تبیان، دستیار زندگی

بشر از روزگاران بسیار کهن با انواع چیستان یا معما آشنا بوده است. امروزه ماچیستان گفتن را یک نوع سرگرمی تلقی می کنیم ولی در روزگاران کهن، آنرا بسیار جدی می گرفتند.
دانشمندان بزرگ آن زمانف غالباً به پرسشهای مردم پاسخ می دادند و رهنمودهای خود را به شکل چیستان مطرح می کردند. پادشاهان، از چیستان برای فرستادن پیغامهای سری استفاده می کردند. این گونه چیستانهای جدی را معما نیز می گفتند.
لطیفه ها نیز عمری به قدمت کلمه دارند. در تمام کشورهای جهان و تمام دورانها یتاریخ بشر، مردم داستانها و حکایت های خندع دار گفته اند تا همدیگر را شاد و خندان کنند.
در سده های میانه، بذله گویان یا دلقک های درباری اروپا، با گفتن انواع لطیفه و شوخی، پادشاه و افراد خانواده اش را سرگرم می کردند. در آغاز، بذله گویان درباری، آوازهایی در وصف کارهای دلیرانه می خواندند. اما با گذشت زمان، به گوینده گان داستانهای خنده آور یا انواع لطیفه تبدیل شدند.
لطیفه هایی که اینان می گفتند بعدها در مجموعه هایی به شکل کتاب لطیفه یا لطفه نامه انتشار می یافت. یکی از معروفترین لطیفه نامه های انگلیسیف شگردهای تارلتون نام داشت که در حدود سال 1611 میلادی منتشر شد. بدین ترتیب می بینید که مردم از چه زمانی دست اندرکار گردآوری لطیفه بودند. مشهورترین لطیفه گوی غربی، یک هنرمند بازیگر انگلیسی بنام جو میلر بود که از سال 1684 تا سال 1738 میلادی می زیسته است.

چرا ستاره دنباله دار، دم دارد؟

اگر با تلسکوپ به ستاره دنباله دار بنگرید خواهید دید که هر ستاره دنباله دار، یک سر دارد و یک دم. سر، ابری است از گازهای درخشان، که گیسوی ستاره دنباله دار نامیده می شود. این گیسو ممکن است تا بیش از 1500 کیلومتر قطر داشته باشد. گازهای سر ستاره دنباله دار بقدری سبک اند که باد خورشید آنها را با خود می برد. دم یا دنباله ستاره دنباله دار زمانی تشکیل می شود که گازها مجدداً بوسیله باد خورشید بجای خود برگردانده شوند.
با نزدیکتر شدن ستاره دنباله دار به خورشید، دنباله اش بزرگتر می شود زیرا بر فشار باد خورشید افزوده می شود. با دور شدن ستاره دنباله دار از خورشید و وارد شدن به محیط سرد فضای کیهانی، فشار باد خورشید همچنان ازجهت مخالف گازها وارد می شود. بهمین علت، دنباله این ستاره همیشه در حالت دور شدن از خورشید قرار می گیرد.
در مرکز گیسوی ستاره دنباله دار، همیشه می توان یک نقطه نورانی کوچک و درخشان را تشخیص داد. این نقطه نورانی یا لکه نور را هسته ستاره دنباله دار می نامند. اخترشناسان معتقدند که هسته این ستاره به یک گلوله بزرگ و خاک و سنگ گرفته برف – مخلوطی از ذرات یخ و غبار که گلوله ای به قطر تقریبی 800 متر تشکیل می دهند شباهت دارد.
ستاره دنباله دار، هر 300 یا 400 سال یکبار، چنان به خورشید نزدیک می شوند که دم روشن و درخشانش به آسانی دیده می شوند. ما از کره زمین، ستاره دنباله دار را فقط زمانی می بینیم که از مجاورت خورشید می گذرد. در آن لحظات، حرارت خورشید یخ موجود در هسته ستاره دنباله دار را به گاز تبدیل می کند. تشعشع خورشید پس از گذشتن از این گازها، آنها را یونیزه می کند و باعث تابندگی یا درخشش گازها از نور می شود.

چرا ستاره های دنباله دار ناپدید می شوند؟

ستاره دنباله دار، مانندهریک از سیارات یا همچون کره ماه، یکی از اعضای خانواده خورشید یا منظومه شمسی است. ستاره دنباله دار، با برنامه زمانبندی شده ثابتی، در مسیر یا مدار خاصی به گرد خورشید می چرخد.
ولی بیشتر ستاره های دنباله دار، مدارهایی به مراتب طولانی تراز این را می پیمایند. یعنی مدارشان به شکل یک سیگار دراز و چاق یا بیضی دراز است. این ستارگان در مدار خود ممکن است تا نیمه راه نزدیکترین سیاره ها پیش روند. ستاره دنباله داری که در چنین مداری به حرکت درآمده است شاید پس از چندین هزار سال آنرا تماماً بپیمایند. بهمین علت است که ما گمان می بریم ستاره مزبور ناپدید شده است.
ستاره های دنباله دار، شدیداً زیر نفوذ جاذبه گرانشی سیارات هستند. تعداد اندکی از ستاره های دنباله دار در اثر همین جاذبه گرانشی از مدارهای ثابت خود بیرون افتاده و در مدارهای کوتاهتری قرار گرفته اند. مثلاً مشتری، چند ستاره دنباله دار را به گرد خود آورده است که پیمودن مدارشان به گرد خورشید برای هرکدام از آنها شش سال طول می کشد. ستاره های دنباله داری که به فواصل منظم ظاهر می شوند دنباله داران ادواری یا دوره ای نامیده می شوند.
ولی براستی، آیا هیچ ستاره دنباله داری تا ابد ناپدید می شود؟ بله، بعضی از دنباله دارها ناپدید می شوند. در سال 1826 میلادیف اخترشناسی بنام ویلهلم فون بیلا یکی از این دنباله دارهای گمشده را دید . دنباله دار مزبور چندین بار دیگر بازگشت و هربار عده ای از اخترشناسان آنرا دیدند. آنگاه در سال 1846 میلادی، همین ستاره دنباله دار، دو نیم شد و به صورت یک جفت ستاره دنباله دار درآمد. سرانجام هردو بخش ستاره دنباله دار که بیلا مشاهده کرده بود، چنان خرد شدند که دیدنشان غیرممکن گردید.
می گویند این خرده ریزههای ستاره های دنباله دار بصورت رگبار شهابی در اواخر ماه نوامبر در آسمان ظاهر می شوند. سرگذشت ستاره دنباله دار بیلا نشان می دهد که ستاره های دنباله دار، سرانجام، روزی می میرند، یعنی متلاشی و بصورت غبار شهابی در مدارهای خود پراکنده می شوند. برخی از دنباله دارها، سرانجام، ناپدید می شوند.

جهان علم همیشه نام این فیلسوف و فیزیکدان و ریاضیدان بزرگ را ارج می گذارد. گالیله بنیاد گذار تجربه فکری است .تجربه فکری به این معنی است که انسان ابتدا موضوعی را تصور کرده و سپس نتیجه را از راه تصور بدست آورد.
گالیله درسال 1642 تا 1564 میلادی می زیست.او موقعیکه در دانشگاه تحصیل می کرد و هنوزبیش از بیست سال نداشت،نخستین کشف علمی خود را ارئه داد و آن کشف قانون پاندول بود.
گالیله مدتها به چهلچراغ کلیسای جامع نگاه کرده و نوسان آنرا زیر نظر گرفت و برای اندازه گیری زمان نوسان این چهلچراغ از ضربان نبض خود استفاده کرد و مشاهده نمود که نوسانهای چهلچراغ همه منظم می باشد.
او مطالعه زیادی درباره حرکات اجسام و سقوت آنها انجام داد.همچنین آزمایشهایی درباره ی حرکت اجسام روی سطح شیبدار انجام داده و با اطلاعات ریاضی خود ثابت کرد که مسافت پبموده شده بک گلوله روی سطح شیبدار متناسب با مجذور زمان است (یعنی اگر گلوله ای در آخر ثانیه اول 5 متر مسافت را طی کند،در آخر ثانیه دوم،20 متر طی خواهد نمود..)
یکی ازمسائل مهم نظامی مسیرحرکت گلوله توپ می باشد که این مشکل توسط گالیله حل گردید.
او ثابت کرد که گلوله پس از پرتاب با سرعتی یکنواخت و افقی حرکت کرده وپس ازطی مسافتی طبق قانون سطح شیبدار به زمین بر خورد کرده و مسیرش منحنی سهمی می گردد.
گالیله 18 سال در دانشگاه پادوآ سمت استادی داشت و آنچنان شهرتی کسب کرد که دانشجویان کلاسش تا2000 نفرمی رسیدند.
گالیله تلسکوپی ساخت که توسط آن ستارگان زیادی را که تا آن زمان هنوز کشف نشده بودند، کشف نمود ، او در سن 78 سالگی درگذشت، بعضی از نوشته هایش نزدک پایان عمر او به چاپ رسید. ولی بیشتر آثار خطی او پس از مرگش به دستور کلیسای روم محو ونابود گردید.

ارشمیدس یکی از نوابغ بزرگ و از پیشگامان علم ریاضی و فلسفی وفیزیکی می باشد.به حتم می توان گفت که:هیچکس دیگر مانند او در تاریخ بشر به این همه کارهای متنوع دست نزده است.
ارشمیدس در سال 287 قبل از میلاد مسیح در شهر سیراکوس واقع در جزیره ی سیسیل یونان به دنیا آمد،پدرش فیدیاس ازاخترشناسان معروف آن زمان بود.وی بیشترزندگی اش را صرف مطالعه
فلسفه و ریاضی نمود.علاوه براین،اصل اهرمها یکی ازابتکارهای ساده ی اوست.اصلی که هرکس می تواند نیروی بازوی خود را چندین برابر از آنچه که هست بنماید .
و این یکی از اصول طنز آمیز اوست که می گوید:به من جایی بدهید تا بایستم و زمین را از جا حرکت دهم.
یکی ازشاهکارهای ارشمیدس تعیین وزن مخصوص اجسام می باشد.ارشمیدس دستگاه دیگری را اختراع نمود که می تواند آب را به ارتفاع معینی بالا ببرد،این دستگاه هنوز به(پیچ ارشمیدس )
معروف است.دستگاه گوشت چرخ کنی خانگی بر اساس همین دستگاه ساخته شده است.
از شاهکارهای دیگر او ساختن ماشین جنگی ای می باشد که به کمک نیروی اهرمها کار میکند،و به منجنیق ارشمیدس شهرت دارد.
وی علاقه فراوانی به مطالعه درباره ی اندازه گیری سطح وحجم کره واستوانه داشت.خلاصه ی کشفیاتش ،محاسبه ی فرمولهای سطح و حجم کره و استوانه می باشد. وی همچنین ثابت نمود که کره کاملترین جسم هندسی است.
ارشمیدس در سال 212 قبل از میلاد ،هنگام فتح سیراکوس توسط رومیها غفلتا بدست سر بازی رومی به قتل رسید.رومیها جنازه ی او را با احترام تمام به خاک سپردند و نقشی از کره و استوانه که مورد علاقه وی بود روی لوح قبرش حک نمودند.

لوئی پاستور که بود؟

نام (( انستیتو پاستور)) را که امروزه در سراسر جهان مشغول خدمت گذاری است را تقریباً همه شنیده اید، بنیاد گذار آن پاستور که یکی از دانشمندان مشهور جهان است می باشد.
((لوئی پاستور)) در سال1822 میلادی در یکی از دهکده های فرانسه به نام ((دول)) متولد شده و در سال 1895 دیده از جهان فرو بست. فلسفه زندگی او این بود که می گفت: ((من کاملاً معتقدم که علم و صلح بر جهل و جنگ غلبه خواهند نمود...))
در زندگی ابتدایی لوئی پاستور چیز غیر عادی که حکایت از یک کشف علمی کند، و یا نشانه ای از نبوغ او باشد، دیده نمی شد. وی در سن پانزده سالگی نقاشی را آغاز کرد و آثار فوق العاده، جالب و زیبایی از خود برجای گذارد که اکثر این تابلوها هم اکنون در انستیتوپاستور پاریس مشاهده می شود. وی مردی بود، نقاش، وطن پرست، فیزیکدان، شیمیدان و پزشک، که مطالعات ارزنده ای روی ساختمان و ماهیت (( بلورهای اسید تارتریک)) انجام داد.
پاستور در سال 1848 معلم فیزیک مدرسه متوسطه دیژون و سال بعد به سمت استاد شیمی در دانشگاه استراسبورگ منصوب گردید و در انجا با دختر رئیس دانشگاه ازدواج نمود. پاستور به وطن خود بسیار علاقه داشت و به آن عشق می ورزید و در این باره اظهار داشته:
(( به جهان بشریت خدمت کنید، اما هیچگاه چشم از آن زاویه ای که وطن شما نام دارد برندارید.))
کار بزرگ پاستور،مطالعات عمیق وی بر روی روش سرکه و شراب سازی است. وی پس از یک سلسله پژوهشهای عمیق و گسترده، سرانجام تئوری تخمیر را به انجمن علمی لیل ارائه نمود و اظهار داشت: تمام تغییراتی که در مواد طبیعی رخ می دهد ناشی از موجودات بسیار ریزی است که می توان آنها را فقط با کمک میکروسکوپ مشاهده کرد.
پاستور همیشه، روی موضوعات علمی با تعمق فکرمی کرد و سپس به علم و تجربه متوسل گشته و برنتیجه کلی دست می یافت. کشف بیماری کرم ابریشم از اقدامات مهم اوست. بیماری هاری یکی از بیماریهای خطرناک وکشنده است که از طریق سگ هار به انسان سرایت می کند. پاستورباکوشش فراوان واکسن هار را ابداع نمود. درنتیجه این کشف، پسر نه ساله او نیز از بیماری هاری نجات یافت. مطالعه و تحقیق درباره وبای مرغان، سیاه زخم، نیز از کارهای دیگر او می باشد. تهیه واکسن برای اغلب بیماریها از کشفیات و خدمات بزرگ لوئی پاستور است.