تبیان، دستیار زندگی

در ابتدا ذكر این نكته لازم است كه خواندن نماز در اول وقت امری است مستحب نه واجب. یعنی اینكه بجا آوردن نماز در اول وقت نسبت به وقتهای بعدی، ثواب بیشتری دارد و به تأخیر انداختن آن موجب كم شدن ثواب این عمل خواهد شد. منظور كسانی هم كه می‌گویند: باید نماز را در اول وقت خواند، اشاره به همین مطلب است. سؤال شما در دو بخش قابل جواب است بخش نخست در مورد اهمیت نماز اول وقت در منابع اسلامی و بخش دیگر در مورد علّت اهمیت انجام نماز در اوّل وقت.

اهمیّت نماز اوّل وقت

در قرآن یكی از خصوصیات اهل ایمان محافظت بر نماز بیان شده است: «و الّذین هم علی صَلواتِهم یحافِظون»[1]مؤمنان كسانی هستند كه بر نماز خویش مواظبت‌ دارند و همه اوقات نماز را حفظ می‌كنند. محافظت نماز، همان توجه ویژه به نماز و عدم سهل‌انگاری در برپایی این امر مهم است؛ این محافظت صورتهای گوناگونی دارد كه یكی از آنها بجا آوردن نماز در اول وقت است.

رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند: تا انسان مواظب نمازهای پنج‌گانه در اوقاتش می‌باشد، شیطان از او می‌ترسد پس وقتی آن را ضایع ساخت (نمازها را در اوقاتش نخواند)‌شیطان بر او جرأت نموده و او را به گناهان بزرگ وا می‌دارد.[2]

امام ششم فرمود: هنگامی كه انسان نماز را در اول وقت خواند، نوری سفید و پاكیزه به آسمان می‌رود و می‌گوید: خدا تو را حفقظ كند كه مرا حفظ كردی و برعكس اگر كسی نسبت به وقت نماز مراقبت نكند سیاهی تاریك بالا رفته و می‌گوید: مرا ضایع ساختی خدا تو را ضایع كند.[3]

جایگاه نماز اوّل وقت بگونه‌ای است كه حتی جهاد و جنگ در راه خدا نیز باعث نمی‌شود تا انسان آنرا از اول وقت به تأخیر بیندازد هنگامی كه علی ـ علیه السلام ـ در جنگ صفّین سرگرم نبرد بود در میان هر دو صف كارزار مواظب وضع آفتاب بود (تا ببیند كه ظهر می‌شود و نماز ظهر را بخواند) ابن عباس عرض كرد یا امیرالمؤمنین این چه كاری است؟ فرمود: منتظر زوال هستم تا نماز بخوانم. ابن عباس گفت: آیا حالا وقت نماز است با این سرگرمی به جنگ. فرمود: چرا با ایشان می‌جنگیم؟ تنها به خاطر نماز با آنان نبرد می‌كنیم.[4]

امام حسین ـ علیه السلام ـ نیز در ظهر عاشورا وقتی كه وقت نماز فرا رسید نماز را به همراه اصحاب در اول وقت اقامه كردند. سعید بن عبدالله حنفی هنگام نماز امام، جلوی او ایستاد و همه تیرهای دشمن را كه به سوی امام می‌آمد به جان خرید تا آنجا كه نماز امام پایان یافت. و او غرق در خون، اولین شهید نماز در جبهة كربلا شد.[5]

همچنین به تأخیر انداختن نماز از اول وقت یكی از مصادبق استخفاف و سبك شمردن نماز است كه در روایات بسیاری مورد نكوهش شدید قرار گرفته است. تا جائیكه پیامبر اكرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمودند: «لیس منّی من استخفّ بصلاته»[6] از (امّت) من نیست كسی كه نماز را سبك بشمارد.

امام صادق ـ علیه السلام ـ نیز در آخرین لحظات زندگی خود خطاب به همه فامیلها و بستگان خود فرمودند:

«إنّ شفاعتنا لاتناولُ مستخنّاً بالصلوة»[7] همانا شفاعت ما (اهل بیت) به كسی كه نماز را سبك بشمارد نمی‌رسد حضرت امام(ره) در كتاب آداب نماز می‌نویسند: «... پس، از اوقات آن (نماز) حتی‌الامكان محافظت كن. و اوقات فضیلت آن را انتخاب كن كه در آن نورانیّتی است كه در دیگر اوقات نیست. و اشتغالات قلبیّه خود را در آن اوقات كم كن بلكه قطع كن. و این حاصل شود به اینكه اوقات خود را موظّف و معیّن كنی و برای نماز كه متكفّل حیات ابدی تو است،‌وقتی خاصّ تعیین كنی كه در آن وقت كارهای دیگر نداشته باشی و قلب را تعلّقاتی نباشد؛ و نماز را با امور دیگر مزاحم قرار مده تا بتوانی قلب را راحت و حاضر كنی.»[8]

فلسفة اهمیّت نماز اوّل وقت

در مورد فلسفة اهمیّت نماز اول وقت و آثار و فواید آن می‌توان به موارد زیر اشاره كرد:

الف) عادت دادن شخص به نظم.[9]

ب) وجود نشاط، آمادگی و حضور قلب بیشتر در اول وقت.[10]

ج) زمینه‌سازی جهت برگزاری جماعت بزرگ و اُنس و اُلفت و اتّحاد بیشتر مسلمانان.

توضیح‌ آنكه: وقتی جامعه اسلامی مقیّد به خواندن نماز اول وقت باشند در هر منطقه غالب مردم هم‌زمان به نماز خواهند ایستاد این مسأله آمادگی آنان را برای جماعت و ایجاد صفوف گسترده و پرجمعیت بیشتر می‌كند. در حالی كه نماز در غیر اوّل وقت، در بین زمانهای مختلف پراكنده می‌شود و از اجتماع و شكوه عبادی و اُنس و اُلفت مؤمنان در مراكز دینی می‌كاهد.[11]

د) در روایتی از امام رضا ـ علیه السلام ـ می‌خوانیم: وقتی وقت نماز فرا رسید نماز را در اول وقت بجای آر زیرا كه نمی‌دانی در وقت بعدی چه اتفاقی خواهد افتاد.»[12] (و شاید در اثر اتفاق یا حادثه‌ای نتوانی نماز را بجای بیاوری)

هـ) نماز خود كارهای خیر بلكه از بهترین كارهای خیر محسوب می‌شود (حیّ علی خیر العمل) و تعجیل در كار خیر، در هر حال خوب و پسندیده است.

برای مطالعه بیشتر:

1 . یكصد پرسش و پاسخ دربارة نماز (دفتر اول و دوم).‌مجتبی كلباسی.

2 . آداب نماز‌، امام خمینی(ره).

3 . حیات عارفانة فرزانگان (نماز اوّل وقت)، حسن صدری.

حدیث اخلاقی:

امام صادق ـ علیه السلام ـ فرمود: همانا پیغمبر ـ صلی الله علیه و آله ـ فرستاد لشكری را پس چون كه برگشتند فرمود: آفرین باد بر گروهی كه به جای آوردند جهاد كوچك را، و به جای ماند بر آنها جهاد بزرگ. گفته شد ای پیغمبر خدا جهاد بزرگ چیست؟ فرمود: جهاد نفس است.[13]

[1] . معارع، آیه 34.

[2] . میزان الحكمة، محمد ری‌شهری. ج 4، ص 1645، مؤسسه دارالحدیث، بیروت، 1419 هـ . ق.

[3] . میزان الحكمة، ج 4، ص 1645.

[4] . سفینه البحار، شیخ عباس قمی، ج 5، ناشر: دارالاسوة، ص 151.

[5] . پیامدهای عاشورا، جواد محدثی، ناشر: كوثر غدیر، چاپ سوم، 1381.

[6] . میزان الحكمة، ج 4، ص 1645.

[7] . همان.

[8] . آداب نماز، امام خمینی(ره)، مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)، چاپ اول، بهار 1370.

[9] . یكصد پرسش و پاسخ دربارة نماز (دفتر اول). مجتبی كلباسی، ستاد اقامه نماز و احیاء زكات، چاپ ششم، پاییز 82.

[10] . همان.

[11] . همان.

[12] . وسایل الشیعه، شیخ حرّ عاملی، ج 3، باب «استحباب الصلاة فی اوّل الوقت» ص 87.

[13] . فروع كافی، ج 5، ص 12، «كتاب الجهاد»، «باب وجوه الجهاد»، حدیث 3.

انسان با روزه داری که، امساک در خوردن و آشامیدن و خود داری از برخی چیزهای دیگر است در واقع با خواهشهای خویش میجنگد و در برابر غرایز خود مقاومت میکند، تمرین این عمل اراده و تصمیم را در انسان نیرومند میسازد و جان را از قید حکومت و سلطه هوسها و خواهشها میرهاند.

پیشوایان اسلام فرموده اند: «افضل الناس من جاهد هئاه و اقوی الناس من غلب هواه»
بهترین مردم کسی است که با هوای نفس مبارزه کند و نیرومند ترین انان کسی است که بر آن پیروز شود. پس روزه داران بهترین مردمند چرا که با خواسته های نفسانی مبارزه میکنند و اگر با مراقبت و کوشش از روزه خویش این بهره را بگیرند که بر نفس خود مسلط شوند از نیرومند ترین مردم نیز خواهند بود.

چه بخوریم و چطور بخوریم؟ 

اگر چه برای روزه داران واقعی فواید روزه از نظر آثاری كه بر جسم آنها دارد اهمیت و اصالت ندارد، اما به هر حال در روایات بر این نكته تأكید شده است كه گذشته از آثار معنوی، روزه ماه رمضان در سلامت جسمی روزه داران هم موثر است. فراموش نشود، تنها در شرایطی می توان انتظار داشت روزه دار سلامت جسم و روح را به دست آورد كه مطابق اصول صحیحی رفتار كند. مثلاً روزه می تواند با كاهش وزن بدن، سبب كاهش فشار بر مفاصل استخوانی پا، كمر و سایر اندام شود؛ البته در صورتی كه شخص روزه دار، در خوردن افطاری و سحری طوری زیاده روی نكند كه بعد از پایان ماه رمضان اضافه وزن پیدا كند. در فرهنگهای مختلف، روزه به معنای كم خوردن نیست، بلكه به معنای خودداری از خوردن، آشامیدن، روابط جنسی، سخن گفتن و بالاخره پرهیز از كار كردن است.

یعنی در زمان روزه بودن هیچ یك از افعال بالا صورت نمی گیرد. اما دین اسلام متعادل تر بوده و هرگز به روزه دار توصیه نمی كند كه كار نكند ولی حتماً باید از انجام بسیاری كارها پرهیز كرده و اعمالی چون صحبت كردن را نیز كم كند.

نكته حائز اهمیت اینكه چرا اگر قرار است كمتر بخوریم و كمتر بیاشامیم بیشتر خرید می كنیم و در پایان ماه رمضان اضافه وزن پیدا می كنیم؟

بدون شك یك جای كار مشكل دارد و آن هم نمی دانیم، چه بخوریم، كی بخوریم و چطور بخوریم...!

در ماه مبارك رمضان، رژیم غذایی نباید به نسبت قبل خیلی تغییر كند و در صورت امكان باید ساده باشد. همچنین، رژیم غذایی باید طوری تنظیم شود كه بر روی وزن تأثیر زیادی نداشته باشد. البته اگر فرد دچار اضافه وزن است، ماه رمضان فرصت مناسبی است تا وزن به حالت طبیعی باز گردد.

با توجه به ساعات طولانی ناشتا بودن، باید غذاهایی را مصرف كرد كه به كندی هضم می شوند، مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد.

غذاهای دیر هضم معمولاً ۸ ساعت در دستگاه گوارش می مانند در حالی كه غذاهای سریع الهضم فقط ۳ تا ۴ ساعت در معده باقی می مانند.

غذاهای دیر هضم عبارتند از: حبوبات و غلات مثل جو، گندم، لوبیا، عدس، آرد، غلات برنج با پوست و غیره (كه كربوهیدراتها نامیده می شوند.).

غذاهای سریع الهضم عبارتند از: غذاهایی كه حاوی قند، آرد سفید و غیره (كه به كربوهیدراتهای تصفیه شده معروفند).

غذاهای حاوی فیبر عبارتند از: گندم سبوس دار، غلات و حبوبات، سبزیها، لوبیا سبز، نخود، ذرت، اسفناج، برگ چغندر، میوه ها (با پوست)، میوه خشك شده مثل برگه زردآلو، انجیر، آلوخشك، بادام و غیره.

غذاهای مصرفی باید در حالت تعادل با یكدیگر باشند و از همه گروههای غذایی مثل میوه، سبزیجات، گوشت، مرغ، ماهی، نان، حبوبات و محصولات لبنی در رژیم غذایی وجود داشته باشد.

غذاهای سرخ شده باید محدود شوند زیرا باعث عدم هضم، سوزش سر دل و اختلال در وزن می شوند.

 

◄چه چیزهایی بخوریم

برای خوراك سحر، مصرف كربوهیدراتهای مركب كه برای هضم آنها زمان زیادی لازم است، توصیه می شود زیرا در طول روز كمتر گرسنه می شوید.

حلیم یك منبع عالی پروتئین است و جزو غذاهای دیر هضم به شمار می آید.

خرما سرشار از قند، فیبر، كربوهیدرات، پتاسیم و منیزیم است.

مغز بادام غنی از املاح به خصوص كلسیم و فیبر می باشد.موز یك منبع خوب پتاسیم، منیزیم و كربوهیدرات است.

مصرف زیاد آب یا آب میوه در صورت امكان در فاصله بین افطار و زمان خواب باعث تأمین آب مورد نیاز بدن می شود.

 

◄چه چیزهایی نخوریم

غذاهای سرخ كردنی و خیلی چرب، غذاهای حاوی قند خیلی زیاد و خوردن غذاهای زیاد به خصوص هنگام سحر اصلاً توصیه نمی شود.

خوردن چای زیاد هنگام سحر، ممنوع! زیرا چای باعث افزایش ادرار شده و از این طریق نمك های معدنی كه در طول روز بدن به آنها نیاز دارد دفع می شوند.

سیگار، هرگز! و اگر نمی توانید به یكباره استعمال آن را قطع كنید حتماً به تدریج مصرف آن را كم كنید.

 

◄توصیه های افطاری

بیشتر انرژی بدن باید با خوردن سحری تأمین شود. پس افطار را سبك بخورید تا شكم سنگین نشود.

غذاهای افطار باید سبك و پركالری بوده و سریع هضم شود. مثل خرما، شله زرد، مقدار كمی شیر و چای كمرنگ.

حتماً برای افطار از غذاهای كم حجم استفاده كنید تا به معده فشاری وارد نشود.

بهتر است با چای شیرین و خرما روزه خود را باز كنید و حتی المقدور از نوشیدن آب زیاد بپرهیزید؛ چون این كار باعث بی حالی، ضعف و درد معده خواهد شد. موقع افطار مایعات زیادی مصرف نكنید؛ چرا كه مصرف مایعات در این زمان سبب سوءهاضمه می شود.

فراموش نكنید در ساعات بعد از افطار نوشیدن آب زیاد مفید است.باز هم تكرار می كنیم در زمان افطار و سحر از خوردن غذاهای چرب خودداری كنید.

 

◄توصیه های سحری

اولین و مهمترین نكته این است كه پرخوری در هنگام سحر نه تنها از احساس گرسنگی در ساعات انتهایی روز جلوگیری نمی كند، بلكه در ساعات ابتدایی بعد از سحر، فشار زیادی را به معده و دستگاه گوارش فرد وارد می كند كه سبب بروز علائمی نظیر سوءهاضمه درد و نفخ معده می شود.

در ماه رمضان سعی كنید شب ها زود بخوابید تا بتوانید سحر به موقع تقریباً ۵/۱ ساعت قبل از اذان صبح- بیدار شوید. با این روش از ورود مقدار زیادی غذا و مایعات به معده و تجمع آنها جلوگیری می كنید و هضم غذا نیز راحت تر خواهد بود.

بیدار نشدن برای سحری كاملاً اشتباه است و در طولانی مدت سبب ضعف و بی حالی روزه داران خواهد شد.

در سحر از مواد غذایی پروتئین دار تخم مرغ، حبوبات، لبنیات و گوشت- استفاده كنید و به جای نوشیدن آب زیاد، میوه های آبدار بخورید.

مایعات توصیه شده برای سحری باید به تدریج نوشیده شوند. یك لیوان آب میوه و یك لیوان شربت عسل یا قند اثر مفیدی خواهد داشت.

رژیم غذایی سحر بهتر است شامل مواد غذایی متنوع باشد. این نكته برای نوجوانان اهمیت بیشتری دارد و باید از مواد غذایی قندی، پروتئین دار و پرانرژی استفاده كنند.

از مصرف نمك زیاد خودداری كنید، چون نمك زیاد سبب دفع مایعات از بدن و احساس تشنگی در ساعات روز خواهد شد، با یك رژیم غذایی معمولی، نمك كافی به بدنتان خواهد رسید و نیازی به مصرف نمك اضافی نیست. بعد از خوردن سحری حتی الامكان نخوابید، چون وضعیت درازكش، سبب برگشت مواد به مری و ترش كردن می شود و گذشته از آن در طول روز احساس خوبی نخواهید داشت. این كار در درازمدت باعث سوزش سر دل و بیماری رفلكس معده و مری می شود.

 

◄توصیه هایی به روزه داران

در درجه اول، ساعات بعد از سحری و بعد آن، ساعات بعد از افطار برای مطالعه دانش آموزان و دانشجویان وقت مناسبی است.

ورزشكاران در ماه رمضان نسبت به افراد عادی نیاز بیشتری به پروتئین، قند و ویتامین ها دارند. باید حدود ۳ ساعت بعد از افطار ورزش را شروع كرد تا غذای مصرف شده فرصت هضم پیدا كند.

بین خوردن غذا و شروع ورزش باید فاصله ای باشد كه جریان خون بتواند به راحتی به عضلات بدن برسد.

در ماه رمضان تمرینات ورزشی سبك تر باشد، زیرا بدن نمك و آب زیادی در جریان ورزش از دست می دهد و در ورزشهای شدید منجر به ضعف شدید بدن می شود.

ورزشكار باید سحر به تدریج مایعات زیادی مصرف كند كه نیازهای بدنش تأمین شود.

خرما، سوپ، سبزیجات و شیر برای افطار ورزشكاران توصیه می شود. در صورتی كه فردی بعد از افطار قصد تمرین ورزش سنگین یا مسابقه ورزشی را دارد بهتر است قبل از شروع مسابقه، هنگام افطار از گوشت، زرده تخم مرغ و ماهی استفاده كند.

مصرف مایعات فراوان از جمله آب میوه ها قبل از ورزش هم مناسب است. میزان انرژی تأمین شده از پروتئین در ورزشكاران باید حدود ۱۵ درصد و حداكثر ۲۰ درصد باشد؛ چون پروتئین زیاد، مناسب نیست و سبب تولید مواد زاید در خون و احساس خستگی در حین ورزش می شود .

ممکن است برای شما نیز پیش آمده باشد که برنامه مورد علاقه خود را که از تلوزیون پخش شده است را به هر دلیلی از دست داده باشید. اما آیا راهی وجود دارد که بتوانید برنامه ای که ندیده اید یا علاقه به تکرار مجددش داشته باشید را مشاهده کنید؟ مدتی است که شرکتهای مختلفی ، به تهیه و فروش برنامه های پخش شده از تلوزیون میپردازند. در صورتی که شما برنامه خاصی مد نظرتان باشد میتوانید از این شرکتها درخواست کنید و با پرداخت هزینه فیلم این برنامه ها را دریافت کنید. اما در این ترفند قصد دارم به معرفی یک روش بسیار کارآمد بپردازیم که با بهره گیری از آن میتوانید به راحتی برنامه هایی که از تلویزیون پخش شده و شما آنها را بنا به دلایلی از دست داده اید را از اینترنت دانلود کرده و سپس مشاهده کنید. این برنامه ها شامل کلیه سریالها ، برنامه های زنده ، اخبار و... میباشد.

برای این کار:
ابتدا به سایت www.iransima.ir مراجعه کنید.
اکنون با استفاده از این سایت میتوانید کلیه برنامه های پخش شده از تلوزیون را بسته به تاریخ و موضوع و شبکه پخش شده مشاهده کنید.
اما این روش تنها به روش مشاهده آنلاین امکان پذیر است و امکان دانلود آن به شکل مستقیم از سایت وجود ندارد.
حال برای دانلود این برنامه ها جه باید کرد؟
پس از ورود به برنامه مورد نظر بر روی دکمه "نمایش برنامه" کلیک کنید. خواهید دید که پنجره جدیدی باز میشود و شروع به پخش برنامه مورد نظر به شکل آنلاین میکند. این پنجره را ببندید.
حالا از نوار ابزار اینترنت اکسپلورر ، بر روی آیکن  یعنی History مرورگر ، کلیک کنید.
از نوار کناری باز شده ، iransima www.iransima.ir را پیدا کرده و بر روی آن کلیک کنید. سپس از زیر بخش آن ، بر روی "نمایش برنامه" کلیک کنید.
اکنون مجدد صفحه پخش آنلاین باز خواهد شد. حالا از منوی View مرورگر خود بر روی Source کلیک کنید.
در فایل Notepad باز شده ، از منوی Edit بر روی Find کلیک کنید. اکنون عبارت wmv را وارد کرده و Enter بزنید.
خواهید دید که در داخل فایل متنی ، یک آدرس نمایان خواهد شد. به عنوان مثال آدرسی شبیه این آدرس:
mms://media1.iransima.ir/tv4/tv4_13860219_011.wmv
اکنون کافی است این آدرس را داخل یک دانلود منیجر همانند DAP کپی کنید تا دانلود فایل آغاز شود.

از نظر دادن یادتون نره