تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : روايات و احاديث در اين باره زياد است. پيشنهاد مى‏نماييم به «وسايل‏الشيعه، كتاب‏القضاء» و يا «ميزان‏الحكمه، واژه القضاء» مراجعه نماييد. در عين حال سه روايت در اينجا بيان مى‏گردد: 1- «هر كه كار قضاوت به او واگذار شود بدون كارد سر بريده شده است عرض شد: اى رسول خدا منظور از سر بريدن چيست؟ فرمود: آتش دوزخ»، (ترجمه ميزان‏الحكمه، ج 10، 4952). 2- «در روز قيامت قاضى دادگر را مى‏آورند و چنان حساب سختى از او كشيده مى‏شود كه آرزو مى‏كند كارش هرگز حتى درباره يك خرما ميان دو نفر داورى نكرده بود»، (همان، 4954). 3- «هر كه جوياى منصب قضاوت باشد و براى رسيدن به آن متوسل به اين و آن شود، خداوند او را به خودش واگذارد و هر كه مجبور به پذيرفتن آن شود خداوند فرشته‏اى بر او فرو فرستد كه استوارش بدارد، (همان، 4954).

پاسخ : سيد در لغت به معنى آقا و بزرگ است و در اصطلاح به كسانى كه از طرف پدر به حضرت عبدالمطلب بن هاشم جد رسول خدا(ص) انتساب دارند گفته مى‏شود، (تحريرالوسيله، ج 2، ص 105، مسأله 1 از باب مستحقين خمس - بحارالانوار، ج 15، ص 104).

پاسخ : از راه تهذيب نفس مى‏توان به اين درجه راه يافت؛ كه اولين قدم آن ترك گناه و انجام واجبات الهى است و بعد انجام مستحبات و ترك مكروهات است.

پاسخ : گناه زنا با گناه تراشيدن ريش يكسان نيست؛ چرا كه زنا از گناهان كبيره است، ولى تراشيدن ريش احتمالاً از گناهان صغيره مى‏باشد (چون نظر بسيارى از علما مبنى بر احتياط واجب است نه فتوا) بنابراين، اين دو موضوع فاصله بسيار زيادى با يكديگر دارند.

پاسخ : شنيدن غيبت و ساير حرف‏هاى ناروا اگر عمدى نباشد و طبق گفته شما در كوچه و بازار اتفاقاً به گوش انسان برسد، حرام نيست و وظيفه ما در قبال آنها امر به معروف و نهى از منكر است. البته اين كار داراى مراتب و شرايطى است كه آمر و ناهى حتماً بايد نسبت به آن امور اطلاع كافى داشته باشد.

پاسخ : حجامت، بيرون آوردن مقدارى خون از سياه‏رگ‏ها است كه به طريق خاصى انجام مى‏گرددد. براى حجامت بايد به افراد خبره در اين زمينه مراجعه كرد. در شهر مقدس قم، افراد متخصص اين كار وجود دارند.

پاسخ : مقصود از چشم باطن نوعى بصيرت باطنى است. به عبارت ديگر ابزارهاى شناخت در آدمى منحصر به حواس پنجگانه ظاهرى و عقل كلى نيست بلكه قوه دراكه ديگرى نيز وجود دارد كه با تهذيب نفس و تقوى به دست مى‏آيد و آنچه با دو ابزار فوق درك شدنى نيستند از آن طريق قابل كشف و شهود است. و مقصود از ديدن خداوند همان شهود باطنى و مرحله‏اى از درك فرا تجربى و فرا عقلانى است.

پاسخ : همان گونه كه مى‏دانيد، دوستى انواع و اقسام متنوع دارد و هر يك ثمره و پيامد و شرايط خاص خود را مى‏طلبد و ما را در اين مقام با دوستى‏هاى ديگر كارى نيست و فعلاً به حسب درخواست شما به دوستى الهى و خداى مى‏پردازيم كه مورد نظر شماست. اين نوع دوستى از نشانه‏هاى زير برخوردار است. شما با محك زدن دوستى خود با فرد مورد نظر مى‏توانيد به درستى و نادرستى آن پى ببريد، دوستى‏هاى الهى از ويژگى‏هاى زير برخوردارند: 1- موجب ترقى معنوى و زنده نمودن ياد خداوند در ذهن و قلب مى‏گردد. 2- از ملاقات دوست بهره علمى عائد شما مى‏گردد و به دانش و معرفت شما افزوده و در هر ملاقاتى مطلبى به شما مى‏آموزد. 3- ملاقات دوست به نشاط و زنده‏دلى سالم - آن گونه كه خداوند مى‏پسندد و شما نيز آگاهى داريد؛ يعنى، حرام نيست - منتهى مى‏گردد به اين معنا كه انبساط خاطر، زنده شدن روحيه و طراوت دل ثمره آن است و از گناه، غيبت، تهمت و افترا و شوخى‏هاى همراه با استهزاء و... در آن خبرى نيست و حتى همان‏گونه كه گذشت ياد خداوند را بيشتر از قبل در دل شما زنده مى‏كند. 4- در ضمن روايتى امام باقر(ع) مى‏فرمايند. يكى از اوصاف دوست خوب آن است كه شما را به ياد آخرت بياندازد. حال اگر دوستى شما چنين است فهوالمطلوب و الا نبايد حداقل موجب غفلت شما از مرگ و آخرت گردد. 5- دوست خوب بايد شما را به انجام دستورات شرعى و پاى‏بندى به احكام دين بيشتر ترغيب كند و هرگز زمينه انجام اعمال خلاف شرع را فراهم نسازد تا چه رسد به آن كه به آنها مبتلا گرديد، حال در فضاى اين نوع دوستى بايد به تأثيرات آن توجه كرد و خود شخصاً قضاوت كنيد. 6- اگر دوستى‏هاى عادى را مد نظر قرار دهيد به آداب آن آشنا خواهيد شد و به دست مى‏آوريد كه چه نوع عملكرد و رفتارى را اقتضا مى‏كند آيا بوسيدن افراطى از آداب دوستى است؟ آيا لمس نمودن اعضاء بدن و آيا نگاه كردن خيره خيره و... از آداب دوستى است؟ بى‏ترديد يك دوستى عادى اين رفتارها را اقتضاء نمى‏كند، لذا از بروز اين رفتارها يقيناً جلوگيرى كنيد و در حالى كه دوستى خود را حفظ مى‏كنيد ابراز آن و شكل هزينه كردن محبت خود را معقول سازيد. دوست عزيز با محك زدن دوستى خود با معيارهاى ارائه شده به شرعى بودن يا نبودن دوستى خود پى خواهيد برد. اما اگر همچنان در شك و ترديد هستيد مى‏توانيد به احتياط عمل نموده و اين دوستى را تقليل دهيد، فقط تقليل مقصود است و همان‏گونه كه گذشت از ابراز رفتارهاى محبت‏آميز شديد مانند آنچه گفتيد جداً خوددارى ورزيد و با دقت در دوستى‏ها ديگران، رفتارهاى دوستانه را ياد گرفته و در همان محدوده ابراز علاقه كنيد. رفتار وسواسى را كنار بگذاريد و در صورت عدم تشخيص مشروعيت و نامشروع بودن احتياط نموده و به مقتضاى احتياط عمل كنيد و خود را هر چه سريع‏تر از ترديد و دو دلى نجات دهيد و بدانيد كه خود ترديد بيش از حد نشانه نفوذ شيطان است و الا مسير حق از ترديدى كه آلوده به تاريكى و سرگردانى است عادى مى‏باشد، لذا در ترديد باقى نمانيد و به دوستى متعارف و همانند ديگر دوستان خود اكتفا ورزيد چرا كه با اكتفا به اين سطح از دوستى يقيناً ضرر نمى‏كنيد و بدانيد كه مرتكب حرام هم نشده و گناهى هم انجام نمى‏گيرد و موجب اهانت به دوستتان نمى‏گردد.

پاسخ : اينكه تمام امور به خواست و اراده خداوند انجام مى‏گيرد منافاتى با اختيار انسان ندارد زيرا اختيار انسان در طول اراده خداست نه در عرض آن. يعنى خداوند خواسته است كه انسان آزاد و مختار باشد و درميان دو راه نيك و بد هريك را كه خواست به ميل خويش برگزيند و به سعادت يا شقاوت اختيارى برسد. پس هريك را گزينش كرد از نظر تكوينى خلاف اراده خدا را انجام نداده يعنى همانطور كه خدا خواسته آزادانه عمل كرده است ولى از نظر تشريعى برخلاف قانون ودستور و راهنمايى سعادتبخش او عمل كرده و خود رابه شقاوت و هلاكت افكنده است.

پاسخ : ستفاده از دروس حوزوى براى همه كسانى كه علاقه و استعداد داشته باشند ممكن است و مخصوصا شما كه داراى فكرى روشن و علاقه‏مند به تزكيه و تهذيب خود مى‏باشيد. در اين زمينه مى‏توانيد به مسؤول حوزه شهرستان خود مراجعه فرماييد و يا با استفاده از نوارهاى موجود در سازمان تبليغات و يا مراكز ديگر به فراگيرى علوم حوزوى بپردازيد. حكما گفته‏اند؛
الطرق الى اللَّه بعدد انفس الخلايق‏؛ راه‏هاى به سوى خدا به اندازه نفوس خلايق است‏» گرچه مجموعه راه‏هاى وصول به معرفت‏اللَّه را سه راه دانسته‏اند : 1- راه عقل و برهان‏هاى فلسفى‏2- راه دل و فطرت‏3- راه طبيعت اين راه‏ها با يكديگر متضاد نبوده و هر كس به فرا خور خود راهى را طى مى‏كند. البته اين‏ها همه راه‏هاى معرفت خدا هستند، بدين معنا كه عقل و دل به وجود او گواهى دهند و ترديدى در مورد او روا ندارند. اما وصول به خداوند راهى بس دشوار و سنگين است، گرچه حاصل آن نيز به اندازه همه هستى ارزشمند است. براى رسيدن به اين شهود حقيقت بايد منازل و مقاماتى را طى كرد كه گفته‏اند:
ان بين العبد والحق الف مقام من نور و ظلمه‏؛ بين بنده و حق هزار مقام از نور و ظلمت است
 او را به چشم پاك توان ديد چون هلال‏         هر ديده جاى جلوه آن ماه پاره نيست‏
  عارفان براى سير سالكان در اين راه، صد منزل برآورد كرده‏اند كه برخى از آنها در كتابهايى مانند؛ منازل السايرين، خواجه عبداللَّه انصارى آمده است. البته بدون همراهى خضر طى مسير دشوار و چه بسا ناممكن است، بنابراين مى‏بايستى از رهروان اين راه استمداد نمود.
 در اين ورطه كشتى فرو شد هزار         كه پيدا نشد تخته‏اى بر كنار
 
 كه خاصان در اين ره فَرس رانده‏اند         به «لا احصى» از تك فرو مانده‏اند
  عزيزا : كوتاه سخن آن كه راه راهى مشكل اما به غايت ارزشمند است و نياز به طلب و همت دارد. تهذيب نفس از هر گونه رذيلت اخلاقى و حيوانى مقدمه ورود است. اخلاص عمل براى خدا و خالى شدن از هرگونه شرك سكويى ديگر براى اين حركت است.
من كان للَّه كان اللَّه له‏؛ هر كس براى خدا باشد خدا براى او خواهد بود پيامبر خدا فرمود:
من اخلص للَّه اربعين يوماً فجر اللَّه ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه‏؛ كسى كه چهل روز عمل خويش را براى خدا خالص كند خداوند چشمه‏هاى حكمت را از قلب او بر زبانش جارى مى‏كند بلى قلب و دل اگر چون آيينه‏اى از زنگار شرك و ريا و گناه پاك گرديد، حقيقت در آن تجلى مى‏يابد. گرچه سخن در اين زمينه بى‏پايان است ولى ناچاريم به همين قدر اكتفا كنيم كه :
 گر در خانه كس است‏         يك حرف بس است‏