تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : ظـاهـر آيه قرآن اين است كه گوساله مجسمه بى جانى بود كه صدايى شبيه صداى گوساله از آن بـرمى خاست و اما مساله سوزاندن ممكن است به يكى از دو علت باشد : يكى اينكه مجسمه تنها از طلا نبوده بلكه احتمالا چوب هم در آن به كار رفته و طلا پوششى براى آن بوده است و ديگر اينكه بـه فـرض كـه تـمام آن هم از طلا بوده , سوزاندن آن براى تحقير و توهين و از ميان بردن شكل و ظاهر آن بوده , همانگونه كه اين عمل در مورد مجسمه هاى فلزى پادشاهان جبار عصر ما تكرار شد .

پاسخ : گـاهـى بـراى يـك هدف عالى و مهمتر مانند كوبيدن فكر بت پرستى لازم مى شود كه با بتى اين چنين معامله شود مبادا ماده فساد در ميان مردم بماند و باز هم براى بعضى وسوسه انگيز باشد . بـنـابـرايـن اگر موسى (ع ) طلاهايى را كه در ساختن گوساله به كاررفته بود باقى مى گذارد يا فـى المثل در ميان مردم تقسيم مى كرد باز ممكن بود روزى افراد جاهل و نادان به نظر قداست به آن نگاه كنند و خاطره گوساله پرستى از نودر آنها زنده شود در اينجا مى بايد اين ماده گرانقيمت را فداى حفظ اعتقاد مردم نمود .

پاسخ : مـسـالـه انحراف از اصل توحيد و گرايش به بت پرستى مساله ساده اى نبود كه به اين آسانى قابل گذشت باشد در حقيقت همه اصول اديان آسمانى را مى توان در توحيد ويگانه پرستى خلاصه كرد تـزلـزل ايـن اصل معادل است با از ميان رفتن تمام مبانى دين , اگر مساله گوساله پرستى ساده تـلقى مى شد , شايد سنتى براى آيندگان مى گشت لذا بايد چنان گوشمالى به آنها داده شود كه خاطره آن در تمام قرون و اعصار باقى بماند و كسى هرگز بعد از آن به فكر بت پرستى نيفتد .

پاسخ : وقـتـى ايـن دو واژه در مـقابل هم قرار گيرند , اسراف به معنى خارج شدن از حداعتدال بى آنكه چـيزى را ظاهرا ضايع كرده باشد مثل پوشيدن لباس گران قيمت اماتبذيل و ريخت و پاش آنست كه آنچنان مصرف كنيم كه به اتلاف و تضييع بيانجامد مثل اينكه براى دو نفر ميهمان غذاى ده نفر را تهيه ببينيم . البته بسيار مى شود كه اين دو كلمه درست در يك معنى بكار مى رود و حتى پشت سريكديگر قرار مى گيرند .

پاسخ : عرف مردم تصور مى كنند كه اسم اعظم الهى , اسمى لفظى از اسماى الهى است كه اگرخدا را با آن بخوانيم , دعاى ما را اجابت مى نمايد . اما از آنجا كه آنها چنين اثرى را در هيچ يك از اسماى معروف خداوند نيافته اند , حتى در اسم اللّه ,معتقد شده اند كه اين اسم مركب است از حروفى ناشناخته و رمزى . برخى از كسانى كه اهل دعا و به ظاهر متخصص در ادعيه اند نيز معتقدند كه دلالت اسم اعظم به طبع است نه به وضع لغوى . البته حروف اسم اعظم با توجه به نياز و موردتركيبات گوناگون به خود مى گيرد . اما بايد توجه داشت كه خداوند تبارك و تعالى نظام على و معلولى را بر جهان حاكم كرده است . لذا نمى توان گفت صرف لفظ يا صورت يا حتى معنا توانايى خلق كارهاى عظيم دارد . بلكه آنچه تاثير دارد حقايق اسماى الهى است كه از دسترس انسان عادى به دور است . از ايـن رو بـايـد گـفت كه معناى تعليم اسماى اعظم به برخى انبياء (ع ) اين است كه خداوند راه انـقـطاع به سوى خودش را به آنها تعليم داده است ; و در اين مسير اگراسم يا لفظى نيز باشد به ايـن دلـيل است كه الفاظ و معانى آنها وسيله و اسباب اندكه به وسيله آنها حقايق به گونه خاصى حفظ مى گردند .

پاسخ : از آيات قرآنى تعداد خاصى ثابت نمى شود بلكه از آياتى نظير : اللّه لا اله الا هوله الاسماء الحسنى ( طه / 8 ) و و للّه الاسماء الحسنى فادعوه بها ( اعراف / 180 ) استفاده مى شود كه هر اسم نيكويى در جهان براى خداوند است وتعداد آنها محدود نيست . البته در قرآن كريم 127 اسم از اسماى الهى ذكر شده است .

پاسخ : بررسى نامهاى خدا كه در قرآن مجيد و يا ساير منابع اسلامى آمده نشان مى دهد كه هركدام از آن يك بخش خاص از صفات خدا را منعكس مى سازد , تنها نامى كه جامع صفات جلال و جمال است همان ( اللّه ) مى باشد يكى از شواهد جامعيت اين نام آنست كه ابراز ايمان و توحيد تنها با جمله ( لا اله الا اللّه ) مى توان كرد .

پاسخ : انـسـان از هنگامى كه چشم به جهان مى گشايد , خود و جهان پيرامون خود را درك مى كندو به تدريج وابستگى و ارتباط ميان خود و ديگر پديده ها را كشف مى كند . نيازمندى و حاجت به اسباب و وسايل و ديگر پديده ها از اولين چيزهايى است كه موردادراك انسان قرار مى گيرد . سپس با درك اين نكته كه همه پديده هاى محسوس محتاج اند , درمى يابد كه بايد موجودى بى نياز و غنى وجود داشته باشد كه همه نيازمندان و مخلوقات به او وابسته باشند . از اين طريق و با همين روش به تدريج اسماى الهى را درمى يابد . مـثلا با فهم اينكه ملك و ملك همه مخلوقات عرضى و فانى است درمى يابد كه بايد مالك , ملك و ملكى ثابت و حقيقى وجود داشته باشد و امثال آن .

پاسخ : بـه لـحـاظ علم تفسير , بايد گفت كه اسماى الهى توقيفى نيست , بلكه از آياتى نظير له الاسماء الحسنى يسبح له ما فى السماوات و الارض ( حشر / 24 ) مى توان گفت كه قضيه بر عكس است . قائلين به توفيقى بودن اسماء الهى به اين آيه تمسك كرده اند : و للّه الاسماءالحسنى فادعوه بها و ذروالذين يلحدون فى اسمائه ( اعراف / 180 ) . اسـتدلال آنان مبنى بر اين است كه لام در اسم لام عهد باشد , يعنى همان اسماى مشخص و معهود . و مراد از اسما مذكور در آيه نيز تعدى از اسماى معهود باشد . اما اين دو مبنا قابل اشكال و ترديد است .

پاسخ : مـنظور از اسماء در ادعيه , مظاهر الهيه مى باشد , پس اسمائى كه خدا براى موسى كليم اللّه تجلى كـرد ظـهـوراتى بود كه بر كوه طور جلوه كرد , و اسمائى كه اركان هر چيز را پر كرده است همان ظهورات مى باشد . و اما مراد از اشتقاق نام بعضى از اولياء از اسماء خدا , اشتقاق از مصادر ومعانى شريفه اى است كه از اوصاف حق است , مانند حمد كه نام محمد ( صلى اللّه عليه و آله و سلم ) از آن مشتق شده است , و مانند علو كه نام على ( عليه السلام )و احسان و حسن كه نام حسن و حسين ( عليهم السلام ) از آن مشتق شده است .