مشاهده مطالب کاربر

تعداد مطالب : 42209

تعداد نظرات : 4513

زمان آخرین مطلب : 4139روز قبل

اخلاق

در این نوشتار به برخی راههای برکت در رزق بررسی می شود البته این موارد بایستی بیشتر مورد دقت قرار گرفته و مستنداتش استخراج شود، این موراد عبارتند از:
1. حسن نیت
2. صله رحم
3. دائم الوضو بودن
4. گفتار حق
5. قسم نخوردن
6. استغفار
7. حسن خلق
8. ترک حرص و شکر نعمتها
در قرآن هم آیه ای با این مضمون داریم که اگر شکر کنید برشما می افزایم
9. جمع بین دو نماز و تعقیب خواندن
10. حضور در مسجد قبل از نماز
11. نماز جماعت
12. خشوع در نماز
13. حسن جوار تا چهل خانه از چهار طرف
14 ناخن گرفتن در روز پنج شنبه
البته در روایات روز جمعه هم آمده است
15. موها را شانه زدن
منبع:بروشورها

سه شنبه 6/10/1390 - 15:14

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

دانستنی های علمی

اسرافیل کیست و وظایفش چیست؟

اسرافیل، نام فرشته ای از ملائکه مقرب که بیشترین شهرت او به دمیدن در صور به هنگام برپایی قیامت است. نام او را به صورت «اسرافین»، «سرافیل» و «سرافین» هم نوشته اند. برخی هم با قرار دادن نام اسرافیل در کنار جبرئیل و میکائیل، این نام را ترکیبی با ریشه عبرانی، مرکب از اسراف یا سراف به معنی «بنده» و ایل به معنی «خداوند» دانسته اند. طبق روایاتی از پیغمبر اکرم (ص) و امام سجاد (ع)، از نام اسرافیل به «عبدالله» تعبیر شده است و از دیگر نامها و القاب اسرافیل می توان به عبدالرحمان، عبدالخالق و ابوالمناقح اشاره کرد.
از حیث ریشه شخصیت، از اسرافیل به طور مستقیم در قرآن کریم یادی نشده است و سخن از این فرشته، تنها در روایات دیده می شود. یکی از سرچشمه های اساسی در این باره، روایتی نقل شده از زبان عایشه درباره دعای پیامبر (ص) پیش یا پس از نماز است که به دو گونه متفاوت ضبط شده است: در گونه نخست که روایت عکرمه بن عمار با دو واسطه از عایشه است، چنین آمده که پیامبر (ص) در افتتاح نماز شب، همواره دعایی را می خواند که سرآغاز آن عبارت «اللهم رب جبرائیل و میکائیل و اسرافیل...» بوده است. در گونه دوم که روایت جسره از عایشه است، در پاسخ سؤال یک زن یهودی درباره عذاب قبر، چنین آمده است که پیامبر (ص) در سالهای پایانی از عمر خود، پس از انجام هر نماز بر ذکر «رب جبرئیل و میکائیل و اسرافیل» مداومت داشته، پس از این عبارات از آتش جهنم و عذاب قبر استعاذه می کرد.

اوصاف اسرافیل

در روایات، اغلب اسرافیل فرشته ای با چهار بال و گاهی بیشتر، با پیکری بسیار بزرگ وصف شده است که پاهایش در قعر زمین هفتم جای گرفته، و عرش برشانه اش قرار دارد. در کنار این عظمت، در روایات به این نکته اشاره شده که اسرافیل همواره در برابر بزرگی خداوند، خود را بسیار حقیر می داند و از جلال او، خود را با بالی از بالهایش می پوشاند؛ تا آنجا که اسرافیل به عنوان اسوه «حیاء اجلال» مطرح شده است. همچنین در اخبار آمده است که اسرافیل ناچیزی عظمت خود را در مقابل عظمت خداوند، به حق دریافت و اولین کس بود که ذکر «سبحان ربی الاعلی و بحمده» را بر زبان آورد. طبق بعضی از روایات نامشهور، خداوند انسان را در چهره، مانند اسرافیل آفریده است. برخی از پیشینیان هم معتقد بودند که اسرافیل، آوازی بسیار خوشی دارد. اوزاعی، عالم نامدار شام، شنیده بود که زیبایی آواز تسبیح اسرافیل، اهل آسمان را از عبادت بازداشته و به گوش سپردن به تسبیح او واداشته است. همچنین در روایات، او را مؤذن اهل آسمان نامیده اند.

ملکه مقرب

به هنگام سخن از ملائکه مقرب، نام اسرافیل به عنوان فرشته سوم می آید؛ چه آن زمان که نام او در کنار جبرئیل و میکائیل به عنوان فرشته برگزیده برده شده، و چه آن وقتی که با یادکردی از ملک الموت عزرائیل، از فرشته سخن آمده است.
اگرچه در مقام شهرت، جبرئیل اولین و میکائیل دومین فرشته صاحب نام نزد مسلمانان هستند، اما گاهی در برخی روایات، اسرافیل بلندپایه تر از آن دو دانسته شده است. از جمله این روایات، سخنانی به نقل از تابعین چون حسن بصری و وهب بن منبه، به نقل از پیامبر (ص) است که در آنها اسرافیل نزدیکترین فرشته به بارگاه الهی معرفی شده است. برای نمونه در روایتی جبرئیل را، در قرب، هم پای اسرافیل آورده اند. همچنین در حدیثی نبوی، جبرئیل و میکائیل یاران دست راست و چپ اسرافیل شمرده شده اند و گاه سخن از آن است که اسرافیل در مواردی میان آن دو داوری کرده است.
در تبیین مقام قرب اسرافیل به خداوند، چنین آمده است که او مقرب عرش خداوند و گمارده او بر «لوح محفوظ» است و هرگاه که خداوند را اراده بر امری قرار گیرد، با واسطه لوح محفوظ، اسرافیل از آن فرمان آگاه می شود. در تفسیر قمی در ذیل آیه «بل هو قران مجید فی لوح محفوظ» (بروج/21و22) آمده که: لوح محفوظ دو طرف دارد، یک طرفش بر سمت راست عرش بر پیشانی اسرافیل است که هروقت خدای تعالی سخن از وحی می کند، لوح به پیشانی اسرافیل می زند، و اسرافیل در لوح نظر می کند و آنچه را در لوح می بیند به جبرئیل وحی می کند.
به هر صورت، جایگاه اسرافیل به عنوان انتقال دهنده اوامر الهی از لوح محفوظ به دیگر کارگزاران، گاهی او را به عنوان «امین خداوند بین خود و خلق» و «سفیر اعلی» خوانده اند که پیام خداوند را به دیگر بندگان، از ملائکه و انبیا می رساند. از همین رو در روایات از میانجی گری اسرافیل در رساندن وحی سخن آمده است؛ انتقال وحی از خداوند به اسرافیل با واسطه لوح، با واسطه لوح از قلم، یا با واسطه فرشته ای از «روحانیین» و همچنین انتقال آن از اسرافیل به جبرئیل بدون واسطه یا با میانجی گری میکائیل. همین منزلت اسرافیل در قرب به خداوند، گاهی او را به عنوان «حاجب» خداوند معرفی کرده است.

صور اسرافیل

به هنگام بیان وظیفه، هر یک از فرشتگان چهارگانه، بنابر آنچه نزد مسلمانان شهرت دارد، جبرئیل آورنده وحی، میکائیل موکل رزق و باران، اسرافیل دمنده در صور و عزرائیل فرشته مرگ است. در قرآن کریم، بدون یادی از نام این «دمنده»، از دمیدن در صور هنگام به سرآمدن زندگی آفریدگان و بر پا شدن قیامت، خبر داده شده است. در یک مورد (زمر/8) در کنار دمیدن اول در صور که پایان بخش جهان نخستین است، از دمیدن دیگری در صور یاد شده که موجب زنده شدن و برخاستن مردگان است. در بعضی از احادیث نبوی، از این دمنده با عنوان «صاحب الصور» یا «صاحب القرن» (قرن: بوقی از شاخ یاد شده) و بعضا بر تطبیق آن با اسرافیل تأکید شده است. تفصیل جریان دمیدن در صور و برپایی قیامت، در روایات وارد شده و یکی از بلندترین روایات در این مورد، نقل اسماعیل بن رافع، قصاص مدینه از ابوهریره و او از پیغمبر اسلام(ص) است. در بعضی از روایات آمده است که در زمان امر خداوند به نفخ در صور، اسرافیل بر «صخره بیت المقدس» می ایستد و در صور می دمد، و به همین دلیل است که باب از در «قبه الصخره»، «باب اسرافیل» و «باب الصور» نام گرفته اند. در مقام مقایسه باید به روایاتی اشاره کرد که به هنگام سخن از داستان ذوالقرنین و آمدن او به سرزمین ظلمات، از دیدار او با «صاحب الصور» یاد کرده اند که در آنجا به انتظار امر خداوند بر دمیدن در صور ایستاده بود.

مرگ اسرافیل

در روایاتی که از مرگ فرشتگان چهارگانه پس از مرگ تمام مخلوقات جهان سخن می گویند، الهام گرفته از قرآن کریم، غالبا گفت و گو از آن است که ملک الموت پس از گرفتن جان فرشته دیگر، خود از سوی خداوند قبض روح می شود و این اسرافیل است که جانش پس از جبرئیل و میکائیل گرفته می شود. حتی در روایتی نقل شده که اسرافیل آخرین فرشته ای است که از سوی خداوند مرگ را درمی یابد. وقتی که زمان آن می رسد تا مردگان از نو جان بگیرند و رستاخیز برپا شود، در روایات نخست از زنده شدن اسرافیل و آنگاه جبرئیل و میکائیل سخن آمده است، چراکه اسرافیل است که به فرمان خداوند نفخه دوم را برای زنده کردن مردگان می دمد.

ارتباط با پیامبران

بر اساس پاره ای از روایات، اسرافیل اولین فرشته ای بود که فرمان خداوند را اطاعت کرد و بر آدم سجده کرد. در روایتی غیرمشهور آمده است که در جریان مؤاخات فرشته با پیامبر (ع)، اسرافیل با آدم (ع)، میکائیل با ابراهیم (ع) و جبرئیل با پیامبر اسلام (ص) پیمان برادری بستند. به روایتی، زمانی که ابراهیم خلیل (ع) در آتش افکنده شد، این اسرافیل بود که در یاری او از فرشتگان دیگر پیشی گرفت روایاتی مشابه حاکی از چنین سبقتی از سوی جبرئیل یا فرشته باران است. مأموران هلاک قوم سرکش لوط که ابتدا نزد ابراهیم (ع) میهمان شدند و سپس به نزد لوط (ع) آمده، قومش را نابود کردند، جبرئیل و میکائیل و اسرافیل بودند که در پاره ای از روایات داستان، نام فرشته چهارمی هم در کنار آنان آمده است. در داستان قوم یونس (ع) نیز چنین آمده است که پس از توبه آنان، خداوند به اسرافیل فرمود تا فرود آید و عذاب را از ایشان بازگرداند. در سده های نخست هجری، نزد عالمان عراقی چنین شهرت داشت که پیامبر اسلام (ص) در سال آغازین از رسالت خود، وحی از اسرافیل می گرفت و از آن پس بود که جبرئیل بر این امر گمارده شد.
در تفصیل مضمون آیه مربوط به امداد پیامبرص با لشکریان غیبی در سوره توبه، در روایات چنین آمده است که در جنگ بدر، اسرافیل با هزار تن از فرشتگان، در کنار لشکریان تحت فرمان جبرئیل و میکائیل به یاری پیامبر (ص) حاضر شدند. همچنین در برخی از گونه های حدیث معراج،از دیدار پیامبر (ص) با اسرافیل در آسمان هفتم یاد شده است. از طرف دیگر روایتی با این مضمون وجود دارد که به هنگام درگذشت پیامبر (ص) نخست جبرئیل، سپس میکائیل و آنگاه اسرافیل بر او نماز گزاردند. روایتی حکایت از آن دارد که به هنگام برخاستن پیامبر (ص) از خاک در روز قیامت، جبرئیل و میکائیل و اسرافیل بر مدفن آن حضرت فرود می آیند. درباره حضرت امیرالمومنین امام علی (ع) در برخی روایات چنین آمده است که او در جنگ بدر، شب هنگام برای طلب آب بیرون رفت و جبرئیل و میکائیل و اسرافیل به کمک او شتافتند؛ و در روایتی دیگر آمده که فرشتگانی در جنگ خیبر، امام علی (ع) را یاری رساندند که از آن میان اسرافیل پشت سر او بود. در روایاتی هم آمده است که در آخرالزمان، اسرافیل همراه دیگر فرشتگان به یاری سپاه مسلمانان خواهد آمد؛ و گاهی به صراحت از یاری رساندن او به حضرت صاحب الامر (عج) سخن آمده است.
منبع:قرآن کریم تفسیر المیزان تفسیر نمونه دائره‌المعارف بزرگ اسلامی معارف و معاریف لغتنامه دهخدا تفسیر منسوب به امام حسن عسکری(ع) قصص الانبیاء بحارالانوار، علامه مجلسی (سایت اعلام طهور)

سه شنبه 6/10/1390 - 15:14

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 21 ]

اخلاق

اخلاق سیاسی و قواعد فقه سیاسی

نویسنده: روح‌الله شریعتی

چكیده:

فقه و اخلاق و به تبع قواعد فقه سیاسی و اخلاقی سیاسی، از جمله علوم اخروی‌اند كه ارتباط و اشتراك مبنایی با یكدیگر داشته و در بسیاری از اهداف مشترك‌اند. در این مقاله، ضمن بیان رابطه فقه سیاسی و اخلاق سیاسی، به مبانی و اهداف مشترك این دو علم پرداخته شده و در نهایت نگاه اخلاق به قواعد فقه سیاسی مورد بررسی قرار گرفته است. فرضیه مقاله این است كه قواعد فقه سیاسی شكلی از طراحی شارع مقدس در الزامی كردن ارزش‌های اخلاقی و اصول دینی و استقرار آنها در جامعه است.
واژه‌های كلیدی: اخلاق سیاسی، فقه سیاسی، قواعد فقه سیاسی، اصول بنیادین، ارزش‌گرایی، قانون‌مندی

نگاهی كلی به اخلاق و فقه

عالمان مسلمان و به خصوص دانشمندان علم اخلاق اعتقاد دارند كه همه‌ی علوم برای نفس انسان كمال و سعادت است،‌ ولی از لحاظ شرافت و جمال و وجوب و عدم وجوب تحصیل متفاوتند. علاوه بر این در تقسیمی علوم را به دنیوی و اخروی تقسیم كرده‌اند. این تقسیم با توجه به بیشترین فایده‌ای است كه فرد از آن علم در آخرت یا دنیا می‌برد برای مثال علم اخلاق و فقه كه بیشترین فایده‌اش مربوط به آخرت است را از علوم اخروی و علم هندسه و عروض را كه بیشترین فایده‌اش به دنیای فرد مربوط است را از علوم دنیوی دانسته‌اند. در این راستا تحصیل علم الهی یا اصول دین كه شریف‌ترین علوم است واجب عینی است و در مرتبه بعد، علم اخلاق كه وسیله شناخت عوامل نجات‌دهنده(منجیات) و هلاك‌كننده(مهلكات) نفس است و سپس فقه قرار دارد و فراگیری اخلاق و بخش‌هایی از فقه نیز واجب است.[1] البته ممكن است فراگیری علوم دیگر نیز در مواقعی موجب شود كه این وجوب كفایی است. برای روشن شدن گستره بحث و جایگاه سیاست در علم اخلاق و فقه، به بیان تقسیمات مطرح شده در این دو علم می‌پردازیم. در اخلاق، مباحث اخلاقی به یك اعتبار به دو بخش اخلاق فردی و جمعی تقسیم می‌شود، در اخلاق فردی، توصیه‌ها و بایدها و نبایدهایی در جهت كسب فضایل و طرد رذایل اخلاقی با هدف اصلاح فرد صادر می‌شود، در این قسم، ارتباط فرد با دیگران و جامعه كمتر مدنظر است و به همین دلیل مباحث اخلاق سیاسی ارتباط چندانی با این بخش ندارد.
در اخلاق جمعی، مباحثی از قبیل ارتباط فرد با دیگران(به عنوان افراد جامعه)، ارتباط با حاكمان و كارگزاران نظام، ارتباط فرد به عنوان حاكم یا كارگزار با دیگران و ارتباط حاكم با دیگر كارگزاران و مجموعه‌ی نظام مورد بحث قرار می‌گیرد؛ به عبارت دیگر، بحث درباره ارتباط متقابل مردم و حاكمان است و توصیه‌هایی كه به فرد به عنوان حاكم یا رعیت می‌شود موضوع اخلاق سیاسی است. اخلاق سیاسی گستره‌ی وسیعی در عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی،‌ نظامی، قضایی و... را شامل می‌شود و علم اخلاق در این عرصه، در پی اصلاح روابط افراد و در نهایت اصلاح جامعه است. در این قسم از اخلاق نیز اصول و ارزش‌هایی عام یا خاص مدنظر شارع مقدس است و توصیه‌هایی اخلاقی وارد شده در این زمینه همه در جهت استقرار آن ارزش‌ها در جامعه می‌باشد؛ برای مثال اصولی همانند عدالت و انصاف، مساوات و عدم تبعیض، رجحان اعانه به خیر و حرمت اعانه به ظالم را می‌توان از جمله اصولی ارزشی برای اصلاح جامعه تلقی كرد. در فقه نیز تقسیمات مختلف از حیث‌های متعدد انجام شده است. از جمله تقسیمات،‌ تقسیم مباحث فقه به فقه فردی و فقه جمعی است در فقه فردی، ابوابی مانند طهارت و صلات هست و در فقه جمعی مباحثی چون امر به معروف و نهی از منكر،‌ حدود و قضا مورد بحث قرار می‌گیرد. مباحث فقه جمعی در عرصه‌های مختلف اقتصادی، اجتماعی، قضایی، سیاسی و... قابل كاوش و بررسی است. قواعد فقهی نیز همچون فقه دارای تقسیمات فوق است. علاوه بر اینكه برخی از قواعد عام بوده و در چند عرصه یا در تمامی عرصه‌ها قابل اعمال هستند، با این وجود، موضوع فقه سیاسی و قواعد فقه سیاسی نیز احكام روابط متقابل مكلفان به عنوان حاكم و رعیت(مردم) و همچنین احكام مربوط به ارتباط دولت(نظام سیاسی) ـ به عنوان یك شخصیت حقوقی مستقل ـ با كارگزاران و مردم می‌باشد. اخلاق سیاسی نیز مباحثی درخصوص این موضوع ارائه می‌دهد؛ با این تفاوت كه در اخلاق سیاسی بایدها و نبایدهای سلوك سیاسی و اصلاح رفتار توصیه می‌شود، اما در فقه و قواعد فقه سیاسی، احكام فقهی سیاسی این رفتار تعیین شده بعلاوه ساختار نظام تا حدودی مشخص می‌گردد.

رابطه اخلاق سیاسی و فقه سیاسی

اخلاق و فقه هر یك شاخه‌ای از علوم شریعتند و ارتباط تنگاتنگی بین آن دو وجود دارد؛ اخلاق بدون فقه انحراف از مسیر دین است و فقه بدون اخلاق نیز به ضدیت با مبانی دینی می‌انجامد. بعلاوه فقه و اخلاق در عرصه‌های مختلف با یكدیگر عجین شده‌اند؛ مانند نیت در عبادات كه در اخلاق ركن عمل قلمداد می‌شود و در فقه بدون آن، عمل باطل است، یا مسأله غصب، كه در فقه از محرمات محسوب شده و بابی بدان اختصاص داده شده است. و از نظرگاه اخلاق نیز ظلم و تعدی به حقوق دیگران به شمار می‌آید و مورد نهی اكید قرار گرفته است. با توجه به توضیحات بالا به رابطه فقه سیاسی و اخلاق سیاسی بهتر می‌توان پی برد، فقه سیاسی و اخلاق سیاسی هدف مشتركی را دنبال می‌كنند و آن ساختن جامعه‌ای سالم، متعالی و نظام‌مند است؛ به همین دلیل آن دو را می‌توان بازوان شریعت در ساختن چنین جامعه‌ای دانست؛ برای مثال اگر در فقه سیاسی یكی از شرایط حاكم، عدالت و صیانت از نفس شمرده شده یا تبعیض در حقوق فرد نهی شده، در آنها به ارزش‌های اخلاقی نیز توجه گردیده است و همچنین اگر در اخلاق سیاسی مسائل فقه سیاسی مورد توجه قرار گرفته همه حاكی از عدم انفكاك آن دو در عمل و واقعیت خارجی است. شاید بتوان گفت كه در دیدی كلی طراحی حكومت و عناصر آن با فقه سیاسی است، درحالی كه زیربنای آن اخلاق سیاسی است.

قواعد سیاسی در امتداد اخلاق سیاسی

دانشمندان علم اخلاق به دنبال درمان بیماری‌های فرد و جامعه ابتدا به شناسایی رذایل و فضایل انسانی و سپس بررسی آنها و ارائه راه‌های درمان بیماری‌ها پرداخته‌اند. اینان اجناس فضایل انسانی را در چهار عنصرِ حكمت، شجاعت، عفت و عدالت دانسته‌اند و دو سوی افراط و تفریط و لوازم آن دو را در هر جنس، از رذیال اخلاقی برشمرده‌اند. این عناصر برخاسته از قوای انسانی است كه عنصر حكمت و دو سوی افراط و تفریط آن یعنی جربزه(سفسطه) و جهل مربوط به قوه‌ی عاقله، عنصر شجاعت و دو سوی آن یعنی تهور و ترس مربوط به قوه‌ی غضبیّه، عنصر عفت و دو سوی آن یعنی شره و خمودی مربوط به قوه‌ی شهویه و عنصر عدالت و دو سوی آن یعنی ستمگری و ستم‌پذیری به هر سه قوه مربوط می‌شود. البته برخی این فضایل و رذیال را به یكی از قوای سه‌گانه و برخی به دو یا سه قوه مربوط می‌دانند.[2] ناگفته نماند كه برخی بر این عقیده‌اند كه عدالت همان كمال سه عنصر: حكمت، شجاعت و عفت است و به مثابه نقطه وسط و مركز دایره است كه به مجرد انحراف به یكی از طرفین افراط یا تفریط از حد كمال خود خارج شده و ظلم محقق می‌شود.[3] علم اخلاق با همه‌ی سعی و تلاش خود به دنبال اعتدال‌سازی قوای مزبور و درمان فرد و جامعه‌ی مبتلا به رذایل است. برای این امر راه‌هایی را پیش‌بینی كرده است كه می‌توان آنها را به دو دسته كلی تقسیم كرد: 1ـ معالجات كلی و عام؛ 2ـ معالجات ویژه(در هر بیماری).
نكته مهم دیگر این كه فضایل و رذایل اخلاقی همچنان كه برای افراد تصور می‌شود، برای جامعه نیز قابل تصور و بلكه تصدیق است؛ یعنی جامعه نیز همانگونه كه با پیمودن راه‌هایی كه به كمال و تعالی می‌رسد با عواملی نیز به انحطاط و سقوط كشیده می‌شود. اگر اجناس فضایل و رذایل جامعه را همانند اجناس فضایل و رذایل افراد در چهار عنصر حكمت، شجاعت، عفت، عدالت و دو سوی افراط و تفریط و لوازم آن دو بدانیم، لازم است كه شارع مقدس برای اعتدال قوای چهارگانه جامعه،‌ توصیه‌ها، دستورها و راهكارهای ارائه كند تا جامعه اسلامی به سقوط كشیده نشود، زیرا اگر در جامعه‌ای عدم اعتدال در قوه‌ی غضبیه به عصبیت، نژادپرستی و بغی، در قوه عاقله به از بین رفتن نظام جامعه، در قوه شهویه به تبعیض و تعرض به حرمت مسلمانان و عزتمندی آنان بینجامد و با ستمگری و ستم‌پذیری عدالت سیاسی از میان برود بی‌شك آن جامعه دچار انحراف گشته و ورطه‌ی سقوط نزدیك می‌شود.
حال این سوال مطرح می‌شود آیا برای جلوگیری از سقوط جامعه تنها توصیه‌های اخلاقی كافی است؟ روشن است كه توصیه‌های اخلاقی به دلیل فقدان ضمانت اجرایی مناسب نمی‌تواند تأثیرگذار باشد و تنها می‌تواند به عمل خیر ترغیب و از عمل شر برحذر كند. از این رو شارع مقدس برای جبران این نقصان اخلاق در هدایت جامعه، ارزش‌ها و ضدارزش‌های اخلاقی را در قالب قواعدی فقهی طراحی كرده كه فرد را ملزم به انجام یا ترك عمل می‌كند و بدین‌وسیله ضمانت اجرایی برای آن توصیه‌ها در نظر گرفته است. در توضیح ضمانت اجراهای اندیشیده شده در فقه می‌توان گفت كه در غالب احكام فقهی وظیفه‌ای الزامی برای مكلف در انجام یا ترك حكم مربوط مقرر شده و در برابر مخالفت آن حكم فقهی ضمانت اجراهایی چون مجازات‌های بدنی، مالی، حیثیتی و بطلان و فساد عمل قرار داده شده است؛ برای مثال مجازات شلاق برای زناكار یا شراب‌خوار، تقاص از مال غاصب، الزام به پرداخت نفقه، تبعید یا چرخاندن فرد در شهر، بطلان بیع ربوی و حتی عزل یا انعزال حاكم از حكومت.
بدین ترتیب فقه سیاسی نظام سیاسی را از درون متحول كرده و حاكم و تمامی مجریان از صدر تا ذیل آن را وادار به عمل به قواعد جامعه‌ساز اسلامی می‌كند. بدیهی است كه چنانچه همه كارگزاران نظام با اعتقاد به اصولی ارزشی و زیربنایی به قواعدی یكسان توجه كنند و آنها را در عمل مدنظر قرار دهند می‌توانند نظام آرمانی و مطلوبی به وجود آورند. شایان ذكر است كه وضع مقررات اخلاقی در قالب حكم فقهی كه به صورت جزءجزء درخصوص هر حادثه باشد امری ناممكن و غیرمعقول است. به همین دلیل است كه در حوادث واقعه نمی‌توان حكمی را از قبل ارائه داد و نیز دسترسی به مجتهد در جزء جزء مسائل غیرمقدور است، از این رو در فقه قواعد فقهی طراحی شده است و با این وجود قواعد فقه سیاسی طراحی شده براساس اخلاق سیاسی نیز مقرراتی كلی است كه پاسخگوی مسائل مبتلا به زمانه می‌باشد. در اینجا برای تبیین رابطه قواعد فقه سیاسی و اخلاقی به بررسی نقاط اشتراك این دو می‌پردازیم. ابتدا اشتراك این دو در مبانی و سپس اشتراك آنها در اهداف را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

اشتراك قواعد فقه سیاسی و اخلاق سیاسی در مبانی

اسلام بر اصول و پایه‌های ارزشی‌ای استوار است و علوم اسلامی نیز ریشه در آن اصول دارد. همچنان كه اخلاق سیاسی بر پایه‌هایی استوار است، بخش‌هایی از فقه سیاسی و به پیروزی از آن قواعد فقه سیاسی نیز بر همان پایه‌ها و اصول استوار هستند، به گونه‌ای كه غفلت از آن اصول در علوم اسلامی به ویژه اخلاق سیاسی و فقه سیاسی ـ كه سازنده نظام سیاسی جامعه هستند ـ موجب انحراف از مسیر مطلوب می‌شود. علاوه بر اینكه توجه به اشتراك در مبانی علوم اسلامی ما را با ارتباطات و هماهنگی‌هایی كه شارع مقدس یا عالمان و حكیمان مسلمان بین آن علوم برقرار ساخته‌اند آشنا می‌سازد و فرآیند این ارتباطات مبنایی حل مشكلات دینی در عرصه‌های مختلف علوم اسلامی خواهد بود. در اینجا به اختصار برخی از این مبانی را بررسی می‌كنیم؛

1. اصل عدالت و انصاف:

عدالت از اصول ادیان آسمانی به شمار می‌رود و اجرای قسط و عدل را می‌توان هدف تمامی انبیای الهی دانست؛ در قرآن مجید آمده است: و لقد ارسنا رسلنا بالبینات و انزلنا مهعم الكتاب و المیزان لیقوم الناس بالقسط؛[4] و به راستی پیامبران خود را با دلایل آشكار روانه كردیم و با آنها كتاب و ترازو فرستادیم تا مردم به قسط و عدالت برخیزند. به گفته شهید مطهری، «عدالت در سلسله علل احكام نه معلولات،‌ نه این است كه آنچه دین گفته، عدل است، بلكه آنچه عدل است دین می‌گوید: این معنا قیاس بودن عدالت است برای دین.»[5] با وجود این، عدالت زیربنای تمام مسائل و احكام دین است و همانگونه كه اخلاق سیاسی بر مبنای عدالت است در فقه سیاسی و قواعد آن نیز عدالت نقشی بنیادین دارد. حضرت علی(ع) در این‌باره می‌فرماید: «ملاك السیاسه العدل؛[6] عدالت معیار سیاست است.» همانگونه كه عدالت اصل است انصاف نیز همراه با عدالت و تكمیل‌كننده آن است. به همین دلیل عدم تبعیض و اجرای مساوات، مساوی با عدالت و انصاف است. حضرت امیر(ع) در مورد رعایت انصاف با مردم به، مالك اشتر می‌فرماید: «أنصف الله و أنصف الناس من نفسك و من خاصه أهلك و من لك فیه و هوی من رعیتك فانّك ألاّ تفعل تظلم»؛[7] «درخصوص خود خویشاوندان و دوست دارانت با خدا و مردم انصاف را رعایت كن كه اگر چنین نكمی ظلم كرده‌ای.»

2ـ‌ اصل وفای به عهد:

وفای به عهد از مبانی و اصول پذیرفته شده اسلام و دیگر ادیان آسمانی است و در قرآن مجید و دیگر كتب آسمانی و نیز روایات معصومین تأكید زیادی بر آن شده است. این اصل در قرآن، گاه به صورت الزام یا توصیه‌ای كلی، گاه در قالب‌ وفای به عهد الهی و گاه نیز در قالب وفای به عهد با بندگان خدا و در معاشرت‌های اجتماعی آمده است؛ برای مثال قرآن ویژگی مومنان را «الموفون بعهدهم اذا عاهدوا»[8] دانسته است. امیرالمومنین(ع) نیز وفای به عهد را یكی از اركان دین دانسته است[9] و در نامه به مالك اشتر استاندار مصر، پس از تأكید بر وفای به عهد و ادای امانت، این اصل را سنتی عمومی بین تمامی امتها قلمداد كرده و می‌فرماید: «خود را همانند سپری در برابر پیمانت قرار ده،‌ چه اینكه مردم با وجود هواها و خواهش‌های گوناگون وآرای مخالف یكدیگر بر هیچ یك از واجبات الهی همچون بزرگ شمردی وفای به عهد هم‌داستان نشده‌اند.»:[10] نكته مهم اینكه اصل وفای به عهد یكی از مهمترین مبانی اخلاق سیاسی و فقه سیاسی به شمار می‌رود و بدون پذیرش آن نه نظام سیاسی توانایی برپا ماندن دارد و نه نمودی از اخلاق و سلوك سیاسی را می‌توان در جامعه حاكم كرد.

3ـ‌ اصل كرامت انسانی:

اصل كرامت انسانی از اصول اسلام و مورد تأكید آیات و روایات زیادی است. تكریم انسان و شخصیت دادن به او اولین بار در آغاز خلقت انسان به وسیله باری تعالی انجام گرفت؛‌آنجا كه به ملایكه دستور داد تا به انسان سجده كنند و او را اشرف مخلوقات برشمرد. خداوند علاوه بر ارسال فرستادگانی از جنس خودِ‌ انسان برای راهنمایی وی، عقل و تدبیر را نیز در نهاد او به ودیعه گذاشت تا بر دیگر مخلوقات پیشی گرفته و شرافت خویش را بر دیگران نمودار سازد. خداوند در این خصوص می‌فرماید: و به راستی ما فرزندان آدم را گرامی داشتین و آنانرا در خشكی و دریا[بر مركب‌ها] برنشاندیم و از چیزهای پاكیزه به آنان روزی دادیم و آنها را بر بسیاری از آفریده‌های خویش برتری آشكار دادیم.[11] به دنبال شخصیت دادن پروردگار به انسان، آحاد انسان‌ها نیز موظف به ارج نهادن به شخصیت انسانی خود و دیگر انسانها شدند، زیرا كرامت انسان امری واقعی است نه اعتباری و به همین دلیل، انسان حقیقتاً از لحاظ وجودی دارای امتیاز و برجستگی است و گوهر موجودات جهان به شمار می‌رود. با این حال،‌ مفاهیمی ارزشمند چون آزادی و امنیت حق اوست و این حقوق در حیات اجتماعی باید به گونه‌ای تنظیم شود كه با كرامت وی سازگار باشد. احكام فقهی چون حرمت مثله كردن حتی در مورد دشمنان و حرمت اهانت حتی به جسد غیرمسلمان و ارزش‌های اخلاقی چون منع غیبت و تهمت و رفتار اهانت‌آمیز بر مبنای این اصل است.

اشتراك فقه سیاسی و اخلاق سیاسی در هدف

همانطور كه در مباحث قبل گذشت، علمای اخلاق دو علم فقه و اخلاق را از علوم مربوط به آخرت دانسته‌اند و این خود مبنای اشتراك، این دو علم در هدف است. علم فقه و اخلاق دو هدف عالی زیر را در نظر می‌گیرند. 1. ساختن جامعه انسانی و نظام سیاسی مطلوب؛ 2. حفظ اهداف شریعت در قالب قواعد فقه سیاسی یا اخلاق سیاسی و در این جا به تبیین این دو هدف می‌پردازیم.

1. ساختن جامعه انسانی و نظام سیاسی مطلوب:

این هدف به وسیله زدودن رذایل از فرد و جامعه به آراستن آنها به فضایل انسانی تجلی پیدا می‌كند. دانشمندان اخلاق از این رذایل و فضایل به مهلكات(عوامل هلاك‌كننده) و منجیات(عوامل نجات‌دهنده) تعبیر كرده‌اند.[12] علم اخلاق ناظر به فرد و جامعه است. البته دانشمندان این علم همت خود را در وهله اول به ساختن فرد و نجات وی مصروف می‌دارند و ساختن جامعه را در مرحله بعد و حتی در مراحلی از طریق ساختن فرد میسر می‌دانند؛ با این وجود، در علم اخلاق از مسائل بسیاری سخن به میان می‌آید كه حاكی از اهمیت دادن این علم به ساختن جامعه و سوق دادن آن به تعالی و كمال خود است. حتی در ورای مباحث اخلاق فردی نیز اندیشه والای ساختن جامعه انسانی مقدر است. بنابراین می‌توان گفت علم اخلاق و به ویژه اخلاق سیاسی تماماً‌ با هدف ساختن جامعه انسانی مقرون و همراه است. به عبارت دیگر، همانگونه كه اخلاق فردی در نجات و ساختن جامعه تأثیر بسزایی دارد، اخلاق و سلوك جمعی نیز در ساختن فرد و سوق دادن او به كمال انسانی موثر است. درخصوص قواعد فقه سیاسی نیز الزاماتی كه این قواعد برای فرد و جامعه ایجاب می‌كند و همچنین تأثیرات متقابل آنها در قبال یكدیگر، در یكسان‌سازی رفتار افراد در جامعه و قانونمند كردن آن تأثیر دارد؛ با این توضیح كه قواعد فقه سیاسی از یك طرف رفتار افراد را در تطبیق جزئیات بر كلیات و راهنمایی به حكم موردنظر مساعدت داده در یكسان‌سازی افراد در زندگی اجتماعی تأثیر بسزایی دارد و از طرف دیگر، قانونمند كردن جامعه، آنان را به پیروی از مقررات حاكم وادار می‌كند و این امر در ساختن جامعه و مقررات و نظام سیاسی اهمیت بسزایی دارد.

2. حفظ اهداف و مقاصد شریعت در قالب قواعد سیاسی و اخلاق سیاسی:

دانشمندان مسلمان چون غزالی و شعید اول از دیرباز به بررسی مقاصد شریعت پرداخته‌اند و مقاصد شریعت را با عناوینی چون «الضروریات الخمس»،‌ در پنج مقصد خلاصه كرده‌اند كه عبارتند از: 1. حفظ نفس، 2. حفظ دین، 3. حفظ عقل، 4. حفظ مال، 5. حفظ نسب.[13] فقها نیز مباحث فقهی را در راستای این پنج هدف كلی دانسته‌اند؛ برای مثال حفظ نفس را با قصاص و دیه و دفاع، حفظ دین را با جهاد و قتل مرتدان، حفظ عقل را با تحریم مسكرات و اجرای حدود بر آنها، حفظ مال را با تحریم غصب و سرقت و اجرای حدود بر آنها، حفظ نسل را با تحریم زنا و قذف و لواط و اجرای حدود بر آنها دانسته‌اند.[14] به اعتقاد اینان،‌هیچ دینی نازل نشده است مگر برای حفظ این مقاصد پنج‌گانه،[15] چرا كه حیات هر جامعه‌ای به حفظ ارزش‌ها و اصولی وابسته است و حفظ این مقاصد همه آن اصول و ارزش‌ها را در بردارد. از سوی دیگر، هدف عالی اخلاق سیاسی و قواعد فقه سیاسی نیز حفظ تمام یا برخی از این مقاصد است؛‌ با این توضیح كه فقه سیاسی و قواعد فقه سیاسی ‌ـ‌ كه موضوعشان رابطه فرد و حكومت است ـ بر مقاصد فوق قابل تطبیق است. حتی می‌توان گفت احكام و مسائل این بخش از فقه بیشتر از احكام و مسائل بخش‌های دیگر آن بر این مقاصد منطبق است؛ برای مثال تشریع قواعد تقیه، حرمت جان مسلمان و در ‌برای حفظ نفس، و قواعد وجوب حفظ و تعلیم شعائر، دعوت، تألیف قلوب و نفی سبیل برای حفظ دین و قواعد مشورت و رجوع به خبره برای حفظ عقل[در یك نگاه] و قواعد سلطنت، احسان و حرمت مال مسلمان برای حفظ مال. این علاوه بر قواعد عامی(منظور قواعدی است كه در تمامی عرصه‌های فقه از جمله فقه سیاسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همانند: قواعد لاضرر، ضرورت، اهم و مهم و...) است كه در فقه سیاسی از آنها یاد می‌شود كه باز به گونه‌ای با این تقسیمات مرتبط می‌شوند. مباحث اخلاق سیاسی را نیز می‌توان بر این مقاصد تطبیق داد. خلاصه اینكه همانگونه كه مقاصد پنج‌گانه فوق را مقاصد شریعت خوانده‌اند می‌توان از آنها با عنوان مقاصد عام اخلاق و فقه وبه ویژه اخلاق سیاسی و فقه سیاسی یاد كرد.اهداف قواعد فقه سیاسی از نگاه اخلاق در اولین نگاه اخلاقی به قواعد فقه سیاسی می‌توان اهداف را به دو قسم اهداف كلی یا عالی و اهداف جزئی یا خاص تقسیم كرد. با این توضیح كه ممكن است مجموعه‌ی قواعد فقه سیاسی هدفی عام و كلی را دنبال كنند؛ به این اهداف، اهداف كلی می‌گوییم. همچنان كه ممكن است هر قاعده‌ای علاوه بر آن هدف عالی، اهداف خاصی را نیز دنبال كند كه قاعده دیگر ارتباطی با آن هدف ندارد. از این اهداف با عنوان هدف جزئی تعبیر می‌كنیم.

الف) اهداف كلی

1. استقرار ارزش‌های اخلاقی در جامعه:

دین و حكومت اسلامی همچنان كه به پایبندی افراد به ارزش‌های اخلاقی در زندگی فردی می‌دهد، به استقرار آن ارزش‌ها كه لازمه‌ی زندگی جمعی سالم است نیز اهمیت زیادی می‌دهد؛ از این رو همانگونه كه در زندگی فردی، فرد برای رسیدن به سعادت و رستگاری ملزم به عمل به دستورهای اخلاقی و احكام فقهی است، در زندگی جمعی نیز لازم است توصیه‌ها و دستورها و احكامی برای رسیدن به سعادت جامعه مورد عمل قرار گیرد. شارع مقدس برای استقرار ارزش‌های اخلاقی در جامعه آن ارزش‌ها را در قالب قواعد فقهی الزام‌آور ارائه می‌كند؛ برای مثال توصیه اخلاقی عدم همكاری با ظالمان، اگر به حرمت كمك به ظالمان تبدیل شود، آن اجرت و حقوقی دریافتی نیز حرام می‌شود و مكلف ملزم به ترك این عمل خواهد شد.

2. انتظام‌بخشی و نهادینه كردن ارزش‌های اخلاقی:

عمل به ارزش‌های اخلاقی با نهادینه كردن و به اصطلاح قالب‌ریزی آنها در مقرراتی كه علاوه بر وضوح بیشتر به عملی‌تر شدن آنها نیز بینجامد آسان‌تر و فراگیرتر خواهد بود. اولین گام در رسیدن به این مطلوب را می‌توان قالب‌ریزی توصیه‌ها و ارزش‌ها در قالب قواعد فقهی دانست؛ همانند ارزش‌های جامعه كه امروزه در قلب قوانین اساسی یا عادی نهادینه شده و بدین‌ وسیله نقاط تاریك آنها مرتفع می‌شود. فایده دیگری كه در نهادینه كردن هست پاسخ به چالش‌های احتمالی در عمل به ارزش‌هاست؛ برای مثال چنانچه توصیه‌ی اخلاقی كمك به هم نوع با چالش احتمال اضرار به غیر مواجه شود قاعده احسان می‌تواند چالش مزبور را مرتفع ساخته و راه را برای توجیه‌ها و مشكلات احتمالی در عمل نكردن به آن توصیه ببندد.

3. درونی كردن شناسایی و عمل به ارزش‌ها:

یكی از فواید فقهی پاسخ‌یابی سریع و بدون مراجعه به مجتهد در بسیاری از احكام و مسائل فقهی است.[16] با این توضیح كه از آنجا كه ارزش‌های اخلاقی گاه به صورت فردی انجام می‌شود و چه بسا بسیاری برای انجام‌دهنده اطلاع دیگران از عمل وی خوشایند نباشد، به همین دلیل قالب‌ریزی آن ارزش‌ها در قالب قواعد فقهی فرد را بدون آن كه به اهل علم رجوع كند از ارزشی یا ضدارزشی بودن عمل آگاه می‌سازد. به علاوه باعث می‌شود تا شخص خود بدون اجبار مقام مافوق به ارزش‌هایی كه در قالب قواعد فقهی است جامه‌ی علم بپوشاند تا عمل او دچار بطلان یا حرمت و... نگردد.

4. بازشناسی ارزش‌ها و ضدارزش‌ها در موضوعات جدید:

قالب‌ریزی ارزش‌ها در قواعد فقهی باعث می‌شود كه چنانچه انسان به امری مواجه شود كه ارزشی یا ضدارزشی بودن آن مجهول است، با قالب‌ریزی آن عمل در قالب قواعد فقهی به مطلوب خود برسد و این حتی برای عالمان در برخورد با موضوعات جدید می‌تواند راه‌گشا باشد؛ برای مثال اگر از سازنده‌‌ی بمب اتم جنبه‌ی اخلاقی ساختن آن بمب را جویا شوند، وی با قالب‌ریزی این موضوع در قالب قواعدی همچون لاضرر، اهم و مهم و مصلحت از ارزشی یا ضدارزشی بودن عمل خود اطلاع پیدا می‌كند.

ب) اهداف جزئی(خاص)

در یكایك قواعد فقه سیاسی اهداف اخلاقی نهفته است. در اینجا به اهدافی اخلاقی در قواعد فقه سیاسی می‌پردازیم.

1. قاعده وفای به عقود:

در اخلاق نیز این قاعده مورد توجه قرار گرفته و خلف وعده از منهیات اخلاقی است. به علاوه رعایت این قاعده بی‌قیدی و لاابالی‌گری در برخورد با ارزش‌های جامعه را از بین می‌برد و پایبندی به نظام ارزشی بدون رعایت این قاعده مقدور نیست. پس هدف اخلاقی این قاعده علاوه بر ترك خلف وعده،‌ طرد حالت بی‌قیدی و لاابالی‌گری از جامعه و مقید كردن فرد به پایبندی به اصول و چارچوب‌های پذیرفته شده در جامعه نیز می‌باشد. یعنی هدف اخلاقی این قاعده در عرصه سیاست عبارت است از استقرار حكومتی نظام‌مند بر پایه ایده‌های مردم، وادار كردن كارگزاران حكومت و مردم به رعایت مقررات، تعهدات و میثا‌ق‌های ملی، درونی كردن پایبندی به اصول و ارزش‌‌های حاكم و دوری از لاابالی‌گری و بی‌قیدی افراد نسبت به مسائل سیاسی اجتماعی و بالاخره پرهیز از خلف وعده در معاشرت‌ها و آداب و سنن سیاسی اجتماعی.

2. حرمت كمك به گناه:

هدف اخلاقی این قاعده ریشه‌كنی ستمگری و ستم‌پذیری از جامعه است، زیرا اگر هیچ فردی به كمك ظالم نشتابد به ستمگر جرات بر ظلم به دیگران را به خود نمی‌دهد. البته همیشه همكاری در گناه به ورود فرد برای انجام عمل نیست، بلكه گاه ترك امر به معروف و نهی از منكر یا سیاسی لشگر بودن فردی یا لیقه‌گذاری دوات ظالمی كمك به گناه محسوب می‌شود و عمل به آن قاعده عوامل ایجاد فساد در جامعه را به كترین حد كاهش می‌دهد.

3. الزام:

(ملزم نمودن فرد به عمل به ملزومات دین و اعتقاد خود) علاوه بر اینكه حاكی از احترام به جامعه و حكومت به مرام و دین فرد است نشان از ضرورت پایبندی فرد به معتقدات و ارزش‌های دین و مذهب خود است، او را از لاابالی‌گری دور می‌كند، یعنی علاوه بر اینكه حاكمیت تسامحی در عمل برخلاف مقررات از خود نشان می‌دهد خود را ملزم به رعایت مقررات قابل قبول می‌كند.

4. نفی عسر و حرج:

پاببندی به دین و اعتقاد به آن چنانچه با بروز مشكلاتی توأم باشد تأثیراتی منفی در فرد ایجاد كرده و در عدم پایبندی وی به ارزش‌های اخلاقی نیز مؤثر است. به علاوه احكام دین اگر همرا با عسر و حرج باشد نه تنها اقبالی در فرد برای انجام آنها به وجود نمی‌آورد، بلكه یأس و خستگی، او را به نوعی انزجار از دین و معتقدات می‌كشاند. این قاعده در اخلاق سیاسی حاكمان را به تساهل و عدم سختگیری پیش از حد در اجرای دقیق مقررات راهنمای می‌كند. زیرا زمانی كه اجرای این قاعده فرد را از انجام برخی از فروعات دین معاف می‌كند به طریق اولی می‌تواند وی را از عمل به برخی مقررات حكومتی كه او را به عسر و حرج می‌اندازند نیز معاف كند و به همین دلیل قانون‌گذاران، مجریان، متصدیان امور قضایی و قضات باید این مهم را در مواجهه‌ی افراد با مشكلات مورد ملاحظه و دقت قرار دهند.

5. ضرر برعهده ذی‌نفع است:

در توصیه‌های اخلاقی بار خود را بر دوش دیگران انداختن مورد نهی واقع شده است: «ملعون من ألقی كَلَّه علی الناس»[17] بدیهی است هركس كه استفاده می‌برد زحمت لازم را نیز باید متحمل شود. این قاعده نظم و قانون اجتماعی ایجاد می‌كند كه بر طبق آن هر كس ذی‌نفع است باید متحمل هزینه شود نه دیگران. اخلاق سیاسی اقتضاء دارد كه سیاست‌های حكومت به گونه‌ای طراحی شود كه نفع برنده سنگینی مشكلات را نیز تحمل كند این امر در همه سیاست‌های حكومت قابل اجراست برای مثال سیاست‌های اقتصادی به خصوص در مباحثی همچون مالیات و عوارض باید به سویی باشد كه از سرمایه‌دارانی كه از امكانات دولتی بیشتری استفاده می‌كنند و به سودهای سرشاری می ‌رسند مالیات بیشتری گرفته شود. و یا در بحث از حقوق و مزایای كاركنان دولت اخلاق سیاسی محاسبه براساس كار فرد را مطلوب می‌داند. این قاعده كارگزاران را نیز بر تعاون با یكدیگر و عدم سلب مسئولیت تشویق می‌كند.

6. حرمت مسلمان:

در روایات زیادی جان، ناموس و آبروی انسان مسلمان و كافر غیرحربی محترم است. به همین دلیل توصیه‌های اخلاقی در منع حرمت‌شكنی‌هایی مانند دشنام، طعنه، بدزبانی، تحقیر، تمسخر و اهانت وارد شده و به علاوه عیب‌جویی، لغزشیابی، افشای سر، سخن‌چینی، سعایت، شماتت و افساد بین مردم تحریم گردیده است. این قاعده در اخلاق سیاسی نقش عمده‌ای را ایفا می‌كند چه اینكه جان، مال، آبرو و ناموس مردم به آسانی می‌تواند توسط حاكم و یا كارگزاران حكومت مورد تعرض قرار گیرد و حتی حق اعتراضی هم وجود نداشته باشد. امكانات حكومت علاوه بر كارگزاران از صدر تا ذیل همه تحت فرمان حاكمند و او به آسانی می‌تواند حتی بدون انتساب به خود و در خفا جان، مال و آبروی افراد را مورد تعرض قرار دهد كه اعمال ان قاعده می‌تواند او و كارگزاران را از این عمل پرهیز دهد.

7. درء:

(ممنوعیت مجازات‌های حدی با ورود شبهه) این قاعده نیز با هدف جلوگیری از حرمت‌شكنی‌ها وضع شده و حاكم را نیز نهی كرده است كه به مجرد اتهامی، افراد را مجازات كرده و آبروی آنان را ببرد.

8. استحباب كمك به خیر:

همچنان كه كمك به ظالم حرام است كمك به انجام عمل نیك مستحب و چه بسا واجب است. این قاعده با هدف ایجاد روحیه‌ی تعاون در جامعه و طرد رذایل همانند حسد، بخل، افساد و غیره وضع شده است و در مباحث اخلاق سیاسی كمك به اقامه و استمرار حكومت حق اعم از كمك‌های فكری فرهنگی، سیاسی اجتماعی،‌ اقتصادی، قضایی، نظامی و غیره و كمك‌های دیگر در مسائل سیاسی اجتماعی را شامل می‌شود به علاوه كمك به مبارزه با فساد و ظلم و تبعیض و معاونت در براندازی حكومت جائر همه از مباحث مربوط به این قاعده است كه در اخلاق سیاسی مورد بحث قرار می‌گیرد.

9. احسان:

چون انجام عمل نیك به دیگران گاهی با اضرار عمدی و اضطراری یا غیرعمدی به آن توأم است. قاعده احسان وضع شده تا راه‌های توجیه ترك عمل بسته و احسان‌كننده ضامن اضرار به فرد نباشد. یعنی این قاعده نیز در راستای توصیه‌های اخلاقی كمك به دیگران و ایجاد روحیه‌ی تعاون در جامعه وضع شده است. به علاوه چنانچه حكومت به قصد احسان به مردم دست به عملی زد كه در نتیجه‌ی آن به فردی ضرری وارد شد مجری مجازات نمی‌شود بلمه خسارت وارده از بیت‌المال پرداخت می‌شود. همچنان كه اگر بر اثر اجرای حكم قاضی كه به طور اشتباه صادر شده خسارتی به فرد وارد شود از بیت‌المال جبران می‌گردد.

10. دعوت:

بهترین روش اخلاقی در شناساندن اسلام به غیرمسلمانان دعوت از آنان برای مطالعه درباره اسلام است و تحمیل دین و وارد كردن آنان به اسلام با جنگ و خشونت از دید اخلاقی راهی مطلوب نیست. بلكه بهترین راه دعوت گفتاری و عملی آنان به اسلام است.

11. تألیف قلوب:

هدف اخلاقی در این قاعده ایجاد انس و الفت با غیرمسلمان است، زیرا تأثیرات روحی و روانی كه با تألیف قلوب حاصل می‌شود می‌تواند زمینه خوبی در القای تعالیم اسلام به آنان باشد. تألیف قلوب با كمك‌های اقتصادی، فرهنگی، فكری، سیاسی و نظامی میسر است. اخلاق سیاسی اقتضا می‌كند كه با رأفت و مهرباتی از تعداد دشمنان كاسته شود و بر دوستان و هم‌پیمانان افزوده گردد چه اینكه بستن پیمان مودت با دیگران و بخصوص كشورهای همسایه علاوه بر حسن اخلاقی از جسارت دشمن، بر تعرض به كشور نیز می‌كاهد و از ظلم و جنایت نیز می‌تواند جلوگیری كند.

12. تقیه:‌

اسلام به دنبال نفی عسر و حرج و به دنبال لزوم رعایت حرمت و احترام به مسلمانان، اجازه داده كه فرد برای حفظ جان، مال یا آبروی خود یا مسلمانی دیگر در ظاهر از معتقدات خویش دست بردارد و این امر تا آنجا كه خطر جانی برای مسلمانی نداشته باشد می‌تواند تداوم یابد. و این عین اخلاق است كه فردی به خاطر جان مسلمانی دیگر معتقدات خود را مخفی كرده و حتی برخلاف آن مطلبی را بر زبان جاری كند. چه اینكه گاه صریح بودن و صادقانه سخن گفتن مثلاً نزد حاكم جائر پیش از آنكه بر او اثر گذارد به زیان مسلمانان است. و به همین دلیل تقیه مجاز شده است البته كاستن از تعداد مسلمین ضررش بیشتر از مخفی كردن عقیده است و خلاف اخلاق سیاسی است كه دروغ یا مخفی‌كاری كه منجر به كشتن مسلمانی شود صورت گیرد و به همیت دلیل در این مورد تقیه منع شده است.

13. عدم ولایت:

تصرف در شئونات شخص در حیطه اختیارات خود اوست و دیگران حق تصرف در آنها را ندارند؛ از این رو حبس و زدن متهم ممنوع است. از طرفی عدم سلب اختیار از دیگران احترام به آنان است كه خود ارزشی اخلاقی است. اخلاق سیاسی اقتضا دارد كه تا فردی حائز شرایط حاكمیت نشده نتواند به احراز آن نائل شود و همچنین پس از احراز نتواند بدون دلیل متقن به تولیت بر هر امری همت گمارد به علاوه تصرفاتی كه در جان، ‌مال، آبرو، ناموس و اختیارات دیگر افراد دارد، محدود به حدود و قیدوی است و بدون احراز شرایط و قیود تصرفش ممنوع است برای مثال تحدید آزادی‌های افراد مانند حبس، مجازات، تبعید و... تنها با شرایط مقرره مجاز می‌باشد و تجاوز از این حدود علاوه بر اینكه برخلاف اخلاق سیاسی است مجازات‌هایی را نیز به دنبال دارد.

14. جبّ:

این قاعده با هدف هموار كردن راه دعوت به دین است. علاوه بر اینكه عفو و اغماض خود ارزشی اخلاقی است،‌ عفو و اغماض حاكم از رعیت و مردم از بهترین توصیه‌ها در اخلاق سیاسی است كه نسبت به غیرمسلمانان و حتی تازه مسلمانانی كه قبلا در جنگ علیه مسلمین شركت داشته‌اند لازم است اجرا شود.

15. عدالت:

همچنان كه گذشت عدالت زیربنای اخلاق سیاسی است.

16. ضرورت:

از آنجا كه گاه مصالح عامه اقتضای حكم برخلاف احكام اولیه را دارد و سلوك اخلاقی نیز منافع عموم را بر منافع افراد مقدم می‌دارد باید گفت كه این قاعده نیز نه تنها برخلاف اخلاق سیاسی نیست، بلكه هدفی جز سلوك اخلاقی مطلوب در زندكی جمعی را ندارد. این قاعده از جمله دستورهای است كه پیامبر برای گشایش امور مسلمانان منت نهاده و وضع كرده‌اند. در عرصه‌ی سیاست همراه با عنصر مصلحت همراه است و با وجود آن اعمال قاعده ضروری است.

17. ضرورت به مقدار نیاز:

احكام اولیه و منافع فرد آنقدر مورد توجه است كه با رفع اضطرار حكم اضطراری نیز برداشته می‌شود؛ برای مثال نادیده گرفتن حق فرد به مقداری كه ضرورت منافع جامعه اقتضا دارد مجاز بوده و بیش از آن ممنوع است. این قاعده از نمودهای عینی نفوذ اخلاق سیاسی در فقه سیاسی است چرا كه حاكمان را از تصرف بیش از حد در اموال و حقوق دیگران منع می‌كند.

18. نفی سبیل:

این قاعده با هدف عزتمندی مسلمانان وضع شده است. ذلت و ستم‌پذیری در دستورهای اخلاقی نهی گردیده است. چه اینكه اخلاق سیاسی اقتضاد دارد فردی بر جان و مال و ناموس مسلمین مسلط گردد كه به اعتقادات آنان كاملاً احترام گذارد و این امر تنها توسط فردی مسلمان میسر است. زیرا غیرمسلمانی كه معتقدات را قبول ندارد نمی‌تواند به اندازه مسلمانان به آنها احترام گذارد چون ارزشی برای معتقدات آنها قائل نیست.

19. قرعه:

این قاعده با هدف تشتت و جلوگیری از تفرقه در جامعه وضع شده تا مردم در موضوعات جزئی مورد اختلاف به نزاع برخیزند. اخلاق سیاسی ترجیح بدون مرجح در مسائل سیاسی ـ‌ اجتماعی و مسائلی كه حقوق افراد در بین است را تبعیض و اجحاف به حق فرد دیگر تلقی كرده و برای پرهیز از اجحاف بهترین راه برای تعیین یكی از طرفین، قرعه است.

پی‌نوشت‌ها:

[1]. ر.ك:‌ ملامحمدمهدی نراقی، جامع‌السعادات، ج1، ص110.
[2]. بانوامین، اخلاق و راه سعادت(تهران: انتشارات نهضت زنان مسلمان، 1360) ص53.
[3]. ر.ك: ملامحمدمهدی نراقی،‌ پیشین، ص 64.
[4]. حدید (57) آیه 25.
[5]. مرتضی مطهری: مبانی اقتصاد اسلامی(انتشارات حكمت، 1403 ق) چاپ اول، ص 14 و 15.
[6]. عبدالواحد تمیمی آمدی، غررالحكم و دررالكلم(تهران: انتشارات دانشگاه تهران، 166) ج6، ص315.
[7]. نهج‌البلاغه، نامه 53.
[8]. بقره (2) آیه 177.
[9]. غررالحكم، ج2، ص42 شماره 1762، (شش جلدی). «اصل الدین اداء الامانه و الوفاء بالعهود»
[10]. نهج‌البلاغه، نامه 53، «و ان عقدت بینك و بین عدّوك عقیدهٌ او البسته منك ذمهٌ قحطٌ عهدك بالوفاء و ارع ذمتك بالامانه و اجعل لنفسك جنَهً دون ما اعطیت فانّه لیس من فرائض الله شیٌ الناس اشدّ علیه اجتماعا مع تفرق اهوائهم و تشتت ارائهم من تعظیم الوفاء بالعهود»
[11]. «و لقد كرمنا بنی آدم و حملئاهم فی البّر و البحر و رزقناهم من الطیبات و فضلنا هم علی كثیر ممن خلقنا تفضیلاً» اسراء (17) آیه 70.
[12]. ر.ك. ابوحامد محمد غزالی، احیاء علوم‌الدین، ربع سوم و چهارم.
[13]. برخی از ابن مقصد با تعبیر «حفظ نسل» یاد كرده‌اند.
[14]. محمدبن مكی(شهید اول)، القواعد و الفوائد، ج1، ص38.
[15]. همان.
[16]. ر.ك: روح‌الله شریعتی، «چیستی قواعد فقه سیاسی»، فصلنامه علوم سیاسی، ش21، (بهار 1382)
[17]. محمدبن حسن حرعاملی، وسائل‌‌الشیعه، ج17، بااب استحباب الاستعانه بالدنیا علی الآخره، باب 6، حدیث 10، ص 32، (سی جلدی).

منبع: فصلنامه درس‌هایی از مكتب اسلام . شماره 339 . تیرماه 1368

سه شنبه 6/10/1390 - 15:13

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

هوا و فضا

استفاده از فناوری مایکروسافت برای وزن کردن فضانوردان

فضانوردان به زودی قادر خواهند بود با کمک سیستم تصویربرداری داخلی حسگرهای یک بازی مایکروسافت وزن بدن خود را در شرایط خلاء محاسبه کرده و تناسب اندام خود را حفظ کنند.

به گزارش خبرگزاری مهر، فضانوردان حتی در سفرهای فضایی چند هفته ای نیز 15 درصد از حجم بدن خود را به واسطه تحلیل ماهیچه ها به دلیل بی تحرک ماندن در فضا از دست می دهند. به منظور جلوگیری از این رویداد ساکنان ایستگاه فضایی روزانه دو ساعت به ورزش و تمرینهای بدنی می پردازند.

کنترل وزن در فضا کار آسانی نیست زیرا ترازوهای معمولی در فضا قابل استفاده نیستند. اما این مشکل در سال 1965 توسط فضانوردی به نام "ویلیام تورنتون" تا حدودی برطرف شد و وی توانست بر اساس جهشهای نوسانی شیوه ای را برای محاسبه وزن اجسام ابداع کند، شیوه ای که تا به امروز نیز مورد استفاده قرار گرفته است.

اکنون دانشمندان علوم رایانه ای در دانشگاه "یورکام" فرانسه موفق به ابداع سیستمی جدید شده اند که می تواند به سادگی با تجهیزات ایستگاه فضایی ترکیب شود. این محققان از حسگر عمقی کینکت برای شبیه سازی مدلی سه بعدی از بدن فضانورد استفاده کردند و سپس با استفاده از محاسبات آماری که از پایگاه داده هایی از نسبت وزن به ابعاد بدن 28 هزار انسان استفاده می کند توانستند با دقتی برابر 97 درصد وزن بدن فضانوردان را تخمین بزنند. متوسط خطای این تکنیک 2.7 کیلوگرم است که نسبت به خطای تکنیکهای پیشین بسیار قابل قبول است.

بر اساس گزارش ساینس دیلی، این سیستم هنوز باید در فضا مورد آزمایش قرار بگیرد اما دانشمندان با توجه به هزینه بالایی که ارسال این تجهیزات به فضا در بر خواهد داشت امیدوارند بتوانند آن را با کمک پروازهای مداری معمولی به مدار زمین برده و در شرایط خلاء آن را مورد آزمایش قرار دهند.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:13

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

کامپیوتر و اینترنت

اولین گام به سوی رایانه های کوانتومی هولوگرافیک

گروهی از محققان آمریکایی با استفاده از فناوریهای موجود در بازار اولین گام به سوی ساخت رایانه های کوانتومی هولوگرافیک را برداشتند.

به گزارش خبرگزاری مهر، دانشمندان نیروی هوایی آمریکا از اصل هولوگرامها که در دستگاههای موجود در بازار کاربرد دارند در ساخت یک رایانه کوانتومی فوتونی استفاده کردند.

این رایانه چندان پرقدرت و توانا نیست اما می تواند گام مهم رو به جلویی در توسعه کوانتوم محاسباتی به شمار رود.

پژوهشگران آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی هوایی آمریکا در این مطالعات استفاده از تداخل سنجهایی از جمله دستگاههای ورودی- خروجی را پیش بینی کردند.

این دستگاههای ورودی - خروجی در وضعیت کوانتومی فوتونها برای نوشتن و خواندن اطلاعات استفاده می شوند.

براساس گزارش وب نیوز، عنصر دیگری که در این رایانه کوانتومی به کار رفته است یک شیشه معمولی محصول شرکت OptiGrate است.

در این دستگاه، فوتونهایی که از تداخل سنجها به دست آمده اند بدون خطر تفرق نور ناشی از توانایی از دست رفته فعل و انفعال فوتونها منجمد می شوند. به این ترتیب، طرح هولوگرافیکی که در داخل شیشه منجمد شده است تثبیت می شود.

این رایانه کوانتومی با محدودیتهای مهمی مواجه است به ویژه اینکه شیشه های OptiGrate تنها برای خواندن اطلاعات قابل استفاده هستند.

به همین دلیل فوتونهایی که از تداخلهای سنجها ثبت شده اند نمی توانند دوباره نوشته شوند. باوجود این، انتظار می رود در آینده، فناوری بتواند از این موانع عبور کند.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:12

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

موثرترین دانشمندان جهان را بشناسید

مجله معتبر علمی نیچر طبقه بندی پایان سال خود را به 10 دانشمندی اختصاص داد که در سال 2011 بیشترین تاثیرگذاری را در دنیای علم ایفا کرده اند که از میان این 10 دانشمند یک نفر توانسته تئوری نسبیت را به چالش بکشد.

به گزارش خبرگزاری مهر، روزهای پایانی سال زمان ارائه آمارها است. در این راستا مجله نیچر تصمیم گرفت طبقه بندی شخصی خود را منتشر کند. در این لیست، 10 شخصیت برتری که در سال 2011 داستان علم را ساخته اند، معرفی شده اند.

1- داریو آئوتیه رو، مردی که نسبیت عمومی را به چالش کشید

داریو آئوتیه رو، فیزیکدان ایتالیایی و مدیر آشکارساز اپرا است. این دانشمند در سال 2011 توانست تئوری نسبت خاص انیشتین را به چالش بکشد و به همین دلیل با واکنشهای موافق و مخالفی از سوی جامعه علمی مواجه شد.

تیم محققان شورای تحقیقات هسته ای اروپا (سرن) و لابراتوارهای "گرن ساسو" در موسسه ملی فیزیک هسته ای ایتالیا به سرپرستی این فیزیکدان با استفاده از دستگاه آشکارساز "اپرا" در آزمایش Cng 1s (نوترینوی سرن به سمت گرن ساسو) در سپتامبر 2011 از یک نتیجه شگفت انگیز در آزمایشات خود خبر دادند.

این دانشمندان اعلام کردند که توانسته اند فراتر از سرعت نور حرکت کنند. به طوریکه آشکارساز "اپرا" با دریافت و بررسی بیش از 15 هزار ذره نوترینو که در برخورد دهنده "سوپر سینکروتون پروتون" در سرن تولید شده و با طی مسافت 730 کیلومتر به لابراتوارهای "گرن ساسو" در ایتالیا رسیده بود کشف کرد که این ذرات برای طی این مسافت تنها 2.4 میلی ثانیه را صرف کردند.

این مدت زمان 60 میلیاردیم ثانیه نسبت به حداکثر زمان مورد انتظار جلوتر بود و بنابراین در آزمایش Cng 1s که اطلاعات آن در مدت سه سال جمع آوری شده اند در حدود 60 نانوثانیه سریعتر از سرعت نور حرکت کردند.

نتایج این تحقیقات شگفت انگیز حاکی از آن است که نوترینوها سرعت 300 هزار کیلومتر بر ثانیه نور را با حدود 20 بخش بر میلیون شکست دادند.

"آنتونیو اردیتاتو" در خصوص این نتایج توضیح داد: "این نتایج، یک شگفتی واقعی هستند. پس از ماهها مطالعه و کنترلهای دقیق ما هیچ اثری را پیدا نکردیم که نشان دهد این نتایج به دلیل خطای دستگاه باشد. هر چند ما همچنان به مطالعات خود ادامه می دهیم و از اندازه گیریهای مستقلی برای ارزیابی کامل ماهیت این مشاهدات استفاده خواهیم کرد."

این فیزیکدان افزود: "تاثیرات بالقوه این نتایج بر روی علم بسیار وسیع است. اولین واکنش من این است که نوترینو همچنان با اسراری که دارد ما را شگفت زده می کند."

2- سارا سیگر، زنی به دنبال سیارات فرامنظومه خورشیدی

تنها در سال 2011 تلسکوپ فضایی کپلر ناسا توانست 28 سیاره فرامنظومه خورشیدی را کشف کنند که به نظر می رسد بسیاری از آنها ظرفیت میزبانی از حیات را داشته باشند.

تازه ترین این سیارات "کپلر-22 ب"، "کپلر-20 ای" و "کپلر- 20 اف" هستند و در حدود 2 هزار سیاره دیگر نیز در انتظار تائید به سر می برند.

"سارا سیگر" محقق موسسه تکنولوژی ماساچوت (ام. آی. تی) که در پروژه کپلر کار می کند با کنترل پرتوهای هزاران ستاره به دنبال یک کاهش نور است. کاهش درخشش نور ستارگان شاخصی است که نشان می دهد یک سیاره درحال عبور از مقابل ستاره خود است.

سیگر با تجسم آینده گفت: "زمانی که مردم به گذشته نگاه خواهند کرد نه من و نه تو را به یاد خواهند آورد. آنها نسل ما را به عنوان کسانی که اولین سیارات مشابه زمین را کشف کردیم به خاطر خواهند سپرد."

3- لیزا جکسون، زنی در برابر آلودگی

از زمانی که لیزا جکسون به عنوان رئیس آژانس حفاظت زیستی آمریکا انتخاب شد زندگی آسانی نداشت. چراکه می خواست محیط زیست و سلامت همشهریان خود را تامین کند، مبارزه ای که خشم جمهوریخواهان را برانگیخت.

به طوریکه امسال جکسون 11 بار در کنگره حاضر شد تا درخصوص کارهایش توضیح دهد. اما این سختیها نتوانستند وی را از پیش بردن اهدافش بازدارند. به طوریکه وی توانست صنایع خودروسازی را به احترام گذاشتن از مقررات "قانون هوای پاک" و توسعه خودروهای اکولوژیکی و محدود کردن انتشار گازهای آلاینده و سایر مواد سمی از جمله جیوه وادار کند.

بهرحال جکسون تنها نباید با جمهوریخواهان مبارزه می کرد. بلکه تهدیدات از داخل حزب دمکرات و حتی توسط خود رئیس جمهور آمریکا نیز می رسید. به اعتقاد دمکراتها در زمانی که کشور برای مقابله با مشکلات اقتصادی درگیر است احترام گذاشتن به توصیه های دوستداران محیط زیست ضروری به نظر نمی رسد.

4- عصام شرف، مردی که به آینده علم در مصر باور داشت

عصام شرف، 59 ساله، فارغ التحصیل مهندسی از دانشگاه قاهره و دانشگاه پردو (آمریکا) یکی از مخالفان سرسخت مبارک بود. این استاد دانشگاه در روزهای انقلاب مصر در تظاهرات شرکت می کرد و بین ماههای مارس تا دسامبر 2011 رئیس دولت انتقالی مصر بود.

شرف به علم به عنوان ابزاری برای دمکراسی و توسعه باور دارد و به همین دلیل در کابینه خود تلاشهایی را برای بهتر کردن سیستم آموزشی و ساخت یک دانشگاه ویژه تحقیقات پایه و کاربردی با عنوان "شهر علم و فناوری" انجام داد. شرف معتقد است: "کشورها بدون تحقیقات پیشرفت نمی کنند."

باوجود این، منتقدان دولت وی را ضعیف و یک عروسک خیمه شب بازی در دستان نظامیان دانستند. این انتقادات منجر به شروع موج جدیدی از اعتراضات شد که شرف و کابینه اش را وادار به استعفاء کرد.

5- جان راجرز، فیزیکدانی که به فیزیک حس می دهد

جمله معروف "جان راجرز" این است: "کار کردن فیزیک برای فیزیک با ارزش است اما اگر بتوانی برای فیزیک یک کاربرد فناورانه پیدا کنی بر ارزش آن می افزایی."

امروز راجرز، رئیس یک لابراتوار با 40 محقق در دانشگاه ایلینویز است و در این لابراتوار تواسته است فیزیک، شیمی، علم مواد و مهندسی زیستی را با نوآوریهای فناورانه ترکیب کند.

6- دیدریک استاپل، از اوج تا زوال

تا قبل از پاییز زندگی حرفه اش مملو در اوج بود. این روانشناس هلندی در رشته خود به شدت فعالیت می کرد تا اینکه بعضی از دانشجویانش وی را متهم کردند که در انجام تحقیقاتش از روشهای نادرستی استفاده می کند. بنابراین تحقیقات درباره رفتار "دیدریک استاپل" بلافاصله آغاز شد و کمیسیون تفحص که حتی محققان دانشگاه "تبیلورگ" در هلند را هم درگیر می کند هنوز درحال بررسی بیش از 150 مقاله آکادمیکی است که وی در مجلات مختلف علمی به چاپ رسانده است.

"استاپل" برای یک روزنامه هلندی اعتراف کرده است: "من به عنوان یک دانشمند، شکست خورده ام. من اطلاعات مطالعات را تغییر دادم و آنها را تحریف کردم. نه تنها یک بار، بلکه چندین مرتبه و نه به روشی مدت دار بلکه در یک دوره طولانی این کار را انجام دادم. شرمنده ام و عمیقاً متاسفم."

7- رزی ردفیلد، زنی که کک به جان تحقیقات می اندازد

به نظر می رسد که سرگرمی این میکروب شناس کانادایی شکستن تخم مرغهای داخل سبد محققانی باشد که از خود خیلی مطمئن هستند. در دسامبر سال گذشته، نتایج تحقیقی که در مجله ساینس منتشر شد غوغای بسیاری ایجاد کرد. مولفان این تحقیق معتقد بودند باکتریهایی را کشف کرده اند که قادرند آرسنیک را به داخل DNA خود جذب کنند.

این خبر بسیار ویژه بود چراکه بدان معنی بود زندگی می تواند حتی در محیط شیمیایی کاملاً متفاوت از محیطی که می شناسیم نیز وجود داشته باشد. اما ردفیلد در پستی که بر روی وبلاگ خود منتشر کرد جامعه علمی و دنیای شبکه را با نوشتن این جمله درجای خود خشک کرد: "در حقیقت، این تحقیق هیچ استدلال مناسبی که نشان دهد آرسنیک وارد DNA باکتریها می شود را ارائه نمی کند."

مشاهدات این میکروب شناس موجب شد که تحقیقات دیگری درباره این موضوع انجام شود. نتیجه این تحقیقات جدید، 8 انتقاد بود که در مجله ساینس در پاسخ به آن تحقیق منتشر شدند.

8- هفت میلیاردمین ساکن زمین

31 اکتبر 2011 سازمان ملل به طور نمادین هفت میلیاردمین ساکن زمین را انتخاب کرد. این فرد، "دانیکا می کاماکو" نام دارد که یک کودک فیلیپینی است که 31 اکتبر به دنیا آمد.

پیش بینی سازمان ملل نشان می دهد که جمعیت زمین به رشد خود ادامه خواهد داد و تا سال 2050 به رقم 10 میلیارد نفر خواهد رسید.

9- مایک لامونت، مردی که پروتونها را حرکت می دهد

درحالی که فیزیکدانان برخورد دهنده بزرگ هادرون (LHC) گزارشی از مشاهدات غیرمستقیمی درباره وجود ذره بوزون هیگز را ارائه می کردند، مایک لامونت، مردی که به طور فیزیکی پروتونها را برای برخورد کردن به هم می تند به دلیل منطقی حضور نداشت. درحقیقت وی مشغول برگزاری یک اجلاس خصوصی با حضور حدود 80 مهندسی بود که با بزرگترین شتابگر ذرات دنیا کار می کنند.

امسال، "ال. اچ. سی" صحنه نمایش 500 هزار میلیارد برخورد میان پروتونها بود که این رقم 100 برابر بیشتر از برخوردهایی بود که در سال 2010 به دست آمده بود.

این رقم بالای برخوردها مجموعه ای از اطلاعاتی را ساختند که به دانشمندان اجازه دادند به نتیجه ای برسند که احتمالاً به بوزون هیگز بسیار نزدیک است.

لامونت از سال 2001 که وارد این پروژه شده تمام فعالیت حرفه ای خود را صرف پروتون ها کرده است. این فیزیکدان امیدوار است که در سال 2013 بتواند تعداد برخوردها را برای تائید یا رد وجود بوزون هیگز افزایش دهد.

10- تاتسوهیکو کوداما، دانشمند مردم

فیلم سخنرانی این دانشمند در مقابل مجلس ژاپن با یک میلیون بازدید بر روی یوتیوب مواجه شد. تاتسوهیکو کوداما، محقق دانشگاه توکیو در این سخنرانی، دولت ژاپن را به نگفتن واقعیت درباره میزان تشعشات تابیده شده از نیروگاه هسته فوکوشیما داییچی پس از سونامی 11 مارس 2011 متهم کرد.

از آنزمان کودامو به یک سخنگوی با احساس درباره تراژدی فوکوشیما تبدیل شد. خشم این محقق چند روز پس از وقوع این فاجعه منفجر شد، زمانی که دولت ژاپن نخواست اطلاعات مربوط به گسترش تشعشعات پس از حادثه هسته ای را برای عموم منتشر کند.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:10

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

موبایل

راهکارهای افزایش طول عمر باتری گوشی های هوشمند

گوشی های هوشمند در زندگی کاربر نقشهای متعددی دارند، سیستم پخش موسیقی، دوربین دیجیتال، کنسول بازی، و حتی تلویزیون، با این همه تمام این کاربردها زمانی قابل استفاده هستند که تلفن هوشمند باتری داشته باشد.

به گزارش خبرگزاری مهر، همیشه به نظر می آید باتری تلفنهای هوشمند عمر کمتری دارند، پدیده ای که کاملا حقیقی است زیرا کاربران از تلفنهای هوشمند کار بیشتری می کشند از این رو تجربه دیدن خاموش شدن نمایشگر گوشی های هوشمند تجربه ای است که کاربران به صورت مداوم آن را تحمل می کنند.

بر اساس گزارش یاهو، با این همه مراقبت از چند گزینه کوچک در طی روز می تواند به کاربران کمک کند تا طول عمر روزانه شارژ باتری خود را افزایش دهند:

جلوگیری از جستجوی بیهوده

جستجوی تلفنهای هوشمند برای دسترسی به اطلاعات انرژی زیادی می گیرد به ویژه اگر کاربر در جایی قرار داشته باشد که دسترسی به این اطلاعات با محدودیت مواجه باشد مانند مترو یا هواپیما، در صورت حضور در چنین موقعیتی بهتر است گوشی را در وضعیت ویژه هواپیما قرار داده و یا آن را به کلی خاموش کرد تا از اتمام باتری آن جلوگیری شود. روشن کردن گوشی نیز تا اندازه ای از انرژی باتری را مصرف می کند از این رو بهتر است در زمانی که قرار است گوشی برای مدتی طولانی دور از دسترس قرار بگیرد کاملا خاموش نگه داشته شود. خاموش کردن اتصال به وای-فای در زمانهایی که به آن نیازی نیست نیز می تواند از هدر رفتن شارژی باتری جلوگیری کند زیرا زمانی که وای-فای روشن است گوشی به صورت مداوم برای یافتن اتصال به وای-فای در حال اسکن کردن است و این کار می تواند باتری را به سرعت تمام کند. در صورتی که در یک کتابخانه یا رستوران از اتصال وای-فای استفاده می کنید به یاد داشته باشد که پس از اتمام کار آن اتصال را غیر فعال کنید تا از مصرف شدن باتری جلوگیری شود.

بر روی یک کار متمرکز شوید

کاربر تلفن هوشمند قطعا می تواند در آن واحد ایمیلهای خود را نمایش دهد، بر روی اینترنت فایلی ویدیویی را پخش کند، مسیر خود را بر روی نقشه بیابد و در عین حال بازی محبوب خود را اجرا کند، اما هر یک از این برنامه ها مقداری از باتری گوشی را مصرف می کنند از این رو بهتر است ابتدا بر روی یک کار تمرکز کرده و پس از اتمام، نرم افزار بسته شود. ابزارهایی مانند GPS و اتصال بلوتوث که برای اتصال به ابزارهای مختلف استفاده می شوند، می توانند به راحتی شارژ باتری را تمام کنند مگر اینکه در زمان عدم نیاز خاموش نگه داشته شوند.

نمایشگر روشن یا تاریک؟

نمایشگرهای پرنور خیلی جالب تر به نظر می رسند اما در مقابل باتری گوشی را به راحتی می بلعند. به منظور افزایش طول عمر شارژ باتری بهتر است کاربر وارد تنظیمات گوشی خود شده و میزان نور پس زمینه نمایشگر را کاهش دهد. تاریک کردن نمایشگر می تواند دیدن مطالب نمایش داده شده بر روی آن را دشوار سازد اما در صورتی که نور نمایشگر در میانه قرار بگیرد می تواند از مصرف انرژی کاسته و از خستگی چشم کاربر نیز جلوگیری کند. در صورتی که گوشی از گزینه خودکار تنظیم نور برخوردار باشد، فعال کردن این گزینه می تواند به راحتی به حفظ شارژ باتری کمک کند. راهکار دیگر استفاده نکردن از پس زمینه های متحرک است.

ارتعاشات ناهنجار

استفاده از آهنگ به جای استفاده از وضعیت لرزش می تواند کمک بزرگی در حفظ باتری گوشی های هوشمند کند. با وجود اینکه گاه و در برخی موقعیتها استفاده از وضعیت لرزش در گوشی ها الزامی است، اما پس از خروج از این شرایط بهتر است گوشی همواره بر روی وضعیت آهنگ قرار داشته باشد.

استراحت اجباری برای گوشی های هوشمند

باور کنید گوشی ها هم به استراحت نیاز دارند، در این صورت می توانند در طول شب نیز باتری خود را حفظ کنند و خاموش نشوند. به این منظور در طول روز کاربر باید زمانی را برای استراحت گوشی خود در نظر گرفته و از فرصتهای مختلف که نیاز به گوشی به پایین ترین حد خود می رسد استفاده کرده و آن را خاموش کرده و در گوشه ای قرار دهد. به این شکل نه تنها کاربر می تواند تعاملات اجتماعی خود را به دور از فناوری با اطرافیانش تقویت کند، بلکه می تواند باتری گوشی خود را برای مدت طولانی تری حفظ کند.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:9

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

شعر و قطعات ادبی

شعر زمستان اثر مهدی اخوان ثالث

 سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت،
سرها در گریبان است 
کسی سر بر نیارد کرد پاسخ گفتن و دیدار یاران را 
نگه جز پیش پا را دید، نتواند،
که ره تاریک و لغزان است 
وگر دست ِ محبت سوی کس یازی،
به اکراه آورد دست از بغل بیرون؛
که سرما سخت سوزان است
نفس، کز گرمگاه سینه می‌آید برون، ابری شود تاریک
چو دیوار ایستد در پیش چشمانت 
نفس کاین است، پس دیگر چه داری چشم
ز چشم دوستان دور یا نزدیک؟
مسیحای جوانمرد من! ای ترسای پیر ِ پیرهن چرکین!
هوا بس ناجوانمردانه سرد است ... آی...
دمت گرم و سرت خوش باد!
سلامم را تو پاسخ گوی، در بگشای!
منم من، میهمان هر شبت، لولی وش مغموم 
منم من، سنگ تیپاخورده ی رنجور 
منم، دشنام پست آفرینش، نغمهٔ ناجور 
نه از رومم، نه از زنگم، همان بیرنگ بیرنگم 
بیا بگشای در، بگشای، دلتنگم 
حریفا! میزبانا! میهمان سال و ماهت پشت در چون موج می‌لرزد
تگرگی نیست، مرگی نیست 
صدایی گر شنیدی، صحبت سرما و دندان است 
من امشب آمدستم وام بگزارم
حسابت را کنار جام بگذارم
چه می‌گویی که بیگه شد، سحر شد، بامداد آمد؟
فریبت می‌دهد، بر آسمان این سرخی ِ بعد از سحرگه نیست
حریفا! گوش سرما برده است این، یادگار سیلی ِ سرد ِ زمستان است
و قندیل سپهر تنگ میدان، مرده یا زنده
به تابوت ستبر ظلمت نه توی ِ مرگ اندود، پنهان است
حریفا! رو چراغ باده را بفروز، شب با روز یکسان است
سلامت را نمی‌خواهند پاسخ گفت
هوا دلگیر، درها بسته، سرها در گریبان، دست‌ها پنهان،
نفس‌ها ابر، دل‌ها خسته و غمگین،
درختان اسکلت‌های بلور آجین
زمین دلمرده، سقفِ آسمان کوتاه،
غبار آلوده مهر و ماه،
زمستان است

سه شنبه 6/10/1390 - 15:8

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 2 ]

نجوم

زمین 2 ماه دارد

گروهی از دانشمندان بر این نظریه خود که سیاره زمین دو ماه دارد پافشاری می کنند که یکی از آنها همان ماهی است که شبها در آسمان دیده می شود و ماه دیگر سیارکی کوچک به اندازه یک خودروی هوشمند است.

به گزارش خبرگزاری مهر، این گروه از دانشمندان باور دارند ماه دوم زمین پس از عبور از مداری عظیم به دور سیاره به اعماق فضا پرتاب می شود. این نظریه توسط دانشمندانی که آن را باور دارند در 20 دسامبر 2011 در نشریه ایکاروس منتشر شده است. بر اساس این نظریه صخره ای فضایی به وسعت دست کم یک متر همواره در مدار زمین در گردش است در حالیکه همیشه یک صخره ثابت نیست بلکه صخره هایی متغییر به صورت موقتی ماه دوم زمین را تشکیل می دهند.

در مدلهای علمی نظری، زمانی که این سیاره ها در مسیرشان به سوی خورشید در حال عبور از کنار زمین هستند گرانش زمین آنها را به خود جذب کرده و پیش از اینکه سیارکها به مسیر خود پرتاب شوند در حدود 9 ماه در مدار زمین به حرکت خود در مدار ادامه می دهند.

دانشمندان می گویند به دیگر قمرهای زمین نسبت به ماه توجه به شدت کمی می شود در حالی که این قمرها واقعا وجود دارند. به گفته محققان رصد خانه پاریس سیارکهای زیادی در سامانه خورشیدی ما وجود دارند و از این رو احتمال جذب شدن یکی از آنها توسط نیروی جاذبه زمین وجود دارد. این محققان در مقاله خود برای اولین بار مدل نظری و ابعاد قمرهای موقتی زمین را ارائه کرده اند. در این تحقیق اطلاعات مربوط به سیارکی آورده شده است که از سال 2006 به مدت یک سال در مدار زمین در حرکت بوده است.

بر اساس گزارش بی بی سی، محققان احتمال می دهند دلیل رصد شدن این سیارک بزرگتر بودن آن نسبت به دیگر سیارکهایی بوده که در مدار زمین در حرکت بوده اند. به طور کلی این سیارکها هرگز بزرگتر از یک متر نیستند از این رو اگر از زمین دور باشند بسیار کم نور و اگر نزدیک باشند بسیار سریعتر از آن هستند که بتوان آنها را به راحتی رصد کرد. این محدودیتها به آن معنی است که انسان نمی تواند به طور دقیق از وجود ماه دوم زمین آگاه شود. با این همه راه اندازی تلسکوپ LSST در سال 2015 شیلی می تواند تغییرات زیادی را در این محدودیت به وجود آورد.

نظریه ای درباره گذشته قمرهای زمین

پیش از این مطالعه محققان دانشگاه کالیفرنیا اعلام کرده بودند سیاره زمین زمانی دو ماه داشته که طی برخوردی کم سرعت که چندین ساعت به طول انجامیده با یکدیگر ترکیب شده اند. هر دو این قمرها از بقایای شبه سیاره ای به اندازه مریخ بوده اند که در دوران شکل گیری زمین با آن برخورد کرده اند. در حالی که نظریه سنتی بیان می کند که ماه جوان هر نوع جرم و ذره دیگری را به فضای میان ستاره ای پرتاب می کرده است، نظریه جدید بر این اساس است که یکی از این اجرام نجات پیدا کرده و در نقطه گرانشی پایداری در سیستم زمین-ماه متوقف شده است.

بر اساس گزارش نیچر، محققان با شبیه سازی رایانه ای نشان دادند حالت کنونی ماه را می توان به کمک برخورد قمر دیگری که یک-سیُم جرم ماه کنونی و یا قطری برابر هزار کیلومتر داشته را توضیح داد. احتمال می رود چنین قمری در یک نقطه لاگرانژی به اندازه ای خود را حفظ کرده که ماه به مرحله جامد شدن رسیده، اما لایه عناصر ماه هنوز در حالت مایع قرار داشته اند. در این میان نیروهای کششی زمین منجر به حرکت دادن هر دو ماه شده و زمانی که هر دو ماه به یک سوم فاصله کنونی زمین تا ماه رسیده اند، گرانش خورشید بر روی حرکتهای مداری آنها تاثیر گذاشته و دو ماه با یکدیگر برخورد کرده اند.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:7

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

کامپیوتر و اینترنت

استفاده از ایمیل کاری خارج از ساعت اداری ممنوع شد

یک شرکت خودروسازی آلمانی در توافق جدیدی، امکان استفاده از ایمیلهای کاری را خارج از ساعات اداری ممنوع کرد.

به گزارش خبرگزاری مهر، مدت تعطیلات سالانه بسیار کوتاه است بنابراین حداقل باید در آرامش و به دور از استرسهای کاری باشد.

به همین دلیل در شرکت فولکس واگن، شورای سندیکا با هیئت مدیره به توافق رسیده اند که تلفنهای همراه "بلک بری" شرکتی از 30 دقیقه پس از پایان ساعت اداری تا یکساعت قبل از شروع روز کاری جدید نمی توانند ایمیلهای کاری را از سرور مرکزی دریافت کنند و به کارمندان خدمات بدهند. به این ترتیب، کارمندان این شرکت می توانند در ساعات خارج از کار در آرامش استراحت کنند.

براساس گزارش فاینشال تایمز، این توافق در مورد بیش از هزار کارمند فولکس واگن که از تلفنهای همراه بلک بری شرکتی استفاده می کنند اجرا می شود، اما مدیران ارشد و کارمندانی که برپایه قراردادهای خارج از سندیکا کار می کنند را مستثنی می کند.

ساعت اداری در فولکس واگن از 7:30 تا 17:45 است. برپایه این توافق در این طول این ساعات، سرور مرکزی شرکت ایمیلهای کاری را به بلک بری کارمندان ارسال می کند. درحالی که از ساعت 18:15 تا 7:00 صبح روز بعد این سرورها ارسال ایمیلها را متوقف می کند.

در اروپا، بسیاری از شرکتها درحال اجرای طرحهای مشابهی هستند. برای مثال، شرکت "هنکل" بین کریسمس تا سال نو تلفنهای همراه شرکتی را قطع کرده است.

چندی پیش شرکت فرانسوی "آتوس" اعلام کرد که ظرف یک سال و نیم آینده سیاست "ایمیل صفر" را در مورد تمام پرسنل این شرکت در سراسر دنیا اجرایی خواهد کرد.

به این ترتیب از 18 ماه آینده، کارمندان این شرکت برای انجام ارتباطات داخلی خود از ابزارهایی چون شبکه های اجتماعی، تلفن و ملاقاتهای مستقیم استفاده خواهند کرد.

همچنین در انگلیس از این نظریه حمایت می شود که آنلاین بودن در 24 ساعت شبانه روز می تواند کارایی کارمندان را کاهش دهد.

سه شنبه 6/10/1390 - 15:6

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]