تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : آنچه مسلم است اين است كه اين گونه امور در شخصيت انسان مؤثر است، ليكن چگونگى تأثير آن به نحو علت معد و شرطى است، نه علت ايجابى و ايجادى. از اين‏رو تأثير به گونه‏اى نيست كه اختيار را از انسان سلب كند بلكه تنها مسير رسيدن به كمال معنوى را نزديك يا طولانى مى‏كند. به عبارت ديگر آهنگ و ميزان گرايش به سمت نيكى‏ها و بدى‏ها را كمتر يا افزونتر مى‏سازد. با توجه به آيه 27 سوره آل عمران كه مى‏فرمايد : تُخْرِجُ اَلْحَيَّ مِنَ اَلْمَيِّتِ وَ تُخْرِجُ اَلْمَيِّتَ مِنَ اَلْحَيِ‏؛ خداوند زنده را از مرده و مرده را از زنده خارج مى‏سازد. مى‏توان دريافت كه عوامل وراثتى آزادى را از انسان نمى‏گيرد زيرا چه بسا انسانهاى زنده دل كه از انسانهاى مرده دل پديد آيند و برعكس (تفسير نمونه ذيل آيه).

پاسخ : انگشت‏نما شدن مجوزى براى ترك حدود الهى و عمل به وظيفه نيست.

پاسخ : لبته همه گناهان مهم است و اجتناب از آنها لازم است لكن در روايتى از امام باقر(ع) آمده است كه خداوند براى بدى‏ها قفل‏هايى قرار داده و كليدهاى اين قفل‏ها دروغ و شراب است، (ميزان‏الحكمه ج 11 ص 5124). از اين روايت استفاده مى‏شود كه اين دو گناه زمينه‏ساز و راه‏گشاى ديگر معاصى است. در عين حال شراب و زنا هر دو گناه كبيره‏اند و اگر نزد حاكم شرع و دادگاه اسلامى ثابت شود مستوجب حد است. در صورتى كه زانى يا زانيه مجرد باشند هشتاد تازيانه است و اگر زن يا مرد متأهل بوده‏اند حدش «رجم» يعنى سنگسار شدن است و اگر زنا با محارم باشد حدش «قتل» يعنى كشته شدن است و اين‏ها در صورتى است كه مسأله با شهادت شهود يا اقرار شرعى نزد حاكم ثابت شود و اما اگر ثابت نشد حد جارى نمى‏شود ولى از نظر خودشان در هر صورت بايد بين خود و خدا توبه نمايند و الا اگر بدون توبه واقعى از دنيا بروند در آخرت عذاب دردناكى در انتظار آنها مى‏باشد.

پاسخ : اين مسأله از نگاه‏ها و چشم‏اندازهاى مختلفى قابل بررسى است؛ كه داراى مبانى و نتايج نسبتاً متفاوتى است و هر يك حكم جداگانه‏اى دارد. در اين جا به طور خلاصه به چند وجه اشاره مى‏شود: 1- اگر مقصود اين باشد كه از نظر شرعى، ولايت فقيه در محدوده قانون اساسى است، اين ديدگاه درست نيست؛ زيرا حكم شرعى تابع قانون مصوب نيست؛ بلكه برعكس قانون مصوب در جامعه اسلامى بايد هماهنگ و مبتنى بر احكام شرعى باشد. 2- اگر منظور اين باشد كه در قانون اساسى، همه اختيارات شرعى ولايت فقيه گنجانده شده و چيزى وراى آن وجود ندارد، از همين‏رو قانون اساسى به لحاظ هماهنگى كامل يا شرعى مى‏تواند معيار نهايى قرار گيرد. صدق اين سخن نيز تابع آن است كه همه قانون اساسى مورد توجه قرار گيرد، نه فقط بخشى از آن (مانند اصل يكصد و دهم).

پاسخ : عبارت‏هاى
اَنَا قتيل العَبَرة و
السّلام على قتيل العبرات‏ راجع به امام‏حسين(ع) است و در جاهاى مختلفى ذكر گشته كه از آن جمله مى‏توان به زيارت اربعين امام‏حسين(ع) اشاره كرد. مرحوم مجلسى در معناى اين جمله مى‏فرمايد: منظور اين است كه «هيچ مؤمنى به ياد من نمى‏افتد مگر اين كه گريه مى‏كند يا بغض، گلوى وى را مى‏گيرد»، (بحارالانوار، ج 110، ص 356).

پاسخ : اولاً پيامبر اكرم(ص) غير از جنگ خندق نيز با مسلمانان مشورت كرده‏اند. چنانكه در جنگ اُحد (ر.ك تفسير نمونه 3/70) جنگ بدر، همان، 3/142، جنگ تبوك، همان، 8/178 با سپاهيان مشورت كرده و نظر آنها را پذيرفتند. قرآن كريم نيز با صراحت به حضرت مى‏فرمايد: شاوِرْهُمْ فِي اَلْأَمْرِ (آل عمران/159) پيامبر(ص) علاوه بر اينكه از وحى آسمانى برخوردار بود و فكر نيرومندى نيز داشت كه آن حضرت را از مشورت بى نياز مى‏كرد. اما به جهات مختلفى با مسلمانان به مشورت مى‏پرداخت (و در صورتى كه نظر آنان با رأى پيامبر مخالف بود حضرت نظر آنان را ترجيح مى‏داد) برخى از آن جهات عبارتند از: 1- مسلمانان به اهميت مشورت پى ببرند. و آنرا جزو برنامه‏هاى اساسى زندگى خود قرار دهند. 2- نيروى فكر و انديشه را در افراد پرورش دهد. 3- براى ديدگاه و آراء افراد صاحب نظر ارزش خاصى قائل شوند. 4- به شخصيت افراد احترام و ارزش دهد. 5- ميزان دوستى افراد را بيازمايند. 6- مشاوره به سپاهيان نوعى آماده‏سازى روحى و روانى و زمينه‏سازى حضور در جنگ است و... شايد مشورتهاى پيامبر با آن قدرت فكرى فوق العاده‏اى كه داشتند، به خاطر مجموع اين جهات باشد. (ر.ك: تفسير نمونه، 3/145)

پاسخ : اولاً: فيض الهى همواره در سراسر عالم سارى و جارى است و همگان از عنايات بى‏پايان او بهره مى‏برند. ثانياً: پيدايش اين حالات در واقع ادراك ما از واقعيتى خارجى است كه در شرايط خاصى پديد مى‏آيد، و لزوماً دليل آن نيست كه در ديگر مواقع عنايتى نيست، بلكه ما درك نمى‏كنيم؛ زيرا درك آن تابع شرايط روحانى ويژه‏اى است كه نتيجه عملى است كه انسان انجام داده است. ثالثاً: چنان كه در فلسفه و عرفان به اثبات رسيده است، فاعليت فاعل براى تحقق يك چيز كافى نيست و قابليت قابل نيز لازم است و انجام يك‏سرى عبادات و پالودن نفس از رذايل، قابليت فيض‏گيرى از عنايات الهى را فراهم مى‏كند و هر كه در اين زمينه كوشاتر و خالص‏تر باشد، قابليت بيشترى كسب نموده ولاجرم فيض افزون‏ترى نيز دريافت خواهد كرد. رابعاً: اين كه برخى از امور از طريق دعا به دست مى‏آيد، از آن رو است كه خداوند نظام عالم را براساس نظم و ترتيب علّى و معلولى آفريده است و اين سنت نه تنها در موجودات طبيعى است؛ بلكه در سراسر هستى - چه در ماديات و چه در امور غير مادى - جارى است و دعاى خالصانه و ارتباط با خدا يكى از علل ماورايى تحقق يك‏سرى امور است و اين هرگز به معناى تلقين نيست؛ هر چند كه دعا كار كرد تلقين را هم دارد؛ ولى اصل اثر بخشى دعا حقيقتى وراى اين حرف‏ها است. خامساً: اين كه گفته‏ايد اين روح ماست كه بزرگ‏تر مى‏شود» به يك معنا درست است؛ يعنى، در اثر دعا و ارتباط با خدا انسان كمال مى‏يابد و قابليت‏هاى افزون‏ترى پيدا مى‏كند، نه اين كه اين مسأله صرفاً تلقين نفس باشد؛ ليكن قابليت قابل به تنهايى و بدون فاعليت الهى چه تأثيرى مى‏تواند داشت؟

پاسخ : آيت‏الله سيستانى: اگر براى مدت 2 سال يا بيشتر دو روز در هفته كاملا مى‏ماند نمازش در آنجا تمام و روزه صحيح است و در راه شكسته است و احتياطاً در ماه اول هم شكسته بخواند و هم تمام و اگر به اين مقدار نيست در همه مسافرت‏ها احتياطاً هم شكسته بخواند و هم تمام و روزه را هم بگيرد و هم قضا كند.

پاسخ : اين اختلاف به دو علت است: 1- اختلاف در مبنا؛ مثلاً برخى از مراجع اختلاف افق را قبول ندارند، بنابراين در صورتى كه مثلاً در عربستان ماه ديده شود، بنا بر فتواى آنان در همه جا عيد است. 2- اختلاف در ثبوت هلال؛ مسأله ممكن است معتمدان در شهر خاصى ماه را مشاهده كرده و به مرجع خاصى اطلاع داده‏اند به طورى كه براى او بينه شرعى حاصل شود؛ ولى به مرجع ديگرى اطلاع داده نشود، لاجرم براى او بينه حاصل نشده و نمى‏تواند حكم به حلول ماه كند.

پاسخ : در مورد اگزيستانسياليسم مى‏توانيد به كتاب‏هاى زير مراجعه فرماييد: 1- نظرى به چهره اگزيستانسياليسم محمد شيرازى ناشر : اعلمى 2- فلسفه على شريعتمدارى ناشر : قائم 3- كليات فلسفه مجتبوى ناشر :حكمت 4- ضابطه‏هاى منطقى در بررسى مكتب‏ها محمد على سادات ناشر : سازمان تبليغات 5- بشر بر سر دو راهى محمد قطب ناشر : دارالعلم 6- تفسيرهاى زندگى ويل دورانت ناشر : نيلوفر 7- بررسى و نقد افكار راسل محمد تقى جعفرى ناشر : امير كبير 8- چهار مقاله از چهار دانشمند جمعى از نويسندگان ناشر : ميثم 9- كارنامه برتراند راسل دور وارد ناشر : ابن سينا 10- طرح‏هايى در انقلاب فرهنگى محمد تقى جعفرى ناشر : پيشوا 11- جهان بينى علمى برتراند راسل ناشر : آگاه 12- صد ساعت مصاحبه با راسل جرالد كالور ناشر : عطائى 13- برگزيده افكار راسل رابرت . ا 14- شرح حال برتراند راسل برتراند راسل 15- فلسفه معاصر فرد ريك ناشر : زوار