بعضی از بیماریها با وضع
اقتصادی افراد رابطه دارند. مثلا گروهی از بیماریها بیشتر در افرادی كه
سطح اقتصادی یا رفاهی پایینتری دارند دیده میشوند و گروهی برعكس. در این
میان مدتها تصور میشد كه نقرس بیماری افراد ثروتمند است و افرادی كه سطح
اقتصادی پایینتری دارند دچار این بیماری نمیشوند. شاید هنوز هم این طرز
تفكر میان بعضی از افراد وجود داشته باشد، اما آیا واقعا این مساله درست
است و اگر درست نیست منشأ این بدفهمی چیست؟
نقرس نوعی التهاب مفاصل
است كه وقتی كریستالهای اسیداوریك (ماده زاید طبیعی كه توسط كلیهها دفع
شود) در مفصل رسوب میكنند، ایجاد میشود. سطح اسیداوریك خون اغلب در افراد
مبتلا به نقرس بالاست و علت آن این است كه تولید اسیداوریك آنها زیاد است
یا كلیهها نمیتوانند با سرعت كافی آن را دفع كنند یا تركیبی از هر دو
مشكل را دارند.
حملات ابتدایی بیماری
معمولا فقط چند روز طول میكشد و اغلب انگشت شست پا را گرفتار میكند، اما
به مرور زمان حملات بیشتر میشود و در ضمن سایر مفاصل نیز گرفتار میشوند و
گاهی چند مفصل در یك زمان گرفتار میشوند به جای آن كه در هر مقطع یك مفصل
گرفتار شود. این بیماری میتواند با سنگ كلیه نیز همراه باشد. از بین
عوامل بسیاری كه میتوانند خطر نقرس را افزایش دهند یا موجب شروع حملات
شوند، الكل از بقیه نقش بیشتری ایفا میكند. البته بعضی از غذاها نیز
میتوانند موجب شروع نقرس شوند هر چند این حالت كمتر دیده میشود.
اشتباهات درباره علت
بیماری
توضیح نقرس به قرن پنجم
قبل از میلاد برمیگردد. در آن زمان نقرس به عنوان «پادشاه بیماریها و
بیماری پادشاهان» معروف بود، زیرا به نظر میرسید افراد پس از ضیافت (كه
بیشتر در خانواده سلطنتی دیده میشود) دچار حمله نقرس میشوند. بعلاوه از
آنجایی كه خوردن مقدار زیاد خاویار یا جگر نیز در شروع حمله نقرس نقش دارد
(زیرا این غذاها حاوی مقادیر زیادی از پروتئینی هستند كه به اسید اوریك
تجزیه میشود) آنهایی كه استطاعت مالی برای خرید نوشیدنیهای الكلدار و
این نوع غذاها را نداشتند كمتر دچار نقرس میشدند.
بنابراین، این تفكر
اشتباه كه نقرس فقط در افراد ثروتمند دیده میشود همانطور شكل گرفت كه
اغلب بدفهمیهای پزشكی شكل میگیرند. وقتی دو واقعه با هم رخ میدهند (نقرس
و ثروت) تصور میشود كه یكی علت دیگری است.
اشكال این منطق درست
مانند این است كه تصور كنیم رژیم گرفتن باعث چاقی میشود، چرا كه افراد چاق
معمولا همیشه رژیم خاصی میگیرند. در مورد نقرس، محققان به پرخوری به
عنوان یك عامل همراه نگاه میكنند یعنی عاملی كه اغلب در یك گروه (گروه
مبتلا به نقرس) بیشتر دیده میشود و در گروه دیگر (گروهی كه نقرس ندارند)
كمتر.
البته ارتباط بین مصرف
نوشیدنیهای الكلدار و حمله نقرس بسیار قوی است. الكل موجب افزایش تولید
اسیداوریك میشود و خطر ابتلا به نقرس را به چند علت بیشتر میكند: الكل
حاوی پورین است. پورینها، پروتئینهایی هستند كه به اسیداوریك تجزیه
میشوند. هر چه نوشیدنی بیشتری مصرف كنید اسیداوریك بیشتری از تجزیه
پورینها حاصل میشود.
الكل در ضمن هورمون
آنتیدیورتیك را مهار میكند. این هورمون موجب بازجذب آب میشود و مهار آن
باعث میشود تا بدن آب بیشتری از طریق ادرار از دست بدهد. در چنین وضعیتی
غلظت اسیداوریك در خون بالا میرود. همچنین در فرآیند هضم الكل اسیدی به
نام اسیدلاكتیك تولید میشود. مصرف زیاد این قبیل نوشیدنیها باعث میشود
تا اسیدلاكتیك زیادی وارد خون شود و برای ترشح شدن به داخل ادرار از
كلیههای با اسیداوریك رقابت كند و موجب بالا رفتن غلظت خونی اسیداوریك
شود. در نهایت الكل آنزیمهایی را در كبد تحریك میكند تا فعالتر از همیشه
عمل كنند و این آنزیمها پروتئینها را تجزیه كرده و اسیداوریك بیشتری
تولید میكنند.
آیا چاقی با نقرس رابطه
دارد؟
بله، افزایش وزن بدن با
افزایش اسیداوریك خون و نقرس رابطه مستقیم دارد. یكی از كارهایی كه برای
پیشگیری از نقرس و حفظ سلامتی میتوانید انجام دهید این است كه وزن خود را
در حد متعادل حفظ كنید. در ضمن اگر وزن بالا داشته باشید و به نقرس مبتلا
شوید احتمال آن كه دچار مشكلات دیگری چون بیماری قلبی، فشارخون، بیماری
كلیه، بیماری كبد، دیابت و سكته مغزی شوید بیشتر میشود.
آیا غذاهای پر پروتئین
برای نقرس بد است؟
غذاهای پر پروتئین همیشه
برای نقرس مضر نیستند بلكه مهم این است كه پروتئین غذای شما از كجا
میآید. پروتئینهای گوشت باعث افزایش اسیداوریك میشوند در حالی كه
پروتئینهای گیاهی موجب كاهش اسیداوریك خون میشوند. بنابراین میتوان گفت
كه پروتئین گیاهی بالا برای نقرس نه تنها مضر نیست بلكه خوب هم هست.
همیشه وقتی واقعیت نهفته
است بدفهمیها شكوفا میشوند. شاید علت شكلگیری بدفهمیها در طی قرون
گذشته همین باشد. بدفهمی جاهای خالی را كه علم بیجواب گذاشته است پر
میكند. البته هنوز مواردی در مورد نقرس وجود دارد كه علت آنها به درستی
مشخص نشده است. مثلا این كه چرا در بیشتر موارد حمله نقرس فقط چند روز طول
میكشد؟ چرا با وجود عوامل خطر مشابه، بعضیها دچار نقرس میشوند و بعضی
خیر؟ چرا بعضی افراد بدون آن كه عامل خطری داشته باشند دچار نقرس میشوند؟
چرا بعضیها بیماری خفیفی میگیرند كه براحتی به درمان پاسخ میدهد ولی
برخی دچار حالت شدیدی از بیماری شده و براحتی درمان نمیشوند؟ و این كه چرا
گاهی اوقات یك بیماری طبی یا عمل جراحی موجب بروز نقرس میشود؟
علی رغم كشف جزئیات
تولید و دفع اسیداوریك باز هم این سوالات برای مدتها بدون پاسخ ماندهاند.
شاید تحقیقات آتی این سوالات را پاسخ گویند.
در هر صورت نقرس فقط
بیماری ثروتمندان نیست و رابطه بین ثروت و نقرس یكی از بدفهمیهای شایع است
كه در مورد علت و ارتباط دیده میشود. حقایق و بدفهمیها گاهی اوقات در
طول زمان تغییر میكنند.
آنچه
كه امروزه به دید بدفهمی به آن نگاه میكنیم ممكن است در آینده به حقیقت
تبدیل شود. به همین ترتیب كه در گذشته تصور میشد كه نقرس با ثروت رابطه
دارد و امروز میدانیم كه اینگونه نیست. پس لازم نیست پادشاه باشید تا به
بیماری پادشاهان دچار شوید!
آیا نقرس قابل
درمان است؟
ممكن است در سایتها یا
مجلات مختلف تبلیغاتی مبنی بر درمان نقرس مشاهده كنید ولی واقعیت این است
كه 90 درصد موارد نقرس ارثی است و بیماریهای ارثی قابل درمان نیستند، فقط
میتوان جلوی علائم آنها را با مصرف دارو گرفت. 10درصد دیگر كه نقرس ثانویه
نامیده میشود در نتیجه یك بیماری زمینهای ایجاد میشوند (مانند لنفوم یا
بیماری كلیوی). بنابراین فقط تعداد اندكی از موارد نقرس قابل درمانند. این
موارد اغلب از مصرف داروهای ادرارآور یا چاقی مفرط ناشی میشوند. پزشك
ابتدا علل ابتلا به نقرس ثانویه را بررسی میكند و در صورت عدم پیدا شدن
علت، تشخیص را برپایه علل ارثی قرار میدهد و طبق آن به شما دارو میدهد.
دكتر شیرین فرجی
گودرزی
منابع: beatinggout
/ intelihealth