تبیان، دستیار زندگی

 ...خصوص حق زبان مطالب مفید وخواندنی مانند : زبان بزرگترین نعمت انسان، زبان مهمترین عامل دخول بهشت و دوزخ وآفات زبان را آورده است امام سجاد ع از جمله آفات زبان را : دشنام وناسزا گفتن ، شوخی ومزاح بیجا ، مسخره واستهزاء ، آشکار کردن اسرار ، وعده دروغ ، بیش از اندازه سخن گفتن و سخن بی فایده گفتن دانسته اند .
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ

درعنوان بعدی حقوق زیردستان مطرح شده است دراین قسمت ، حق مردم ، حق شاگرد ، حق همسر و حق برده آمده است در باره حق همسر دراین بخش از کتاب می خوانیم : حقوق قانونی ، نفقه زن بر شوهر است که عبارت است از غذا ومسکن ولباس ،  ودر مقابل ، زن باید مطیع و فرمانبردار شوهر باشد  از امام سجاد نقل شده که فرمودند : خشنودترین شما در پیشگاه خداوند کسی است که به زندگی همسر وسعت بیشتری بخشد  

یار مهربان 107

نویسنده: سید کبیرحسینی

تهیه: آقای مقدس زاده

پخش: اسفند 1389

بنام خدای خوب ومهربان!سلام یاران برنامه ودوستان کتاب خوان! سلام به شما که با دوستی خاموش و پند دان ونکته سنجی چون کتاب رابطه صمیمانه دارید و با گلگشت در باغستان آن ، از میوه های دانش آن استفاده های فراوان می برید و به معلومات خود می افزایید وبه دیگران هم نثار می کنید در خدمت شما خوبان هستیم با کتاب یار مهربانی دیگر

موزیک

بله دوستان!

نام کتاب امروز حقوق از دیدگاه امام سجاد علی بن الحسین زین العابدین علیه السلام است دراین کتاب آقای قدرت الله مشایخی رساله حقوق امام سجاد را شرح داده است این کتاب در 592 صفحه  یک مقدمه و عناوین مختلف تدوین شده و به همت انتشارات انصاریان به چاپ رسیده است چاپ سوم این کتاب در سال 1385 به انجام رسیده است
موزیک

دوستان گرامی!

در مقدمه کتاب عنوانهایی مانند : مفهوم حق ، فرق حق وملک ، انواع وتقسیمات حق ، حقوق از دیدگاه امام سجاد و انسان ومسئولیت  آمده است دراین قسمت از کتاب درباره مسئولیت می خوانیم : مسئولیت انسان ، از خودش آغاز می شود ودوقسم مسئولیت دارد: مسئولیت فردی و اجتماعی . در مسئولیت فردی قرآن می فرماید : هر نفسی در گرو آنچه کسب کرده ، می باشد و باز می فرماید : هرزن و مردی که کاری نیکو انجام دهد اگر ایمان آورده باشد زندگی خوش و پاکیزه ای بدو خواهیم داد وپاداشی بهتر از کردارشان عطا خواهیم کرد ودر مسئولیت های اجتماعی ، قرآن می فرماید : به سبب اعمال مردم ، فساد در خشکی ودر دریا آشکار شد تا به آنان جزای بعضی از کارهایشان را بچشاند ، باشد که باز گردند
موزیک

دوستان ارجمند!
 در عنوان اول حق خداوند آمده است  از جمله این حقوق : پرستش وعبادت خدا ذکر شده است  در عنوان دوم به حق نفس پرداخته شده است دراین قسمت از کتاب انواع و اقسام نفس و حقوق هریک بیان گردیده است عنوان سوم به حقوق اعضای بدن اختصاص یافته  ودر آن حق زبان ، حق گوش ، حق چشم ، حق پا، حق دست و حق شکم بیان شده است در خصوص حق زبان مطالب مفید وخواندنی مانند : زبان بزرگترین نعمت انسان، زبان مهمترین عامل دخول بهشت و دوزخ وآفات زبان را آورده است امام سجاد ع از جمله آفات زبان را : دشنام وناسزا گفتن ، شوخی ومزاح بیجا ، مسخره واستهزاء ، آشکار کردن اسرار ، وعده دروغ ، بیش از اندازه سخن گفتن و سخن بی فایده گفتن دانسته اند  
موزیک

همراهان گرامی!
عنوان بعدی به حقوق افعال عبادی اختصاص داده شده است . حق نماز، حق روزه ، حق حج ، حق صدقه و حق قربانی دراین قسمت از کتاب آورده شده است  درعنوان پنجم به حقوق پیشوایان پرداخته شده و حق حاکم و حق استاد دراین بخش آورده شده است  درعنوان بعدی حقوق زیردستان مطرح شده است دراین قسمت ، حق مردم ، حق شاگرد ، حق همسر و حق برده آمده است در باره حق همسر دراین بخش از کتاب می خوانیم : حقوق قانونی ، نفقه زن بر شوهر است که عبارت است از غذا ومسکن ولباس ،  ودر مقابل ، زن باید مطیع و فرمانبردار شوهر باشد  از امام سجاد نقل شده که فرمودند : خشنودترین شما در پیشگاه خداوند کسی است که به زندگی همسر وسعت بیشتری بخشد
موزیک

دوستان کتابخوان!
حقوق خویشاوندان در عنوان هفتم مطرح شده است که حق مادر ، حق پدر ، حق فرزند و حق برادر دراین قسمت آمده است در خصوص حق فرزند آمده :  حق فرزند بر پدر آن است که نام نیکو برای او انتخاب کند وبه آداب نیکوی اسلامی او را ادب نماید و به او قرآن کریم را تعلیم نماید

و در عنوان بعدی حقوق عمومی را مطرح نموده است دراین قسمت هم حق احسان کننده ، حق مؤذن ، حق امام جماعت ، حق همنشین ، حق همسایه ، حق همراه ، حق شریک ، حق مال ، حق طلبکار ، حق مشورت کننده ، حق نصیحت کننده ، حق بزرگ ، حق کوچک ، حق همکیشان ،و حق اهل کتاب آورده شده است دراین بخش از کتاب در باره حقوق همسایه می خوانیم : امام صادق فرمود : کسی که موجب آزارو اذیت همسایه گردد درپیشگاه خداوند  ملعون  ومطرود شناخته شده است در مقابل ، خشنودی همسایه موجب آمرزش گناهان است  
موزیک

خوب یاران مهربان و دوستان همراه!
امیدواریم کتاب حقوق از دیدگاه امام سجاد علی بن الحسین زین العابدین علیه السلام را تهیه واز آن کمال استفاده را ببرید
تا معرفی یارمهربان دیگر بدرود وخدا نگهدارتان باد

سلام  دوستان !
در حدیث امروز امام علی علیه السلام دستور العملهایی ر ابرای نزدیكی بیشتر مؤمنین و بر قرارشدن پیوندهای قویتر عاطفی میان آنان و زیاد شدن مهر ومحبت در بین آنها بیان می فرمایند . ازجمله این دستور العملها دست دادن هنگام برخورد با یكدیگر است . دستور دیگر دراین زمینه ملاقات نمودن با برادران ایمانی با لب خندان و گشادگی وجه است . مسلما ، دست دادن و یا مصافحه با لبانی خندان و روی باز موجب نزدیكی دلها شده و باعث زیاد شدن مهر ومحبت میان افراد می شود . علی علیه السلام نتیجه اینگونه برخورد را آمرزش گناهان هنگام جدایی می دانند .
بله دوستان گرامی !
بسیاری از دستورات ونكته هایی كه در شریعت مقدس اسلام آمده است در نگاه اول ممكن است زیاد جلب توجه نكند اما با نگاهی دقیق و دید ظریف وعلمی و اندیشه در خصوص نتایج و ثمرات گرانبهای آن ، می بینیم نكات و دستورات سنجیده و كارسازی در بهبود زندگی فردی و اجتماعی انسانهاست كه از جمله این دستورالت ، دست دادن و مصافحه كردن هنگام برخورد همراه با گشاده رویی ولبخند است كه تأثیرات قابل توجهی در ایجاد مهر ومحبت میان افراد داشته و آنها را به هم نزدیكتر ونزدیكتر می سازد

وَ سُئِلَ [علیه السلام] عَنِ الْإِیمَانِ فَقَالَ الْإِیمَانُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى الصَّبْرِ وَ الْیَقِینِ وَ الْعَدْلِ وَ الْجِهَادِ وَ الصَّبْرُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الشَّوْقِ وَ الشَّفَقِ وَ الزُّهْدِ وَ التَّرَقُّبِ فَمَنِ اشْتَاقَ إِلَى الْجَنَّةِ سَلَا عَنِ الشَّهَوَاتِ وَ مَنْ أَشْفَقَ مِنَ النَّارِ اجْتَنَبَ الْمُحَرَّمَاتِ وَ مَنْ زَهِدَ فِى الدُّنْیَا اسْتَهَانَ بِالْمُصِیبَاتِ وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سَارَعَ إِلَى الْخَیْرَاتِ وَ الْیَقِینُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى تَبْصِرَةِ الْفِطْنَةِ وَ تَأَوُّلِ الْحِكْمَةِ وَ مَوْعِظَةِ الْعِبْرَةِ وَ سُنَّةِ الْأَوَّلِینَ فَمَنْ تَبَصَّرَ فِى الْفِطْنَةِ تَبَیَّنَتْ لَهُ الْحِكْمَةُ وَ مَنْ تَبَیَّنَتْ لَهُ الْحِكْمَةُ عَرَفَ الْعِبْرَةَ وَ مَنْ عَرَفَ الْعِبْرَةَ فَكَأَنَّمَا كَانَ فِى الْأَوَّلِینَ وَ الْعَدْلُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى غَائِصِ الْفَهْمِ وَ غَوْرِ الْعِلْمِ وَ زُهْرَةِ الْحُكْمِ وَ رَسَاخَةِ الْحِلْمِ فَمَنْ فَهِمَ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ وَ مَنْ عَلِمَ غَوْرَ الْعِلْمِ صَدَرَ عَنْ شَرَائِعِ الْحُكْمِ وَ مَنْ حَلُمَ لَمْ یُفَرِّطْ فِى أَمْرِهِ وَ عَاشَ فِى النَّاسِ حَمِیداً وَ الْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى الْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّهْیِ عَنِ الْمُنْكَرِ وَ الصِّدْقِ فِى الْمَوَاطِنِ وَ شَنَآنِ الْفَاسِقِینَ فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ الْمُؤْمِنِینَ وَ مَنْ نَهَى عَنِ الْمُنْكَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ الْكَافِرِینَ وَ مَنْ صَدَقَ فِى الْمَوَاطِنِ قَضَى مَا عَلَیْهِ وَ مَنْ شَنِئَ الْفَاسِقِینَ وَ غَضِبَ لِلَّهِ غَضِبَ اللَّهُ لَهُ وَ أَرْضَاهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ الْكُفْرُ عَلَى أَرْبَعِ دَعَائِمَ عَلَى التَّعَمُّقِ وَ التَّنَازُعِ وَ الزَّیْغِ وَ الشِّقَاقِ فَمَنْ تَعَمَّقَ لَمْ یُنِبْ إِلَى الْحَقِّ وَ مَنْ كَثُرَ نِزَاعُهُ بِالْجَهْلِ دَامَ عَمَاهُ عَنِ الْحَقِّ وَ مَنْ زَاغَ سَاءَتْ عِنْدَهُ الْحَسَنَةُ وَ حَسُنَتْ عِنْدَهُ السَّیِّئَةُ وَ سَكِرَ سُكْرَ الضَّلَالَةِ وَ مَنْ شَاقَّ وَعُرَتْ عَلَیْهِ طُرُقُهُ وَ أَعْضَلَ عَلَیْهِ أَمْرُهُ وَ ضَاقَ عَلَیْهِ مَخْرَجُهُ وَ الشَّكُّ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى التَّمَارِى وَ الْهَوْلِ وَ التَّرَدُّدِ وَ الِاسْتِسْلَامِ
فَمَنْ جَعَلَ الْمِرَاءَ دَیْدَناً لَمْ یُصْبِحْ لَیْلُهُ وَ مَنْ هَالَهُ مَا بَیْنَ یَدَیْهِ نَكَصَ عَلَى عَقِبَیْهِ وَ مَنْ تَرَدَّدَ فِى الرَّیْبِ وَطِئَتْهُ سَنَابِكُ الشَّیَاطِینِ وَ مَنِ اسْتَسْلَمَ لِهَلَكَةِ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ هَلَكَ فِیهِمَا
قال الرضى و بعد هذا كلام تركنا ذكره خوف الإطالة و الخروج عن الغرض المقصود فى هذا الكتاب.

و درود خدا بر او ، فرمود : (از ایمان پرسیدند ، جواب داد)
1ـ شناخت پایه هاى ایمان : ایمان بر چهار پایه استوار است : صبر ، یقین ، عدل و جهاد . صبر نیز بر چهار پایه قرار دارد . شوق ، هراس ، زهد و انتظار. آن كس كه اشتیاق بهشت دارد ، شهوت هایش كاستى گیرد ، و آن كس كه از آتش جهنّم مى ترسد ، از حرام دورى مى گزیند ، و آن كس كه در دنیا زهد مى ورزد ، مصیبت را ساده پندارد ، و آن كس كه مرگ را انتظار مى كشد در نیكى ها شتاب مى كند . یقین نیز بر چهار پایه استوار است : بینش زیركانه ، دریافت حكیمانة واقعیت ها ، پند گرفتن از حوادث روزگار ، و پیمودن راه درست پیشینیان . پس آن كس كه هوشمندانه به واقعیت ها نگریست ، حكمت را آشكارا بیند ، و آن كه حكمت را آشكارا دید ، عبرت آموزى را شناسد ، و آن كه عبرت آموزى شناخت گویا چنان است كه با گذشتگان مى زیسته است . و عدل نیز بر چهار پایه بر قرار است : فكرى ژرف اندیش ، دانشى عمیق و به حقیقت رسیده ، نیكو داورى كردن و استوار بودن در شكیبایى . پس كسى كه درست اندیشد به ژرفاى دانش رسید و آن كس كه به حقیقت دانش رسید ، از چشمة زلال شریعت نوشید ، پس كسى كه شكیبا شد در كارش زیاده روى نكرده با نیكنامى در میان مردم زندگى خواهد كرد . و جهاد نیز بر چهار پایه استوار است : امر به معروف ، نهى از منكر ، راستگویى در هر حال ، و دشمنى با فاسقان . پس هر كس به معروف امر كرد ، پشتوانه نیرومند مؤمنان است ، و آن كس كه از زشتى ها نهى كرد ، بینى منافقان را به خاك مالید ، و آن كس كه در میدان نبرد صادقانه پایدارى كند حقّى را كه بر گردن او بوده ادا كرده است ، و كسى كه با فاسقان دشمنى كند و براى خدا خشم گیرد ، خدا هم براى او خشم آورد ، و روز قیامت او را خشنود سازد .
2ـ شناخت اقسام كفر و تردید : و كفر بر چهار ستون پایدار است : كنجكاوى دروغین.(7) ستیزه جویى و جُدُل ، انحراف از حق و دشمنى كردن . پس آن كس كه دنبال توهم و كنجكاوى دروغین رفت به حق نرسید . (8) و آن كس كه به ستیزه جویى و نزاع پرداخت از دیدن حق نابینا شد ، و آن كس كه از راه حق منحرف گردید ، نیكویى را زش ، و زشتى را نیكویى پنداشت و سر مست گمراهى ها گشت ، و آن كس كه دشمنى ورزید پیمودن راه حق بر او دشوار و كارش سخت ، و نجات او از مشكلات دشوار است . و شك چهار بخش دارد : جدال در گفتار ، ترسیدن ، دو دل بودن ، و تسلیم حوادث روزگار شدن . پس آن كس كه جدال و نزاع را عادت خود قرار داد از تاریكى شُبهات بیرون نخواهد آمد و آن كس كه از هر چیزى ترسید همواره در حال عقب نشینى است ، و آن كس كه در تردید و دودلى باشد زیر پاى شیطان كوبیده خواهد شد ، و آن كس كه تسلیم حوادث گردد و به تباهى دنیا و آخرت گردن نهد ، و هر دو جهان را از كف خواهد داد .(سخن امام طولانى است چون در این فصل ، حكمت هاى كوتاه را جمع آورى مى كنم از آوردن دنباله سخن خوددارى كردم ).

سوالی شد از آن مهر درخشان

که بدهد شرحی اندر وصف ایمان

به پاسخ گفت ایمان استوار است

به چار استن وز آنها برقرار است

اول صبر است و دوم هم یقین است

به سوم عدل با مردان دین است

چهارم بهر حق جنگ و ستیز است

دژ دین محکم از این چهار چیز است

و لیک این چار چیز و اصل محکم

به دیگر چارشان بیخ است محکم

ستاده صبر روی چارپایه

صبوری را از آن چار است مایه

اول شوق و دوم خوف ز یزدان

بسوم زهد ورزیدن به دوران

چهارم انتظار مرگ بردن

که خواهد شهوتت از یاد بردن

به جنت هر کسی گردید مشتاق

هوا را و هوس را بشکند طاق

ز خواهشها درونش صاف و پاک است

همی از دوزخ اندر بیم و باک است

هر آن چیز حرام از آن بدور است

مر او را زهد در دنیا ضرور است

بلا هر چند آید ناگهانی

فزاید زاهد اندر سخت جانی

ز فر زهد و خوف و شوق مطلق

شود در انتظار قاصد حق

که کی دوران اندوهش سرآید

همای جانش از جسمش برآید

ز هم تار بدن را بگسلاند

فراز قصر دولت پر فشاند

یقین هم منقسم بر چار قسم است

چنین آن چار را رسم است و اسم است

نخستین دیدن اندر آفرینش

ز روی رای و عقل و هوش و بینش

ز هم هر پرده‏ای را بر دریدن

خدا را هر کجا بی پرده دیدن

به دوم آشنا گشتن به حکمت

مر آن تاویل کردن بر شریعت

شناسایی از آن رمز و دقایق

شدن نزدیک با علم و حقایق

به حکمت گر چه مردانی ز یونان

شده نزدیک‏تر برهان قرآن

چنان حکمت بدان سودی ندارد

حکیم آن به که آن از کف گذارد

بود آن حکمتی نیکو که روشن

دلت با شرع سازد همچو گلشن

مبانیش مطابق با احادیث

بود از انبیا بر ما مواریث

بیفزاید یه علم و بر یقینت

دهد سودی برای روز دینت

لذا این گوهر شهوار را سفت

ادیب شهر کرمان این چنین گفت

حکیم عقل کز یونان زمین است

اگر چه بر همه بالانشین است

به هر جا شرع بر مسند نشیند

کسش جز در برون در نبیند

به سوم از عبر بگرفتن پند

بگوش جان نمودن پندها بند

به چهارم پیروی پیشینیان را

شدن تابع ره پیغمبران را

یقین هم خود بدین چار است مربوط

مر آن را دار اندر سینه مضبوط

ز روی هوش هر کس گشت بینا

شود حکمت برای او هویدا

چو حکمت گشت روشن از برایش

شناسد جای پند و آزمایش

در آن بشناختن تا حکمت اندوخت

ز عبرت در درون نوری برافروخت

چنین مردی تو گویی هم‏نشین است

رسل را و بر او حاصل یقین است

سوم زان چار که ایمان است محکم

بدان عدل است و باشد چار آنهم

شدن در بحر فهم اول شناور

ز دانش گرد کردن در و گوهر

فرو دوم بقعر علم کشتن

به سینه تخم دین و شرع کشتن

به سوم همچو خورشید درخشان

نمودن حکم حق نیکو نمایان

چهارم ثبت حلم و بردباری

در آن ره کردن از جان پافشاری

پس آن کو راند از دل هر عرض را

نکو دانست مقصود و غرض را

بقعر بحر علم آن کس رسیده

هزاران جام از حکمت چشیده

ز حکمت علم گردیدش ضروری

بکار خود نورزد او قصوری

قرین گردد به علم و کامرانی

کند با خلق نیکو زندگانی

چهارم پایه از ایمان جهاد است

جهاد از چار پایه در سداد است

یکی زین چار هست امر به معروف

دوم نهی ز منکر هست موصوف

سوم صدق و درستی در مواقع

شدن از زشتکاری خلق مانع

چهارم بغض فساق است و فجار

فشردن پی به آنان بهر پیکار

پس آن کو کز صلاح و نیکخویی

کند امر به معروف از نکویی

قوی کرده است پشت مومنین را

پریشان کرده جمع مشرکین را

ز زشتیها چو او باشد جلوگیر

سر فساق از او باشد سرازیر

منافق را به خاک از وی دماغ است

جهان روشن از او چون صحن باغ است

بجا صدق و درستی هر که آورد

حقوق خالق خود را ادا کرد

چو او فساق را دشمن بدارد

برای حق ز زشتی خشم آرد

چو بیند خلق را در بند عصیان

ز دین گردد دلش چون دیگ جوشان

شود اندر غضب بهر خداوند

خدا در بند هم زو دشمن افکند

عدویش را به دوزخ می‏کشاند

به قصر جنت او را می‏نشاند

به صبر و بر یقین و عدل و پیکار

بدان ایمان بود مبناش ستوار

یکی زین چار پایه گر بلرزد

مقرنس طاق ایمان هم بلغزد 

بنای کفر و کین هم برقرار است

از این چار و بدانها پایدار است

بکار حق نخستین کنجکاوی

شقاوت را شدن منشا و حاوی

نمودن دومین ساز جدل ساز

نزاع و زیغ را گردیدن انباز

ز حق و از حقیقت رخ نهفتن

تبرک مردی و انصاف گفتن

به تیه گمرهی یکسر شدن گم

بحق بودن مخالف قسم چارم

بکار حق هر آنکس غور و دقت

کند دور است از حق و حقیقت

ز دوری ز حق با حق ستیزد

به پاهای جدل بر پای خیزد

چنین کس یار نادانی و کوریست

قرین با شرک و کین از دین بدوریست

ز دین و حق هر آنکس رخ بتابد

نکو را زشت و زشتی نیک یابد

به تیه گمرهی گردید سرمست

در آن مستی دل و دین داده از دست

در این حالت شود با حق مخالف

به سختیها و دشواری مصادف

ز شک و ریب دوری سخت باید

به دل ریب و شک از این چار زاید

یکم ساز جدل را ساز کردن

دوم با ترس خویش انباز کردن

سوم با ظن و با تردید بودن

بدل از بدگمانی در گشودن

ز کف چارم یقین را رشته هشتن

به هر حرفی ز شک تسلیم گشتن

چو این چار امر باشد سخت و مبهم

سزد آن را برایت شرح بدهم

چو انوار یقین از قلب شد حک

درون شد از گنه پر ریب و پر شک

به حق باشد همی در شک و تردید

نخواهد حرف حق گوشش نیوشید

روان همواره در راه ظلال است

به حق اندر نزاع و در جدال است

دلش گاه سخن چون هست مرعوب

بود نزد حریفش خوار و مغلوب

لذا گر در نزاعش داب و دیدن

بود کارش همی اندوه خوردن

نباشد شام او را صبحگاهی

به شادی از غم او را نیست راهی

رهائی را بود در بر رخش سد

همی از کار و کردارش بترسد

درونش پر ز ظن و شک و از ریب

ندارد خوش یقین بر عالم غیب

به تردید و به وهم و شک گرفتار

قدم با شبهه بگذارد بهر کار

چنین کس غرق دریای ملال است

بزیر سم دیوان پایمال است

چو بر دنیا و عقبا شبهه‏ناک است

بدنیا و به عقبا در هلاک است

زده در هر دو جا ز آسودگی تن

فکنده بند بدبختی بگردن


نه ج البلاغه منظوم انصاری