تبیان، دستیار زندگی

متکلم را تا کسی عیب نگیرد ، سخنش صلاح نپذیرد . 

مشو غره بر حسن گفتار خویش

به تحسین نادان و پندار خویش

فریب دشمن مخور و غرور مداح مخر که این دام رزق نهاده است و آن دامن طمع گشاده . احمق را ستایش خوش آید چون لاشه که در کعبش دمی فربه نماید .

الا تانشنوی کمدح سخنگوی

که اندکگ مایه نفعی از تو دارد

که گر روزی مرادش برنیاری

دوصد چندان عیوبت برشمارد

پادشه را خیانت کسی واقف مگردان ، مگر آنکه بر قبول کلی واثق باشی وگرنه در هلاک خویش سعی می کنی. 

بسیج سخن گفتن آنگاه کن 

که د انی که در کار گیرد سخن 

خبری که دانی که دلی بیازارد تو خاموش تا دیگری بیارد. 

بلبلا مژده بهار بیار

خبر بد به بوم باز گذار

سر مار به دست دشمن کوب که از احدی الحسنیین خالی نباشد ، اگر این غالب آمد مار کشتی و گر آن ، از دشمن رستی.

به روز معرکه ایمن مشو زخصم ضعیف

که مغز شیر برآرد چو دل زجان برداشت

چو بینی که در سپاه دشمن تفرقه افتاده است تو جمع باش وگر جمع شوند از پریشانی اندیشه کن. 

برو با دوستان آسوده بنشین

چو بینی در میان دشمنان جنگ 

وگر بینی که باهم یک زبان اند 

کمان را زه کن و بر باره بر سنگ

بدخوی در دست دشمن گرفتار ست که هرکجا رود از چنگ عقوبت او خلاص نیابد.

اگر زدست بلا بر فلک رود بدخوی 

زدست خوی بد خویش در بلا باشد

پادشه باید که تا بحدی خشم بر دشمنان نراند که دوستان را اعتماد نماند . آتش خشم اول در خداوند خشم اوفتد پس آنگه که زبان به خصم رسد یا نرسد. 

نشاید بنی آدم خاکزاد 

که در سرکند کبر و تندی و باد

تو را با چنین گرمی و سرکشی

نپندارم از خاکی ، از آتشی

دو کس دشمن ملک و دینند : پادشاه بی حلم و دانشمند بی علم . 

بر سر ملک مباد آن ملک فرمانده 

که خدا را نبود بنده فرمانبردار

نصیحت از دشمن پذیرفتن خطاست . ولیکن شنیدن رواست تا بخلاف آن کار کنی که آن عین صواب است . 

حذر کن زانچه دشمن گوید آن کن 

که بر زانوو زنی دست تغابن 

گرت راهی ماید راست چون تیر 

ازو برگرد و راه دست چپ گیر