ابوالفضل کارگر خدماتی موسسه ای دولتی است و این روزها در انتظار به سر می برد تا برای دومین مرتبه پدر شود. او درباره آزار دختربچه ها می گوید:اولین بار وقتی دختری را در خیابان تنها دیدم به سرم زد این کار را بکنم. نمی دانم چرا چنین کاری کردم. یکدفعه وسوسه شدم و بعد این کار برایم به خوره تبدیل شد و دیگر نمی توانستم مقاومت کنم. البته دو هفته آخر توبه کرده بودم.
این احتمال وجود دارد که تعداد قربانیان این جوان بیش از هفت نفر باشد اما هنوز دیگران برای طرح شکایت اقدامی نکرده اند. یکی از مشکلاتی که پلیس برای شناسایی و دستگیری چنین مجرمانی با آن مواجه است، خودداری از طرح شکایت به دلایل مختلف از جمله حفظ آبروست. سرهنگ عباسعلی محمدیان، رئیس پلیس اگاهی تهران بزرگ می گوید: کسانی که چنین اتفاقی برای فرزندشان رخ داده، حتما باید شکایت کنند و مطمئن باشند تمام مشخصات آنها نزد پلیس آگاهی محرمانه خواهد ماند.
مادر یکی از کودکانی که مورد آزار قرار گرفته است، می گوید: آن روز دخترم وقتی به خانه برگشت خیلی گریه کرد. لباس ها و صورتش کثیف بود. از او پرسیدم چه اتفاقی افتاده است. حرفی نزد. خیلی آشفته بود. زیاد اصرار نکردم چون پیش خودم گفتم حالش بدتر می شود. شب شام هم نخورد. دوباره سراغش رفتم و این بار مهربان تر و با لحن دوستانه از او خواستم اتفاقاتی را که افتاده است توضیح بدهد. او هم گفت مردی اذیتش کرده و گفته اگر به کسی چیزی بگوید بلایی سر همه ما می آورد. آن مرد واقعا جنایتکار است و باید مجازات شود.
مجرمان شیطان صفت فقط دختربچه ها را طعمه قرار نمی دهند. چند روز قبل سه پسربچه مدرسه ای دوان دوان خودشان را به یکی از کلانتری های جنوب پایتخت رساندند و به ماموران از واقعه ای هولناک خبر دادند. آنها گفتند مرد جوانی با تهدید چاقو آنها را به خانه اش برده، به پشت بام کشانده، در قفس کبوتران انداخته و مورد سوء استفاده قرار داده است. ماموران بعد از شنیدن حرف های این سه کودک بسرعت به خانه موردنظر رفتند اما وقتی برای دستگیری متهم اقدام کردند او با قمه به سمت پلیس حمله ور شد. متهم درنهایت با شلیک گلوله ماموران متوقف شد و تحقیق از او آغاز شده است.
نیما یکی از متهمانی است که پرونده اش در شعبه 79 دادگاه کیفری استان تهران مورد رسیدگی قرار گرفت. او سارقی مسلح است که شبانه وارد مغازه ها می شد و با تهدید کلت کمری دخل ها را خالی می کرد. این مرد بعد از 30 فقره سرقت دستگیر شد و در اعترافاتش از آزار یک پسربچه نیز پرده برداشت. او در اعترافاتش گفته است: یک شب در پارک نشسته بودم که دیدم پسربچه ای به تنهایی مشغول بازی است. در پارک کسی نبود. پسرک را صدا زدم و او را به بهانه ای به سمت خودم کشاندم و مورد آزار قرار دادم.
پسری که نیما او را مورد آزار قرار داد، بعد از این حادثه رفتاری مشابه دیگر قربانیان از خود نشان داد. او در حالی که آشفته و پریشان بود به خانه رفت. والدینش متوجه رفتار غیرعادی وی شدند اما پسرک در برابر پرسش های آنها سکوت کرد تااین که بالاخره در گفت وگویی دوستانه با مادرش ماجرا را تعریف کرد و پس از آن، والدین کودک به مرکز پلیس مراجعه و شکایت خود را طرح کردند.
سوء استفاده از کودکان گاه زمانی فاش می شود که قربانیان وضع وخیمی پیدا می کنند و به بیمارستان منتقل می شوند. فاطمه دختر شش ساله اهل استان بوشهر است که قربانی چنین جرمی شد. مادر او با وجود تاهل همراه دخترش خانه را ترک کرده و با مرد دیگری زندگی می کرد. هر دوی این افراد به ماده مخدر شیشه اعتیاد داشتند و در نهایت مردی که با مادر فاطمه رابطه داشت، کودک آزاری را شروع کرد. این دختربچه در حالی به بیمارستان منتقل شد که آثار ضرب و جرح و سوختگی در چند نقطه از بدنش مشهود بود. به این ترتیب متهم دستگیر شد و به آزار جنسی کودک نیز اعتراف کرد.
گاه این جنایت ها پس از آن فاش می شود که قربانی جان خود را از دست می دهد.
قضات دادگاه کیفری استان تهران قرار است بزودی به صورت ویژه به پرونده مردی رسیدگی کنند که پسربچه چهار ساله ای را مورد آزار قرار داده و سپس کشته است. مادر این کودک که دانیال نام داشت از شوهرش جدا شده بود و مدتی با متهم رابطه داشت. سپس با مرد دیگری دوست شد و زمانی که قصد داشت همراه آن مرد به سفر برود، دانیال را نزد متهم به امانت سپرد اما چنین حادثه ای رقم خورد.
متهم در اعترافاتش گفته است: من به شیشه اعتیاد دارم و وقتی مواد مصرف می کنم دیگر متوجه کارهایم نیستم. احتمالا وقتی مواد مصرف کرده بودم دانیال را مورد آزار قرار دادم. قرار بود از این بچه چند روزی مراقبت کنم. اول خیال می کردم از عهده این کار برمی آیم. بعد دیدم نمی توانم تحمل کنم، مخصوصا این که بچه مرتب خودش را کثیف می کرد. وقتی نتوانستیم کاری بکنم، تصمیم گرفتم او را کتک بزنم و اذیتش کنم تا شاید به حرفم گوش بدهد اما درنهایت بدحال شد و بعد از انتقال به بیمارستان جانش را از دست داد. من از کاری که کرده ام بشدت پشیمان هستم.
سوء استفاده از کودکان جرمی شایع و رایج نیست و فقط گاهی نمونه ای از آن در منطقه ای رخ می دهد اما به دلیل حساسیت موضوع همیشه بازتاب گسترده ای دارد. چنین جرمی در تمامی کشورهای جهان دیده می شود و حتی در برخی کشورهای پیشرفته آمار آن نگران کننده است.
جسیکا رایدگلو کودک ده ساله آمریکایی است که در نزدیکی خانه اش در کلرادو ربوده شد، مورد آزار قرار گرفت و به قتل رسید. عامل این جنایت پسر هجدهساله ای است که بعد از تعرض به دختربچه سر او را از بدنش جدا کرد. این متهم به 17 مورد جرم از جمله تجاوز جنسی، قتل، شکنجه و آدم ربایی اعتراف کرد و به 40 سال زندان محکوم شد.
معلم سی و چهار ساله درس زبان انگلیسی در مدرسه ای در آمریکا بتازگی به اتهامی مشابه دستگیر شده است. این زن متهم است دانش آموز خود را به بهانه انجام خالکوبی اغفال کرده و مورد آزار قرار داده است.
هرگاه چنین اخباری به گوش می رسد، مدافعان حقوق کودکان بار دیگر بر ضرورت آگاه سازی بچه ها و تلاش برای ایجاد محیط امن برای آنان تاکید می کنند.
زهرا الیاسی
برداشت اول
پیشگیری از جرم
مهدی گودرزی
آسیب شناس اجتماعی
اگر بخواهیم درخصوص سوء استفاده از کودکان نگاه پیشگیرانه داشته باشیم باید روی آموزش تاکید ویژه بکنیم. کودکان از سه طریق خانواده، مدرسه یا مهدکودک و برنامه های تلویزیونی آموزش می بینند و این آموزش باید در عین مفید بودن، جذابیت داشته باشد و تا حد امکان به صورت غیرمستقیم ارائه شود تا کودک آن را باور و درک کند. در بحث خانواده والدین باید لابه لای صحبت ها و بازی های خود با فرزندانشان به آنها گوشزد کنند، به هیچ عنوان به سمت افراد غریبه نروند، سوار خودروی آنها نشوند، از پذیرفتن خوراکی های آنها خودداری کنند، حرف های غیرمعمول آنها را باور نکنند و... همین آموزش ها باید در مهدهای کودک و مدارس و همچنین برنامه های تلویزیونی در قالب های مناسب ارائه شود. علاوه بر این باید به کودک یاد داد، تمامی اتفاقاتی را که خارج از محیط خانه برایش رخ می دهد، برای والدین خود بازگو کند. برای رسیدن به چنین هدفی اول باید رابطه دوستانه و صمیمانه با کودک برقرار کرد تا او از بیان حرف هایش احساس ناامنی و هراس نداشته باشد.
بحث دیگری که در حوزه پیشگیری مطرح می شود کنترل و نظارت است. والدین باید روی فرزندان خود نظارت داشته باشند. در رفت و آمد به مدرسه یا هر مکان دیگری آنها را همراهی کنند و اگر از سرویس کمک می گیرند، مطمئن شوند فرزندشان سوار خودروی مورد اطمینان شده است و بعد او را ترک کنند. والدین همچنین باید دوستان فرزندان خود و خانواده آنها را بشناسند و با مدرسه نیز ارتباط مستقیم و دائم داشته باشند.
برداشت دوم
جرمی با هدف انتقام گیری
سعید هرمزی/ روان شناس
درباره چرایی گرایش برخی مجرمان به آزار کودکان، نظریهای رایج و البته بعضا اثبات شده وجود دارد که می گوید بسیاری از کودک آزاران خود در کودکی مورد آزار قرار گرفته اند به این معنی که اگر فرد بالغی به کودکی تعرض می کند، احتمالا خودش تجربه مشابهی دارد و عقده ها و اختلالات ناشی از آن واقعه سبب شده است دست به رفتاری مشابه بزند و همان جرم را بازتولید کند، اما این نظریه رفتار تمامی مجرمان را تبیین نمی کند.
برخی از چنین مجرمانی بدون این که تجربه مشابهی داشته باشند چنین اعمالی را مرتکب می شوند. این گروه از مجرمان به احتمال زیاد نه فقط در کودکی بلکه در طول زندگی خود شاهد سوء استفاده جنسی از اطرافیان خود بوده و در نتیجه مانند گروه اول دچار خشمی پنهان شده اند و سعی می کنند با آزار کودکان آن خشم را تخلیه کنند. برخی دیگر از این مجرمان بیماران جنسی هستند که حتما باید درمان شوند و البته درمان آنها کار ساده ای نیست و به زمان طولانی و روان درمانی و دارودرمانی همزمان نیاز دارد. گروهی دیگر از اختلال شخصیت پارانوئید رنج می برند.
افرادی که به چنین اختلالی مبتلا هستند گاه در توهم ها و هذیان های خودشان زندگی می کنند و اتفاقی را که رخ نداده است واقعی می پندارند و مثلا تصور می کنند خود یا اطرافیانشان مورد سوء استفاده قرار گرفته اند. در نتیجه باز همان خشم پنهان تولید می شود و رفتار مشابهی از آنان سر می زند. البته درصد افرادی که به این دلیل مرتکب چنین جرایمی می شوند بسیار کم است اما به هر حال در بررسی پدیده باید آن را هم لحاظ کرد. همچنین باید توجه داشت آن دسته که برای ارضای نیازهای خود دست به چنین اعمالی می زنند، تعداد کمی را شامل می شوند. در واقع در چنین جرمی هدف اصلی نه بحث نیازهای جنسی بلکه موضوع انتقام گیری و تخلیه خشم است. به همین دلیل شاهد هستیم گاه افراد متاهل چنین جرایمی را مرتکب می شوند. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت بحث درمان کودکانی است که مورد آزار قرار می گیرند. برای درمان ابتدا باید مساله در خانواده طرح شود و سپس والدین بپذیرند موضوع را با مشاوران در میان بگذارند. متاسفانه برخی خانواده ها به دلیل صیانت از آبرو و حیثیت از طرح مساله خودداری می کنند و همین تفکر سبب می شود درمان صورت نگیرد و کودک در آینده با مشکلات زیادی مواجه شود. در هر صورت وقتی درمان آغاز شد باید به گونه ای باشد که علاوه بر کودک خانواده اش نیز مشاوره شوند تا رفتار صحیح با فرزند خود را آموزش ببینند و از سویی اضطراب هایی که خودشان تحمل می کنند، کاهش یابد. زمان لازم برای درمان چنین کودکانی را نمی توان از پیش تعیین کرد و گاه ممکن است تا دو سال یا بیشتر زمان نیاز باشد و خانواده ها باید توجه داشته باشند هرگز درمان را در نیمه راه رها نکنند و آن را تا پایان پی بگیرند.
تبصره
درمان در کنار مجازات
ابراهیم سماواتی/ حقوقدان
آزار و اذیت عنوانی است که بیشتر در رسانه ها کاربرد دارد. این عنوان در قانون مفاهیم مختلف و جرایم گوناگونی را شامل می شود که مجازات های آن با توجه به هرمورد از حبس و تازیانه تا اعدام می تواند متفاوت باشد. قانون در این خصوص پیش بینی های لازم را کرده و این موضوع را حتی جرمی عمومی دانسته که در صورت نبود شاکی خصوصی نیز قابل پیگیری است و مرتکب را می توان تحت پیگرد قضایی قرار داد؛ اما نکته مهم تر بحث مطلع شدن از وقوع چنین جرایمی است. این گونه جرم ها بندرت در منظر عام اتفاق می افتد و شاهدی برای آن وجود دارد. از سویی ممکن است کودکان آن را پنهان کنند یا این پنهان کاری از سوی خانواده انجام شود. بنابراین باید با آگاهسازی خانواده ها آنها را قانع کرد که چنین حوادثی حتما به اطلاع پلیس و مرجع قضایی برسد تا از تکرار جرم مجرم جلوگیری شود. برای چنین کاری کمبودهایی وجود دارد. به عنوان مثال ما به پلیس ویژه کودکان و همچنین قاضی ویژه نیاز داریم. این افراد باید متخصصانی باشند که نحوه برقراری ارتباط با کودک را بدانند و تا حدی از دانش روان شناسی کودک بهره مند باشند.
بحث دیگر مراقبت بعد از خروج است. برخی از این مجرمان که عنوان اتهامی خفیف تری مشمول شان می شود، بعد از تحمل مجازات زندان و تازیانه آزاد می شوند، بدون این که نظارتی روی آنها وجود داشته باشد. چنین مجرمانی به احتمال قریب به یقین از اختلالات شخصیتی رنج می برند، حال آن که در دوره مجازات، اختلالات آنها شناسایی و درمان نشده است. بنابراین احتمال تکرار جرم از سوی آنها وجود دارد. متاسفانه در زمینه قوانینی که فرد را به گذراندن دوره درمانی وادار کند ضعف هایی داریم که باید جبران شود.
موضوع دیگری که در این زمینه به آن کمتر توجه می شود حقوق متهمان است. گاه ممکن است کودک ادعایی را مطرح کند که واقعیت نداشته باشد بلکه جرم موردنظر به شکل دیگر و خفیف تر اتفاق افتاده باشد اما کودک به دلیل اضطراب و ترس و همچنین ناآگاهی از مفاهیم حقوقی و ادبیات محدود، آن را بزرگنمایی کند. از سویی افکار عمومی سریع نسبت به متهم موضعگیری می کند و خواستار مجازات او می شود؛ اما تجربه نشان داده است برخی از چنین گزارش هایی آن طور که بازگو شده، صحت ندارد، بنابراین در چنین پرونده هایی باید حقوق دفاعی متهم رعایت تا حقیقت مشخص شود. یکی از انتظاراتی که گاه در افکار عمومی ایجاد می شود این است که به محض گزارش شدن جرم، متهم یا متهمان دستگیر، محاکمه و مجازات شوند حال آن که گرچه سرعت در رسیدگی به چنین پرونده های حساسی اهمیت دارد، اما هرگز نباید دقت قضایی را فدای سرعت کرد و هر پرونده ای باید مراحل قانونی خودش را طی کند تا حکمی قابل اجرا شود.
آژیر
اقداماتی برای پیشگیری
برای پیشگیری از چنین جرایمی، نکات زیر را به خاطر بسپارید و رعایت کنید:
1ـ به کودکان خود یاد بدهید هرگز در نبود شما یا بدون اطلاع تان سوار خودروی هیچ کس حتی آشنایان نشوند چون در برخی موارد فرد کودک آزار از آشنایان قربانی بوده است.
2ـ فرزندان خود را برای بازی تنها به خیابان یا پارک نفرستید و حتما همراهی شان کنید.
3ـ رابطه صمیمانه و دوستانه با فرزندان تان برقرار کنید و به آنان بفهمانید دغدغه هایشان برای شما اهمیت دارد تا آنها بتوانند حرف ها و سوالات خود را مطرح کنند. اگر در این زمینه مشکلی دارید حتما از مشاور کمک بگیرید.
4ـ به کودکان خود یاد بدهید هیچ کس غیر از شما و پزشک حق ندارد قسمت های خصوصی بدن آنها را لمس کند.
5 ـ به فرزندان تان آموزش بدهید اگر از هر کسی رفتار مشکوکی دیدند به شما اطلاع بدهند. شما هم بی تفاوت از کنار موضوع رد نشوید و حتما ماجرا را پیگیری کنید.
