شب چله در تاریخ ایران باستان
از لحاظ نجومی شب یلدا یا شب چله، شب اول زمستان( آخرین روز ماه آذر) است که شادمانی مردم در آن شب برای
بلندتر شدن روزها، افزایش روشنایی و تابش نور ایزدی است. ایرانیان باستان آن را شب زایش مهر یا زایش خورشید می خوانند و برای ان جشن بزرگی برپا می کنند.
از منابع رومی نقل است که پیران و پاکان به تپه ای می رفتند و با لباس نو و مراسمی از آسمان می خواستند که آن رهبر
بزرگ را برای رستگاری آدمیان گسیل دارد و باور داشتند که نشانه ی زایش آن ناجی، ستاره ایست که بالای کوهی به نام کوه فیروزی که دارای درخت بسیار زیبایی بوده است، پدیدار خواهد .
آیین شب یلدا یا شب چله، خوردن آجیل مخصوص، هندوانه، انار و شیرینی و میوه های گوناگون است که همه جنبه ی
نمادی دارند و نشانه ی برکت، تندرستی ، فراوانی و شادکامی هستند.در این شب مثل جشن تیرگان، فال گرفتن و آواز
خوانی مرسوم است. حاضران با انتخاب و شکستن گردو از روی پُری یا پوکی آن ، آینده گویی می کنند.
شب یلدا ز راه آمـــــــــــد دوبـــــــــاره
بگیر ای دوست! از غمهـــــــا کناره
شب شادی وشـــور و مهربانی است
زمـــــــان همدلی و همزبانی است
در آن دیدارهــــــــــــا تا تـــــــــازه گردد
محبت نیـــــــــــــــز بی اندازه گـردد
به هرجا محفلی گرم و صمیمی است
که مهمانی درآن رسمی قدیمی است
به دور هم تمـــــــــــام اهــــــل فامیل
شده بر پا بســــاط میــــوه –آجیل
ز خـــوردن خوردنِ این شـــــــــام چلّه
شود مهمان حسابی چاق و چلّه!!
همــــــــــه با انتظاری عاشقــــــــــانه
نظـــــــر دارند ســـــــــوی هندوانه!
نشسته با تفاخـــــــــر تــوی سینی
کنارش چاقـــــــــــویی را هم ببینی
چو گــــــــردد قــاچ قــــاچ آن هندوانه
شود آب از لب و لوچـــــــــــه روانه!
بســــــاط خنده و شادی فراهـــــــــم
اس ام اس می رسد پشت سر هم
جوانان آن طرف تـــر جـــــــوک بگویند
دل از گرد و غبــــــار غـــــم بشویند
کسی را گـــر صدایی نیم دانگ است
در این محفل پی تولید بانگ است!!
زند بــــــــا “ای دل ای دل” زیـــــر آواز
ز بعد آن “هاهاها”یی کند ســـــاز!
ببندد چشــــــــم و جنباند ســـرش را
بخواند شعـــــــــــــرهای از برش را!
چنین با شور و نغمه – شعر و داستان
خرامان می رســــــد از ره زمستان
شمردم مــــن ز چلّــــــــه تا به نـــوروز
نمانده هیچ؛ جز هشتاد و نه روز !
کنـــــون معکــــــــــوس بشمارید یاران
که در راه است فصــــــــل نوبهاران
منبع: کتاب زرتشت پیامبر سرزمین جاوید نوشته زهرا رهبر نیا
