GPS وسيلهاي است كه با بهرهگيري از آن ميتوان سرعت، مسير، فاصله پيموده شده، فاصله تا مقصد، زمان طلوع و غروب خورشيد و حركت هر متحرك در روز و شب را محاسبه كرد. اين سيستم يك ناوگان ماهوارهاي است كه از شبكهاي با 24 ماهواره ساخته شده و به وسيله سازمان دفاع آمريكا در مدار قرار گرفت.
در ابتدا GPS براي مصارف نظامي به كار گرفته ميشد اما از سال 1980 اين سيستم براي استفادههاي غير نظامي نيز مورد بهرهبرداري قرار گرفت به گونهاي كه هماكنون در بسياري از كشورها خودروهاي حمل و نقل عمومي به ويژه اتوبوسها و تانكرهاي حامل مواد خطرناك به اين سيستم مجهز هستند. از اين سيستم مدتها است كه در حمل و نقل دريايي نيز استفاده ميشود. GPS در هر شرايط آب و هوايي و در هر جاي جهان، در 24 ساعت شبانه روز قابل دسترسي است و هيچ حق اشتراك يا هزينهاي براي استفاده از GPS وجود ندارد.
GPS چگونه كار ميكند؟
ماهوارههاي GPS در يك مدار معين، زمين را دوبار در روز دور ميزنند و سيگنالهاي اطلاعاتي را به زمين ارسال ميكنند.
دريافت كننده GPS اين اطلاعات را گرفته و براي محاسبه مكان دقيق كاربر از روشهاي هندسي استفاده ميكند.
در اصل، دريافت كننده GPS زمان ارسال سيگنال از ماهواره را با زمان دريافت سيگنال مقايسه ميكند. اختلاف زمان، بازگو كننده ميزان فاصله ماهواره از دريافت كننده GPS است.
دريافت كننده با اندازه گيري فاصله، از تعدادي چند از ماهوارهها، ميتواند مكان كاربر را مشخص كرده و آن را روي نقشه الكترونيك واحد نمايان كند.
يك دريافت كننده GPS ميتواند با سيگنالهايي كه از حداكثر سه ماهواره دريافت ميكند، مسير حركت و مختصات دو بعدي( طول و عرض) مكان را محاسبه كند.
دريافت كننده ميتواند با در نظر گرفتن چهار يا بيشتر ماهواره، مختصات سه بعدي (طول، عرض و ارتفاع) مكان كاربر را مشخص كند.
زماني كه مكان كاربر مشخص شد، GPS ميتواند ساير اطلاعات نظير سرعت، مسير، فاصله پيموده شده، فاصله تا مقصد، زمان طلوع و غروب خورشيد و ... را محاسبه كند.
دقت محاسبه GPS درشرايط فعلي تا حدود سه متر است و از آنجا كه اين ارتباط از طريق ماهواره صورت ميگيرد موانع طبيعي نظير كوه يا جنگل و موانع مصنوع مانند آسمانخراشها نميتوانند مانع ارتباط شوند. به همين جهت متحركي كه به اين سيستم مجهز است در هر شرايط آب و هوايي و جغرافيايي قابل رهگيري است.
بهرهگيري از GPS در حمل و نقل عمومي باعث شده است كه رانندگان هميشه خود را در معرض ديد پليس بدانند و به همين جهت تخلفات سرعت در رانندگي به شدت كاهش مييابد.
از سوي ديگر رهگيري خودروهاي عمومي باعث ميشود كه رانندگان ضمن رعايت سرعت در هر مسيري و حتي تفاوت سرعت در روز و شب، بر اساس دستور قانوني زمان توقف و استراحت را رعايت كرده وبيش از مدت مجاز رانندگي نكنند.
سيستم ماهوارهاي GPS شامل 24 ماهواره است كه در مداري با فاصله 12 هزار مايلي از زمين قرار دارند. اين ماهوارهها پيوسته در حال حركت بوده و در كمتر از 24 ساعت دو دور كامل ميزنند. اين ماهوارهها با سرعت تقريبي 7 هزار مايل در ساعت حركت ميكنند.
ماهوارهها به كمك انرژي خورشيدي كار ميكنند و در زمان خورشيد گرفتگي و زمانهايي كه اين انرژي وجود ندارد با بهرهگيري از باطريهاي پشتيبان به كار خود ادامه ميدهند.
استفاده از ماهوارههاي سيستم GPS رايگان بوده و هيچ سازمان يا كشوري نميتواند مانع از بهرهگيري از آن شود.
GPS يك سيستم مكانيابي جهاني است. اين سيستم يك ناوگان ماهوارهاي است.