نام دیگر: زیرهی کرمانی
نام علمی: Carum carvi
زیرهی سیاه گیاهی علفی، خودرو و یکساله و در بعضی نقاط دوساله است. ساقهای بریده و توخالی دارد و برگهایش سبز با تقسیمات دو مرتبهای مانند گیاه شوید است. گلهایش ریز چتری به رنگ سفید است که بر سر شاخههای بوتهی گیاه میروید. ساقهای گیاه به ارتفاع پنجاه تا هفتاد سانتیمتر است. میوههایش دراز و باریک و به طول دو میلیمتر و به عرض یک میلیمتر است. معطر و تند است. رنگ میوه بستگی به محل رویش گیاه دارد و معمولا سیاه، قهوهای مایل به سیاه بور یا قهوهای بور است. گیاه زیره در اکثر مناطق ایران میروید ولی هر کدام اندازه و رنگ متفاوتی دارند. هر کدام درشتتر با رنگهای متفاوت است. معروفترین زیرهی ایران زیرهی کرمان است. زیرهی کرمان رنگی سیاه دارد و بسیار معطر است. این گیاه خوشبو در کوههای لالهزار، جوپار و بافت دیده میشود. زیرهی کرمان در هزار جبال بارز کرمان میروید. فصل برداشت آن در اواسط اردیبهشت است. زیره بیشتر در پخت برنج کاربرد دارد یا آن را با سایر ادویهها ترکیب میکنند یا در داروسازی سنتی ایران مصرف میشود. بعد از زیرهی کرمان زیرهی خراسان مرغوب است. نوع دیگر زیرهی افغانستان است با رنگ قهوهای بور و عطری مطبوع که اندکی درشتتر از زیرهی محلی کرمان است.
زیره سیاه طبیعت گرم و خشک دارد.
قسمت مورد استفاده: دانه
دل درد کودک و نوزاد :
نوزاد : برای درد دل نوزادی که از شیر مادر تغذیه می شود لازم است که مقداری زیره را دم کرده و مادر نوزاد میل کند و مقداری از دم کرده ی زیره را بعد از خنک شدن با عسل شیرین کرده و بعد از هربار شیر به نوزاد یک قاشق چایخوری بدهید
کودک : مقداری دم کرده زیره را با عسل شیرین کرده و نیم فنجان به کودک بدهید
رفع مشکلات تنفسی : متاسفانه شاهد این هستیم که برخی از مشکلات تفسی مربوط به مشکلات گوارشی می شود که می توان با مصرف حداقل هفته ای دو باراز زیره سیاه چه به صورت دم کرده و چه به صورت های مختلف هراه با غذا این مشکلات را کمتر و حتی آنها را حل کرد
کوچک کنندهی شکم: یک قاشق چایخوری زیره را با یک لیوان آب جوش پانزده دقیقه دم کنید و بعد از هر غذا بنوشید.
عفونت روده و معده: به مدت ده روز، بعد از هر وعدهی غذا زیره را دم کنید و به جای چای میل کنید.
تأخیر در قاعدگی: یک قاشق مرباخوری زیره و یک قاشق تخم شوید را با یک لیوان آب جوش ده دقیقه دم کنید و بعد آن را بنوشید.
ازدیاد شیر مادر: دمکردهی 5 گرم زیره را بعد از غذا بنوشید.
نغخ معده: یک قاشق چایخوری زیره را با دو فنجان آب جوش در قوری دم کنید و بعد از غذا بنوشید.
تشنج: یک قاشق چایخوری زیره را با دو فنجان آب جوش در قوری دم کنید و بعد از غذا با کمی عسل شیرین کنید و جرعه جرعه بنوشید.
درد در ناحیهی رحم: ده گرم زیره را با یک لیتر آب به مدت یک دقیقه بجوشانید و نیم ساعت آن را دم کنید و بعد از صاف کردن در آن بنشینید. چند روزی مرتب تکرار شود.
خاک خوردن: اگر تمایل به کندن خاک یا خوردن گچ یا مهر نماز دارید یک قاشق سوپخوری زیره را پودر کنید و آن را با اندکی عسل خمیر کنید و از آن قرص بسازید. در وقتهای هوس یک حب آن را میل کنید. برای بچههای زیر دو سال به اندازهی یک دانه عدس بعد از هر غذا میل شود.
نکتهها:
- مصرف زیاد زیره برای اشخاص گرم مزاج ضرر دارد و همچنین برای کلیه و ریه خوب نیست. مصلح آن خوردن آب هندوانه و خیار سبز رندهشده است.
- برای اهلیکردن کبوتران و ماندگار کردن آنها در محل میتوانید زیره به آنها بخورانید. اگر لانه دارند و به طور دائم در لانه نمیمانند کمی زیره در لانهی آنها بریزید.