این ترجیح دلایل متعددی دارد. برخی سیاست بومی گزینی دانشگاه ها بر آنها اثر نکرده و برای تحصیل از خانواده جدا شده و راهی شهری دیگر شده اند و جاذبه های شهر جدید ماندگارشان کرده است. برخی به دنبال یک لقمه نان از خانواده دور شده و آنجایی ساکن شده اند که اگر صبح تا شب عرق بریزند آخر ماه حساب بانکی شان تکانی می خورد. بالاخره تجمیع امکانات در کلانشهرها این ماجراها را با خود همراه دارد. برخی را هم بلای طبیعی و غیرطبیعی تنهازیست کرده است. البته در این بین کسانی هم هستند که خودشان تصمیم گرفته اند حسابشان را از خانواده شان جدا کنند. نگاهی به آمار طلاق یا بررسی نتایج بالا رفتن سن ازدواج دلیلی است برای این ادعا که نمی توان از این افراد چشم پوشید. آمار هم این ادعا را تایید می کند. در سرشماری نفوس و مسکن سال 90 مشخص شده است، 1 / 7درصد خانواده های ایرانی به صورت مستقل و تک نفره زندگی می کنند. به این افراد «خانواده های مستقل» گفته می شود؛ یعنی افرادی که بنا به تعریف آماری، ازدواج نکرده اند و طلاق هم نگرفته اند. در آن سال مشخص شد ۳۰ درصد جوانان شش کلانشهر تهران، مشهد، شیراز، اصفهان، تبریز و اهواز، زندگی مجردی دارند.
افزایش نوع زندگی در دهه اخیر باعث شده تا انبوه سازان بیش از گذشته به فکر ساختن آپارتمان های کوچک بیفتند و حتی حالا ماجرا به اینجا رسیده که در مقام مقایسه هر مترمربع از این واحدهای آپارتمانی گران تر از واحدهای بزرگ تر قیمت می خورند. احتمالا واحدهای کوچک تر مشتری بیشتری دارند.
زندگی مجردی موافقان و مخالفانی دارد. برخی آنقدر مخالفند که «تنهازیستان» را مخل امنیت جامعه می دانند و اگر در محله ای خلافی رخ دهد از مزاحمت، دزدی و حتی قتل، ابتدا در خانه های مجردی را برای پرس وجو می زنند و برخی آنقدر موافقند که وقتی فرزندشان قد کشید، به چشم یک سربار در خانه به او نگاه می کنند که نمی تواند یک زندگی ساده برای خود دست و پا کند. برخی هم فارغ از خوب یا بد بودن این شیوه زیستی، آن را هرچه هست به عنوان یک واقعیت ناگریز در جامعه پذیرفته اند.
اینجا خانواده زندگی نمی کند
زندگی مجردی در مقایسه با زندگی خانوادگی هم مزایا دارد و هم معایب. وقتی به تنهایی در یک چاردیواری زندگی می کنی، ارباب خودت هستی. کسی نمی گوید چرا زود رفتی یا چرا دیر آمدی. کسی از لباس کهنه، موهای ژولیده، دندان مسواک نزده، کمد نامرتب یا ظرف های نشسته تان ایرادی نمی گیرد. می توانید هر غذایی را که دوست دارید، بخورید و کسی نیست که بگوید فلان غذا را نخور، برایت ضرر دارد. از این ها مهم تر وقت تان متعلق به خودتان است. ساعت 12ظهر هم می توانید از خواب بیدار شوید و تازه کارتان را شروع کنید یا شب تا صبح بیدار بمانید و کتاب بخوانید یا فیلم ببینید، بدون این که نور و صدایش مزاحم کسی باشد. خلاصه آن گونه زندگی می کنید که خودتان می خواهید و تنها نظر خودتان در زندگی تعیین کننده است.
اما همین تنهازیستان گاهی دلشان لک می زند برای این که وقتی می رسند خانه، چراغ خانه شان روشن باشد و کسی منتظر آنها نشسته باشد. پیش از حضور آنها خانه در زمستان ها گرم و در تابستان ها خنک باشد و بوی غذا اولین چیزی باشد که به شامه شان می خورد. گاهی هم می شود که می خواهند با کسی حرف بزنند از آنچه در طول روز برایشان اتفاق افتاده است. خدا نکند از کسانی باشند که از چیزی می ترسند، وقتی حس ترس سراغشان می آید، به تنهایی مقابله با این حس کمی سخت تر است. سکوت خوب است، اما وقتی تنها باشید سکوت می شود موسیقی متن زندگی تان. طولانی شدن این موسیقی خسته کننده است و کسالت آور. خوب است گاهی صدایی بی برنامه موسیقی سکوت را روی دکمه pause بگذارد و track جدیدی را پخش کند. موسیقی جدید البته باید دلچسب باشد و اگر به دعوا ختم شود، همان سکوت موسیقی دلچسب تری است.
خلاصه اگر از آن دست کسانی هستید که تنهازیستی را بر سایر شیوه های زندگی ترجیح داده اید، بدانید وارد مرحله جدیدی از مراحل مختلف زندگی شده اید و این مرحله شرایطی دارد که با زیست پیشین شما متفاوت است. پس باید ویژگی های این نوع زیست را بشناسید و با آن سازگار باشید، در غیر این صورت تلاش کنید سازگار شوید تا بتوانید از آن لذت ببرید.
خانواده های جایگزین هم جنس
تجربه« تک زیستی» تجربه متفاوتی است که برخی جوانان آرزویش را دارند. وقتی هم تجربه اش می کنند از تجربه متفاوت خود احساس رضایت می کنند، اما زمانی که این تجربه طولانی می شود معمولا انسان ها دوباره به زیستن در خانواده علاقه مند می شوند. هر چه باشد، انسان موجودی اجتماعی است و بهتر است در کوچک ترین واحد زیستی هم تنها نباشد. پس شما هم اگر تنها زندگی می کنید، سعی کنید تک زیستی تان طولانی نشود؛ یا به محیط خانواده تان برگردید یا محیط خانوادگی برای خود فراهم کنید اما اگر به ارتباطات خونی علاقه مند نیستید و قصد ازدواج هم ندارید به فکر خانواده جایگزین باشید، به فکر دوستانی هم جنس که آنقدر مطمئن هستند که مانند یک خانواده می توان زندگی را با آنها قسمت کرد. دو خانه مجردی را تبدیل به یک خانه کنید تا در آن غمخوار هم شوید و وقتی زمین می خورید، کسی باشد که دستتان را برای بلند شدن بگیرد.
درست است که خانواده جایگزین یا خانواده ای که از دو هم جنس تشکیل شده نمی تواند احساس امنیت زیستن در خانواده سنتی را داشته باشد، اما نباید از مزایایش چشم پوشید. برای این که از معایبش بکاهید ابتدا برای زندگی مشترکتان قوانینی وضع کنید تا هر دو ملزم به رعایت آن باشید. شما احتمالا با عادات زیستی یکدیگر آشنا نیستید و وضع قوانین از تنش های احتمالی کم می کند. انتخاب چنین فردی سخت است اما غیرممکن نیست. خیلی هم نگران نباشید. شما فقط تصمیم گرفته اید همخانه باشید و تعهدی در قبال هم ندارید. پس اگر از زیستن با او احساس آرامش نکردید، می توانید به دنبال فرد جدیدی بگردید.
وقتی شرایط عادی نیست
تنهازیستی شاید در شرایط عادی مزایایش بر معایبش بچربد، اما وقتی شرایط از حالت عادی خارج می شود ماجرا برعکس می شود. یک سرماخوردگی ساده هم می تواند عادی بودن شرایط را برهم بزند. اینجاست که دلت می خواهد کسی باشد که یک لیوان چای گرم به دستت بدهد، برایت جوشانده دم کند و تا وقتی تو مشغول استراحت هستی، در حال پخت سوپ برای ناهار باشد اما در عمل هیچ کدام از این اتفاقات نمی افتد. خودت باید هم چای را دم کنی و هم جوشانده را و برای ظهرت سوپ بار بگذاری، البته اگر وقتی داشته باشی.
وقتی را در نظر بگیرید که می خواهید یک کمد سنگین و بزرگ را جابه جا کنید؛ مثلا وقتی فرش زیرش لوله شده و باید صاف شود. یک مرور ساده ذهنی موقعیت های زیادی را به یاد می آورد که در آنها تنهایی کاری از پیش نمی رود، اما تنهایی واقعی ترین واقعیت این نوع زندگی است. پس برای مواجهه با چنین شرایطی باید از پیش تدبیر کنید. مثلا شرایط را برای زندگی در بیماری هایی که ممکن است به آن دچار شوید، آماده کنید تا در آن شرایط غافلگیر نشوید. به عنوان مثال همیشه جوشانده به اندازه دم کردن دم دست بگذارید یا مواد تهیه سوپ را که فاسد شدنی نیستند، در قابلمه ای آماده داشته باشید. همچنین اگر به بیماری خاصی دچار هستید قرص هایتان را در چند نقطه از خانه در دسترس بگذارید تا زمانی که نیاز دارید با کوچک ترین حرکتی به آن برسید. برای انجام کارهایی که در خانه به تنهایی قادر به انجام آن نیستید، بگذارید تعدادشان آنقدری بشود که کمک گرفتن از کسی منطقی به نظر برسد. آن وقت از یکی از آشنایان بخواهید به کمک شما بیاید یا از شرکت های خدماتی کمک بگیرید. البته اگر اهل معاشرت با همسایه ها هستید و رابطه خوبی با آنها برقرار کرده اید، می توانید زودتر از این حرف ها به سراغ او رفته، بخواهید کمکتان کند. اگر چنین کردید، شما هم باید هر زمان همسایه تان به شما نیاز داشت در خدمتش باشید اما اگر همسایه ها را غریبه می دانید و با غریبه ها راحت نیستید، سعی کنید خانه تان نزدیک کسی باشد که شرایطی مشابه شما دارد و به او اطمینان دارید تا در شرایط غیرعادی کمک حال هم باشید.
بهره اضافه ببرید
حالا که لازم نیست وقت تان را با کسی تقسیم کنید، می توانید آن را با خودتان تقسیم کنید. وقتی عمرتان را به پای کسی نمی ریزید، لازم نیست آن را دور بریزید. با یک برنامه ریزی ساده اما جامع می توانید از هدررفت آن جلوگیری کنید. در این برنامه باید برای همه امور ضروری و غیرضروری وقت داشته باشید، هر کدام به تناسبی. برخی کارها روزانه در فهرست برنامه ها یتان جا می گیرد، برخی هفتگی، برخی ماهانه و برخی سالانه. اولویت بندی آن بیش از هر چیز بستگی به خودتان دارد، فقط این اولویت بندی را به گونه ای انجام دهید که وقتی یک روان شناس آن را دید، به شما دست مریزاد بگوید و به فکر نصیحت کردنتان نیفتد. برخی امور در زندگی خانوادگی بدون نیاز به برنامه ریزی فردی رخ می دهد. مثل وقتی خانواده تصمیم می گیرد سحرخیز باشد. شما چه بخواهید و چه نخواهید صبح ها نمی توانید بخوابید. در این شرایط احتمالا شب زودتر به خواب می روید و زیست سالم تری دارید یا در خانواده سفره صبحانه پهن است و خوردن آن نیاز به تصمیم گیری پیشینی ندارد، اما وقتی تنها زندگی می کنید شب که به خانه برمی گردید، باید هر آنچه را برای صبحانه نیاز دارید تهیه کنید.
ورزش را هم از یاد نبرید. ورزش باید در برنامه روزانه جای بگیرد. روزی نیم ساعت پیاده روی در پارک محل هم سطح تعاملات شما را بالا می برد و هم به سلامتی شما کمک می کند. خودتان بهتر می دانید که شما کمتر از بقیه می توانید مریض شوید، اما بیشتر در معرض آسیب هستید. سفر هم از ضروریات زندگی شماست. سفر بویژه وقتی با جمعی همراهید که از بودن با آنها لذت می برید، فرصت مناسبی است، برای جبران لحظاتی که به تنهایی سپری کردید. تک زیستی در شرایط عادی تنوع را از زندگی می گیرد و سفر فرصت خوبی است برای جبران آن. وقتی در جایی هستید که به آن عادت نکرده اید یا همراه با کسانی هستید که به حضورشان عادت ندارید، می توانید ابعاد و جنبه های جدیدی از زندگی را ببینید و از تجربه های تازه برای ادامه زندگی تان بهره ببرید. مشکل اینجاست که سفر معمولا پرهزینه است. پس باید برای زندگی تان برنامه ریزی اقتصادی داشته باشید تا پولتان کفاف همه اولویت هایتان را بدهد. اگر هم خیلی اهل دودوتا چهارتا نیستید، مانند دوران کودکی قلکی بخرید و هر روز اضافه درآمدتان را برای سفر به قلک بریزید.
مطالعه هم از پیشنهادهایی است که همواره می توان برای تک زیست ها ارائه داد. سکوت و تنهایی فرصتی به شما داده که براحتی نصیب هر کسی نمی شود. پس آن را راحت از دست ندهید و از آن بهره ببرید. وقتی مطالعه می کنید مثل این است که نویسنده شما را مخاطب قرار داده و دارد با شما حرف می زند. پس کمتر احساس تنهایی می کنید. خلاصه از هر امکانی که اطرافتان هست بهره ببرید، آن هم بیشتر از معمول. بهره اضافه ببرید. وقتی لازم نیست بهره زندگی تان را با کسی تقسیم کنید، چرا از بهره اضافه تان چشم بپوشید؟
چشم های جامعه را باید شست
زندگی بدون خانواده، تفاوت چشمگیری با زندگی به همراه آنها دارد. فرق نمی کند که چرا تنهازیستی شده سرنوشت شما. باید در شرایط کنونی واقعیت هایی را بپذیرید. اولین مشکلی که تنهازیست ها با آن مواجهند «نگاه جامعه» به این مقوله است. درست است که نسبت به گذشته این نگاه تلطیف شده، اما هنوز هم وجود دارد. به عنوان مثال برای رفتن به بنگاه املاک با مشکلاتی مواجه می شوید، بخصوص در شهرهای کوچک تر. کم نیستند زنانی که به هر دلیلی مجبور شدند به دروغ به بنگاه بگویند، همسرشان شهرستان است و تا یک هفته پس از اسباب کشی به او می پیوندد تا نگاه کسبه محل به او خاص نشود. مردانی هم که می گویند به دنبال خانه برای یک نفر هستند، تعداد خانه هایی که به ایشان پیشنهاد می شود، کمتر و کمتر می شود.
چه می شود کرد تا به یک مجرد به چشم یک بزهکار نگریسته نشود؟ یک ریشه این نوع نگاه برمی گردد به اهمیت نهاد خانواده در جامعه ما. در این نگاه، نظارت خانواده باعث می شود بسیاری از رفتارها از فرد سر نزند. برخی فکر می کنند کسی که خانواده اش هم نتوانسته اند او را تحمل کنند، همسایه ها چگونه حضور او را تاب آورند. هر چه هست باید این نگاه را عوض کرد و نشان داد، هر فرد به تنهایی هم می تواند مسئولیت رفتارش را بپذیرد و بدون نظارت مستقیم هم می توان انتظار داشت که رفتار ناهنجاری از او سر نزند. مسئولیت تغییر نگاه هم بیش از هر چیز بر عهده تنهازیستان است. باید برای نشان دادن زیست سالم با تعریفی که جامعه ارائه می دهد، تلاش کنند تا در چشم نمانند و پس از مدتی راحت تر از گذشته زندگی کنند.
خانه نیست، پاتوق است
گاهی ماه می رود و ماه جدید می آید اما کسی زنگ خانه را نمی زند، تنها وسیله ارتباطی با انسان ها می شود شبکه های اجتماعی و تلفنی که هفته ای یک بار به صدا درمی آید و گاهی شرایط برعکس می شود. گرچه معمولا تک زیستی را با تنهایی مترادف می دانند، اما ممکن است در عمل خلاف آن رخ دهد. وقتی دوستان احساس وظیفه شان بالا می رود و تا می توانند شما را تنها نمی گذارند. حتی گاهی شما در خانه نیستند، اما آنها حاضر نیستند خانه را ترک کنند. شده اند مثل وسایل خانه، جایشان در خانه شما ثابت است. شما می روید و می آیید و آنها هستند و حتی گاهی می بینید برای این که تنها نمانند، مهمان هم دعوت کرده اند. هر شب در خانه شما دور هم جمع می شوند و شما در نقش میزبان ایفای نقش می کنید. شب های اول این شب نشینی ها ممکن است لذت بخش باشد، اما بتدریج مهمانان عزیز همچون نفس می شوند که خفه می سازند اگر آیند و بیرون نروند.
شرایط گاهی بدتر هم می شود، وقتی برخی دوستان درخواست می کنند، زمانی که شما نیستید تشریف بیاورند منزل شما چراکه جای دیگری نمی توانند به خلوت بروند! کارشان هم به نظرشان طبیعی است و حتی نظر شما را نمی پرسند و فقط به دنبال کلید به محل کار یا تحصیلتان می آیند. شما هم برای آن شب باید جای دیگری برای خودتان دست و پا کنید. بهتر از پشت در ماندن است.
در این شرایط که محتمل هم به نظر می رسد، زندگی سخت می شود. باید هوشیار بود و در دام چنین دوستانی گرفتار نشد. شما باید بتوانید حریم خصوصی تان را مدیریت کنید. وقتی تنها زندگی می کنید باید در انتخاب دوستانتان محتاط تر از قبل عمل کنید چون همیشه کسانی هستند که حدود و حریم را رعایت نمی کنند. با محدود کردن ارتباطتان با این گونه افراد تنها نخواهید ماند، اگر دوستانی که به شما شبیه تر هستند را پیدا کنید. کمی در اطرافتان دقیق شوید بعید است خیلی از شما دور باشند. اگر درست تشخیص داده باشید آنها هم از معاشرت با شما لذت می برند و می توان رابطه ای سودمند و در چارچوب مشخص را پایه گذاشت.
