تبیان، دستیار زندگی

علیرضا شیرین فرد از انتشار آلبوم جدید کویتی پور با نام «ساقی» تا نوروز ۹۱ خبر داد.

 

علیرضا شیرین فرد آهنگساز در گفت و گو با خبرنگار موسیقی سینما پرس، گفت: در حال حاضر مشغول تنظیم آلبوم جدید کویتی پور هستم.

وی افزود: این آلبوم فضای حماسی، اجتماعی دارد که برخلاف کارهای قبلی وی که مناسبتی بود کاملا غیرمناسبتی و در فضایی کاملا موسیقایی کار شده است. نام آلبوم «ساقی» است و در حال حاضر ماکت های آن تنظیم شده و برای گرفتن مجوز آن اقدام کرده ایم.

شیرین فرد تصریح کرد: این آلبوم شامل هشت قطعه می شود که احتمال دارد یک قطعه دیگر نیز به آن اضافه شود. از اشعار حافظ در آن استفاده شده و تمامی کارها ترانه است و متن داخل آن نداریم.

وی اظهار داشت: «ساقی» نوروز ۹۱ به بازار می آید و اگر مشکلی برای مجوز پیش نیاید و پروسه زمانی ان مرتب پیش برود سر زمانی که تعیین کرده ایم آلبوم روانه بازار موسیقی کشور خواهد شد.

این آهنگساز در پایان خاطر نشان کرد: کار اخیرم موسیقی تیتراژ سریال «عاشورا ضیافت الهی» نام داشت که در حال پخش از شبکه یک است.

 

محمدحسین توتونچیان(برگزارکننده کنسرت) به خبرنگار ایلنا گفت: ‌باتوجه به اینکه برگزاری کنسرت در کشور فقط در شش ماه از سال امکان‌پذیراست؛ به همین دلیل نباید با قوانین دست و پاگیر؛ جلوی حیات اقتصادی این هنر را گرفت.

وی افزود: در بعضی از ایام به‌ناچار امکان برگزاری کنسرت نیست که طبیعی است اما بعضی از قوانین و محدودیت‌های اجرا در ایام جشنواره موسیقی فجر؛ به پیکره کلی موسیقی ضربه وارد می‌کند.

وی با اشاره به قوانین جشنواره موسیقی فجر افزود: چند هفته قبل از برگزاری جشنواره موسیقی فجر حتی مجوز کنسرت هم به برگزارکننده‌های کنسرت داده نمی‌شود. این روند برای کسانی که از این طریق ارتزاق می‌کنند، سهم مهلک است.

وی ادامه داد: ترافیک کنسرت باتوجه به محدود بودن بنیه اقتصادی مردم به ضرر اقتصادی هنر موسیقی خواهد بود؛ چراکه از یک طرف مردم توانایی رفتن به کنسرت‌‌های مختلف را ندارند و این روند منجر ‌به محروم شدن مخاطبان از موسیقی مورد علاقه خود می‌شود.

مدیر موسسه فرهنگی – هنری قفنوس با تاکید بر این موضوع که قوانین محدویت و ممنوعیت در این برهه معنا ندارد، خاطرنشان کرد: اگر قرار است که همه هنرمندان محدود شوند تا جشنواره موسیقی فجر با استقبال خوب مواجه شود، تکلیف مخاطبان موسیقی چه ‌می‌شود؟!

وی ادامه داد: مسوولان برگزارکننده کنسرت باید به فکر راه‌حلی باشند تا کیفیت گروه‌هایی که در جشنواره شرکت ‌می‌کنند را بالا ببرند؛ در همین راستا قانون محدودیت و ممنوعیت فقط برای مدتی کوتاه جواب می‌دهد و در درازمدت خاصیت خود را ازدست ‌می‌دهد.

توتونچیان با اشاره به اینکه تا اردیبهشت سال ۹۱ دیگر کنسرتی برگزار نخواهد شد، اظهار داشت: بعداز جشنواره موسیقی فجر به دلیل انتخابات به کسی مجوز کنسرت نمی‌دهند؛ البته ممکن است که بسیاری ادعا کنند که ‌می‌توانند اقدام به برگزاری کنسرت کنند اما این امر محقق نخواهد شد.

 

سنتور یکی از قدیمی ترین وکامل ترین ساز های ایرانی است. این ساز به صورت جعبه ای مجوف از جنس چوب که به شکل ذوزنقه متساوی الساقین می باشد ساخته شده و در شکل معمول خود برصحنه رویی آن دو دسته خرک ۹ تایی قرار دارد که از روی هر خرک چهار رشته سیم می گذرد که به صورت هم صدا کوک می شوند .

این ساز به وسیله ۲ عدد مضراب چوبی نواخته می شود .
واژه سنتور در اصل کلمه ای است آرامی که ریشه در فرهنگ و زبان سانسکریت دارد .(زبان پیشیان ایرانیان) این واژه از دو بخش تشکیل شده است : سان و تور

سان به معنی صد که در فرهنگهای کهن نماد تعداد زیاد می باشد.

تور به معنای همان تار یا رشته سیم .

بنابراین واژه سنتور به معنی صد تار می باشد یعنی سازی که بیشترین تار روی ان کشیده شده است ابوالحسن علی بن حسین مسعودی (متوفی به سال ۳۴۶- ه. ق) مورخ مشهور ونوینده کتاب (مروج الذهب) در شرح اوضاع موسیقی در زمان ساسانیان هنگام نام بردن از آلات موسیقی متداول آن زمان واژه سنتور (سنطور ) را می آورد و سابقه این ساز را حداقل به دوران ساسانیان می رساند. در کتابهای قدیم و تالیفات ابونصر فارابی و ابن سینا نیز نام        «سنتور» چندین بار آورده شده .

سنتورسل کوک ازچوب گردو ساخت حامد فندرسکی

سنتور که بدون شک یکی از ساز های قدیمی مشرق زمین است تصویر آنرا می توان از زمان آشوریها و بابلیها در حجاریها و نقاشیهایی که بر روی دیوار یا سنگها ترسیم شده است مشاهده نمود. اکنون که این ساز احتمالا حدود یک قرن ونیم است که در ایران دوباره رواج پیدا کرده است سبکهای محکم و در عین حال ظریف وحساس استادان بزرگی را چون محمد صادق خان سماع حظور، حبیب سماعی ، ابوالحسن صبا ونور علی خان برومند را پیوسته در طنین خود برای ما محفوظ می دارد .

یک جفت مضراب سنتورساختحامد فندرسکی

سنتور در فرهنگ های دیگر:

همانطور که گفته شد شواهد ومدارک همه دلالت بر این دارند که سنتورساز اصیل ایرانی است و چون طلوعی از مشرق دمیده و در غرب به سرخی گرائیده است و همچنین محققین ثابت کرده اند که این ساز از ایران به سایر کشورها برده شده و در هر کشوری بنا به نیازهای فرهنگی آن ملت تغیرات در آن پدید امده است .

حتا در خود ایران معاصر هم در مواردی به غیر از اجراهای ردیف نوازی تغییراتی در آن صورت گرفته است مانند سنتور کروماتیک، سنتور دو طرفه و غیره …

در عراق، مصر، هند، چین و در بسیاری از کشورهای اروپای شرقی سنتور را با شکلهای مختلف تغییرات متنوع وشیوه های گوناگون در نوازندگی مشاهده می کنیم.

در متون انگلیسی سنتورها را با نام « دالسیمر»(dulcimer) ، کشورهای اروپای شرقی با نامهای سیمبال (سیمبالوم) وچمبالوم ( cimbalom- zimblum) و در چین با نام «یانگ کین» ( Yank – kin) و در آلمان به نام « هک پرت» (Hekperrt) و ردر عربی با نامهای « سنطور » و «سنطیر» و در برخی مکانهای دیگر به «پسالتری» ( psaitry) نامیده شده و معروف است .

کلاویکورد، هاریسیکورد، کلاوسن و بالاخره پیانو clavier- pianofoter هم شکل تغییر یافته همین ساز قدیمی است .

سنتورسل کوک ساخت حامدفندرسکی

جایگاه سنتوردربین سازهای دیگر:

به طور کلی درتقسیم بندی های قدیم سازهای موسیقی به سه نوع زهی، بادی وکوبه ای شده اند چنانکه سازهای زهی را کاملا « ذوات الاوتار» ساز های بادی را «ذوات النفح» و سازهای کوبه ای را « طاسات » و «کاسات» نامیده اند

البته همانطور که ذکر شد این تقسیم بند به صورت کلی است واگر سازهای موسیقی با دقت بیشتری طبقه بندی کنیم می توانیم آنها را به پنج دسته تقسیم نمائیم:

۱- آلات ذوات الاوتار مطلقات – سازهایی که سیمهای ان مطلق وازاد است .

۲- آلات ذوات الاوتار مفید است– سازهایی که سیم های آن در قید انگشتان باشد .

۳- آلات ذوات الاوتار مجرورات– سازهایی که صدا دهی آن با کشیدن آرشه روی سیم به وجود می آید.

۴- آلات ذوات النفح– سازهایی که صدای آن از دمیدن با دهان تولد می شود .

۵- کاسات و طاسات و الواح– کاسه های مسی و یا هر چه که پهن باشد .

هم چنانکه از مقام های بی شمار تنها گروهی اندک شایسته انتخاب برای موسیقی دستگاهی می شوند از سازهای گوناگون نیز تنها تعدادی اندک مناسب فضای موسیقی ردیف دستگاهی دانسته و آنها را برای اجرای موسیقی ردیف با ویژگی های ان به کار گرفته اند .

سرانجام ایرانیان برای اجرای موسیقی ردیف چنین سازه هایی را برگزیدند:

تار و سه تار را برای آلات ذوات الاوتار مقیدات شامل: عود قدیم،عود کامل، طرب، شش تار، طرب رود، طنبور شروانیان ، طنبور ترکی، روح افزای، قوپوز ، نای طنبور، رباب، رودخانی، یک تای، ترنتای تخته العود، شدرغو، اولوق کوک، پیپا، شهرود .

سنتور را برای آلات ذوات الاوتار مطلقات، مانند :

مغنی، چنگ، ایرکی، قانون، ضج، یاتوغان

کمانچه را برای آلات ذوات الاوتار مجرورات ،مانند :

کمانچه، غژک، رباب

نی را برای آلات ذات النفخ مانند : نای سفید،زمر، نای بلبلان، نای، سرنا، سیه نای، جارو، بورغو، نفیر و باق، و همچنین برای سازهای بادی آزاد بدون سوراخ بر روی بدنه آن مانند : جچیق و ارغنون.

سنتور سل کوک :

سنتور باستانی دارای ۱۲ وتر بوده که با زیر و بم آن شامل ۲۴ وتر شده است و این همان تعداد وترهای سازهای ذوات الاوتار مطلقات می باشد که چنگ ومنحنی از آن جمله است و عبدالقادر مراغی در مقاصد الحان از آن نام می برد .

اما سنتور امروزین دارای ۹وتر (خرک ) است که با زیر و بم آن شامل ۱۸ وتر می شود و با استفاده از پشت خرک های سیم های سفید تعداد وترهای آن به ۲۷ می رسد که در اجرای موسیقی ۲۴ وَتَر آن مورد استفاده قرار می گیرد. هر وتر سنتور چهار سیم دارد که هم صدا کوک می شوند تعداد سیم ها در سنتور به ۷۲ تار می رسد .

در یک بُعد ذی الکل ( هنگام ) هفت فاصله از نغمات ملایم را برای دستگاه یا آواز موزد نظر انتخاب کرده وکوک می کنند.

برای قرار گرفتن خرک های سفید طول وتر را به سه تقسیم می کنند که نهایت سوم آن بعد ذی الکل یا هنگام طرف دیگر وتر می شود در نتیجه در سنتور برای هر نغمه، بعد دو هنگام را می توان مشاهده نمود. اگر بُعد وترهای نغمات را هم به آن اضافه نمائیم وسعت دامنه سنتور به ۶ دانک می رسد که دانک ششم آن در اجرای موسیقی ردیف مورد استفاده قرار نمی گیرد .

در سنتور سل کوک ۹ خرک هر گاه سیمهای خرک اول را « می» (E) کوک کرده باشبم ، خرک سوم صدای «سل» (G) را خواهد داد. از آنجا که دستگاه شور به اصطلاح «مادر» دستگاه های دیگر ردیف موسیقی ماست. و دیگر نغمات با آن سنجیده می شوند و نیز از آن رو که خرک سوم در این سنتور (سل G ) مناسب ترین خرک برای نمایان «شور » است این نوع سنتور را برای اجرای اصیل موسیقی ردیف مناسب دانسته اند .هنگام اجرای شور ، همانطور که معمول کوک سنتور است ردیف خرک های سیم سفید با ردیف خرک های سیم زرد هم صدا می شوند و تنها ممکن است یک خرک انها برای اجرای کردبیات و شهناز با یکدیگر اختلاف داشته باشند که با مختصر تغیر حرکت جای خرک ( در رده سیمهای سفید ) درست می شود و سامان می یابد . باید در نظرداشت که کوک سیمهای پوزیسیون زردها همواره ثابت و بر پایه شور است چرا که شور ما در دستگاه ها و اصلی ترین آنها است و فرود همه دستگاه ها و آوازه ها به شور است و به عنوان مبنا و پایه، همیشه مورد استفاده و در مقام گردانی های معمول، مورد بهره برداری است (بخصوص هنگام نواختن دلکش ماهور یا اصفحان و همایون ) .

اگر نحوه کوک سنتور بر پایه نظام فواصل موسیقی ردیف اصیل باشد ، تغییر مقام از دانگهای مختلف به یکدیگر بسیار آسان بوده و تنها با جابجا کردن مختصر یکی دو خرک و یا در نهایت تغییر جزئی کوک سیمهای مربوط به آنها انجام می شود .

سنتور با کمک کلیدی آهنین که نه کلید کوک نام دارد کوک می شود ومانند تمام سازهای زهی به وسیله کشش سیم انجام می گیرد. قطر سیم ها معمولا ۴۰- ۳۸ میکرون است برای قسمت راست سنتور از سیم های فولادی زرد رنگ و برای قسمت سمت چپ از سیم های سفید فولادی استفاده می شود .مقدار کشش نسبتا زیاد است زیرا اگر سیم ها به اصطلاح سل باشند هنگام مضراب زدن صدای را یاجاد نمی کنند به عنوان مثال اگر طول وتر خرک سوم سنتور در قسمت راست (زیر و بم ) از سیطانک تا خرک ۶۰ سانتمتر باشد وهمچنین قسمت وسط ( زیرو بم ) ۴۶ سانتیمتر باشد به ترتیب فرکانس ۱۹۲ (معادل SO12 ) برای قسمت بم فرکانس ۳۸۴  و معادل ( SO13 ) برای قسمت زیر مناسب است .

نحوه کوک کردن سنتور در شیوه های ردیف نوازی براساس چهارم ها ( ابعاد ذی الاربع ) و هنگام ( ابعاد ذی الکل ) است ، بدین صورت که خرک سوم سنتور ( وسط در یک سوم طول وتر قرار می گیرد به طوری که پشت خرک بعد از ذی الکل ( هنگام یا اکتاو ) را به وجود می آورد پس با مقدار مناسب کشش وتر خرک سوم ، این خرک می تواند به عنوان وتر مطلق محسوب شده و بقیه خرک ها ( نغمات ) به نسبت ان برای دستگاه یا اواز مورد نظر کوک شوند .

 

داماد سرخانه پرتوقع وقتی مطمئن شد پدرزنش دیگر حاضر به پرداخت هزینه زندگی آنها نیست، در اقدامی کینه‌جویانه پدر و مادر همسرش را کشت.

این جنایت با شکایت زن جوانی به پلیس در دستور کار بازپرس و کارآگاهان قرار گرفت. زن جوان در حالی که همراه همسر ۲۲ ساله‌اش به کلانتری ۱۶۹ مشیریه رفته بود، به مأموران گفت: «سه- چهار روز است از پدر و مادرم خبر ندارم. نه به تلفن‌ها جواب می‌دهند و نه در خانه را باز می‌کنند. حدود سه ماه قبل، برادرم در یک تصادف رانندگی کشته شد و به شدت تنها شدند. برای همین، هر روز به آنها تلفن می‌کردم یا به دیدن‌شان می‌رفتم. اما حالا خیلی نگرانم، چرا که هیچ اطلاعی از آنها ندارم.» داماد جوان خانواده هم در حالی که خود را نگران و مضطرب نشان می‌داد، گفت: «شاید آنها دچار گازگرفتگی شده باشند یا حادثه‌ای برایشان رخ داده باشد.»

مأموران کلانتری با دستور قضایی، همراه امدادگران آتش‌نشانی راهی خانه زوج میان‌سال شدند، اما به محض ورود به خانه با اجساد خونین فاطمه ۵۵ ساله و علی شصت ساله که به طرز فجیعی به قتل رسیده بودند، روبه‌رو شدند. دقایقی بعد،  بازپرس و تیم ویژه کارآگاهان پلیس آگاهی نیز خود را به محل حادثه رساندند و تحقیقات جنایی آغاز شد.

نخستین بررسی‌ها نشان ‌داد زن و شوهر را یک آشنا به قتل رسانده و سرقت مهمی از خانه رخ نداده است. بنابراین، تحقیقات روی آشنایان خانواده متمرکز شد. کارآگاهان در نخستین شاخه از تحقیقات با زیر نظر گرفتن داماد خانواده و تحقیق درباره وی دریافتند او مشکلات خانوادگی شدید با پدر و مادر همسرش داشته است. وی که دو سال قبل با مریم ازدواج کرده بود، به علت بی‌کاری، سربار پدرزنش بود و مخارج زندگی‌اش را او تأمین می‌کرد. از سه ماه قبل و به دنبال کشته شدن برادرزنش در حادثه رانندگی، وی اصرار می‌کرد به خانه پدرزنش نقل مکان کند که با مخالفت شدید والدین همسرش روبه‌رو شده و همین موضوع به اختلاف آنها دامن زده بود. از سوی دیگر، در ادامه تحقیقات، کارآگاهان دریافتند داماد جوان طی چند روز گذشته، با شخصی به نام فرهاد، خریدار اموال مسروقه، ارتباط و تماس تلفنی داشته است. بنابراین، کارآگاهان به سراغ فرهاد رفتند و در تحقیقات دریافتند صادق چند روز قبل، یک رشته زنجیر طلا به وی فروخته است. بررسی‌ها نشان داد زنجیر طلا متعلق به فاطمه، یکی از قربانیان، بوده که پس از قتل سرقت شده است. با کشف این اطلاعات، فرضیه قتل و سرقت به دست داماد قوت بیشتری گرفت و او بازداشت شد.

نفقه واجب که شامل هزینه‌هایی است که شوهر در تأمین آنها مسئولیت دارد و باید آنها را فراهم کند عبارتند از: ۱- فراهم نمودن مسکن مناسب ۲- تهیه غذا و پوشاک ۳- تأمین هزینه‌های درمانی (در صورتی که در خانه شوهر پیش آمده است) ۴- فراهم ساختن وسایل زندگی مطابق شأن زن.

مرد جوان در حالی که منکر قتل بود، وقتی با مدارک مستند و محکمه‌پسند روبه‌رو شد، سرانجام لب به اعتراف گشود و ماجرای قتل پدر و مادر همسرش را تشریح کرد. «حدود ساعت ۹ شب هشتم فروردین رفتم خانه پدر و مادر همسرم. سرگرم خوردن شام بودیم که یک بار دیگر موضوع نقل مکان به خانه‌شان را مطرح کردم و گفتم حالا که شما هم تنها شده‌اید، من و مریم اینجا می‌آییم تا هم شما دیگر تنها نباشید و هم ما از پرداخت اجاره‌خانه راحت شویم. اما پدرزنم عصبانی شد و گفت اجازه چنین کاری نمی‌دهد و دیگر نمی‌تواند هزینه‌های زندگی ما را هم تأمین کند. با شنیدن این حرف‌ها، جر و بحثمان بالا گرفت و از شدت عصبانیت، با یک میله آهنی هر دو را زدم. بعد هم با کارد به طرف‌شان حمله‌ور شدم و حدود پانصد هزار تومان پول، زنجیر طلای مادرزنم و یک گوشی تلفن همراه را برداشتم و فرار کردم.»

تحلیل ماجرا از زبان دکتر محمود گلزاری

ازدواج و تشکیل خانواده، یکی از مسئولیت‌های بزرگی است که تا فراهم نشدن شرایط و لوازمش اقدام به آن نه تنها سازنده و راهگشا نیست، بلکه ویرانگر و بازدارنده است. بعضی گمان می‌کنند به صرف بلوغ جسمی و جنسی، و بیشتر به خاطر به گناه نیفتادن پسر یا دخترشان باید برای او همسری برگزینند و کانون خانواده‌ای را بنا نهند. بی‌خبر از اینکه اگر ازدواج را نقطه اوج استقلال فرزندمان بدانیم و او را به پرنده‌ای مانند کنیم که باید در بوستان هستی از آشیانه خانوادگی خود پرواز کند و در کنار جفت خویش- که او نیز از لانه گذشته‌‌اش پر کشیده- بر بالای درخت سومی آشیان جدیدی را بسازد، این برون آمدن از خانه پدری و ساختن کاشانه نو و جایگزینی در آن نیاز به دو چیز دارد: داشتن بال‌هایی بزرگ و بگشوده برای پرواز و انگیزه و روحیه‌ای بالا برای مستقل شدن.

شگفت‌انگیز و خنده‌آور نیست که جوجه بی‌بال و پری را از لانه‌اش جدا سازیم و در جای دیگری قرار دهیم و هر صبح و شام برایش آب و دانه ببریم و با این همه درماندگی و وابستگی او را مستقل و مسئول زندگی خود بدانیم؟

شرایط اصلی برای ازدواج یعنی پذیرفتن مسئولیت خانواده عبارتند از: بلوغ جسمی و جنسی، رشد عقلی و فکری، توانمندی برای اداره زندگی و سلامت روانی و اخلاقی. پسری که می‌خواهد تشکیل خانواده دهد انتظار می‌رود که در زمینه اقتصادی باید توانایی‌های لازم را برای آغاز، تداوم و آینده زندگی داشته باشد. چه می‌دانیم از نظر فقه اسلامی نفقه زن بر عهده مرد است. نفقه یعنی پرداخت حقوق مادی دو قسم دارد: ۱- نفقه واجب ۲- نفقه مستحبی.

نفقه واجب که شامل هزینه‌هایی است که شوهر در تأمین آنها مسئولیت دارد و باید آنها را فراهم کند عبارتند از: ۱- فراهم نمودن مسکن مناسب ۲- تهیه غذا و پوشاک ۳- تأمین هزینه‌های درمانی (در صورتی که در خانه شوهر پیش آمده است) ۴- فراهم ساختن وسایل زندگی مطابق شأن زن.

نفقه مستحبی یا اخلاقی این است که مرد هر چه در توان دارد نسبت به همسر و خانواده خود محبت نموده و زندگی آنان را توسعه بخشد.

شگفت‌انگیز و خنده‌آور نیست که جوجه بی‌بال و پری را از لانه‌اش جدا سازیم و در جای دیگری قرار دهیم و هر صبح و شام برایش آب و دانه ببریم و با این همه درماندگی و وابستگی او را مستقل و مسئول زندگی خود بدانیم؟
دکتر احمد بهشتی در کتاب ارزنده «خانواده در قرآن» می‌نویسد: «در محیط خانواده وظیفه مرد است که از لحاظ اقتصادی، امکانات زندگی زن را فراهم کند و در مسیر مقدس همسری و مادری او را یاری دهد و حتی توسعه بر خانواده؛ در نظام خانوادگی اسلام از چیزهایی است که توصیه و سفارش شده است.»‌ ملاحظه می‌کنید که قرآن هنگام طرح مسئله تأمین نیاز اقتصادی همسر، به آن جنبه «معروف» می‌دهد و چنان که آشنایان با فرهنگ قرآن می‌دانند «معروف» در برابر «منکر» است و از لحاظ لغت، معروف به معنای شناخته و منکر به معنای ناشناخته است و اولی در مورد نیکی‌ها و دومی در مورد بدی‌ها به کار می‌رود و در حقیقت می‌خواهد بگوید: اینکه مرد موظف می‌شود که نیاز اقتصادی همسر را تأمین کند، نباید این‌گونه تلقی شود که به عنوان یک امر تحمیلی و سرباری است، بلکه همان‌گونه که عمل مادر، عملی است مقدس و از دل برخاسته، کار پدر نیز پاداش یک امر مقدس و برخاسته از اعماق دل و به عنوان تعاون و همکاری باشد. (ص ۱۵۸-۱۵۹)

در حادثه خونین و تأثرانگیزی که خواندیم عاقبت شر و نکبت‌بار مردی را می‌بینیم که بدون داشتن امکانات اولیه زندگی، بی‌مایه و بی‌کار و بی‌عار، با مریم ازدواج می‌کند و پس از دو سال تحمیل خود به پدر و مادر همسرش با ناسپاسی و سنگدلی آنها را که از او می‌خواسته‌اند به جای «خور و خواب و خشم و شهوت» مسئولیت زندگی خود را بر عهده گیرد به قتل می‌رساند و با فرومایگی زنجیر طلای مادر همسرش را به سرقت می‌برد.

خداوند علی و فاطمه، پدر و مادر مریم را رحمت کند که این‌گونه مظلومانه به قتل رسیدند اما کاش می‌دانستند که از اول نباید دخترشان را به مردی بیکار و بی‌تعهد و کج رفتار می‌دادند و ثانیا نمی بایست این‌گونه مستقیم و درازمدت با حمایت‌های مادی بی‌دریغ خود، بر وابستگی، تنبلی و طلبکاری او می‌‌افزودند. با خواندن این مطلب قرار نیست نتیجه بگیریم که تا فراهم نشدن امکانات و تسهیلات مالی زیاد ازدواج نکنیم. بلکه باید تا حدودی زمینه های ازدواج و برخورداری از توان حمایت خانواده را مهیا کنیم. در این زمینه بزرگتر های خانواده باید جوانان را زیر بال و پر خود بگیرند و به جای صید ماهی برای آنها ماهی گیری را به آنها بیاموزند . اگر چه آسان نمودن ازدواج از وظایف فرهنگی همه افراد است اما به آن معنا نیست که بدون مقدمات لازم و آمادگی کافی به این کار اقدام کنیم.

 

سیاست وقتی سیاست است که طرف مقابل از چگونگی مسیر و اهداف آن بی‌اطلاع باشد، چرا که اگر کاملاً از همه ابعاد آن آگاه شود، قادر خواهد بود آگاهانه یا ناآگاهانه، در مسیر عملکرد شما دخیل شود و صعود به قله اهدافتان را به تأخیر اندازد یا مختل کند و آنوقت است که سیاست شما تبدیل به یک روش ساده می‌شود که به آسانی قابل دستکاری توسط دیگران است. بنابراین اگر قصد دارید تدبیر و سیاستی را بکار گیرید؛

بدانید که هیچ لزومی ندارد که مثلاً مستقیماً به همسرتان بگویید: «من ‌می‌خواهم تو را تغییر دهم.»، چون مسیر و هدف خود را مشخص می‌کنید و از آنجاییکه هر موجود، از جمله انسان، تمایل به حفظ حالت دارد و در مقابل تغییر و فشارمقاومت می‌کند، آگاهی او به این شرایط، همان حرکتی است که مقصود شما را دور از دسترس می‌کند.

۱- سالگرد ازدواج و سالروز تولد همسرتان را هرگز فراموش نکنید.

۲- در این گونه مناسبات، سعی کنید در کنار همسرتان حضور داشته باشید و با ساده‌ترین امکانات، جشن کوچکی به پا کنید.

۳- خانم‌ها غالباً هدیه گرفتن غیرمنتظره را دوست دارند، حتی اگر یک شاخه گل باشد.

۴- دقت کنید هدایای دریافتی از همسرتان را همواره به بهترین شکل، حفظ کنید.

۵- پیشامدی خارج از برنامه، برایتان پیش می‌آید که منجر به تأخیر یا تغییر دیگر برنامه‌هایتان می‌شود؛ بموقع به او اطلاع دهید.

۶- مطمئن باشید که مطلع کردن او از این جریانات، به منظور نظارت او بر شما نیست، بلکه فقط جنبه آگاهی دادن و احترام و البته پیشگیری از نگرانی و مسائلی از این دست دارد.

۷- اینکه غیرت و تعصب، صرفاً ویژه آقایان است، دیدگاهی است کاملاً بدور از انصاف و حق. ولی متعادل و به دور از افراط و تفریط .

۸- زن‌ها همیشه مایلند که دریابند شما چه قدر، قدرشان را می‌‌دانید.

۹- تا جائیکه امکان دارد به اتفاق هم در مهمانی‌ها و مسافرت‌ها شرکت کنید.

۱۰- بهتر است بدون اطلاع و مشورت با خانم‌ خانه، مهمان دعوت نکنید.

۱۱- از اینکه کلمات محبت‌آمیز را در جمع برای همسرتان به کار ببرید. هیچ ممانعتی نداشته باشید.

۱۲- هیچ اشکالی در محبت کردن آشکار شوهر به همسرش وجود ندارد.

۱۳- بدانید که بدبینی و کج اندیشی، هیچ کمکی به پیشرفت روابطتان نمی‌کند.

۱۴- کافی است یکبار در امور مالی و مخارج منزل به همسر خود اطمینان کنید، حتماً در همین یکبار می‌توانید صلاحیت او را ارزیابی کنید.

۱۵- از مطرح کردن دل‌خوری‌هایی که ممکن است از خانواده او داشته باشید، بپرهیزید، مگر درمواردی که همسر شما نقش برطرف کننده داشته باشد و یا اینکه مشخص باشد که درد و دل می‌کند نه گلایه و طعنه!

۱۶- زمانی می‌توانید از رفتار او با خانواده خود لذت ببرید که در رفتار خویش با خانواده او، رعایت اصول را بکنید.

۱۷- خستگی و ناراحتی فقط مخصوص شما نیست، ممکن است برای همسرتان هم پیش بیاید، سعی کنید او را درک کنید.

۱۸- همان‌گونه که زن باید التیام بخش خستگی‌ها و اندوه‌های شوهرش باشد، در مقابل، هیچ کس به اندازه شما نیز نمی‌تواند چنین نقشی را بدرستی ایفا کند.
۱۹- معمولاً آقایان دوست دارند در موقع ناراحتی تنها باشند، اما غالباً خانم‌ها دوست دارند در این مواقع همدردی و حمایت شما را به وضوح دریافت کنند.

۲۰- بدانید که هیچ‌کس به‌دلیل دوست داشتن زیاد و ابراز مکرر، مستحق دریافت بی‌اعتنایی و پرتوقعی نیست!

۲۱- همیشه اولین کسی باشید که در مورد اخبار و اتفاقات روزمره با او صحبت می‌کند.

۲۲- از این طریق می‌توانید براحتی از تعریف یا تشدید موضوع توسط دیگران و بروز دلخوری و سوء تفاهم برای همسرتان، پیشگیری کنید.

ارزش هر کس به اندازه خرد اوست.(بزرگمهر)

فروردین: ایده شما برای ماجراجویی و رفتن به تعطیلات امروز تغییر کرده و بیشتر به وظایف قبلی خود در محل کار می‌پردازید. شاید قبلا فکر می‌کردید که می‌توانید با تردستی از مسئولیت‌هایتان فرار کنید، اما امروز با ناراحتی در می‌یابید که راه‌های فرارتان بسته شده‌اند. سعی نکنید برای جبران کردن اشتباهات برنامه‌های خود را کنسل کنید، چرا که این ایده خیلی زود اثرش را از دست می‌دهد. پس صبر کنید تا انرژی از دست رفته را دوباره به دست آورید.

اردیبهشت: فکر کردن به روش‌های جدید برای اینکه دوستی‌های اخیر خود را بهتر کنید لزوماً بدون فایده خواهد بود، با این حال یک ایده منطقی است. متاسافانه وقتی مراحلی را تجزیه و تحلیل می‌کنید که برای رسیدن به مقصودتان باید آنها را بگذرانید، ظاهرا ناامیدی به سراغتان می‌آید. به جای اینکه به خودتان سخت بگیرید، در انتظارات و توقعات خود تجدید نظر کنید. در این صورت بیشتر از آن چه فکرش را بکنید به رضایت خواهید رسید.

خرداد: شما دیروز به دلیل عکس العمل‌های بدی که دیده‌اید کمی ‌ذهن خود را از نظر عاطفی پاکسازی کرده‌اید و شاید هم به خاطر عدم پیشرفت ناامید شده باشید. اما سازندگی و پیشرفت همیشه با اتفاقاتی که در ظاهر به وقوع می‌پیوندد اندازه گیری نمی‌شود! شما بدون اینکه خودتان آگاه باشید در طی مراحل کاری خود و در خلال تغییرات به وجود آمده پیشرفت می‌کنید. پس به خاطر رکود و سکون موقتی کارتان نگرانی به خود راه ندهید!

تیر: همیشه امکان پیشرفت و ترقی وجود دارد! در حال حاضر تغییر دادن رژیم غذایی و فعالیت‌های منظم روزانه تنها چیزی است که بهش نیاز دارید. اما هیچ چیز به آن سادگی که باید باشد نیست. پیدا کردن زمان خالی بین تمام قرار ملاقات‌هایتان از آن چیزی که فکر می‌کردید سخت تر است. بی خودی تلاش نکنید! الان بهتر است که به جای اینکه بیخودی تلاش کنید و فرد احمقی نشان داده شوید عقب نشینی کنید.

مرداد: شما می‌خواهید دیدگاه مثبت و خوش بینانه خود را حفظ کنید، اما امروز هیچ چیز به آن اندازه که در ظاهر به نظر می‌رسد خوب و زیبا نیست. حالا شما باید انرژی بیشتری صرف نشان دادن چهره مثبتی بکنید که پیش از این به خاطرش خودتان را خسته کرده بودید. مطمئنا اگر بتوانید به هر چیزی که مانع از لذت بردنتان شده است پایان دهید، اوضاع بهتر می‌شود. لازم نیست تظاهر کنید؛ چرا که دیگران شما را همان طوری که هستید قبول دارند.

شهریور: در حالی که به دیگران کمک می‌کنید از فرصت‌هایی که در زندگی دارند استفاده کنند، باز کردن درهای شانس و خوشبختی به روی دیگران تبدیل به سرگرمی ‌و تفریح‌تان شده است!! اما حالا دیدن تمام پتانسیل‌ها سخت تر شده است؛ چرا که هر چیزی نسبت به قبل مایوس کننده تر شده است‌. اما شما زمان‌تان را تلف نکنید، احساس بدبختی نکنید و به خودتان شک نداشته باشید. درعوض هدفی منطقی برای خود تعیین کنید و برای رسیدن به آن کار کنید.

مهر: شما می‌توانید احساس کنید که طی دو ماه آینده با مشکلات پیچیده‌ای روبرو خواهید شد، اما شاید آمادگی این را نداشته باشید که در زندگی تان تغییرات اساسی بدهید. در حقیقت شما باید از بحث‌های مهم در مورد مشکلاتی که هیچ راه حل صریح و واضحی برایشان وجود ندارد، دوری کنید. به یاد داشته باشید شما امروز می‌توانید بدون اینکه تصمیم نهایی بگیرید، تفکرات معنوی خود را عمیق تر و ژرف تر بسازید.

آبان: شما به دلیل پیغام‌های درهم برهم و پیچیده‌ای که تا به حال دریافت کرده‌اید گیج و آشفته شده‌اید. برای یک لحظه همه چیز از هم پاشیده می‌شود، سپس فقط چند دقیقه بعد اوضاع به حالت اول بازمی‌گردد. باوجود اینکه شما به طور ناخودآگاه در تلاش برای رفع ایرادها هستید، ولی احتمالاً مشکلی به وجود خواهد آمد. به جای این کار تغییراتی که می‌توانید ایجاد کنید را در نظر بگیرید و سپس تا فردا صبر کنید و ببینید اوضاع چقدر بهتر می‌شود!

آذر: شما امروز می‌توانید با یک دیدگاه تازه و جدید به اتفاقاتی که پیرامونتان رخ می‌دهد نگاه کنید. ایده‌های ناب و تازه تان در محل کار دوستانتان را شگفت زده خواهد کرد، چرا که شما امروز قالب‌ها را شکسته‌اید و ظاهراً دیدگاه‌های جدیدی به دست آورده‌اید. اگر ایده‌ای داشتید، به خاطر ترس یا قضاوت‌های منفی دیگران از آن صرف نظر نکنید. به تنهایی کارهای که مثبتی که در نظر دارید را انجام دهید و اجازه دهید دیگران هم بفهمند که چه فکری دارید.

دی: بعضی وقت‌ها شما بیش از حد می‌دانید و این موضوع، اوضاع را سخت و مشکل می‌سازد! شما دوست دارید حرف‌هایی را به دیگران بزنید و نمی‌دانید این کار را بکنید یا نه. می‌خواهید به آنها بگویید که وظایفشان را به خوبی انجام نداده‌اند و الان شما مجبورید جور آنها را بکشید! سوت زدن و خونسرد بودن شاید بد نباشد، اما کار شما را سخت تر می‌کند! کارهایی که برای نجات یافتن از این مخمصه لازم است را انجام دهید، این کار شاید از دنبال کردن عالی ترین ایده‌هایتان نیز حیاتی تر باشد.

بهمن: این روزها سازماندهی کردن افکارتان برای آینده مایه تفریح و سرگرمی‌تان شده است. اخیرا تجربیاتی داشته‌اید که شما را از عادت‌ها و ساختارهای قدیمی‌تان آزاد کرده‌اند. حالا شما باید به مراحل بعدی بروید، ولی شخصی از راه می‌رسد که با دادن جواب “منفی” جلوی پایتان سنگ می‌اندازد. از طرف دیگ شما فقط انتظار دارید جواب مثبت بشنوید! الان دیگر وقت سئوال و جواب کردن نیست!! خودتان دست به کار شده و شروع به کار کنید.

اسفند: وقت شما تمام شده است و کارهای عقب مانده خیلی زیادی برای انجام دادن دارید! شاید ظاهراً هنوز مهلت داشته باشید، ولی شما باید بتوانید روی تمام آنها با هم کار کنید. شما احساس می‌کنید از سوی کسانی که می‌توانند بهتان کمک کنند حمایت نمی‌شوید، اما اجازه ندهید این حس حرکت شما به سوی ایده‌هایتان را متوقف کند.

خواستگار من شرایط خوبی داره. از نظر اقتصادی استقلال لازم رو داره. تحصیلات دانشگاهی بالایی داره. خانواده اش کم  جمعیتند و اهل دخالت در کارهای دیگران ندارند و خلاصه از خیلی جهات شرایطی رو که یک دختر با ملاک های من از همسر آینده اش می خواد داره. اما یک نقاط ضعفی هم در او هست که حتماً بعد از ازدواج می تونم اونها رو تغییر بدم.

پدر و مادرم میگن اینها رفتارهایی است که تو می تونی پس از ازدواج تغییرشون بدهی. وقتی زن و شوهر همدیگر رو دوست داشته باشن سعی می کنند مثل هم بشن…

همه اینها درست اما آیا هیچ فکر کرده اید که این تغییرات مورد دلخواه شما به چه ارزشی قرار است اتفاق بیفتد؟ وقتی عروس و داماد به یکدیگر «بله» می گویند یعنی متعهد می شوند که به تعبیر قرآن لباس و پوشاننده عیوب یکدیگر باشند. یعنی دیگری را با همان وضعیت و خصوصیات می پذیرند. یعنی به همانی که دیگری هست بله می گویند، بدون قید و شرط اضافه.
زمانی که شما به انتظار تغییرات فراوان و دگرگونی همسر به صورت مورد دلخواه خود، تن به ازدواج می دهید مطمئن باشید که هیچ گاه او، آنی نخواهد شد که شما می خواهید. لذا امید به تغییرات همسر پس از ازدواج یعنی زمینه سازی برای یک نبرد بی امان و بی نتیجه. یعنی هر روز با آهنگ چراها و بکن نکن ها از خواب بیدار شدن. یعنی عادت به سرکوبی اخلاقی همسر و اعتراض هایی که هزاران توجیه و دلیل و بهانه در پشت سر او خوابیده است.
همان طور که خودمان صددرصد مورد دلخواه دیگران نیستیم نباید انتظار داشته باشیم که همسرمان هم تمام رفتارهایش را مطابق میل ما تغییر دهد. بدون قید و شرط او را بپذیریم و به او عشق بورزیم.
دیگر پس از ازدواج یادتان می رود که روزی به او با همین شرایط موجود پاسخ مثبت داده اید و انگار جای خود را به عنوان همسر با یک یک پدر یا مادر سخت گیر و معترض عوض کرده اید. تصمیم گیری های مکرر به جای همسر و آموزش ادب و خوش تیپی و اجتماعی بودن و … هر روز و هر روز تکرار می شود و همسری که می بیند به جای مورد عشق قرار گرفتن هیچ گاه مورد تأیید شما نیز نیست به مقاومت های مداوم می پردازد و برای اثبات خویش ممکن است حتی ذره ای از مواضع خود کوتاه نیاید.
غافل از آنکه برای تغییر، فرد به دوست داشتنی بودن و مورد تأیید بودن نیاز دارد. زمانی که شخص بداند برای دیگری مقبول و پسندیده است سعی می کند خواسته های او را جامه عمل بپوشاند و به علاقه های او نزدیک شود. اینگونه دیگری سدی برای تغییر ایجاد نمی کند و با اعتماد به نفسی که برای او ایجاد شده ،خود علاقمند است تا به بهترین ها شبیه شود.
دختر و پسر باید یاد بگیرند که پیش از ازدواج همسر آینده خود را آنگونه که هست بپذیرند. به این صورت دیگر هر تغییر کوچک را پس از ازدواج شیرین و دوست داشتنی می دانند و قدردان آن خواهند بود و پی می برند که همسرشان به دلیل علاقه به آنها تمام تلاش خود را برای تحول دارد و با سرزنش های سرکوب گرانه خود عزت نفس و شخصیت او را پایمال نخواهند کرد.
برای تغییر، فرد به دوست داشتنی بودن و مورد تأیید بودن نیاز دارد
به دلیل آنکه هیچ وقت خواسته های شما به طور کامل تحقق نمی یابد امید به تغییر دادن باعث می شود شما را همیشه بدون رضایت از همسرتان نگه دارد و هیچ گاه زندگی بر وفق مراد نگذرد. بنابراین دختران و پسران به خود آموزش دهند که ازدواج ادامه عادات و منش های گذشته نیست. ازدواج رشد است. و یادگیری این مطلب که کسی را دوست بداریم که قرار است با وجود احتمالی نقاط ضعف خود، در کنارمان نقاط قوت بسیاری را در ما ارتقاء دهد و باعث معرفت بیشتر ما به خود شود و به ما مهارت های بسیاری را آموزش دهد تا در چالش ها و شرایط نامقبول به سازگاری و تلاش های سازنده بپردازیم و به جای تغییر دیگری خود را تحول و دگرگونی ببخشیم.

مگر نه این است که در هنگام تحویل سال ازخدا خواسته ایم که قلب ها را دگرگون کند پس پذیرای این تغییر نگرش ها باشیم. همان طور که خودمان صددرصد مورد دلخواه دیگران نیستیم نباید انتظار داشته باشیم که همسرمان هم تمام رفتارهایش را مطابق میل ما تغییر دهد. بدون قید و شرط او را بپذیریم و به او عشق بورزیم.

 

لحظات اولی که بر روی ستون قرار گرفت برایش شوکه آور بود.راه راه را از هر طرف هل داده لگد زده و بر رویش قدم می گذاشتند.جریان از این قرار بود:”یا باید بالا بروی یا از تو بالا می روند…راه راه بالا رفت.

دیگر خزنده ی هم نوعی روی ستون وجود نداشت آن ها فقط تهدیدات و موانعی شده بودند که وی آن ها را به گام ها و موقعیت ها تبدیل کرده بود.این طرز تفکر یک بعدی واقعا مفید بود و راه راه احساس کرد که خیلی جلو رفته است.اما بعضی از روزها به نظر می رسید که فقط می تواند جای خود را حفظ کند.در این مواقع بود که آوای مضطربی هم تب از درون به او نق می زد که:-آن بالا چیه؟با خود زمزمه کرد:-ما داریم به کجا می رویم؟یک روز که نق زدن ها شدید تر شده بود و اوقاتش را تلخ کرده بودند دیگر نتوانست تحمل کند و فریاد کشید که:-نمی دانم اما فرصت فکر کردن به آن نیست!کرم کوچک زرد رنگی که از بالای سر او می خزید نفس زنان گفت:-چی گفتی؟راه راه من من کنان جواب داد:-هیچی داشتم با خودم حرف می زدم.در حقیقت چیز مهمی نیست فقط متعجب که به کجا می رویم؟کرم زرد گفت:-می دانی من هم در همین فکر بودم اما از آن جا که هیچ راهی برای فهمیدنش نیست من به این نتیجه رسیدم که مهم نیست.او از گفته ی احمقانه ی خود سرخ شد و به سرعت اضافه کرد:-به نظر نمی رسد که هیچ کس دیگر هم نگران این باشد که ما به کجا می رویم پس باید خوب باشد.اما دوباره سرخ شد.-چقدر مانده تا به قله برسیم؟راه راه موقرانه پاسخ داد:-از آن جا که م نه در پایین هستیم و نه در بالا باید در وسط باشیم.کرم زد گفت:-اوه.و هر دو مجددا شروع به بالا رفتن کردند ولی حالا راه راه احساس تازه ای داشت نگرش یک بعدی اش را از دست داده بود:-چطور می توانم روی کسی که همین الان با او صحبت کردم پا بگذارم؟راه راه تا آنجا که ممکن بود از کرم زرد اجتناب می ورزید اما یک روز به او که تنها راه صعود را سد کرده بود برخورد نمود.ایستاد و گفت:-خوب فکر می کنم یا جا توست یا جای من.ودرست از روی سرش عبور کرد.حین عبورکرم زرد به او نگاهی کرد که او را از خود خجل ساخت.گویی با نگاه خود به او می گفت:-هر چه هم که آن بالا باشد واقعا این اندازه ارزش ندارد.راه راه از روی کرم زرد به کناری خزید و آهسته گفت:-ببخشید.و کرم زرد گریه را سر داد که:-تا آن روز که با تو برخوردم که با خودت حرف می زدی به امید آن چه که در پیش بود می توانستم این زندگی را تحمل کنم از آن روز به بعد دیگر قلبم آرام نداشته است نمی دانم چه کنم تا آن موقع نمی دانستم که چقدر از این زندگی بدم می آید حالا وقتی تو این قدر با محبت به من نگاه می کنی مطمئنم که این زندگی را دوست ندارم فقط دلم می خواهد با تو باشم و کاری مثل خزیدن و سبزه جویدن انجام دهم.قلب راه راه فرو ریخت همه چیز در نظرش دگرگون گشت.ستون دیگر مفهومی نداشت به نجوا گفت:-من هم این کار را دوست دارم.اما این به معنی دست کشیدن از بالا رفتن بود تصمیمی که اتخاذ آن آسان نبود.-کرم زرد عزیز شاید ما نزدیک قله باشیم.شاید اگر به هم کمک کنیم بتوانیم سریعا به آن جا برسیم.او گفت:-شاید.اما هر دو می دانستند که این چیزی نبود که بیش از همه می خواستند.کرم زرد گفت:-بیا برویم پایین.-باشه.و از بالا رفتن دست کشیدند.وقتی انبود کرم های درختی بر روی آنها می خزیدند به یکدیگر میچسبیدند.هوا خیلی بد بود اما آن ها از این که با هم هستند خوشحال بودند و به اتفاق گلوله بزرگی ساختند تا هیچ کس نتواند بر روی چشم و معده آنها پا بگذارد.برای مدتی که به نظر طولانی می آمد ابدا هیچ کاری نکردند یک دفعه حس کردند که دیگر چیزی بر روی آنها نمی خزد.از یکدیگر جدا شده و چشمهایشان را باز کردند.انها در کنار ستون کرم درختی بودند.
کرم زرد گفت:-سلام راه راهی.راه راهی گفت:-سلام زردی.و به درون علف های سبز و تازه خزیدند تا بخورند و چرتی بزنند.قبل از اینکه به خواب بروند راه راه زردی را در آغوش کشید.-این طور با هم بودن مسلما از له شدن در آن جمعیت متفاوت است!-یقینا هست!او خندید و چشمهایش را فرو بست.

مهریه‌های بالا و جهیزیه های آنچنانی در جامعه پیامد های منفی متعددی دارد که کارشناسان اجتماعی این موضوع را ناشی از فرهنگ‌ نادرست حاکم بر جامعه می دانند.

شیوع چشم و هم چشمی در خانواده ها یکی از دلایل بالا رفتن مبالغ مهریه است تا جایی که سنگین شدن مهریه در بعضی از خانواده‌ها تبدیل به یک فرهنگ شده به طوری که هرچه مبالغ مهریه‌ها بیشتر باشد، موقعیت اجتماعی آن خانواده بالاتر نشان داده می‌شود.

فرهنگ غلط چشم و هم چشمی جایگاه ویژه ای در خانواده پیدا کرده است به طوری که آقایان هنگام ازدواج موقعیت اقتصادی و اجتماعی خود را نمی‌شناسند و با خرج هزینه‌های سنگین بعد از ازدواج درگیر مشکلات فراوان می‌شوند.
در علم روانشناسی از پدیده چشم و هم چشمی به‌عنوان یک مشکل، بیماری یا ناهنجاری یاد می‌شود و مباحث دینی آن را به‌عنوان یک رذیلت اخلاقی که ریشه در حسد ، تکبر و زیاده‌خواهی دارد نام برده است .
پدیده چشم و هم چشمی یک غریزه ذاتی در همه انسان‌هاست ولی در برخی افراد به‌خصوص خانم‌ها به شکل یکی از مؤلفه‌های ثابت رفتار آنها درآمده است. البته این رفتار در مردان نیز به شکل زیرآب‌زنی بروز داده می‌شود و وضعیت کاری و شغلی آنها را با مشکل مواجه می‌کند.

افرادی که در پی جلب توجه دیگران هستند و می‌خواهند از سوی اطرافیان خود مورد تأیید قرار بگیرند دچار چشم و همچشمی می‌‌شوند.

در بیماری چشم و هم‌چشمی فرد به‌صورت ناخودآگاه با دیگران رقابت مادی دارد. کسانی که پا به میدان این رقابت می‌گذارند سعی می‌کنند در مسابقه‌ای که در افکارشان آن را ترتیب داده‌اند امتیاز کسب کنند و در خرید اجناس بهتر و گران قیمت‌تر از رقیب خود پیشی بگیرند. این حالت از نظر رفتاری ناشی از حس حسادت آنهاست که در رسیدن به برخی از اهداف مادی جلوه‌گر می‌شود. پیامد این بیماری در مثال فوق، تأخیر در امر ازدواج و به‌دنبال آن افزایش سن ازدواج است.
یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های چشم و هم‌چشمی متوجه خانواده‌ها و به‌خصوص زوجین است. این معضل اجتماعی در برخی خانواده‌ها به قدری ریشه دوانده که سبب بروز درگیری‌های خانوادگی و حتی طلاق شده است. در جدل‌های خانوادگی معمولا خانم خانه تمایل به خرید کالای روی بورس را دارد و به قدری خود را محق می‌داند که درصورت عدم‌برآورده شدن خواسته‌اش تصور می‌کند در حقش اجحاف شده است.
افرادی که در پی جلب توجه دیگران هستند و می‌خواهند از سوی اطرافیان خود مورد تأیید قرار بگیرند دچار این ناهنجاری می‌‌شوند. چشم و هم چشمی ارتباط مستقیمی با میزان پذیرفته‌شدن افراد از سوی خود آنها دارد بدین مفهوم که هر چه افراد وضعیت ظاهری، توانایی‌های فردی و مالی خود را همانگونه که هست، قبول داشته باشند، کمتر به چشم و هم‌چشمی با اطرافیان خود مبادرت می‌ورزند و از آنجا که مهم‌ترین عارضه‌ چشم و هم‌چشمی بار مالی آن است این قبیل افراد دیگر دچار خسارت مالی نیز نمی‌شوند.

دلایل چشم و هم چشمی

احساس خود‌کم‌بینی، عدم‌اعتماد به نفس و احساس حقارت از مشکلاتی است که این افراد دارند و برای پوشاندن این نقاط ضعف به پدیده چشم و هم‌چشمی روی می‌آورند. از نظر روانشناختی زمانی که معیارهای ارزشی در وجود فرد نهادینه نشده باشد، برای او فقط دیدگاه دیگران مهم است اما زمانی که معیارهای ارزشی درون ذهن فرد جای گرفت، از وابستگی به‌نظر دیگران رها می‌شود و می‌تواند معیارهای اخلاقی و رفتاری خود را به کار ببرد. برخی افراد به‌دلیل تفسیر غلطی که از سعادت و خوشبختی دارند و آن را در تجمل‌گرایی می‌بینند به این امر اهتمام می‌ورزند.

چشم و هم‌چشمی پدیده‌ای کاملا منفی است تمام عباراتی که برای توصیف آن به کار برده می‌شود پیامی منفی را القا می‌کند. به همین دلیل نمی‌توان نتایج مثبتی از آن انتظار داشت. با این همه رقابت در تحصیل علم و امور معنوی، نه با عنوان چشم و هم‌چشمی که به اسم رقابت مثبت تلقی شده و باعث پیشرفت افراد خواهد شد.

پدیده چشم و هم‌چشمی ریشه درونی و بیرونی دارد به این معنی که بخشی از آن به فرد بستگی دارد و بخش دیگر آن به محیط اطراف او. به همین نسبت راه حل‌های آن نیز هم درونی هستند و هم بیرونی.

رفع این بیماری در بخش درونی، بستگی به بیمار دارد. او باید تصمیم بگیرد که از منظر و نگاه دیگران خود را نبیند و مورد ارزیابی قرارندهد و سعی کند معیارهای ارزشی خود را پیدا کرده و به‌نظر دیگران وابسته نباشد.در قسمت بیرونی که در ارتباط با جامعه است معیارها و ارزش‌های غلطی است که باید در جامعه تغییر پیدا کند. رسانه‌های جمعی در فرهنگسازی نقش مهمی دارند.

 

جاء رجل الی الحسن علیه‌السّلام یستشیره فی تزویج ابنته، فقال: زوج‌ها من رجل تقیّ فانّه ان احبّها اکرم‌ها و ان ابغض‌ها لم یظلم‌ها.

مردی خدمت حضرت امام حسن علیه‌السّلام رسید تا درباره تزویج دخترش مشورت کند، حضرت فرمود: به مرد باتقوا او را شوهر بده زیرا اگر او را دوست بدارد، احسان و اکرامش می‌کند و اگر دوستش نداشته باشد، به او ظلم نخواهد کرد.

(مکارم الاخلاق، ص ۲۲۲)
مسأله: مرد حق ندارد زن خود را به خدمت خانه مجبور کند.

(رساله عملیّه، احکام عقد دائم)

حقّ زن بر مرد

رسول گرامی اسلام صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

حقّ المراة علی زوج‌ها ان یسدّ جوعت‌ها، و یستر عورت‌ها، و لا یقبح لها وجهاً. ۱

حقّ زن بر شوهر این است که او را گرسنه نگذارد، و بدنش را بپوشاند، و هیچگاه با او بد رفتاری نکند.

اظهار محبّت نسبت به همسر

پیامبر مکرّم اسلام صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

قول الرّجل للمراة انّی احبّک لا یذهب من قلب‌ها ابداً. ۲

شوهری که به همسرش بگوید دوستت دارم، این سخن همیشه در دل زن خواهد ماند.

یک دستور اخلاقی در روز جمعه

حضرت علی‌علیه‌السّلام فرمود:

اطرفوا اهالیکم فی کلّ جمعة بشیء من الفا کهة کی یفرحوا بالجمعة. ۳

برای اهل و عیال خود در هر روز جمعه مقداری میوه تازه ببرید تا  از روز جمعه خشنود شوند.

سفارش نسبت به خانواده

پیامبر بزرگوار اسلام صلّی‌الله علیه وآله می‌فرماید:

خیرکم خیرکم لا هله، و انا خیرکم لا هلی. ۴

برترین شما کسی است که نسبت به اهل خود نیکوتر باشد، و من از همه شما نسبت به اهل خودم بهترم.

مرد جهنّمی

پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

من اضرّ بامراة تفتدی نفس‌ها لم یرض‌الله له بعقوبة دون النّار. ۵

هر مردی که همسرش را آزار دهد تا مهرش را ببخشد و جانش را آزاد کند، خداوند به کمتر از جهنّم برای او راضی نخواهد شد.

غیرت بیجا

علی‌علیه‌السّلام فرمود:

ایّاک و التّغایر فی غیر موضع الغیرة فانّ ذلک یدعو الصّحیة منهنّ الی السّقم. ۷

بپرهیزد از غیرت بیجا (سخت‌گیرهای نامعقول و احیاناً متّهم کردن همسر)، زیرا این کار زن پاکدامن را به آلودگی گرایش می‌‌دهد.

همسر خود را نزنید

نبی مکّرم اسلام صلّی‌الله علیه وآله می‌فرماید:

من ضرب امراة بغیر حقّ فانا خصمه یوم القیامة. لا تضربوا نسائکم، فمن ضرب‌ها بغیر حقّ فقد عصی ‌الله و رسوله. ۷

هر کس عیال خود را بدون هیچ حقّی بزند من در روز قیامت دشمن اویم. نزنید زنهای خود را، که هر کس بی‌حقّ آنها را بزند از فرمان خدا و رسول سرپیچی کرده است.

عذاب دست دادن نامحرم

امام صادق علیه‌السّلام فرمود:

من صافح امراة تحرم علیه فقد باء بسخط من الله عزّ و جلّ. ۸

هر که با زن نامحرم دست دهد خشم خدای عزّ و جل را برای خود فراهم آورده است.

مرد صبور

پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

من صبر علی خلق امراة سیّئة الخلق و احتسب فی ذلک الاجر اعطاه‌الله ثواب الشّاکرین. ۹

هر مردی که اخلاق بد همسر خود را به خاطر پاداش آن تحمّل کند، خداوند پاداش شاکران را بدو عطا کند.

نیکی به خانواده عمر را زیاد می‌کند

امام صادق علیه‌السّلام فرمود:

من حسن برّه باهله زادالله فی عمره.‌ ۱۰

هر کس به خانواده خود نیکی کند خداوند عمر او را زیاد می‌کند.

بهترین مردان

فاطمه زهرا سلام‌الله علیها فرمود:

خیار کم الینکم منا کبة و اکرمهم لنسائهم. ۱۱

بهترین افراد شما نرم خوترین شمایند، و آنها کسانی هستند که بیشتر به زنانشان احترام می‌گذارند.

زنان، صاحبان بیشترین خوبی

امام صادق علیه‌السّلام فرمود:

اکثرا الخیر فی النّساء.۱۲

بیشترین خیر در زنان است.

مردی که در حقّ خانواده خود کوتاهی کند

رسول اکرم صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

ملعون ملعون من ضیّع من یعول.۱۳

ملعون است، ملعون است کسی که درباره افراد تحت نظر خود کوتاهی کند.

مرد نباید بر خانواده خود سخت بگیرد

امام رضا علیه‌السّلام فرمود:

ینبغی للرّجال ان یوسّع علی عیاله لئلّا یتمنّوا

موته. ۱۴

سزاوار است برای مرد که بر زن و فرزند خود توسعه دهد (سخت نگیرد) تا مر گ او را از خدا نخواهند.

حدیث دیگر

رسول خدا صلّی‌الله علیه وآله می‌فرماید:

لیس منّا من وسع علیه ثمّ قتر علی عیاله.۱۵

کسی که خداوند به او وسعت زندگی داده ولی او به خانواده خویش سخت می‌گیرد با ما بستگی روحانی و معنوی ندارد.

سه خصلتی که مرد در خانه به آنها نیاز دارد

امام صادق علیه‌السّلام فرمود:

انّ المرء یحتاج فی منزله و عیاله الی ثلاث خلال یتکلف‌ها و ان لم یکن فی طبعه ذلک: معاشرة جمیلة، وسعة بتقدیر، و غیرة بتحصّن. ۱۶

هر مردی در منزل خود نسبت به عیال و خانواده‌اش به سه خصلت احتیاج دارد: معاشرت خوب، وسعت در زندگی، و غیرت بر حفاظت آنها.

سلام دادن به اهل خانه

حضرت رسول اکرم صلّی‌الله علیه وآله فرمود:

سلّم علی اهل بیتک یکثر خیر بیتک. ۱۷

بر اهل خانه‌ات سلام بگو تا برکت و خیر خانه‌ات زیاد گردد.

مردی که لقمه در دهان همسرش بگذارد

پیامبر گرامی اسلام صلّی‌الله علیه و آله فرموده است:

و انّ الرّجل لیوجر فی رفع اللقمة الی فم امرأته. ۱۸

مرد اگر لقمه به دهان همسر خویش گذارد برای او ثواب دارد.

ثواب خدمت به همسر

رسول خدا صلّی‌الله علیه وآله به علی علیه‌السّلام فرمود:

خدمة العیال کفّارة للکبائر و تطفی غضب الرّبّ و مهور حور العین و تزید فی الحسنات و الدّرجات.۱۹

خدمتگزار همسر بودن گناهان بزرگ را می‌پوشاند و غضب خدا را خاموش می‌کند و مهریه حورالعین است و بر حسنات و نیکی می‌افزاید و درجات را بالا می‌برد.

زن را به خاطر زیبایی و مال نگیرید

حضرت رسول اکرم‌ صلّی‌الله علیه وآله می‌فرماید:

لا تنکح المراة لجما لها فلعل جما لها یردیها و لا لما لها فلعلّ ما لها یطغی‌ها و انکح المراة لدین‌ها.۲۰

زن را برای زیباییش به همسری مگیرید، زیرا ممکن است جمال و زیبایی زن باعث پستی و سقوط اخلاقیش شود. همچنین به انگیزه مالش با او ازدواج نکنید، زیرا مال می‌تواند مایه طغیان او گردد، بلکه به سرمایه دینش متوجّه باشید و با زن با ایمان ازدواج کنید.