستمایه هنر نمایش قرار بگیرد که علاوه بر ایمان قلبی و واقعی هنرمند به قرآن، نگاه خود را از قلمرو مفاهیم و معانی ظاهری بر بنیادهای باطنی و درونی که با عرفان و مذهب و حکمت هنر اسلامی ارتباطی تنگاتنگ دارد، بیندازد. موضوع رساله حاضر با عنوان "تاویل و قرائت حکمی و نمایشی سوره حضرت یوسف (ع) در قرآن مجید" به بررسی و تحقیق پیرامون حکمت، حکمت هنری و رابطه اش با قرآن مجید و در حوزه هنرهای نمایش به موضوع داستان، شخصیت و عناصر نمایشی در داستان حضرت یوسف (ع)، می‌پردازد.

لازم به ذکر است که این کتاب با عنوان حکمت، هنر، زیبایی، و عناصر نمایشی قصه یوسف در سال 1387 به زیور تبع آراسته شده است و دارای شش فصل شامل آنواع رویکردهای هنری به قرآن، برخورد روشمند با قرآن کریم، حکمت در قرآن کریم، حکمت هنر اسلامی، زیبایی در قرآن و تحلیل عناصر نمایش قصه یوسف (ع) در قرآن کریم می باشد و گرچه از متن منسجم و روشی علمی برخوردار است اما شاید بتوان گرافیک جلد آنرا ضعیف توصیف کرد به صورتی که کمترین ارتباط را با مشتری برقرار می کند.

تعداد صفحات این کتاب 271 و قطعش رقعی است که در شمارگان2500 نسخه منتشر شده و به مبلغ 3500 تومان به فروش می رسد.

محمد صالح حجت الاسلامی

برنا