تبیان، دستیار زندگی

خداوند در آیه 36 سوره اسراء می‏ فرماید : «چشم و گوش و دل ، تمامی اینها مورد پرسش و بازخواست قرار می ‏گیرند.»
امام (ع) فرمود : [رسول خدا(ص) فرمود :] ... به عزت پروردگارم سوگند ، تمامی امت من در روز قیامت باز داشته می ‏شوند و از ولایت امیرمؤمنان (ع) بازخواست می‏ گردند

عیون اخبار الرضا (ع)، شیخ صدوق، ج 1، ص 280، مؤسسة الأعلمی ، بیروت

 آیه 29 سوره رعد می ‏خوانیم :
«آنان كه ایمان آوردند و عمل صالح انجام دادند ، طوبی و بهترین سرانجام ها در انتظارشان است.»
امام (ع) می‏ فرماید : این آیه در مورد امیرمؤمنان نازل شده است. «طوبی» درختی است در خانه وی در بهشت و هیچ میوه‏ای در هیچ خانه ‏ای از خانه‏ های بهشت نیست ؛ مگر آنكه شاخه ‏ای از این درخت در آن وجود دارد. خداوند در آیه 71 سوره اسراء می‏ فرماید : «روزی كه هر گروهی را با پیشوا و امام خویش می ‏خوانیم ...»
امام (ع) فرمود : آری ، پیشوایان دو دسته ‏اند ؛ امامی كه مردم را به هدایت دعوت می ‏كند و مردم از وی پیروی می‏ كنند و به سعادت می‏رسند و امامی كه مردم را به گمراهی فرا می‏ خواند و مردم نیز از وی پیروی می ‏كنند. [و در تباهی غوطه‏ ور می گردند]

مِائَة مَنقبة ، ابن شاذان ، ص 137 مدرسة الامام المهدی (ع)، قم

در آیه 75 سوره انفال می‏ خوانیم : ... و خویشاوندان نسبت به یكدیگر در احكامی كه خدا مقرر داشته [از دیگران] سزاوارترند.
امام (ع) فرمود : هنگامی كه این آیه نازل شد ، از رسول خدا (ص) در باره تأویل آن پرسیدم.
رسول خدا(ص) فرمود : به خدا سوگند ، جز شما كس دیگری را قصد نكرده است و شما همان خویشاوندان من هستید. پس هر گاه من از دنیا رفتم ، پدرت علی (ع) نسبت به من و جانشینی من سزاوارتر است ؛ و هر گاه پدرت از دنیا برود ، برادرت حسن (ع) بدان سزاوارتر است ؛ و آنگاه كه حسن(ع) از دنیا برود، تو بدان مقام سزاوارتری.
گفتم : ای رسول خدا، بعد از من چه كسی شایسته آن مقام است ؟
فرمود : پسرت علی
به همین ترتیب نام یكایك ائمه اطهار (علیهم السلام) را برشمرد ؛ هر كدام را بعد از دیگری شایسته ‏تر به خلافت دانست و در پایان فرمود : غیبت در زمان نهمین فرزندت به وقوع می ‏پیوندد. این ائمه نسل تواند ، خداوند علم و فهم مرا به ایشان عطا كرده است و سرشت آنها از سرشت من است. خدایا این مردم را چه می ‏شود كه با آزار خاندانم مرا می‏ آزارند ؟! خداوند شفاعتم را نصیب ایشان نگرداند

كفایة الاثر، خزّاز قمی، انتشارات بیدار ، قم، ص 175

امام (ع) به اشاره پدر گرامی‏ اش حضرت امیرمؤمنان (ع) در توضیح مراد از «ناس» ، در آیه 199 سوره بقره می ‏فرماید :
مقصود از آن ، ما اهل بیت هستیم و به همین جهت ، خداوند می ‏فرماید : از همان جایی كه مردم (ناس) كوچ می ‏كنند ، كوچ كنید. [و پیروی از اهل بیت را پیشه خویش سازید

 الكافی ، شیخ كلینی ، دار صعب ، بیروت ، ج 8، ص 244

در ذیل آیه 97 سوره بقره امام (ع) می ‏فرماید : همانگونه كه یهود را به جهت دشمنی با جبرئیل (ع) ، مورد مذمت قرار داده ؛ دشمنان «اهل بیت» را نیز مشمول سرزنش خویش گردانیده است. زیرا به اعتقاد آنان نیز جبرئیل (ع) و فرشتگان مقرب خدا برای یاری رساندن به محمد (ص) و علی(ع) فرود می‏ آمدند ...

همان ، ص 448 به بعد

در ذیل آیه 62 سوره بقره امام (ع) فرمود : اگر آنها [یهودیان]با نیتی صادق و عقیده ‏ای درست از عمق جان خدای را به «محمد و آل پاكش» می‏ خواندند تا نگاهشان دارد ... حتما خداوند با كرمش به آنها پاسخ می‏ داد؛ اما كوتاهی كردند ...

التفسیر المنسوب الی الامام العسكری (ع) ، مؤسسة الامام المهدی (ع)، قم ، ص 267

ممكن است بپرسید : آیا فهم قرآن تنها در توان معصومان (علیهم السلام) است و دیگر مردم حق ندارند ، بدون مراجعه به روایات اهل بیت ، از قرآن بهره گیرند ؟
در پاسخ باید گفت : ما مانند اخباری‏ ها نیستیم كه فهم قرآن را یكسره مخصوص اهل بیت (علیهم السلام) بدانیم ؛ بخشی از آیات محكمات و بینات نامیده می‏ شود و هر كس ، به شرطی كه با زبان عربی و شأن نزول ها و یك سلسله مباحث لازم دیگر به طور صحیح آشنایی كافی داشته باشد می‏ تواند از آن بهره گیرد ؛ اما می‏دانیم كه آیات قرآن دو دسته ‏اند : محكمات و متشابهات. (3)
برای فهم آیات متشابه جز تمسك به راسخان در علم اهل بیت (علیهم السلام) راهی نیست.
طبق تصریح شیعه و سنی ، قرآن كریم در موارد متعددی به مقام و موقعیت اهل بیت (علیهم السلام) و عصمت و طهارت و ولایت آنها اشاره كرده است. در این فرصت ، آن دسته از روایات سالار شهیدان حضرت ابی عبداللّه‏ الحسین (ع) درباره برخی از آیات قرآن كریم ، كه در خصوص اهل بیت عصمت (علیهم السلام) وارد شده ، مورد توجه قرار می‏ دهیم و جان های خود را با كلمات نورانی آن فاتح اقلیم وجود جلایی دیگر می ‏بخشیم.
چه گویم در مقام آن دلارام زبان من زبون و خامه ‏ام خام

باید توجه داشت كه در برخی از روایات ، آن حضرت تنها راوی حدیث است كه از پیامبر اكرم (ص) یا امیرمؤمنان (ع) نقل می ‏كند ؛ ولی ما تنها به روایاتی اشاره می ‏كنیم كه در آن امام (ع) خود سخنی فرموده یا پرده از حقیقتی برداشته است. البته این سخن با نقل مواردی كه آن حضرت از رسول اكرم یا امیرمؤمنان مطلبی پرسیده و سپس پرسش و پاسخ را باز گفته است ، منافات ندارد ؛ زیرا به هر حال خود حضرت در متن جریان حضور داشته است.
به هر ترتیب امام حسین (ع) در این دسته از روایات به تبیین بطنی از بطون قرآن پرداخته ، از تأویل ، تفسیر یا شأن نزول آیات پرده برمی ‏دارد و گاه برای بیان حقیقتی به آیه استدلال می‏كند.

3ـ آل عمران ، آیه 7

پیامبر اكرم (ص) فرمود : «من دو چیز گرانمایه در میان شما به یادگار می ‏نهم : كتاب خدا و خاندانم. این دو هرگز از یكدیگر جدا نمی ‏شوند تا آنكه در قیامت كنار حوض كوثر بر من وارد آیند.»

 مسند ابن ‏حنبل ، ج 3، ص 14، دارصادر ، بیروت