تبیان، دستیار زندگی

موزه باستانشناسی و مردان نمکی در عمارت تاریخی ذوالفقاری زنجان در خرداد ماه سال جاری راه اندازی خواهد شد و با افتتاح موزه مذکور، مردان نمکی در داخل محفظه های جدید قرار خواهند گرفت.

این محفظه ها کاملا استاندارد بوده و مجهز به سیستم هوشمند کنترل دما، رطوبت و گرد و غبار هستند و با نصب این سیستم، مردان نمکی در شرایط بهتر و مناسبتری حفظ شده و به نمایش در خواهند آمد.

با توجه به اینکه مومیایی های معدن نمک چهر آباد به صورت طبیعی خشک شده اند پس از گذشت چهار سال از کشف آنها، خوشبختانه تاکنون مشکل خاصی در حفاظت آنها ایجاد نشده است".

اما تنها چیزی که در این مدت محقق نشد وعده مسئولان در خصوص حفظ و حراست از این آثار ارزشمند است به گونه ای که هم اکنون آثار تاریخی زنجان به خصوص مردان نمکی روبه نابودی است و یکی از مردان نمکی متلاشی شده است این درحالی است که تصمیم گیران میراث فرهنگی بدون هیچ دغدغه ای با خیالی آسوده از کنار میراث فرهنگی و گردشگری استان زنجان عبور می کنند.

میراث فرهنگی و آثار تاریخی در عصر حاضر به عنوان سرمایه هایی بی بدیل برای کسب درآمدهای کلان محسوب می شوند که این امر در ایران و به خصوص در استان زنجان تنها در حد یک نام است.

گرچه استان زنجان به لحاظ برخورداری از زیر ساختهای گردشگری توانایی تبدیل شدن به قطب گردشگری دارد، ولی این سئوال که چگونه این زیرساخت ها می توانند در جذب گردشگر میسر باشند به عنوان یک پرسش بی پاسخ از مسئولان گردشگری استان زنجان همچنان مطرح است.

تهدید و تطمیع پاسخ پیگیریهای خبرنگار مهر

مسئولان گردشگری و میراث فرهنگی استان زنجان که مانند مسئولان ارشد میراث فرهنگی کشور از جواب دادن به سئوالات خبرنگار مهر طفره می روند و از دعوت کردن خبرنگاران خبرگزاری مهر به برنامه ها خوداری می کنند در عین حال در بسیاری مواقع با زبان تهدید یا تطمیع سعی در توجیه عدم توجه خود به میراث فرهنگی استان زنجان دارند و با حربه به خبرنگاران وعده سعی در توجیه عملکرد خود دارند.

یکی از وعده هایی که تحقق آن می توانست موجی از شادی در میان دوستداران میراث فرهنگی ایجاد کند و با گذشت دو ماه  از آن هنوز شکل واقعیت به خود نگرفته مجهز کردن موزه مردان نمکی استان زنجان به محفظه های ویژه نگهداری مردان نمکی بوده است.

البته باید یادمان باشد اگر واقع بینانه به مسئله نگاه کنیم اصولا چیزی از مردان نمکی باقی نمانده که برای آنها محفظه درست کنیم و تنها مرد نمکی شماره چهار نسبتا سالم مانده اند و بقیه متلاشی شده اند.

میراث فرهنگی استان زنجان که امروز هیچ کسی در آن پاسخگوی فاجعه پیش آمده بر سر مردان نمکی و سایر آثار تاریخی نیست در غیبت مدیر کل سازمان که همیشه در مسافرت است تا کنون نتوانسته به وعده خود در خصوص تجهیز نمودن مردان نمکی به سیستم ویژه نگهداری عمل نماید.

یکی از راهنمایان موزه مردان نمکی با اشاره به وضعیت بسیار نامطلوب نگهدای از مردان نمکی می گوید: قرار بود خردادماه سال جاری نسبت به مجهز کردن موزه مردان نمکی به محفظه های ویژه اقدام شود که تاکنون این امر میسر نشده است.

وی که خواست نامش فاش نشود با اذعان به اینکه در زمان حاضر وضعیت نگهدای مردان نمکی به هیچ وجه مطلوب نیست به روند نابودی مردان نمکی معدن چهره آباد اشاره کرد و افزود: حتی در صورت نگهدای کردن مردان نمکی در محظه های ویژه با توجه به وضعیت نگهداری کنونی آنها، دوام چندانی برای مردان نمکی میسر نیست.

وی تصریح کرد: هم اکنون مردان نمکی در شرایط نامناسب نگهداری می شوند و به صورت ماهانه یا سالیانه مورد بازدید قرار می گیرند که البته این بازدیدها تاثیری به حال آنها ندارد.

محفظه نگهداری مردان نمکی در زنجان شبیه آکواریوم های نگهداری ماهی است با این تفاوت که درزهای آکواریوم ها معمولاچسب نخورده اند اما محفظه نگهداری مردان نمکی برای حفاظت شیشه شاید هم جلوگیری از وا رفتن آن، چسب کاری شده است.

امروز گردشگران داخلی و خارجی در حالی نظاره گر از بین رفتن تدریجی مردان نمکی هستند که اگر اجساد مردان نمکی در زیر خروارها نمک معدن چهرآباد باقی می ماند، آنها هم اکنون سالم بودند.

مردان نمکی امروز در حسرت روزهای خاک هستند و آروز می کنند کاش هرگز از زیر خوارها خاک و نمک بیرون نیامده بودند و در نقطه ای دیگر بودند تا کسی ارزش تاریخی آنها را می دانست و آنها را در زیر نور آفتاب، رطوبت و چکه های آب باران رها نمی کرد.

خوش به حال مرد نمکی شماره 6

تاکنون جسد 6 انسان نمکی از معدن نمک چهرآباد کشف شده است. نخستین جسد معروف به "مرد نمکی" ‪ در زمستان سال 1372، مرد نمکی 2 و 3 به صورت اتفاقی و طی کار باطله برداری بولدوزر توسط معدن کاران در سال 1383، مردان نمکی 4 و 5 طی کاوش های باستان‌شناسی در سال‌های 1383 و 84 کشف شده‌اند.

ششمین مرد نمکی نیز هنگام بارندگی‌های ماه خرداد سال 76 نمایان شد که به علت نداشتن مجوز کاوش دوباره با نمک پوشانده و مدفون شد که می توان گفت خوش به حال مرد نمکی شماره 6.

از این مجموعه مرد نمکی 4 سالم ترین و کاملترین جسد نمکی به دست آمده از معدن چهر آباد محسوب می‌شود که علیرغم آسیب دیدگی به هنگام مرگ تقریبا بیشتر قسمت‌های بدن شامل مجموعه‌ای از استخوان‌ها و بافت نرم که بر اثر از دست دادن آب بدن کاملا خشک شده سالم باقی مانده‌اند.

پیش از کاوش‌های باستان‌شناسی در سالهای 83 و 84 در این معدن نمک، بر اساس یافته‌های 12 سال پیش تصور بر این بود که معدن، محل کشته شدن شاهزاده ساسانی و یا نماینده هیئت حاکمه اقوام سکایی در سده هشت پیش از میلاد بوده است، اما با کاوشهای یاد شده مشخص شد که همه مومیایی‌های مکشوفه از معدن، کارگران و معدن کارانی بودند که در نتیجه ریزش معدن و فرو ریختن دیواره ها و سقف و تونل‌ها کشته و مدفون شده‌اند.

طبق آزمایش‌های سالیابی کربن 14 مرد نمکی 3 ، 4 ، 5 ، مربوط به دوره هخامنشی با قدمت حدود 2300 سال و مرد نمکی 1و  2 مربوط به دوره اشکانی و اوایل ساسانی با قدمت حدود 1800 سال قبل است.

بر این اساس و با توجه به شواهد و مدارک موجود، ریزش تونل‌های معدن چهر آباد، دست کم دوبار و با فاصله زمانی حدود 500 سال رخ داده است.

منبع " خبرگزاری مهر "