تبیان، دستیار زندگی

شب قدر من

سپتامبر 1976

چه فرخنده شبى بود شب قدر من. شبى که تا به صبح اشک مى‏ریختم و تا اعلى علیین صعود مى‏کردم. از شب تا به صبح مى‏راندم و تو در کنارم نشسته بودى. راه درازى بود. از میان درخت‏ها و کوه‏ها و جنگل‏ها مى‏گذشتیم. نورافکن ماشین، جاده را روشن مى‏کرد و ما در میان نهرى از نور عبور مى‏کردیم. دو نفر دیگر، در صندلى پشت ما نشسته بودند و صحبت مى‏کردند و گاهى به خواب مى‏رفتند…
اما، آتشفشان روح من شکفته بود و قلب جوشانم همچون امواج خروشان دریا به صخره وجودم حمله مى‏برد و از حیات من جز نور، عشق و سوز، غم و پرستش چیزى دیده نمى‏ شد. زبانم گویا شده بود، گویى جملاتى زیبا و عمیق از اعماق روحم به من وحى مى‏شد. همچون شاعرى توانا تجلیات روح خود را به عالى‏ترین وجهى بیان مى‏کردم، درحالى‏که سیلاب اشک بر رخسارم مى‏چکید. همه قیدها و بندها را پاره کرده بود.
افسار اختیار را به دست دل سپرده بودم و بدون ترس و خجلت آن‏چه در وجودم موج مى‏زد بیرون مى‏ریختم، از عشق خود و از غم خود، از خوبى و بدى خود، از گناهان کوچک و بزرگ، از وابستگى‏ها و دلهره‏ها، سوز و گدازها و جهش‏هاى روح و سوزش‏هاى دل، از همه چیز خود صحبت مى‏ کردم. آن‏چه مى‏گفتم عصاره حیاتم بود و حقیقت بود. وجودم بود که همراه اشک تقدیمت مى‏کردم وتو نیز، پابه‏پاى من اشک مى‏ریختى و بال به بال من به آسمان‏ها پرواز مى‏کردى. دل به دل من مى‏سوختى و مى‏خروشیدى و خداى را پرستش مى‏کردى…
چه شبى بود! شب قدر من. شب اوج من به آسمان‏ها و معراج من. پرستش من، عشق‏بازى من، شبى که جسم من به روح مبدل شده بود… شبى که خدا، در وجود من حلول کرده بود و شبى که آتش عشق، همه گناه‏هاى مرا سوزانده بود. شبى که پاک و معصوم، همچون پاکى آتش و عصمت یک کودک، با خداى خود راز و نیاز مى‏کردم…
و تو که اشک مرا مى‏دیدى و آتش وجود مرا حس مى‏کردى و طوفان روح مرا مى‏شنیدى…
تو نماینده خدا بودى. آن‏طور با تو سخن مى‏گفتم که گویى با خداى خود سخن مى‏گویم. آن‏طور راز و نیاز مى‏کردم که فقط در حضور خدا ممکن است این‏چنین راز و نیاز کنم…
تو با من یکى شده بودى و به درجه وحدت رسیده بودى. احساس شرم نمى‏کردم و احساس بیگانگى نمى‏کردم و از این‏که اسرار درونم را بازگو مى‏کنم وحشتى نداشتم…
چه فرخنده شبى بود شب قدر من. شب معراج من به آسمان‏ها. از طغیان عشق شنیده بودم و قدرت معجزه‏آساى عشق را مى‏دانستم، اما چیزى که در آن شب مهم بود، این بود که وجود من، روح شده بود و روح من آتشفشان کرده بود. مى‏ خواست، همچون نور از زمین خاکى جدا شود و به کهکشان‏ها پرواز کند…
آن‏گاه آتش عشق به کمک آمده بود و جسم خاکیم را سوزانده بود و از من فقط دود مانده بود و این دود همراه با روح من به آسمان‏ها اوج مى‏گرفت…
شب قدر من، شبى که سلول‏هاى وجودم، در آتش عشق تغییر ماهیت داده بود و من چیزى جز عشق گویا نبودم. دل من، کعبه عالم شده بود، مى‏سوخت، نور مى‏داد و وحى الهى بر آن نازل مى‏شد و مقدس‏ترین پرستش‏گاه خدا شده بود. امواج خروشان عشق از آن سرچشمه مى‏گرفت و به همه اطراف منتشر مى‏شد. از برخورد احساسات رقیق و لطیف با کوه‏هاى غم و صحراهاى تنهایى و آتش عشق، طوفان‏هاى سهمگین به‏وجود مى‏آمد که همه وجود مرا تا صحراى عدم به دیار نیستى مى‏کشانید و مرا از زندان هستى آزاد مى‏کرد. اى کاش مى‏توانستم همه خاطرات الهام‏بخش این شب قدر را به یاد آورم. افسوس که شیرازه فکر و طغیان احساس و آتشفشان روح من، آن‏قدر سریع و سوزان پیش مى‏رفت که هیچ‏چیز قادر به ضبط آن نبود…
نورى بود که در آن شب مقدس، بر قلبم تابید، بر زبانم جارى شد و به صورت اشک، بر رخسارم چکید. من همه زندگى خود را به یک شب قدر نمى‏فروشم وده‏ام. و تعالاى شب قدر عبادت من و کمال من و هدف حیات من است.  

دو مناجات عرفانی شهید دکتر چمران

به نام خدا وند لوح و قلم حقیقت نگار وجود از عدم

(ابنجا قلب میسوزد اشک میجوشد  وجود خاکستر میشود و احساس سخن میگوید اینجا کسی چیزی نمیخواهد انتظاری ندارد ادعایی نمیکند فریاد زجه ای است که از سینه پر درد به آسمان طنین انداخته و سایه ای کمرنگ از آن فریاد ها بر این صفحات نقش بسته است چه زیباست راز و نیاز های درویشی دلسوخته و نا امید در نیمه های شب فریاد خروشان یک انقلابی از جان گزشته در دهان اژدهای مرگ.
چه خوش است دست از جهان شستن دنیا را سه طلاقه کردن و از همه قید و بند اسارت حیات آزاد شدن بدون بیم و امید علیه ستمگران جنگیدن پرچم حق را در صحنه خطر و مرگ برافراشتن به همه طاغوت ها نه گفتن با سرور و غرور به استقبال شهادت رفتن جایی که انسان دیگر مصلحتی ندارد تا حق را برای آن کتمان نماید . آنجا حق و عدل همچون خورشید میتابد و همه قدرت ها و حتی قداست ها فرو میریزند و هیچ کس جز خدا فقط خدا سلطنت نخواهد داشت .
خوش دارم از همه چیز و همه کس دل ببرم و جز خدا انیسی و همراهی نداشته باشم .
خوش دارم که زمین زیر اندازم و اسمان بلند رو اندازم باشد و از همه زندگی و تعلقات آن آزاد گردم .
خوش دارم مرا بسوزانند و خاکسترم را به باد بسپارند تا حتی قبری را از این زمین اشغال نکنم .
خوش دارم هیچ کس مرا نشناسد هیچ کس از غم ها و درد هایم آگاهی نداشته باشد  هیچ کس از راز و نیاز های شبانه ام نفهمد هیچ کس اشک های سوزانم را در نیمه های شب نبیند هیچ کس به من محبت نکند هیچ کس به من توجه ننماید جز خدا کسی را نداشته باشم جز خدا به کسی پناه نبرم .
خوش دارم آزاد از همه قید و بند ها در غروب آفتاب بر بلندی کوهی بنشینم و فرو رفتن خورشید را در دریای وجود مشاهده کنم .)
 

-----------------------------------------------------------------------------

ای خدای بزرگ آن قدربه ما عظمت روح وتقوا عطا کن که همه وجود خودرا با عشق ورغبت قربانی حق کنیم.
خدایا آن چنان تار وپودوجود مارا به عشق وجود خود عجین کن که در وجودت محو شویم.
خدایا مارا از وجود گرداب خودخواهی واز گردباد هوا وهوس نجات ده وبه ما قدرت ایثارعطا کن.
خدایا در این لحظات سخت امتحان نور ایمان را بر قلب ما بتابان ومارا از لغزش نگاه دار.
خدایا مارا قدرت ده که طاغوت خودپرستی را به زیر پا افکنیم وحق حقیقت را فدای منفعت های شخصی نکنیم.
شهید دکتر مصطفی چمران

عشق ودلدادگی
خدایا میدانی که تار پود وجودم با مهر تو سرشته شده است

واز لحظه ای که به دنیا آمده ام نام ترا در گوشم خوانده اند ویاد تو را بر قلبم گره زده اند "

هر گاه دلم رفت تا محبت کسی را به دل بگیرد "تو او را خراب کردی.

خدایا به هر که وبه هر چه دل بستم تو دلم را شکستی "

عشق هر کسی را بدل گرفتم تو قرار از من گرفتی

هر کجا خواستم دل مضطرب ودردمندم را آرامش دهم در سایه امیدی

وبه خاطر آرزویی"برای دلم امنیتی بوجود آورم

تو یکباره همه را بر هم زدی ودر طوفانهای وحشت زای حوادث رهایم کردی

تا هیچ آرزویی در دل نپرورم وهیچ خیر امیدی نداشته باشم و هیچ وقت آرامشی وامنیتی در دل خود احساس نکنم ...

تو این چنین کردی تا به غیر از تو محبوبی نگیرم وبه جز تو آرزویی نداشته باشم وجز تو به چیزی یا به کسی امید نبندم وجز در سایه توکل به تو آرامش وامنیت احساس نکنم

...خدایا تو را بر همه این نعمتها شکر می کنم

"ای خدا کیست که مزه شیرینی دوستیت را چشیده باشدوغیر تو را بجای تو اختیار کند

و آن کیست که به مقام قرب تو انس یافته ولحظه ای از تو روی گردانیده باشد ؟

ای خدای بزرگ از چیزهایی که دیگران به دنبال آن می روند بیزارم

خدایا نمی دانم هدف من از زندگی چیست

عالم ومافیها مرا راضی نمی کند

اگر چه بیش از دیگران می دوم

کار می کنم.

ولی نتیجه آن مرا خشنود نمی کند .

فقط به عنوان وظیفه قدم به پیش می گذارم

ودر کشمکش حیات شرکت می کنم

ودر این راه انتظار نتیجه ای ندارم .

خستگی برایم بی معنا شده است

بی خوابی عادی ومعمولی است

در زیر بار غم واندوه گویی چون کوه استوار شده ام .

هر کجا برسد می خوابم

هر وقت اقتضا کند بر می خیزم .

هر چه پیش آید می خورم .

چه ساعتهای دراز که بر سر تپه های دانشگاه برکلی به خاک خفتم ...

چه نیمه های شب که مانند ولگردان تا سپیده صبح بر روی تپه ها وجاده های متروک قدم زده ام!

چه روز های درازی که با گرسنگی به سر اورده ام

درویشم "

در وادی انسانیت سر گردانم وشاید از انسانیت خارج شده ام .

چون احساس و آرزویی مانند دیگر انسانها ندارم وتنها آرزویم تو هستی "

یکی از نیایش‌های دکتر چمران در شب آزاد سازی سوسنگرد

در شب حمله حماسی و سرنوشت‏ساز آزادسازی سوسنگرد، كه شب تاسوعا نیز بود، شور و هیجان كربلا و عاشورای حسینی دكتر چمران را به وجد آورده بود و در عالمی دیگر سیر می‌‏كرد، با آن‌كه پای بر زمین داست ولی نگاهش به آسمان بود و با خدای خود و با سرور شهیدان امام‌‏حسین(ع) راز و نیازها داشت. در نیمه‏‌های شب از سنگرهای رزمندگان ستاد جنگ‏‌های نامنظم در جنوب جاده سوسنگرد در منطقه طراح (روستایی در جنوب كوت سیدنعیم) بازدید می‏‌نمود و در آن حال و هوا این نیایش را بدست خویش نگاشته است و آرزویی را با حسین سرور شهیدان مطرح می‌‏سازد، كه سكوت و تبسم زیبای او در لحظات شهادت برآورده شدن این آرزو را متصّور می‏‌نماید. گرچه تصور می‏‌شود كه همه این ماجرا مربوط به خود اوست و زمزمه سوزناك هم آرزویی درونی او و راز و نیاز دایمی او در سرزمین خوزستان یود و بنابر عادت دیرین خود از سر خضوع آرزوها و نوشته‌‏های خود را بنام دیگران می‏‌نوشت.

ای خدای بزرگ!

دست از جهان شسته‌‏ام، و برای ملاقات تو به كربلای خوزستان آمده‏ام. از تو می‏‌خواهم كه مرا با اصحاب حسین محشور كنی، آرزو دارم كه بر خاك داغ خوزستان در خون خود بغلطم، و به یاد عاشورای حسین(ع) خود را در قدم مقدسش بیافكنم، و این عقده هزارو چهارصد ساله را كه بر دلم فشار می‌‏آورد و همیشه با تو می‏‌گویم: «یالَیْتَنی‏كُنْتُ مَعَكْ» را برآورده كنم. این زمزمه سوزناكی بود كه در دل شب، از سینه سوزانی اوج می‏‌گرفت و من در كنار سنگرش می‌‏شنیدم و آن‌چنان به زمین میخكوب شده بودم كه نمی‌‏توانستم حركت كنم، اشك از چشمانم فرو می‏‌ریخت و من هم در عاشورای حسینی فرو رفته بودم و احساس می‏‌كردم كه به خدا نزدیك شده‏‌ام و در ملكوت ‏اعلی پرواز می‏‌كنم.

ای حسین!

ای سرورم، من هم آمده‏‌ام تا در ركابت علیه كفر، ظلم و جهل بجنگم، با همه وجود آمده‌‏ام، تاسوعاست، گروهی بزرگ از یزیدیان با تانك‏‌ها، توپ‌‏ها، زره‏پوش‏‌ها، ماشین‌‏های زیاد و سربازان فراوان در حركتند. حق با باطل روبرو شده است. دشمن سیل‏آسا پیش می‌‏آید، و من می‌‏خواهم مثل یكی از اصحاب تو در كربلا بجنگم.

ای حسین!

در كربلا، تو یكایك شهدا را در آغوش می‌‏كشیدی، می‌‏بوسیدی، وداع می‏‌كردی، آیا ممكن است، هنگامی كه من نیز به خاك و خون خود می‌‏غلطم، تو دست مهربان خود را بر قلب سوزان من بگذاری و عطش عشق مرا به تو و به خدای تو سیراب كنی؟ من از این دنیای دون می‏‌گریزم، از اختلافات، از تظاهرات، از خودنمایی‌‏ها، غرورها، خودخواهی‌‏ها، سفسطه‏‌ها، مغلطه‌‏ها، دروغ‌‏ها و تهمت‌‏ها، خسته شده‏‌ام، احساس می‌‏كنم كه این جهان جای من نیست آنچه دیگران را خوشحال می‌‏كند مرا سودی نمی‌‏رساند.

ماجرای عروسی دكتر چمران

گفتند مصطفی این دختررا جادو و جنبل‌ كرده

خانه سوت و كور بود. انگار نه انگار كه از مراسم عقد خبری باشد؛ جشنی، سروری، چیزی... مادر، عصبانی كز كرده بود یك گوشه‌ خانه. كارد می‌زدی خونش در نمی‌آمد. پدر، حرفی نمی‌زد و خواهر مضطرب و نگران، این طرف و آن طرف می‌رفت؛ با این حرف می‌زد، با آن حرف می‌زد، وسیله‌ای جور می‌كرد...
از اتاق در حالی كه وسایلش را آماده‌ رفتن كرده باشد، آمد بیرون؛ عروس است و امروز بعد از ظهر مراسم عقد دارد. ولی از آرایش و آرایشگاه و لباس عروسی اثری نیست. از در كه می خواهد خارج شود، خواهر، سراسیمه می‌دود به طرفش.
- كجا می‌روی؟
- مدرسه (برای درس دادن می‌رفت)
- الان باید بروی برای آرایش، بروی خودت را درست كنی...
- من بروم؟ چرا؟ مصطفی من را همینطوری می‌خواهد.
رفت. وقتی كه برگشت مهمانها آمده بودند. خیلی‌ها هم نیامده بودند. خوششان نمی‌آمد.
- لباس چی می‌خواهی بپوشی؟
- لباس زیاد دارم.
- باید لباس عقد باشد.
رفتند و همان سرظهر، لباس تهیه كردند. همه می‌گفتند این دختر، دیوانه شده، مصطفی جادو و جنبل‌اش كرده.
رسم بود داماد به عروس انگشتر هدیه بدهد. مصطفی آمد. كادو هم آورد ولی انگشتر نبود. كادوی آن روز مصطفی خاطره‌ اولین روزهای آشنایی آنها را به یادش می‌آورد. یعنی چیزی حدود 9 ماه قبل. آن روزها... .
از جنگ خوشش نمی‌آمد
آن روز، سید غروی از غاده خواسته بود برود پیش امام موسی صدر. امام موسی را نمی‌شناخت. سیدغروی باز هم تكرار كرد «امام موسی می‌خواهند شما را ببینند». از جنگ خوشش نمی‌آمد، از آدمهای جنگ هم. و آن زمان، لبنان درجنگ دست و پا می‌زد.
برای ملاقات با امام موسی صدر رفت به مجلس اعلای شیعیان. گفت وگویشان كه تمام شد، قرار گذاشته بود برود پیش چمران. از جنگ بدش می‌آمد، از آدمهای جنگ هم.

شمع و اشك

هوا تاریك بود. از نوشتن كه خسته شد. نگاهش در اتاق چرخید و ماند روی یك تقویم. امام موسی داده بود. دوازده تصویر داشت برای دوازده ماه سال. نقاشیها نام و امضا نداشتند. تصویری كه چشمش را گرفت یك زمینه سیاه بود با شمعی كه نور كوچك داشت. به عربی كنارش نوشته شده بود: «من ممكن است نتوانم این تاریكی را از بین ببرم ولی با همین روشنایی كوچك فرق ظلمت و نور و حق و باطل را نشان می‌دهم». صبح كه شد بسیار گریه كرده بود به خاطر آن نقاشی. نمی‌دانست مصطفایی كه اسمش با جنگ گره خورده بود، روحیه‌ای به این لطافت داشته باشد.
اولین ملاقات
شروع كرد به خواندن. تمام آنچه را غاده تا به حال در روزنامه‌ها نوشته بود، خواند. می‌خواند و اشكهایش سرازیر می‌شد؛ از جنگ ، از ولایت، از امام حسین(ع)... .
باورش نمی‌شد نقاش تصاویر آن تقویم، روبرویش ایستاده. این اولین دیدارش با چمران بود.
روسری گل گلی
با فرهنگ اروپایی بزرگ شده بود و خانواده‌اش اهل بریز و بپاش و تجمل، اما خودش از این جور كارها راضی نبود. كادو را كه باز كرد، داخلش یك روسری قرمز با گلهای درشت بود. اولین كادویی كه از او گرفت، حفظ كرده. نه آن روسری را، حجاب را. هنوز جمله آن روز یادش هست: «بچه‌های موسسه دوست دارند شما را با روسری ببینند».
مصطفی او را محجبه كرده بود، آن هم خیلی زیبا و هنرمندانه.
دیوانه شده‌ای؟
«تو دیوانه شده‌ای! این مرد بیست سال از تو بزرگتر است، ایرانی است، همه‌اش توی جنگ است، پول ندارد، همرنگ ما نیست، حتی شناسنامه ندارد!» از وقتی صحبت ازدواج به میان آمده بود، این را همه می‌گفتند. آرزو می‌كرد ای كاش در خانواده‌ اعیان به دنیا نیامده بود. همه سخت مخالفت می‌كردند. آنها ظاهر را می‌دیدند و او هم در ظاهر، هیچ نداشت.
تصمیم‌ام را گرفته‌ام
گفتم: «بابا! از بچگی تا بیست و پنج شش سالگی، هیچ وقت شما را ناراحت نكرده‌ام. ولی برای اولین بار می‌خواهم از اطاعت شما خارج شوم». گفت: «چی شده؟» گفتم: «تصمیم گرفته‌ام با مصطفی ازدواج كنم، عقد هم پس‌فردا پیش امام موسی صدر است». گفت: «این مرد برای شما مناسب نیست. فامیلش را نمی‌شناسیم». گفتم: «من تصمیمم را گرفته‌ام. می‌روم. امام موسی صدر كه حاكم شرع‌اند، اجازه داده‌اند.»
پدر به سختی رضایت داد ولی مادر عصبانی بود. بلند شد تا غاده را بزند.

***
نه ماه بود كه مصطفی را می‌شناخت. عاشق او و رفتارش شده بود. با همه‌ آنهایی كه تا حالا دیده بود، فرق داشت. كادو را كه باز كرد، شمع بود. داماد برای عروس شمع آورده بود. اگر بقیه می‌فهمیدند، می‌گفتند: داماد دیوانه است، برای عروس، كادو شمع آورده.
صیغه‌ عقد كه خوانده شد مهریه‌اش فقط قرآن كریم بود و تعهد از داماد كه غاده را در راه تكامل، اهل بیت و اسلام هدایت كند. برای مردم عجیب بود و برای فامیل عجیب‌تر. می‌گفتند حالا قرار است عروس را كجا ببرد؟! خانه كجا گرفته؟! دیدند فقط یك اتاق است با چند تا صندوق میوه به جای تخت. هیچ‌كس باورش نمی‌شد؛ غاده و مصطفی عاشق هم شده بودند حتی اگر مصطفی به اندازه بیست سال از غاده بزرگتر باشد.