بهمن
تودههای برفی است كه ناگهان به حركت در میآید و به خاطر سنگینی و نیروی
جاذبه زمین از بالا به پایین سرازیر میشود و به تدریج با افزایش سرعت و
توده برف، ناآرام و متلاطم میشود.
بهمن تهدیدی جدی برای ساختمانهای واقع در پهنههای كوهستانی، اسكی بازان،
كوهنوردان و روستانشینان محسوب میشود و خسارت زیادی به ساختمانها وارد
كرده و جاده را مسدود میكند.
شناخت بهمن و راههای پیشگیری، مقابله و احیانا گریز از آن، به خصوص برای ساكنین مناطق كوهستانی و كوهنوردان ضروری است.
بهمن
با نوسانها (موجهای زلزله) یا صدای خودروها، هواپیماها و بالگردها به
پایین رها میشود و توان كافی برای تخریب و انهدام ساختمانهای غیر مقاوم
را داراست.
برای
كاهش شدت بهمنهای كوچكتر، میتوان با انفجار یا بمباران با توپخانه بطور
مصنوعی موجب سقوط آنها شد كه البته باید از قبل اطلاعرسانی به ساكنان
منطقه و تخلیه مناطق در معرض ریزش بهمن صورت گیرد.
به طور كلی اقدامات مدیریتی این مناطق شامل تغییر در پوشش
گیاهی طبیعی، حفاظت گونهها و كشت گونههای جدید، فعالیتهای ایجاد سازه،
خاك ورزی، تغییر در مقدار و ساختمان برف و یخ، آموزش و جلب مشاركت مردمی،
ارسال پیامهای هشداردهنده در مواقع بحرانی و سرمایهگذاری برای
بهرهبرداری است كه نیاز به تخصصهای گوناگون در زمینههای علمی، فنی و
بینشی دارد.
عوامل افزایش خطر بهمن
شیب
از عوامل اصلی سقوط بهمن است، روی شیبهای تند (50 درجه یا بیشتر) همچون
برف قبل از انباشتگی بطور طبیعی به پایین سرازیر میشود، خطر سقوط بهمن
معمولا زیاد نیست.
روی
شیبهای خیلی ملایم (كمتر از 25 درجه) نیز خطر بهمن معمولا زیاد نیست، بر
پایه تحقیقات عمدتا بیشترین بهمنها در شیبهای 35 تا 40 درجه اتفاق افتاده
است.با تند شدن شیب، ثبات لایه فوقانی برف كاهش یافته خطر بهمن افزایش
مییابد.
پوشش طبیعی خاك به لحاظ جلوگیری از بهمن دارای اهمیت است:
زمینهای صاف یا بدون پستی و بلندی بهمن خیز هستند، یكنواختی شیب نیز عامل خطرناكی است.
وزش
بادهای تند مهمترین عامل سقوط بهمن است، باد عامل بسیار مهمی در افزایش
خطر سقوط بهمن است، به ویژه اگر در در چند روز متوالی به شدت وزیده شود.
سقوط بهمن پس از بارش برف به مقدار بارش، وزن برف و در نهایت میزان شیب كوه بستگی دارد.
با گذشت زمان، شانس زنده ماندن شخص مدفون در زیر یك متر مربع برف به سرعت كاهش مییابد.
برای مواجهه با سقوط بهمن، تمام حواستان را بكار بگیرید، با شنیدن كوچكترین صدایی كه حكایت از سقوط بهمن دارد، منطقه را ترك كنید.
در
منطقهای كه حتی یك بار بهمن در آن به وقوع پیوسته، همیشه احتمال سقوط
دوباره وجود دارد و نكته آخر را به خاطر داشته باشید، برای نجات كسی كه زیر
بهمن مدفون شده فقط 30 دقیقه فرصت دارید، پس وقت را از دست ندهید ، پس از
30 دقیقه از دفنشدن در زیر برف تنها میتوان امیدوار بود دكه فقط 50 درصد
از آسیبدیدگان، زنده بمانند.
عوامل بازدارنده از بهمن:
درختها و درختچهها، سنگها و درههای كم شیب و باز بهترین عوامل جلوگیریكننده از بهمن است.
اقدامات قبل از وقوع بهمن:
از تردد در جادههای بهمن خیز خودداری كنید.
در هنگام عبور از مناطق كوهستانی پر از برف باید سكوت را رعایت كرد.
بوقزدن یا بلندكردن صدای ضبط ماشین در این مسیرها میتواند موجب ریزش بهمن شود.
قبل
از صعود به كوه باید حتما برنامه داشته باشید و سرپرست مجرب، مسیر و منطقه
صعود، ظرفیت و پتانسیل افراد از قبل تعیین شده باشد، دیگران را در جریان
برنامه صعود و كوهنوردی خود قرار دهید.
وسایل
ارتباطی (بیسیم، تلفن همراه و ...) باید حتما موجود باشد، فردی كه قرار
است از بهمن عبور كند با فشار دادن دكمه دستگاه آن را به وضعیت فرستنده و
دیگران بر روی وضعیت گیرنده قرار میدهد.
فراموش نكنید كه فرستنده را نباید در كولهپشتی قرار داد، بلكه باید آن را به گردن آویخت.
صعود،
تمرین و كار در مناطق كوهستانی و برفگیر حتما باید با وسایل لوازم و ابزار
كوهنوردی اعم از لوازم فنی، پوشاك، تغذیه، امدادی و ... همراه باشد.
در صورتی كه نمیتوان شیبی را دور زد تا حدامكان باید ارتفاع گرفت تا در مسیر طولانی بهمن قرار نگیرد.
در هنگام عبور ساكت باشید تا ارتعاشات صدا باعث ریزش بهمن نشود، ارتعاش یكی از عوامل مهم ریزش بهمن است.
بنابراین،
در مكانهایی كه خطر ریزش بهمن وجود دارد، باید از فریاد پرهیز كنیم در
واقع سكوت موجب میشود كه بهتر متوجه ریزش برف شده و به موقع اقدام كنید.
بهتر
است اعضای گروه در شیبهای خطرناك در فاصله حداقل 30 ـ 20 متری یكدیگر
حركت كنند تا همگی گرفتار بهمن نشوند و بتوانند همدیگر را نجات بدهند.
از یك شیب برفی باید خیلی نرم و سبك قدم بردارید تا فشار و
ضربه به برف مسیر وارد نشود و باعث شكست برف و جریان بهمن نشود، از ریسمان
یا طناب مخصوص كوهنوردی استفاده كنید، در روی برف زیگزاگ راه نروید و تا حد
امكان به صورت یك خط مستقیم روی برف بالا بروید، بهترین راه عبور از بهمن
این است كه بهمن را به طرف بالا صعود كنیم، نه عرضی.
بستن
نخ بهمن (نخ بهمن طناب 3 میلیمتری به رنگ قرمز و به طول 15 تا 50 متر است
كه بر روی پوسته آن فلشی در یك جهت وجود دارد)، نخ بهمن را باید طوری به
بدن وصل كرد كه جهت فلش آن به سمت فرد باشد و ادامه نخ بهمن را طوری روی
زمین میاندازیم كه بر روی زمین كشیده شود، حال اگر بهمن سقوط كند، گروه
امداد با پیدا كردن نخ بهمن و دنبال كردن فلش به مصدوم میرسند.
برای عبور از بهمن، نباید فرد را با طناب یا وسیله دیگری حمایت كرد، چرا كه ممكن است بهمن فرد را تكه تكه كند.
در
هنگام عبور از بهمن باید تك تك و بدون عجله و با فاصله زیاد از محل عبور
كرد (بین فواصلی كه پا در برف فرو میرود، نباید نفر بعد پا یا چوب دستی در
برف فرو كند).
كولهپشتی
را به سمت شیب قرار میدهیم و فقط یك بند آن را روی شانه میاندازیم، تا
در صورت سقوط بهمن بتوان به راحتی كوله را رها كرد.
اگر
جا پای نفر قبلی خیلی عمیق است برای پر كردن جا پا از برفهای همان قسمت
استفاده شود، از مسیرهای شناخته شده عبور كنید، تا حد امكان باید از بالای
محدوده بهمن (نزدیك به تاج بهمن) عبور كنید تا حجم برف كمتری بالای سرتان
باشد.
با شنیدن كوچكترین صدایی كه حكایت از نشست و ریزش و سقوط بهمن دارد، منطقه را ترك كنید.
اقدامات حین وقوع بهمن :
همه
تجهیزات مخصوصا اشیای فلزی و برنده را از خود دور كنید، به محلهای امن
فرار كنید، یعنی فرد به صورت شنا خود را بر روی بهمن بیاورد و به طرف بالا و
سمت چپ یا راست فرار كند، به سمت عوامل بازدارنده (مثل سنگها، درختچهها و
...) حركت كنید، چنانچه مقدور بود قبل از فرو ریختن در زیر برف وسایلی از
خود را به بالا پرتاب كنید تا جستجوگران بتوانند با یافتن آنها مسیر شما را
تشخیص دهند، اگر در بهمن فرو رفتهاید سعی كنید با كمك دستها، یك پاكت یا
مشما جلوی صورتتان قرار دهید، بیشترین مرگ و میر ناشی از بهمن به خاطر
خفگی است، لذا ایجاد فضایی برای ورود هوا و نفس كشیدن مهمترین كاری است كه
میتوانید انجام دهید، با هر وسیلهای كه جلوی دهان و بینی خود را
بپوشانید.
نفس را در سینه حبس كنید، چرا كه این كار از ورود ذرات برف و یخزدگی ریهها و خفگی جلوگیری میكند.
خونسردی
خود را حفظ كنید، چرا كه در صورت حفظ آرامش، بدنتان قادر به نگهداری
انرژی خواهد بود و در نتیجه بهتر میتوانید برای نجات خود تصمیم
بگیرید،مسیری كه فرد بهمنزده طی میكند را با چشم تا پایان بهمن دنبال
كنید.
اقدامات بعد از وقوع بهمن :
هر قدر كمتر در زیر برف ناشی از ریزش بهمن فرو روید، شانس
بیشتری برای زنده ماندن دارید، باید در بهمن مثل زمانی كه در آب هستید، شنا
كنید تا خود را به روی سطح بهمن برسانید.
پیدا كردن نخ بهمن و وسایل فرد و گشتن نواحی پایینتر از محل شروع بهمن و حركت فرد، به یافتن فردمفقودشده بسیار كمك میكند.
چون
زیر برف همه جا تاریك است و ممكن است كه در اثر سقوط بهمن در زیر برف
نتوان تشخیص داد كه سمت بالا كدام سمت است، در صورت امكان میتوان با بیرون
انداختن آب دهان (نیروی جاذبه)، جهت را تشخیص داد و به هر شكل ممكن و ایمن
كمك بخواهید و با گروههای جستجو و نجات همكاری كنید.