تبیان، دستیار زندگی

در سال‌های نخستین کشف بیماری ایدز، گروه زیادی از محققان و جامعه‌شناسان گمان می‌کردند که ایدز بیماری‌ای است که عمدتاً مردان را مبتلا می‌کند. اگر روزی عابری در خیابان از کنار شما گذشت که بر روی یقه لباسش روبان قرمزرنگی زده بود، بدانید که او برای آگاهی یافتن و آگاهی دادن به مردم درباره بیماری ایدز فعالیت می‌کند. در بسیاری از کشورها، نصب روبان رنگی بر روی یقه لباس یا سینه افراد نشان از یک آرمان دارد؛ مثلاً، روبان صورتی نماد مبارزه با سرطان سینه، روبان سرخ و سفید و آبی نماد جمهوری‌خواهان ایرلندی و روبان آبی نماد آزادی بیان در شبکه جهانی اینترنت است.
در سال ۱۹۹۱، ۱۵ نفر از هنرمندان در شهر نیویورک امریکا به سرپرستی «پاتریک اوکانل» جمعیت ایدز تجمسی (Aids Visual) را تشکیل دادند. آنها بسیاری از دوستان خود را در اثر ابتلا به بیماری ایدز از دست داده بودند و می‌خواستند با تشکیل این جمعیت، با به خدمت گرفتن هنر، به نبرد بیماری مرگبار ایدز بروند.
«اوکانل» که خود به بیماری ایدز مبتلاست بر روی تک‌تک لباس‌هایش یک روبان کوچک قرمز‌رنگ نصب کرده است. او امروز با ایدز زندگی می‌کند.
هرچند که این جمعیت پس از روبان قرمز، نماد بیماری ایدز، تاکنون اثر هنری دیگری نداشته، به اعتقاد«اوکانل»، روبان قرمز اثر هنری چشمگیری در دوران پست‌مدرن است. او آرزو دارد که ایکاش می‌توانست تمام شهرتی را که برای ارائه طرح روبان قرمز کسب کرده پس می‌داد، ولی مرگ دوستان مبتلا به ایدزش را به چشم نمی‌دید.

● تاریخچه ظهور بیماری ایدز

در سال ۱۹۸۱، ۸ مورد وخیم ابتلا به بیماری «سارکوم کاپوسی» (Kaposi&#۰۳۹;s Sarcoma) که نوعی سرطان بدخیم عروقی است، در میان مردان همجنس‌گرای نیویورک گزارش شد. این نوع سرطان نادر است و معمولاً سالمندان را گرفتار می‌کند. همزمان با این رویداد، شمار مبتلایان به‌نوعی عفونت نادر ریوی نیز در نیویورک و کالیفرنیا افزایش یافت. مسئولان بهداشت و درمان امریکا در آن زمان علت شیوع ناگهانی این دو بیماری را نمی‌دانستند؛ اما امروزه این دو واقعه پزشکی مصادف با تولد بیماری ایدز در زندگی بشری در نظر گرفته می‌شود. طی یک سال، این بیماری ناشناخته گسترش یافت ودر ۱۹۸۲ سال،AIDS به ‌معنی «سندروم نقص ایمنی اکتسابی» (Aquiried Immune Deficiency Syndrome نام گرفت. رفته‌رفته، این بیماری نه فقط همجنس‌گرایان، بلکه گروه‌های مختلفی از مردم را مبتلا کرد. بیماران هموفیلی و معتادان، گروه‌های بعدی بودند.
در این سال‌ها، بیماری جدیدی در فقیرترین قاره جهان به معضلی جدی تبدیل شد. این بیماری را افریقایی‌ها در زبان بومی«اسلیم» (SLIM) به‌ معنی مرگ در نتیجه تحلیل تدریجی بدن می‌نامیدند، به دنبال تحقیقات بیشتر، مشخص شد که این بیماری همان ایدز است.
در سال ۱۹۸۴، تلاش دانشمندان و محققان برای کشف علت بیماری کشنده ایدز به نتیجه رسید. گروهی تحقیقاتی به سرپرستی «رابرت گالو» ادعا کرد که عامل این بیماری را شناسایی کرده‌ است. البته این گفته به‌شدت با اعتراض محققان فرانسوی که ماه‌ها قبل ویروس HIV را شناسایی کرده بودند روبه‌رو شد.
براساس آخرین تحقیقات بر روی ویژگی‌های ژنتیکی ویروس HIV، این ویروس از ترکیب دو ویروس مختلف در شامپانزه به‌وجود آمده است. ویروس HIV از دیدگاه علم ویروس‌شناسی به گروهی از ویروس‌ها تعلق دارد که در میمون‌ها بیماری‌زا هستند. یافته ژنتیکی مذکور این نظریه را که ایدز طی یک قرن گذشته در جنگل‌های غرب افریقا ظهور کرده است، تأیید می‌کند. جالب آنکه هرچند نخستین مورد ابتلا به ایدز در سال ۱۹۸۱ در امریکا گزارش شده است، شواهد نشان می‌دهد که اولین قربانی ایدز در این کشور، یک جوان سیاه‌پوست بوده که در ۱۹۶۹ درگذشته است.

● ایدز، از سرماخوردگی ساده تا مرگ

اگر فرد بالغی دو علامت اصلی بیماری ایدز را همراه با یکی از نشانه‌های فرعی داشته باشد، به شرطی که برای نقص سیستم ایمنی بدنش علت مشخصی مانند سوء‌تغذیه شدید و سایر علل شناخته‌شده وجود نداشته باشد، مبتلا به ایدز است.
علائم اصلی این بیماری شامل کاهش وزن بیشتر از ده درصد و اسهال مزمن بیش از یک ماه است. نشانه‌های فرعی آن سرفه پایدار به ‌مدت بیش از یک ماه و عفونت پوستی همراه با خارش و تبخال‌های «زونایی» است. مجموعه این علائم در نتیجه نقص سیستم ایمنی بدن انسان و رشد عفونت‌های فرصت‌طلب ایجاد می‌شوند.
دکتر شیرین افهمی، متخصص بیماری‌های عفونی و گرمسیری و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران، چگونگی استقرار بیماری ایدز در بدن انسان را شرح می‌دهد. به گفته وی، سه تا شش هفته پس از ورود ویروس به بدن، علائم سرماخوردگی معمولی به صورت تب، گلودرد، بزرگی غدد لنفاوی، درد مفاصل و عضلات، سردرد، ضعف و بی‌حالی، بی‌اشتهایی، کاهش وزن، تهوع و استفراغ، اسهال و گاه ضایعات جلدی بروز می‌کند. این دوره بدون درمان، پس از گذشت یک تا سه هفته ،خودبه‌خود بهبود پیدا می‌کند. خطرناک‌ترین مرحله بیماری دوره بدون علامت HIV است. ویروس هشت تا ده سال، بدون ایجاد هیچ علامت بالینی مشخصی در بدن شخص باقی می‌ماند. شخص به‌ظاهر سالم در این دوره بیماری را به سایرین منتقل می‌کند. بسیاری از افراد آلوده به ویروس HIV، بدون اطلاع از آلودگی خود در دوره بدون علامت، تعداد زیادی از افراد در معرض خطر را آلوده می‌کنند. در این مرحله، تشخیص تنها از طریق بررسی‌های آزمایشگاهی انجام می‌شود.
در مرحله آخر، بیماری ایدز با عوارضی مانند اسهال بیش از یک ماه، تب طولانی، کاهش وزن بیشتر از ده درصد، تعریق شبانه، خستگی و بی‌حالی، بزرگی غدد لنفاوی و عوارض عصبی چهره اصلی خود را نشان می‌دهد. در مرحله نهایی، این ویروس مرگبار به تماشای قربانی خود می‌نشیند و فردی که دچار ضعف سیستم ایمنی شده با یک عفونت ساده می‌میرد. عوامل متعددی باعث تسریع بروز مرحله فعال بیماری ایدز می‌شود؛ ازجمله، برخی عفونت‌های میکروبی و ویروسی، تغذیه بد، استفاده از مواد مخدر و الکل، و استرس زیاد.

● راه‌های انتقال، در هاله‌ای از ابهام و شرم

▪ راه‌های انتقال ویروس HIV در چهار گروه اصلی جای می‌گیرند:
همه افراد، مرد و زن، پیر و جوان، ثروتمند و فقیر، بر اثر تماس جنسی با فرد آلوده به ویروس HIV ممکن است آلوده شوند. این روش انتقال ویروس ۸۰ درصد از موارد آلودگی در سراسر دنیا را به‌ خود اختصاص داده است. نکته مهم آنکه ابتلا به سایر عفونت‌های دستگاه تناسلی، به‌ویژه زخم‌هایی در این نواحی، خطر انتقال ویروس HIV در هر بار تماس جنسی را با ضریبی معادل ده تا صد برابر افزایش می‌دهد.
مادران آلوده به ویروس HIV در صورت باردار شدن ممکن است، طی بارداری، هنگام زایمان یا بعد از زایمان، به‌ویژه از طریق شیر دادن، ویروس را به کودک خود منتقل کنند. مادرانی که بعد از زایمان به ویروس ایدز آلوده می‌شوند نیز، با احتمال ۳۰ ‌درصد، از طریق شیردهی عفونت را به کودک خود انتقال می‌دهند. در حدود ۸ درصد از موارد انتقال ویروس HIV در سراسر جهان از طریق مادر آلوده به کودک است.
به زنان آلوده به HIV توصیه می‌شود که باردار نشوند و در صورت بارداری به آن خاتمه دهند. مصرف داروهای ضد ویروس به میزان زیادی از ابتلای جنین پیشگیری می‌کند و زن HIV مثبت باردار باید به روش سزارین زایمان کند و از تغذیه نوزاد با شیر خود خودداری کند.
در حدود چهار درصد از حاملان ویروس در جهان، به علت دریافت خون یا فرآورده‌های خونی آلوده به این ویروس، به ایدز مبتلا شده‌اند. البته هم‌اکنون، با کنترل دقیق نمونه‌های خون، انتقال از این روش به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
وسایلی که در سطح بدن خراش یا سوراخ ایجاد می‌کنند، از قبیل ابزار حجامت و خالکوبی و ختنه و طب سوزنی و تیغ سلمانی، مسواک، وسایل سوراخ کردن گوش، تجهیزات دندانپزشکی، سرنگ و سرسوزن، ماشین اصلاح و اپی‌لیدی، اگر بدون ضدعفونی کامل مشترکاً استفاده شوند، ممکن است ویروس HIV را منتقل کنند. طبق آمارهای جهانی، ۱۲ درصد از موارد انتقال ویروس HIV از این طریق است. هر وسیله‌ای که به خون فرد آلوده آغشته شود، در صورت تماس با زخم و مایعات بدن فرد دیگر، ممکن است آلوده‌کننده باشد.
اما در اغلب روابط سالم اجتماعی احتمال انتقال ویروس HIV وجود ندارد یا نزدیک به صفر است.
خوردن غذای آغشته به خون آلوده به ویروس HIV، نیش حشرات، به خصوص نیش پشه، تماس‌های معمولی مانند دست دادن و در آغوش گرفتن و بوسیدن، سرفه و عطسه، استفاده از رختخواب مشترک، استفاده از ظروف غذاخوری مشترک، استفاده از تلفن عمومی، استخر و توالت عمومی، دست زدن به دستگیره وسایل نقلیه عمومی مانند اتوبوس یا تاکسی بیماری ایدز را منتقل نمی‌کند.
ویروس HIV نسبت به حرارت بسیار حساس است و در برابر نور خورشید غیرفعال می‌شود. گزارش‌های مختصری در مورد پایداری این ویروس در لخته خون به مدت شش روز وجود دارد.

می دانی از چه صحبت می كنم، از HIV یا ایدز. می دانی ایدز چیست: بمب ساعتی است كه شماره معكوس آن شروع شده است. HIV مجازات طبیعت برای گناهكاران است، اما مانند هر آتشی خشك و تر را با هم می سوزاند.می دانی برای محافظت چه باید كرد؟ تقوا،می دانی تقوا چیست؟ پرهیز از گناه و توجه بیشتر به ایمان. به خدا و این كه او ناظر اعمال توست. برای این كه HIV را بیشتر بشناسیم، با دكتر حیدری متخصص عفونی گفتگویی انجام داده ایم كه توجه شما را به آن جلب می كنیم.

آقای دكتر !به عنوان یك متخصص عفونی تصور و دیدگاه شما نسبت به HIVچیست؟

بیماری HIVیعنی فقر فرهنگی - اقتصادی و پیروی از نفس.

برای اولین بار HIV چگونه كشف شد؟

باید گفت كه HIVاز زمانهای دور وجود داشته است، حتی در سرومای خون افراد كه از سال حدود 1960 نگهداری شده، وجود داشته است، ولی در سال 1981 در آمریكا در 5 بیمار هموسكوسوال مرد مبتلا به عفونت پنوموسیس كارینی در لس آنجلس و 26 بیمار مرد هموسكسوال مبتلا به ساركوم كاپوسی در نیویورك و لس آنجلس شناخته شد. در سال 1983 از بیمار مبتلا به لنف آدنوپانی ویروس جدا گردید و در سال 1984 به عنوان عامل بیماری HIV به دنیا معرفی شد.
گفته می شود این ویروس برای اولین بار از طریق حیوانات به انسان منتقل شده، اما جالب این كه ویروس HIVحیوانات را مبتلا نمی كند. یك مشكل برای ایجاد واكسن ضدHIV، نداشتن مورد حیوانی است كه با ویروس HIV علامتدار شوند، البته به جز شامپازه.

آقای دكتر !ویروس HI چه روند تخریبی را در بدن طی می كند؟

HIV سبب انهدام سیستم ایمنی بدن می شود كه ضعف سیستم ایمنی خود سبب ایجاد عفونت و سرطانهای فرصت طلب می گردد.ویروس HIVهر سلولی را در بدن كه دارای گیرنده 4 CD است، مورد حمله قرار می دهد. از میان سلولها، لنفوسیت T كمك كننده یا T-helper بیشترین گیرنده 4 CD را در سطح خود دارد و بیشتر مورد تهاجم قرار می گیرد. ویروس HIVدارای ژنوم RNAاست. با كمك آنزیم ریورس ترانس كریتپاز RNA را به DNA تبدیل كرده و DNAوارد هسته سلول میزبان شده و جزو ساختمان كروموزوی سلول شده و با فعالیت سلول، ویروس نیز خودسازی می كند و در نهایت با پدیده انهدام سلول، رها شده و تعداد زیادی از سلولها را درگیر می كند.

آقای دكتر !نقش T-helpper یا لنفوسیت T كمك كننده در بدن چیست؟

لنفوسیت T كمك كننده رهبر اركستر ایمنی بدن است. تنظیم كننده سیستم ایمنی است و در حقیقت ایمنی سلول helpper-Tها گره خورده است، در نتیجه با پیشرفت بیماری HIV و كاهش تعداد لنفوسیت T كمك كننده، عفونتهایی كه در حقیقت با ضعف سیستم ایمنی سلولای مانند لنفوما - پنوموسیس كارینی و غیره نمایان می گردد، در افراد مبتلا به HIVبیشتر دیده می شود. داروهایی برای كمك به بدن برای مبارزه با این ویروس ساخته شده، اما متأسفانه این بیماری احتیاج به درمان چند دارویی دارد و عوارض این داروها بالاست.

آقای دكتر، مبتلایان به HIV برای اولین بار با چه علایمی به شما مراجعه می كنند؟

آنچه باید خوانندگان شما بدانند این كه متأسفانه در مراحل اولیه HIVعلامت اختصاصی ندارد. این را باید به مردم آموزش داد كه شخص ممكن است حامل HIV بوده و ویروس در حال تخریب سیستم ایمنی بدن شخص مبتلا باشد و حتی می تواند این ویروس را به دیگران منتقل كند، اما شخص احساس بیماری نمی كند و اطرافیان در او احساس بیماری نمی كنند و بین 8 تا 10 سال حتی بیشتر شخص می تواند بی علامت باشد، اما اگر علامتدار شود ممكن است علایم ضعیف مانند سرماخوردگی شدید مانند بزرگ شدن غدد لنفاوی، راش، جلدی، تب و مننژیت آسپنیك باشد كه با بسیاری از بیماریهای عفونی مشابه است و ممكن است جلب توجه نكند و بعد از چندهفته وارد مرحله بی علامتی می شود كه بین 8 تا 10 سال طول می كشد و در اطفال معمولاً این مدت كمتر است و یا علایم گاهگاهی مانند اسهال، بزرگی غدد لنفاوی، كاهش وزن، تب و كاندیدیادمانی رخ می دهد كه اینها چندان مورد توجه قرار نمی گیرد تا اینكه بعد از طی این مدت و با كاهش4CD ها در این صورت عفونتهای خاص خود را نشان می دهد. مانند كاندیدای مقام - عفونت سالمونلابی مكرر یا سندرم كاپوسی كه در افراد پیر باید دیده شود، ولی در یك فرد جوان مشاهده شده كه شك برانگیز است. در حقیقت مرحله ایدز، مرحله علامتدار بیماری است كه ناشی از عوارض ویروس HIVدر ارگانهای مختلف بدن و عفونت و سرطانهاست. آنچه كه خوانندگان باید بدانند، این كه هر اسهال، لاغری و بزرگی غدد لنفاوی، HIVنیست، بلكه این علایم در افرادی كه می دانند رفتارهای پرخطر داشته اند، باید مورد توجه قرار گیرد.

آقای دكتر !راه تشخیص بیماری ایدز چیست؟

اولین قدم، هیستوری و شرح حال است و در افراد پرخطر باید HIVدر نظر گرفته شود. برای اثبات قطعی از تست E lisa برای تشخیص استفاده می شود كه برای شناسایی ویروس HIVبسیار حساس است، اما ویژگی و اختصاصی بودن آن كافی نیست، پس باید 2 بار تست E lisa را انجام دهیم و در صورت 2 بار مثبت بودن این تست، برای از بین رفتن هر گونه شك نسبت به موارد مثبت كاذب مثلاً در خانمهایی كه چندین بار حاملگی داشته اند، باید تست وسترن بلاد را انجام داد و 2 بار تست E lisa و وسترن بلادمثبت یعنی ابتلا به HIV.

اگر شخص در زمانی از دوره ابتلا مراجعه كند این تست مثبت می شود؟

خیر. به همین دلیل این تستها به صورت روتین انجام نمی شود، زیرا این تست در مرحله خاصی بین دو تا چند هفته و گاهی شش ماه و در موارد بسیار استثنا در موارد بیش از شش ماه این تست مثبت می شود و می توان گفت كه بعد از گذشت یك سال از رفتار پرخطر، اگر این تست منفی بود مبتلا به HIV نیست.

مهمترین عامل ابتلا به HIVچیست؟

در كشورهای توسعه یافته انتقال جنسی و در ایران انتقال از طریق سرنگ آلوده در معتادان تزریقی شایعترین علت ابتلا می باشد. به عنوان یك متخصص عفونی به افرادی كه سابقه رفتار پرخطر دارند متذكر می شود كه باید بدانند در ایران ویروس دیگری هم از HIV شایعتر و با قابلیت انتقال راحت تر وجود دارد كه می توان گفت هر معتاد تزریقی با احتمال 4 تا 5 درصد امكان ابتلا به هپاتیت B ویروس هپاتیت C و HTLV را دارد كه باید از اینها نیز ترسید.

ویروس HIV آیا جزو فلور طبیعی بدن نبوده است؟

خیر. در ابتدای اپیدمی در حدود سال 1981 كه گفته شده به انسان منتقل شده، این احتمال وجود داشته كه این ویروس زمانی غیرپاتوژن بوده، ولی رفتار انسانها سبب موتاسیون این ویروس شده و پاتوژن شده است.

درمان HIV چگونه است؟

ما داروهای زیادی داریم كه اكثر آنها روی آنزیم ریورس ترانس كریپتاز اثر می گذارد و از معروفترین این داروها می توان به آزوتایمیدین، استاودین، روتانوویر و لاموورین اشاره كرد. امروزه پزشكان و محققان روز به روز در حال مطالعه روی این ویروس هستند، اما پیشگیری بهترین درمان تاكنون می باشد.

ساخت واكسن HIV چه مسیری را طی می كند؟

در ایران روی این مسأله تحقیقاتی نداریم، ولی در كشورهای دیگر، مانند سایر ویروسها باید بتوانند علیه آنتی رسپتورویروس كه در حقیقت به رسپتور 4 CD اتصال می یابد، یعنی گلیكوپروتئین 120 آنتی بادی خنثی كننده بسازید. ولی مدل حیوانی مناسبی كه بتوان این واكسن را روی آن امتحان كرد و علایم را بررسی كرد، وجود ندارد و از طرفی ویروس خودش را به شدت تغییر می دهد كه آنتی بادیهای شما بی اثر می گردد. بعد از حیوانات باید روی انسان آزمایش شود كه افرادی كه بخواهند این فداكاری را بكنند كم هستند و بهترین واكسن، آموزش به جامعه است كه HIV چند راه انتقال دارد تماس جنسی خارج از حیطه خانواده، راه تماس خونی مثلاً مراجعه به مراكز غیربهداشتی - برای خالكوبی - سوراخ كردن گوش و ختنه و آزمایشگاه و مادر و كودك در ایران ناچیز است و از همه مهمتر اعتیاد تزریقی.در این مسایل باید نگران باشند و گر نه دیدن و تماس با فرد مبتلا به HIV بی خطر است.
شما می توانید با فرد مبتلا به HIV دست دوستی بدهید، او را در آغوش بگیرید و در محیط كار با هم كار كنید و غذا بخورید - در مكانهای عمومی و از طریق عطسه، سرفه و یا گزش حیوانات استفاده از استخر آب و حمام این بیماری منتقل نمی شود و بسیاری از كسانی كه در ابتلا به اپیدمی آلوده شدند بی گناه هستند، مثلاً از طریق خون آلوده در افراد مبتلا به تالاسمی و هموفیلی و یا همسران افراد مبتلا به HIV كه قربانی بی گناه هستند.حتی معتادان تزریقی كه رفتار اخلاقی آلوده نداشته اند، پس نباید از جامعه رانده شوند. حتی همكاران پزشك هم این نكته را در نظر بگیرند كه این افراد در مراكز درمانی ایزوله نمی شوند، مگر این كه عفونت خطرناك یا خونریزیهای شدید داشته باشند.

آقای دكتر !وقتی یك فرد مبتلا از امكاناتی مانند آزمایشگاه و دندانپزشكی و غیره استفاده می كند. ضدعفونی كردن وسایل مورد استفاده برای از بین رفتن ویروس HIV چگونه باید باشد؟

ویروس HIV یك ضعف خوب دارد كه حساس است و زود از بین می رود و دلیل عدم انتقال از طریق عطسه و سرفه شاید همین خصلت باشد كه ویروس در محیط خشك در مقابل آفتاب در عرض چند ساعت از بین می رود.

بهترین روش و مواد ضدعفونی كننده

1- حرارت مرطوب است كه در فشار بالا تحت بخار - وسایل ضدعفونی می شود و این عمل در دستگاهی به نام اتوكلاو انجام می شود و در عرض 20 دقیقه ویروس از بین می رود.
2- حرارت خشك: چنان وسیله را داغ كنید كه دست تحمل نگهداری وسیله را نداشته باشد یا به عبارتی وسیله فلزی شما قرمز شود.
3- جوشاندن به مدت 20 دقیقه
4- الكل اتانول یا طبیعی 80 درصد به مدت 20 دقیقه
5- بتادین رقیق شده به مدت 20 دقیقه
6- سفید كننده های خانگی مانند وایتكس یا هر نام تجاری دیگر به مدت 20 دقیقه

امكان ابتلا جنین از مادر چگونه است؟

ابتلا در داخل رحم - در حین زایمان و یا در زمان شیردهی 40 تا 50 درصد جنین را مبتلا می كند و مادر آلوده نباید حامله شود و اگر بارداری اتفاق افتاد با تشخیص ابتلا جنین به این ویروس سقط لازم است.

آقای دكتر !با این آگاهیها، باز هم روند ابتلا رو به افزایش است؟

بله. با وجود این كه آمار دقیقی وجود ندارد ولی حدود 10 هزار تا 120 هزار نفر مبتلا هستند.

آقای دكتر، به عنوان یك متخصص عفونی با افراد مبتلا چه صحبتی دارید؟

افراد مبتلا و افرادی كه رفتار پرخطر داشتند. ابتدا باید نگرانی را از خود دور كنند و یك بار به شرط عدم تكرار امكان ابتلا بسیار پایین تر است، ولی حتماً به متخصصان عفونی مراجعه كنند. و در صورت ابتلا، مراقب روشهای انتقال باشند، زیرا امكان «درگیر كردن» دیگران هم هست.
از وسایل شخصی برای آزمایشگاه و غیره می توان استفاده كنند.

آقای دكتر، به مردم جامعه چه می گویید؟

فقط پیشگیری. مردم باید بدانند كه ما این بیماری را در كشورمان داریم، پس احتمال خطر هم هست. در یك كتاب معروف پزشكی نوشته كه اگر كسی می خواهد هرگز مبتلا به HIVنشود باید ریاضت داشته باشد. ریاضت یعنی پرهیزگاری و افراد بی مبالات هم برای سلامتی خودشان و هم دیگران لااقل از وسایل محافظتی استفاده كنند. به خانواده ها هم توصیه می كنم كه البته توصیه سازمان بهداشت جهانی برای منطقه مدیترانه است كه سن ازدواج را كاهش دهند و ازدواج را آسان بگیرند و در انتخاب دقت كنند تا بی دقتی در انتخاب همسر سبب بروز رفتارهای خارج از حریم خانواده نشود. جوانان به سراغ مواد افیونی نروند و خانواده ها بنای رفتار با جوانان را بر مبنای مهربانی بگذارند. پیامبر(ص) فرموده اند: نگاه محبت آمیز پدر و مادر به فرزند عبادت است و محبت شما به فرزند سبب می شود فرزند، شما را پناهگاه بداند و در غیر این صورت فریب نگاههای مكارانه را می خورد. اگر می خواهید با این آتش نسوزید به سراغ این آتش نروید.
دكتر حسینی پور، كارشناس مبارزه با HIV در مركز بهداشت مشهد نیز سخنانی با شما دارند كه قابل توجه است:
روند كنترل HIV در مشهد یكی از بهترینها در ایران است و آمار HIV مثبت نسبت به جمعیت خراسان رضوی خیلی پایین است در استان با 6 میلیون جمعیت 324 مبتلا وجود دارد كه البته 60 نفر برای درمان به این مركز مراجعه می كنند.
HIVرابطه بسیار زیادی با رفتار پرخطر دارد و كنترل این رفتارها به معنی كنترل HIVاست. امكان درمانی مانند آزمایشها، رادیوگرافی، ویزیت متخصصان و دارو رایگان است ولی از نظر حمایت خانواده و اجتماع همكاری مردم را می طلبد.
به دلیل مسایل اجتماعی در مورد مبتلایان به این بیماری 25 درصد مبتلایان ناشناخته اند كه برای رفع این مشكل مراكز بهداشت مثلثی در كشور ایجاد شده كه مبتلایان می توانند حتی بدون نام و نام خانوادگی برای درمان مراجعه كنند.
این مركز روان پزشك و مشاوره دارد و مشاوره قبل از دریافت جواب آزمایش شده وجود دارد.
برخی از مبتلایان دچار پرخاشگری، افسردگی و انكار می شوند و در این مراكز افرادی هستند كه قبلاً مثبت شده اند و با افراد تازه مبتلا صحبت می كنند و پذیرفتن HIV راحت تر می شود.

ویروس اچ آی وی در خون، مایعات تناسلی افراد و همینطور شیر مادر آلوده یافت می شود. این ویروس همراه با این مایعات وارد بدن دیگران می شود.

راه های سرایت اچ آی وی:

۱- راه خونی

استفاده اشتراکی از سرنگ آلوده یا ابزاری که برای سوراخ کردن اعضای بدن استفاده می شود و آلوده هستند.
زخم یا بریدگی در بدن و تماس با مایعات آلوده به اچ آی وی
راه پیشگیری :خودداری از مصرف سرنگ های مشترک (بویژه معتادان تزریقی) (به همین علت چندین سال است که در کشور سرنگ استریل حتی بدون مجوز پزشک در داروخانه ها به فروش می رسد(

۲- تماس جنسی

آمیزش جنسی با فرد آلوده بدون رعایت اقدامات پیشگیرانه
برای پیشگیری از انتقال اچ آی وی، بهترین راه خودداری از برقراری رابطه جنسی با فرد آلوده به ایدز و یا استفاده از کاندوم های جنس “لاتکس” (نوعی پلاستیک) است. ذرات با ابعاد اچ آی وی نمی توانند از کاندوم لاتکس عبور کنند و اگر به درستی و به طور منظم استفاده شوند شیوه کاملا موثری در کاهش خطر انتقال بیماری محسوب می شوند.
هرچند تنها شیوه صد در صد موثر، خودداری کامل از آمیزش جنسی با شخص آلوده است.

۳- راه مادر به فرزند

نوزادان مادران آلوده ممکن است در دوران جنینی، هنگام تولد یا از طریق تغذیه از شیر مادرآلوده شوند.(این مورد بیشتر در کشورهای آفریقایی دیده شده است)

توجه

ویروس اچ آی وی در بزاق دهان شخص آلوده وجود دارد، اما میزان آن کم تر از حدی است که بتواند بیماری را منتقل کند.

توهمات پیرامون اچ آی وی

HIV به طرق زیر قابل سرایت نیست:
- از طریق هوا، سرفه و عطسه
- از طریق بوسیدن، تماس پوستی یا دست دادن
- از طریق استفاده مشترک از لوازم آشپزی مانند ظروف و چاقو
- از طریق تماس با صندلی توالت
- از طریق حشرات، نیش یا گاز حیوانات
- از طریق شنا در استخرهای عمومی
- از طریق خوردن غذایی که توسط فرد آلوده به اچ آی وی تهیه شده باشد
در حال حاضر در ایران بیشترین راه انتقال ویروس ایدز همان استفاده از سرنگ های مشترک معتادان تزریقی می باشد، در عین حال انتقال از راه تماس جنسی بیشتر در زنان خیابانی و برخی همجنس بازان (بویژه معتاد)دیده می شود.

آخرین تحقیقات بدست آمده در مورد درمان ایدز

BBC - دانشمندان به تازگی مولکولی را شناسایی کرده اند که قادر است از به هم پیوستن ذرات ویروس HIV و تولید یک ذره عفونی کامل جلوگیری کند. آنها امیدوارند از این طریق به تولید دارویی جدید علیه ایدز دست یابند.
درمانهای فعلی علیه ایدز شامل ترکیبی از چند داروست که فعالیت پروتیینهای حیاتی ویروس را متوقف کرده و از ورود ویروس به درون سلولها جلوگیری می کند.
اما اخیرا دانشمندان دانشگاه ” هایدلبرگ ” آلمان، مولکولی موسوم به ” C.I.A ” را کشف کرده اند که به ذرات پوشش خارجی ویروس می چسبد و از تجمع آنها و تولید یک ویروس کامل و بدون نقص جلوگیری می کند.
محققان معتقدند : این یافته آنها، می تواند به عنوان یک راه فرعی برای متوقف کردن ویروس HIV باشد.
گرچه هنوز تنها راه برای درمان ایدز، جلوگیری از آلودگی با این ویروس است و پیشگیری از آن است ، اما دانشمندان امیدوارند : این کشف جدید آنها منجر به تولید یک داروی نو برای درمان ایدز باشد.
گفتنی است در حال حاضر ۴۰ میلیون نفر در سراسر دنیا آلوده به ویروس HIV هستند.

بعضى پرسش هاى رایج در مورد HIV

ایدز چیست؟

کلمه ایدز (AIDS) از حروف ابتدایى عبارت Acquired Immune Deficiency Syndrome ساخته شده است که به معنى «نشانگان نقص ایمنى اکتسابى»است. هر کسى با ویروس انسانى نقص ایمنى (Human Immune deficiency Virus) HIV آلوده شد و تست HIV مثبت پیدا کرد مبتلا به ایدز محسوب نمى شود.هنگامى تشخیص ایدز در یک فرد آلوده به HIV داده مى شود که یا تعداد مطلق سلول هاى CD۴ (گروهى از سلول هاى دفاعى بدن) به کمتر از ۲۰۰ عدد در هر میلى متر مکعب خون رسیده باشد یا عفونت هاى فرصت طلب ناشى از عواملى که نمى توانند در افراد سالم بیمارى ایجاد کنند در فرد به وجود آمده باشد.
چه مدت طول مى کشد تا آلودگى با HIV باعث بروز ایدز شود؟
در حال حاضر زمان متوسط بین عفونت با HIV و ظهور علایم ایدز بین ۸ تا ۱۱ سال است. این زمان به مقدار زیاد از فردى به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل بسیار از جمله وضعیت سلامتى و رفتارهاى فرد بستگى دارد. در حال حاضر با تجویز درمان هاى موجود که تکثیر ویروس را مهار مى کنند، مى توان سرعت ضعیف شدن دستگاه ایمنى را کند کرد. همچنین مى توان از بعضى از بیمارى هاى همراه با ایدز پیشگیرى یا آنها را درمان کرد. بنابراین تشخیص زودرس آلودگى به HIV امکان انتخاب هاى بیشتر درمانى و پیشگیرى را فراهم مى آورد.

آیا بین ایدز و سایر بیمارى هاى مقاربتى ارتباط وجود دارد؟

ابتلا به یک بیمارى مقاربتى خطر عفونت فرد با HIV را افزایش مى دهد، چه این بیمارى مقاربتى باعث ضایعه پوستى یا مخاطى شده باشد چه نه. بیمارى هاى مقاربتى با ایجاد التهاب و تحریک پوستى و ایجاد زخم مى توانند ورود HIV به بدن را ضمن مقاربت تسهیل کنند. اما اگر چنین زخم یا رخنه اى هم به وجود نیامده باشد تحریک التهاب و پاسخ ایمنى در ناحیه تناسلى به علت این بیمارى ها انتقال HIV را محتمل تر مى کند.

چگونه مى توان فهمید فردى به HIV آلوده شده است؟

تنها راه تعیین کردن اینکه فردى به HIV آلوده شده است، انجام آزمون تشخیص مخصوص آن است. بسیارى از افرادى که به HIV آلوده مى شوند تا سال ها علامتى ندارند و از طرف دیگر بسیارى از علایمى که براى ایدز ذکر مى شود با بیمارى هاى دیگر مشترک است.

HIV چگونه منتقل مى شود؟

HIV از راه تبادل این مایعات بدنى منتقل مى شود:
- خون (از جمله خون قاعدگى)
- منى
- ترشحات واژن
- شیر پستان
- خون بیشترین غلظت ویروس را دارا است و در مراتب بعد منى، ترشحات واژنى و شیر قرار مى گیرند.
- فعالیت هایى که امکان انتقال HIV را فراهم مى کنند شامل اینها هستند:
- مقاربت جنسى بدون پوشش
- تماس مستقیم با خون از جمله سرنگ هاى مشترک در معتادان تزریقى، انتقال خون یا برخى فرآورده هاى خونى، انتقال اتفاقى در تسهیلات بهداشتى و درمانى.
- مادر به نوزاد (در هنگام زایمان یا از طریق شیر مادر)
- این مایعات بدنى عفونت زا نیستند:
- بزاق
- اشک
- عرق
- مدفوع
- ادرار

آیا بوسیدن باعث انتقال HIV مى شود؟

تماس اتفاقى از طریق بوسه با دهان بسته یا بوسه «اجتماعى» خطرى از لحاظ انتقال HIV ندارد. اما از آنجایى که در بوسه با دهان باز (بوسه فرانسوى) امکان تماس با خون فرد وجود دارد، انجام این عمل با فردى که عفونت او با HIV مسجل است، توصیه نمى شود هر چند احتمال انتقال ویروس ایدز از این طریق بسیار کم است. آیا تماس هاى اتفاقى (مثل دست دادن، در آغوش گرفتن، نوشیدن آب از لیوان فرد مبتلا و…) باعث انتقال HIV مى شود.نه HIV از طریق تماس هاى روزمره در خانه، محل کار، مدرسه و مواردى از این قبیل منتقل نمى شود. HIV از طریق دست دادن، در آغوش گرفتن یا بوسه اتفاقى منتقل نمى شود. همچنین نشیمنگاه توالت فرنگى، آبخورى ها، ظرف غذاخورى، لیوان آبخورى، غذا یا حیوانات خانگى عامل انتقال عفونت نیستند.HIV ویروس آسیب پذیر و شکننده اى است که نمى تواند مدت درازى خارج از بدن زنده بماند، بنابراین امکان انتقال آن از طریق غذا یا هوا وجود ندارد. HIV در خون، منى و ترشحات واژنى افراد مبتلا موجود است و تنها تماس هاى نزدیک در آمیزش جنسى یا استفاده از سرنگ مشترک باعث انتقال آن مى شود.

آیا زن آلوده مى تواند HIV را ضمن مقاربت جنسى به مرد منتقل کند؟

بله. اگر زنى به HIV آلوده باشد، ویروس در ترشحات واژنى و گردنه رحم او وجود دارد و ضمن مقاربت ویروس از طریق پیشابراه مرد یا بریدگى ها و خراشیدگى هاى آلت تناسلى وارد بدن او مى شود. وجود سایر بیمارى هاى مقاربتى احتمال انتقال را بیشتر مى کند.

آیا کاندوم در پیشگیرى از انتقال HIV موثر است؟

مطالعات متعدد نشان داده است که کاندوم هاى ساخته شده از لاتکس در صورتى که به طور صحیح و مداوم استفاده شود در پیشگیرى از انتقال HIV بسیار موثر است. این مطالعات نشان داده است که حتى با تماس هاى جنسى مکرر، ۹۸ تا ۱۰۰ درصد افرادى که به طور صحیح و مداوم استفاده کرده اند از آلودگى مصون مانده اند.

چه مدت پس از در معرض قرارگیرى احتمالى باید تست HIV انجام داد؟

مدت زمانى که طول مى کشد تا در فردى که ویروس ایدز وارد بدنش شده است، آنتى بادى تولید و تست HIV او مثبت شود را «دوره پنجره اى» (Window period) مى نامند. این مدت معمولاً حدود ۱۲ هفته تا سه ماه طول مى کشد اما در موارد نادرى ممکن است تا شش ماه هم به طول انجامد.

معنى یک تست مثبت و یک تست منفى چیست؟

یک تست مثبت به این معناست که:
– شما ویروس عامل ایدز را در بدن خود دارید.
- شما مى توانید دیگران را نیز آلوده کنید و باید اقدامات احتیاطى را رعایت کنید.
تست منفى به این معناست که شما آنتى بادى هاى ناشى از ویروس ایدز را در خون خود ندارید.
تست منفى به این معنا نیست که:
- شما با HIV آلوده نیستید (ممکن است در دوره پنجره اى باشید)
- شما نسبت به ایدز مصون هستید
- شما نسبت به عفونت مقاومت دارید
- - شما هرگز ایدز نخواهید گرفت

اگر تست HIV من مثبت باشد، به این معناست که خواهم مرد؟

مثبت بودن تست HIV به این معناست که شما ویروس عامل ایدز را در بدن خود حمل مى کنید. مثبت بودن این تست به این معنا نیست که در حال حاضر ایدز دارید و نیز این به این معنا نیست که شما خواهید مرد. گرچه علاجى براى ایدز وجود ندارد، بسیارى از عفونت هاى فرصت طلبى که در بیماران مبتلا به ایدز به وجود مى آید را مى توان کنترل یا برطرف کرد و یا از آنها پیشگیرى کرد. از طرف درمان هاى موجود مى تواند تکثیر ویروس را مهار کند. در حال حاضر به طول عمر و کیفیت زندگى مبتلایان به ایدز به میزان قابل توجهى افزوده شده است.
منبع:http://www.academist.ir /س

ایـن مـقـاله شـمـا را بـا تسـت اچ آی وی، نحـوه انجام آن، مزایای آن و اینكه چه افرادی میبایست این تست را انجام دهند آشنا خواهد كرد.
تست اچ آی وی چیست؟
تسـتHIV آزمایـشی اسـت كـه مــعمولا بروی نمونه خون انجام میگرد تا وجود و یا عدم وجود ویروس HIV را دربدن فرد مشخص كند. بنابراین نتیجه این تست با ابتلای فرد به بیماری ایدز تفاوت داد. ممكن است فردی HIV مثبت باشد اما كماكان بدن وی علایم بالینی بیماری ایدز را بروز نداده باشد.
فواید انجام تست اچ آی وی
1- فرد از آلوده بودن خود به ویروس HIV آگاه گشته و شیوه زندگی خود را تغییر میدهد تا با اجتناب از رفتارهای پرخطر جنسی و یا تزریق مواد مخدر با سوزن و سرنگ مشترك از گسترش عفونت به دیگران جلوگیری كند. همچنین فرد دیگر نمی تواند خون، فراورده های خونی و یا اعضاء بدن خود را اهدا كند.
2- تشخیص زودهنگام این بیماری درمان دارویی زود هنگام را در پی خواهد داشت كه سرعت پیشرفت بیماری را كاهش داده و طول عمر بیمار را افزایش میدهد.
3-فرد پس از اینكه از آلوده بودن خود مطلع گشت با آگاه ساختن شركای جنسی فعلی و پیشین خود و كسانی كه با آنها از سوزن و سرنگ مشترك حین تزریق مواد مخدر استفاده میكرده ، احتمال آلوده بودن این افراد را به آنان هشدار داده و همچنین از گسترش بیشتر بیماری جلوگیری بعمل می آورد.
4-زنان باردار در صورت مثبت بودن تستشان میتوانند با دریافت داروهای ویژه ای درصد بدنیا آمدن نوزاد آلوده به ویروس HIV را كاهش دهند.
5-كاهش نگرانی و اضطراب از آلوده بودن فرد پس از منفی بودن آزمایش.
چه كسانی میبایست تست اچ آی وی را انجام دهند؟
1-افرادی كه شریك جنسی متعدد دارند و یا رابطه جنسی حفاظت نشده (با افراد غریبه، شریك جنسی ای كه خود شریك جنسی متعدد دارد و یا نسبت به وی اعتماد و شناخت كافی ندارید) داشته اند.
2-افرادی كه مبتلا به بیماریهای آمیزشی هستند.
3-افرادی كه معتاد تزریقی بوده و از سوزن و سرنگ مشترك استفاده كرده و میكنند.
4- افرادی كه در محیط كار خود با خون و یا مایعات بدن سرو كار دارند: پزشكان، دندانپزشكان، پرستاران، تكنسینهای آزمایشگاه، تكنسینهای پروتز دندان.
5- افراد مبتلا به هموفیلی و سل.
6-افرادی كه با سوزنهای آلوده اقدام به خالكوبی و یا سوراخ كردن گوش كرده اند.
7-نوزادانی كه مادرانشان مبتلا به HIV هستند.
8- افرادی كه پیش از سال 1985 میلادی خون و یا فرآورده های خونی دریافت كرده اند. امروزه احتمال آلودگی از طریق انتقال خون بسبب آزمایش خونهای اهدایی بسیار اندك گشته است.
9- تمام زنان باردار. ضروری ست زوجین پیش از اقدام به بچه دار شدن نیز تست HIV را انجام دهند.
10-همجنس بازان و زنان روسپی.
11-افرادی كه مورد تجاوز و سوء استفاده جنسی قرار گرفته اند.
شیوه های انجام تست
1-با شناسایی آنتی بادی ویژه ویروس:ELISA و WBT
2- با شناسایی آنتی ژن ویروس: آنتی ژن P24 و RNA-PCR وDNA-PCR
3- تست بزاق دهان: مانند مورد نخست و مراحل آن مانند نمونه گیری خون است اما گرانقیمت تر میباشد.
4- كیتهای تست فوری: اینگونه كیتها به هیچ وجه قابل اطمینان نمیباشند.
پس از ورود ویروس HIV به بدن، سیستم ایمنی بدن ویروس را شناسایی كرده و آنتی بادی (پادتن) ویژه آن را تولید میكند.
پادتن (آنتی بادی): واكنش بدن به عفونت میباشد و به منظور مبارزه و نابود كردن عامل بیماری تولید میگردد.
دوره پنجره (WINDOW PERIOD) چیست؟ فاصله میان آلوده شدن فرد (ورود ویروس به بدن) تا آشكار شدن آنتی بادیها در خون و سایر مایعات بدن را دوره پنجره میگویند. این دوره معمولا 6-4 هفته بطول می انجامد اما پس از گذشت 3 ماه در خون 99 درصد افراد آلوده و در عده معدودی نیز تا 6 ماه بعد آنتی بادیها قابل شناسایی هستند. به یاد داشته باشید فرد در این دوره نیز ناقل بیماری بوده و پتانسیل آلوده سازی دیگران را داراست.
نكته:بنابراین 3 هفته پس از رابطه جنسی پر خطر و دیگر موارد مشكوك فورا تست HIV را انجام دهید اما در صورت منفی بودن تست، حتما 3 ماه بعد مجددا این تست را انجام دهید و برای اطمینان 100 درصد 6 ماه بعد از رابطه پر خطر تست را مجددا انجام دهید.
تست آنتی بادی HIV دو مرحله دارد:
1- تست غربالگری: این تست ELISA نام دارد. كه با آزمایش نمونه خون آنتی بادیهای تولید شده سیستم ایمنی بدن برای مقابله با ویروس HIV شناسایی میگردند. هرگاه نتیجه این تست دو بار مثبت اعلام گردد مرحله بعدی تست انجام میپذیرد.
2- تست تاییدی: این تست WESTERN BLOT نام دارد. این تست وجود IgG برعلیه چند نوع پروتئین ویروسی را بررسی میكند.
نكته:پس از اینكه 2 بار تست ELISA و متعاقب آن یك بار تست وسترن بلات مثبت باشد فرد بطور قطع آلوده به ویروس اچ آی وی میباشد.
تست آنتی ژنهای ویروس
1- تست آنتی ژن P24:پروتئین ویژه ویروس HIV میباشد. این تست یك تا 4 هفته بعد از ورود ویروس به بدن مثبت میگردد. هنگامی كه آنتی بادیها توسط بدن تولید گردند این آنتی ژن حذف شده و دیگر قابل شناسایی نیست. این تست برای تشخیص زود هنگام ویروس اچ آی وی صورت میگیرد.
2- تست میزان ویروس: این تست PCR نام دارد. در این تست میزان HIV در خون مستقیما سنجیده میگردد. در واقع ژن ویروس (DNA-RNA) را در خون شناسایی میكند. این تست میزان فعال بودن ویروس HIV را در بدن مشخص میسازد. این تست بسیار هزینه بر بوده برای كسانی توصیه میشود كه از ابتلای خود به این ویروس مطمئن شده باشند تا با سنجش میزان فعال بودن ویروس دارو درمانی متناسب با آن برای بیمار تجویز گردد.
نكته:در بدن نوزادان تا 18 ماهگی آنتی بادی مادر وجود خواهد داشت.ب نابراین برای تشخیص آلودگی نوزاد میبایست از روش DNA-PCR استفاده شود.
نكته:افرادی كه از كورتیكو استروئیدها استفاده میكنند ممكن است نتیجه تست آنان به غلط مثبت و یا منفی تشخیص داده شود.
* تنها راه تشخیص آلوده بودن فرد انجام تست اچ آی وی در آزمایشگاههای معتبر میباشد و نه علایم بالینی و ظاهری.

ایدز چیست ؟

در لاتین این كلمه متشكل از حرف اول كلماتی است كه به معنای سندرم نقص ایمنی اكتسابی می باشند
میزبان اصلی عامل عفونت گلبولهای سفید خون از نوع لنفوسیت های كمكی (CD4) می باشند . حمله ویروس ایدز به این سلولها باعث اختلال در عمل كرد سلولهای دفاعی می شود و تكثیر آن در داخل سلولهای دفاعی منجر به كاهش قابل ملاحظه آنها می شود .این صدمات به سیستم ایمنی ، بدن را در مقابل عفونت های فرصت طلب و سرطانهای فرصت طلب كه اكثرا شدید و كشنده هستند بی دفاع می نماید.

عامل بیماری

عامل عفونت ایدز ، ویروس نقص ایمنی (HIV) است . ویروس ها ذرات میكروسكوپی هستند كه برای تكثیر و رشد خود ننیاز به ورود به سلول موجودات زنده دارند و می توانند باعث آسیب رسانی به سلولهای میزبان و در نهایت خود میزبان شوند.
ویروس ایدز از خانواده رترو ویروس می باشد و خواص ژنتیك آن در زنجیر RNA وجود دارد . تاكنون دو نوع از این ویروس شناخته شده است .
1-HIV كه بیشتر در كشور های صنعتی دیده می شود.
2-HIV كه عمدتا در آفریقا گسترده است و از لحاظ بیماری زایی ضعیف تر از نوع یك می باشد.مشابهت ژنتیك این دو گونه محدود بوده و HIV-2 مشابهت ژنتیكی بیشتری با ویروس SIV كه در میمونها دیده میشود دارد.

ساختمان ویروس

لایه خارجی كه دارای گیرنده اختصاصی است و امكان اتصال به سلول های لنفوسیت كمك كننده (CD4) را فراهم می كند . لایه میانی شامل پروتئینهای داخل ویروس هستند كه عمل حفاظت از ساختمانهای ژنتیكی رل به عهده دارند. در لایه داخلی ، ساختمان های ژنتیكی و آنزیمهای كنترل كننده فعالیت های ویروس قرار دارد .

اپیدمیولوژی

شدت بیماری و گسترش آن در جهان بعد از اولین گزارش كه در سال 1981میلادی (1360شمسی) بوده است ، بیماری ایدز را در شماریكی از مهمترین معضلات بهداشتی ، درمانی ، اجتماعی و اقتصادی قرار داده است .
با گزارش 23میلیون فوت بعلت ایدز از ابتدای اپیدمی تا پایان 2001 ایدز چهارمین عامل مرگ در جهان و اولین عامل آفریقای زیر صحرا شناخته شده است اكثر این قربانیان جوان بوده و5 میلیون نفر از آنان را كودكان زیر 15 سال تشكیل می دهند. در حال حاضر وجود 40 میلیون فرد آلوده و بیمار در جهان تخمین زده میشود.
95% مبتلایان جهان در كشور های در حال توسعه زندگی می كنند .
از نظر سازمان جهانی بهدا شت دنیا به ده منطقه جغرافیایی تقسیم شده است و میزان آلودگی در هر منطقه متفاوت است .
در سال 1998 در هر ساعت 22000 نفر آلوده شده اند كه یك سوم مبتلایان در گروه سنی زیر 25 سال قرار داشته اند این عده در دهه بعد یعنی قبل از 35 سالگی فوت خواهند كرد امید به زندگی كه در قرن 20 با افزایش بهداشت و بكارگیری واكسن های مختلف حتی در آفریقا افزایش پیدا كرده و به مرز 59 سالگی در ابتدای 1990 در جنوب افریقا رسیده بود تا سال 2005 و 2010 به مرز 45 سالگی سقوط خواهد نمود .
تا به امروز 14 میلیون كودك به علت فوت والدین بخصوص مادران خود به علت بیماری ایدز یتیم شده اند .
بر اساس گزارشات بهداشت جهانی منطقه خاورمیانه و شمال افریقا كه 98 % مردم آن مسلمان هستند یكی از پاك ترین مناطق دهگانه محسوب می شوند كه مهم ترین علت آن پایبندی مسلمانان به اصول اخلاقی است . متاسفانه گسترش بیماری در معتادان تزریقی كه اشتراك سرنگ و سوزن داشته اند باعث شده است كه كشورهایی مثل بحرین ، ایران ، تونس مصر و پاكستان نیز در معرض خطر جدی قرار گیرند .
در تاریخ 1381/7/1 تعداد گزارش شده آلودگان و بیماران ایدز در كشور 4237 نفر بوده كه 189 نفر آنا زن و 6 در صد كل موارد از راه اعتیاد مبتلا شده اند .

راه های انتقال :

احتمال آلودگی با تعداد ویروس ، قدرت تهاجم ویروس ، راه ورودی آن و در نهایت وضعیت ایمنی شخص دریافت كننده آلودگی رابطه مستقیم دارد.
ایدز سه راه انتقال عمده دارد :

1- جنسی

انتقال از طریق آمیزش جنسی كه اولین راه و در حال حاضر شایعترین راه نیز می باشد ، شناخته شده است .
تماس جنسی با فرد آلوده :
در جهان 80-70 در صد آلوده شدگان از طریق ارتباط جنسی به بیماری مبتلا شده اند . آلودگی از مرد به زن ، زن به مرد و مرد به مرد منتقل می شود زنان نسبت به مردان5-3 برابر بیشتر در خطر ابتلا قرار دارند.
وجود سابقه اولین ارتباط در سنین پایین ، تعدد شركا جنسی و سابقه عفونتهای مقاربتی همگی احتمال انتقال بیماری را افزایش می دهند .
درتماس جنسی ویروس از مرد به مرد ، زن به مرد و مرد به زن منتقل می شود كه مرد به مرد بیشترین خطر انتقال و زن به مرد كمترین خطرانتقال را داراست .
در هر بار تماس جنسی 0/1-1% خطرانتقال از زن به مرد 3-5 % خطرانتقال از مرد به زن وجود دارد. اما به علت تعدد دفعات تماس و طولانی بودن دوره باروری وباردهی 70-80% بیماران در این گروه قرارمی گیرند.
وجود شركاء جنسی متعدد و روابط جنسی پر خطر احتمال آلودگی را افزایش میدهد. وجود عفونت های التهابی آمیزشی مثل سوزاك و كلامید یا احتمال آلودگی در اثر تماس با ویروس HIV را 3 الی 5 برابر افزایش میدهد . وجود عفونت های زخم دار در دستگاه تناسلی 5 الی 10 برابر خطر آلودگی را افزایش میدهد .بالاترین گزارش در افزایش ابتلاء و یا انتقال ویروس HIV دربیماران با تاریخچه عفونت دستگاه تناسلی 20 برابر است .
همچنین انتقال از راه آمیزش برای جوانان پر مخاطره تر می باشد . هر چه سن شروع آمیزش پائین تر باشد احتمال آلودگی در این گروه بیشتر است. مطالعات نشان داده كه دختران و پسران جوان اولین تجربه های جنسی خود را با افراد بزرگتر ، با تجربه تر و پر خطرتر كسب می كنند. تصادفی بودن آمیزش ، عدم آگاهی به راههای پیشگیری و آمیزش با آسیب و جراحت بیشتر عوامل اصلی افزایش ابتلاء می باشد

2-مادر به کودک

از طریق مادر آلوده به جنین و نوزاد :
مادر آلوده در دوران بار داری ، هنگام زایمان و حین شیر دهی در ماههای اول بعد از زایمان ، بیماری را به نوزاد خود منتقل میكند . 10 درصد از افراد آلوده جهان را كودكان آلوده تشكیل میدهند . اكثر این كودكان ساكن آفریقا هستند.
در كشور های آفریقایی به دلیل وجود كمبود های غذایی به خصوص كمبود ویتامین A ، بالا بودن تعداد حاملگی ، وجود عفونتهای مختلف مقاربتی و عدم امكان دارو درمانی احتمال انتقال آلودگی از مادر به نوزاد 50-30 در صد می باشد .
آخرین راه انتقال ، انتقال از طریق مادر به فرزند است كه می تواند درطی دوران بارداری در اثر عبور ویروس از جفت آسیب دیده، در حین زایمان به علت تماس مخاط بدن نوزاد با خون مادر در كانال زایمانی و یا در هنگام شیردهی صورت بگیرد. شایعترین مرحله آلودگی هنگام تولد است كه نوزاد با ترشحات و خون آلوده در تماس نزدیك قرار میگیرد.
در كشورهای آفریقایی كه مادران فقر غذایی بخصوص كمبود ویتامین A دارند، فاصله حاملگی ها بعلت عدم تنظیم خانواده كوتاه بوده و آمار بیماریهای مقاربتی نیز در آنها بالاست احتمال آلوده شدن كودك از مادر آلوده 30-50 % است و بر عكس در كشورهای پیشرفته عدم فقر غذایی ، رعایت تنظیم خانواده ، درمان بیماریهای مقاربتی در هنگام حاملگی و دارو درمانی با سه داروی ضد ویروس HIV، احتمال تولد كودك آلوده را به 3-5 % كاهش داده است .)

3– خون و فراورده های خونی

الف: تزریق خون و فرآورده های خونی
ب: ورود اجسام تیز و برنده آغشته به خون آلوده در پوست
ج : اشترك سرنگ در معتادان تزریقی

خون و فرآورده های خونی

(پرخطرترین راه انتقال ، دریافت خون آلوده است كه بیش از 90 در صد احتمال آلودگی از این طریق وجود دارد اما در حال حاضر در دنیا فقط 3 درصد آلوده شدگان از این طریق آلوده شده اند به خصوص در سالهای اخیر با انجام آزمایشهای تشخیصی ، كلیه خونهای مشكوك معدوم می شوند و اصولا با پیشرفت علم پزشكی نیاز به دریافت خون كاهش یافته است .
اما راه آلودگی از طریق اشتراك سرنگ در معتادان تزریقی با وجود ورود میزان كمی خون آلوده به مراتب شایع تر از دریافت خون آلوده است .
درمیان معتادان تزریقی به علت مصرف مواد مخدرسیستم ایمنی دچارتضعیف شده و همچنین به علت ورود مستقیم مقداری ازخون استفاده كننده قبلی سرنگ به درون سیستم عروقی فرد معتاد خطرابتلاء دراین افراد به شدت افزایش پیدا می كند ( 60% ) واین افراد می توانند به عنوان كانون گسترش عفونت عمل كنند.افراد معتاد تزریقی استفاده كننده از سرنگ مشترك در زندان 5/5 برابر بیشتر در معرض ابتلاء به عفونت هستند .
ده در صد آلوده شدگان جهان از این راه آلوده شده اند و آمار در برخی از كشور ها به حداكثر 82 در صد می رسد هر وسیله بهداشتی – درمانی تیز و برنده كه احتمال آغشته شدن به خون آلوده را داشته باشد ، در صورت ضد عفونی نشدن و ایجاد كردن زخم ، می تواند فرد سالم را آلوده نماید . لذا ابزار پزشكی و دندان پزشكی ، لوازم خال كوبی ، سوزاندن مو، سوراخ كردن گوش ، حجامت ، تیغ سلمانی و مسواك ممكن است باعث انتقال آلودگی شود .كمتر از یك دهم در صد افراد آلوده در دنیا از این راه مبتلا شده اند . ویروس بسیار ضعیف است و قادر به ادامه حیات در خارج از بدن به مدت طولانی نمی باشد .
بیماری از طریق دست دادن ، بوسیدن در یك اتاق خوابیدن ، و از یك ظرف غذا خوردن و همچنین استفاده از حمام مشترك ، استخر مشترك ، توالت مشترك ، و نیش حشرات منتقل نمی شود)

علائم بالینی:

پس از ورود ویروس به داخل بدن و شروع آلودگی فرد آلوده تا پایان عمر علائم مختلفی را تجربه می كنند این علائم بستگی به بیماری زایی ویروس ، تعداد ویروس ، را انتقال و وضعیت ایمنی میزبان در مراحل مختلف دارند . عفونت های مختلف به خصوص عفونت های ویروسی در شخص آلوده باعث افزایش تكثیر ویروس HIV در سلولهای دفاعی و تسریع در پیشرفت بیماری می شوند همچنین بر خلاف اكثر عفونت ها ، ایدز دارای 2 مرحله بیماری است یكی در ماههای اول ورود ویروس و دیگری در انتها و بعد از دوره بی علامت است.
مراحل آلودگی و بیماری ایدز عبارتند از :
1 – مرحله حاد
2 – مرحله بی علامت
3 –مرحله بزرگی غده لنفاوی منتشره پایدار
4- مرحله سندرم ایدز
الف : علائم عمومی
ب : علائم عصبی
ج: عفونتهای ثانویه
د: سرطانهای ثانویه
هـ : سایر موارد

1- مرحله حاد:

دراین مرحله یكسری علائم شایع از جمله تب ، بزرگ شدن غدد لنفاوی ،ضایعات پوستی وگلودردوجود دارد كه حالتی شبیه منونوكلئوسیس ایجاد می كنند وهمچنین یكسری علائم كه شیوع كمتردارند مثل سردرد ، اسهال ، تهوع ، ستفراغ ، كاهش گلبول سفید و پلاكت .
مرحله حاد :
اكثر افراد آلوده 2 الی 4 هفته ( بر اساس بعضی گزارشات حد اقل 6 روز و حد اكثر 6 هفته ) پس از ورود ویروس ، طیف وسیعی از علائم بالینی را نشان می دهند ، این علایم به مدت یك الی چندین هفته ( 4 الی 56 روز ) باقی می مانند. با تولید پادتن بر علیه ویروس علایم بیماری بهبود پیدا می كنند .
این علائم عبارتند از : تب ، گلو درد خفیف ، بزرگی غدد لنفاوی ، سر درد ، ضعف و كوفتگی ، درد مفاصل و ماهیچه ای ، بی اشتهایی و كاهش وزن ، تهوع ، استفراغ و اسهال كه ممكن است ازشدت متفاوتی بر خوردار باشند . همچنین ممكن است علائم مغزی مثل مننژیت ، انسفالیت ویروسی و نیز درگیری پوست و مخاط نیز ایجاد شوند.
در این مرحله در صورت بروز كاهش شدید قدرت سیستم ایمنی امكان وجود عفونتهای فرصت طلب پیش می آید اما با افزایش مجدد سلولهای دفاعی این عوارض بهبود می یابد . تاكنون هیچ مورد مرگ و میر در این مرحله گزارش نشده است .)

مرحله بی علامت :

دراین مرحله فرد مانند افراد عادی جامعه است وممكن است دچارخستگی ، عرق شبانه ، اسهال متناوب وتب خفیف باشد كه این علائم می تواند دركم خونی ها ، اختلالات دستگاه غدددرون ریز وبیماریهای روانی هم مشاهده شود
مرحله بی علامت
با بهبودی مرحله حاد كه بر اساس شدت علائم از یك تا چندین هفته طول می كشد بیماری به یك مرحله نهفته و بی علامت وارد می شود كه مدت آن در كشور های پیشرفته به علت وجود امكانات خوب بهداشتی 15-10 سال و در كشور های در حال توسعه 10-8 سال تخمین زده می شود . این دوره برای بیماران مونث كوتاه تر و برای كودكان و افراد سالمند بسیار كوتاه است . در حقیقت در مرحله بدون علامت با وجود تكثیر فعال ویروس ( حدود 10 بیلیون در روز ) سیستم دفاعی بدن توان مبارزه با آن را داشته و تعداد سلولهای لنفوسیت كمكی (CD4) تقریبا ثابت می ماند . افراد آلوده در این مرحله ، عفونت های شایع در جامعه غیر آلوده ، مثل تبخال آفت و درماتیت سبوریك را مكرراً تجربه میكنند ولی عوارض آنها شدید تر و طولانی تر از افراد طبیعی می باشند . )

3 - مرحله بزرگی غدد لنفاوی منتشر پایدار :

غدد لنفاوی در اندازه های نیم تا دو سانتی متر ، بدون درد در بیش از دو نقطه بدن ظاهر میشوند ناحیه كشاله ران در این محاسبه قرار نمی گیرد غدد لنفاوی اكثرا به صورت دو طرفه بزرگ می شوند . حداقل 3 ماه به این صورت باقی می مانند و امكان دارد اندازه آنها تغییر پیدا كند.
بزرگی غدد لنفاوی پایدارومنتشر(PGL) :
كه درآن گره های لنفاوی دربیش از 2 ناحیه ازبدن كه عمدتا“‌درنواحی گردنی ،‌پشت گردن ، زیربغل وناحیه فك است بطوردوطرفه بزرگ می شوند كه درمعاینه درد ندارند ، متحرك وچرمی هستند. البته چون PGL درساركوئیدوز، سیفلیس ثانویه وهوچكین لنفوم هم دیده می شود بنابراین برای تشخیص نهایی باید از یافته های هیستوپاتولوژیك استفاده كرد كه درآن طرح Follicular hyperplasia مشاهده می شود.)

4- مرحله پایدار :

در این مرحله ویروس ایدز به تمام سیستم ها و ارگانهای بدن حمله كرده و به تنهایی و یا به كمك عوامل مختلف مانند ( میكروب ها – قارچ ها- انگل ها- ویروس ها ) عفونتهای مختلف را ایجاد می كند . یكی از شایع ترین علایم بیماری وجود تب طولانی بیشتر از یك ماه ، اسهال به مدت بیشتر از سه ماه و كاهش وزن شدید ( بیشتر از 10 در صد در مدت كمتر از 4 ماه ) است . سل یكی از مهمترین بیماریهایی است كه با گسترش اپیدمی ایدز در دنیا مجددا افزایش یافته است . بیماری سل حتی در كشورهای پیشرفته نیز بعلت شیوع ایدز از كنترل خارج شده است در مراحل نهایی بیماری كه سلولهای دفاعی بدن بسیار آسیب دیده اند ، عفونت های فرصت طلب مثل سینه ، پهلو به علت قارچ پنوموسیستیس كارینی و سرطان كاپوسی و لنفوم عارض می شود.
همچنین ویروس مستقیما به سلولهای بخش خاكستری مغز كه مركز یادگیری است حمله میكند و با از بین بردن سلولهای آن سبب ایجاد اختلال در حافظه بیمار می شود.

ایدز AIDS:

شروع این مرحله زمانی است كه شمارلنفوسیت های CD4+ كمتراز 200 شود ویا علائم بالینی اختصاصی ظاهرگردد.این مرحله دارای 4 خصوصیت بالینی مهم می باشد:
الف) عفونت فرصت طلب : دراین مرحله هرنوع میكروارگانیسمی می تواند دربدن ایجاد عفونت كندولی احتمال درگیری فرد با این عفونتها تحت تاثیر4 فاكتور زیر است :
اولین فاكتورخود میكروارگانیسم است Exposure to the organism
دومین فاكتورتوان بیماریزایی میكروارگانیسم Relative virulance
سومین فاكتورپروفیلاكسی كه با داروهای مختلف انجام می شود Chemoprophylaxis
آخرین و مهمترین فاكتوركفایت سیستم ایمنی است Immuno competence
لازم به ذكر است این تقسیم بندی دیگر مورد استفاده نمی باشد.
براساس یافته هایی كه تا اینجا گفته شد علاوه برتقسیم بندی اولیه كه براساس علائم بالینی بودتقسیم بندی دیگری بنام والتررید (walter Reed) بیان شد كه ازصفرتا 6 درجه بندی شده است و 4 پارامتردرآن دخیل می باشد.
ب) عوارض مغزی :
تظاهرات عصبی درمرحله ایدزمی تواند بصورت موضعی وسیستمیك ویا حتی تظاهرات روحی روانی باشد وعلت آن درگیری مستقیم مغزباویروس HIV ، عفونتها و سرطانهای فرصت طلب وهمچنین داروهایی كه فرد مبتلا مصرف می كند می باشد.
ج ) عوارض كلی :
یكسری علائم غیراختصاصی ازجمله تب ،‌اسهال و‌كاهش وزن می باشد كه علت خاصی برای آنها نمی توان ذكركرد كه این علائم درآفریقا بیشترگزارش می شود چون امكانات تشخیصی درآنجا ضعیف تراست ودرنتیجه دردسته علائم بی علت قرارمی دهند.
مطالعات وتحقیقات درزمینه ایدزهمچنان ادامه داردوآخرین تقسیم بندی موجود كه بعداز تقسیم بندی اولیه CDC و walter Reed بیان شد به قرارزیراست كه درآن از دوفاكتورعلائم بالینی وشمارش لنفوسیت +CD4 استفاده شده است.

C	B	A
C1	B1	A1	³500
C2	B2	A2	200-499
C3	B3	A3	< 200

1-دسته A : شامل عفونت حاد ، بزرگی غدد لنفاوی (P.G.L) و بی علامت
2-دسته B :علائم مرحله عفونت HIV (كه نه درمرحله A ونه درمرحله C دیده می شود)
3-دسته C :علائم اختصاصی مرحله ایدز

پیشگیری :

آمارنشان می دهد كه ازسال 92 به بعد تعداد بیماران مبتلا به HIV از 13 میلیون نفربه بالغ بر 50 میلیون نفررسیده است وبه مرز فاجعه آمیز نزدیك شده است بنابراین مردم ومسئولان به فكرراه حلی جدی برای جلوگیری از این فاجعه افتاده اند.
اهمیت پیشگیــری از اینجا مشخص می شود كه ازبین بردن عامل بیماری دربدن ممـكن نمی باشد ونیز واكسن موثری هنوز برای آن ساخته نشده است. ولی قطع چرخه انتقال بیماری به وسیله پیشگیری كاملاً امكان پذیراست وشعارسازمان بهداشت جهانی درسال 199(Listen, Learn ,live) اهمیت پیشگیری را نشان می دهد.
پیشگیری به طورموفق عملی نمی شود مگربوسیله آگاهی دادن به مردم كه این آموزش دردرجه اول به عهده پزشكان وجامعه پزشكی ودرجه دوم به عهده هركس دیگری است كه ازایدز آگاهی دارد ودرقبال دیگران احساس مسئولیت می كند.
برای آگاهی وآموزش باید از تمام امكانات موجود ورسانه های گروهی استفاده كرد. همچنین زمان وسن خاصی برای آموزش وجودندارد چون هرشخص می تواند از حدود 9 سالگی تا 65 سالگی اعتیادرا شروع كند ونیز اززمانی كه بالغ می شود تا اواخرعمرروابط جنسی را داشته باشد همچنین انتقال خون ، آرایشگاهها واعمال دندانپزشكی درهرسن وزمانی می تواند صورت گیرد.ولی كسانی كه درمعرض رفتارهای پرخطرمی باشند یا كسانی كه دارای تفكرات وباورهای غلطی هستند برای آموزش دراولیت قراردارند.

راههای پیشگیری :

اجتناب از وارد كردن هرجسم نوك تیز نامطمئن به داخل پوست استفاده از سرنگ یكبارمصرف درتزریقات ونیز بودن یكنفرهمراه تا برتزریق نظارت داشته باشد كنترل خون وفراورده های خونی ، عدم استفاده از تیغ یا استفاده از تیغ یكبارمصرف درآرایشگاهها ،استریل كردن وسایل پزشكی ودندانپزشكی دربین مریض ها ونیز استفاده از وسایل ایمنی برای خود پزشك یا دندانپزشك، خویشتنداری ودوری از روابط جنسی نامطمئن با افراد مختلف ، نداشتن شركای جنسی متعدد ، بالابردن سن اولین تماس جنسی واینكه فرد فقط یك شریك جنسی داشته باشد ومطمئن باشد كه خود تنها شریك جنسی طرف مقابل است ، استفاده از روشهای پوششی مانند كاندوم ، حامله نشدن مادرآلوده و در صورت آلودگی پیشگیری از آلودگی فرزند در درجه اول یا استفاده از داروهای ضد ویروسی مانند زیدوودین به طور جدی كمك خواهد كرد و مساله مهم دربرنامه های مبارزه با ایدز این است كه ما با خود بیماری مبارزه می كنیم نه با بیمار، بایدبا بیمار به صورت سالم زندگی كرد وارتباط داشت واورا ازجامعه طردنكرد چون طرد این افراد علاوه براینكه ازلحاظ انسانی واخلاقی درست نمی باشد باعث ایجاد مشكلات روانی دربیمارمی شودو احتمال آلوده كردن عمدی سایرافراد جامعه را بالا می برد.
غول ایدز را باید به وسیله آگاهی از بین برد. ترس راه درستی نمی باشد. با ید دست دردست هم دهیم وازفاجعه وانفجارجهانی جلوگیری كنیم . باید نسل آینده ما دنیایی روشن وپرامید را پیش رو داشته باشد . نسل آینده قطعـا“ از ما درباره كارهـایی كه می توانستیم انجام دهیم و نداده ایم سئوال خواهدكرد كه ایدزیكی ازآنهاست.
باوركنیم وبدانیم كه وقت كم است. ازهمین امروز شروع كنیم . شاید فردا دیرباشد.
مشكل عمده درمورد بیماران معتاد تزریقی این است كه بعد از تزریق فرد به دلیل عدم تعادل روانی وجسمی ممكن است سرنگ خودرا درهرمكانی رها كند وباعث آلوده شدن افراد شود. همچنین بـه دلیل بـی بندوباری دراین افـرادونیز اینكه ممكن است ازلحاظ مالی برای تهیه مواد مخدر درمضیقه باشند و دست به خودفروشی بزنندودرهمین حال روابط جنسی نامطمئن داشته باشند ، تمام این موارد به پیشرفت بیماری كمك می كند
برای مبارزه با ایدز یكی از موثرترین موارد مبارزه با اعتیاد است وبه همین دلیل باید قدرت نه گفتن را درجوانان خود تقویت كنیم.

درمان:

فرضیه های درمانی :برای درمان این بیماران بطوركلی دوفرضیه عمده وجوددارد.
1) حذف كامل ویروس از بدن از طریق تحریك ژنوم ویروس ، ایجاد ترانسفورمیشن ((Transformation وساخته شدن پروتئین نامناسب وتزریق پیش داروهای غیرسمی كه درسلول آلوده سمی می شوند.
2) جلوگیری ویا كاهش سرعت تكثیرویروس

روش های درمان :

A : جلوگیری از چسبندگی GP120 به سلول :
1) سنتزAnti-Idiotype
2) تزریق +CD4
3) استفاده از سولفات دكستران
B : جلوگیری از نفوذ ویروس به سلول ( (Anti GP41 activity استفاده از AL721
C : جلوگیری از انجام اعمال آنزیمها كه مفصلا“ درمبحث بعدی توضیح داده خواهد شد.
D : مهارنواحی ژنی : غیرفعال كردن ژنوم tat كه تكثیرویروسی را تحریك میكند ویافعال كردن ژنوم nef كه بازدارنده تكثیرویروسی است.
E : جلوگیری از رهایی ویروس از سلول :
1) افزایش PH
2) استفاده اینترفرون ها (IFN)

داروهای ضد ویروسی موجود :

1-بازدارنده آنزیم ترانس كریپتاز معكوس Reverse transcriptase inhibitors
A)Nucleoside reverse transcriptase inhibitor
1. (Zidovudin(ZDV)(AZT
2.Didnozine(ddI)(
3.Zalcitabine(ddc(
4.Stavudine(D4t)
5.lamivudine(3tc)
6.Abacavir
B)Non-nucleoside reverse transcriptase inhibitor
1.Nevirapine
2.Delaviridine
2-بازدارنده آنزیم پروتئاز Protease inhibitors
1.Saquinavir
2.Ritonevir
3.Indinoevir
4.Neffinavir
5.Amprenavir
3-بازدارنده آنزیم انتیگراز Integrase Inhibitors
به علت Cytotoxicity بسیارشدیدی كه دارندهنوز درفهرست داروهای درمانی قرارنگرفته اند.

درمان چند دارویی Combination therapy

درمان تركیبی مزیت های بسیارزیادی نسبت به درمان تك دارویی دارد كه این مزایاشامل دوزمصرفی پائین تر،كاهش سمیت ، تاخیرمقاوم شدن ویروس نسبت به داروها ، هدف قراردادن قسمتهای مختلف چرخه ویروس و…
دردرمان چنددارویی بطورعمده دوشیوه وجوددارد:
1-درمان دودارویی ،
2- درمان سه دارویی
آنچه كه باتوجه به نتیجه تحقیقات تاكنون پیشنهادشده است استفاده از دوتابازدارنده آنزیم ترانس كریپتازمعكوسی و یك بازدارنده آنزیم پروتاز است .
تركیب بعضی از داروها اثرات كاهنده برروی یكدیگرAntagonistدارند مانندZDV+d4I وتركیب بعضی از داروها باهم تقویت كننده (Synergist) هستند مثل ZDV+3TC

استراتژیهای درمان

اولین اقدام پزشك برای رویارویی با این بیماران روان درمانی است. باید بیماردرخود احساس امنیت كند كه بیماری او رو به بهبودی است
بیمارمی بایست كه ازمراحل درمان تاحدودی آگاهی داشته باشد،كلیه مسائل مربوط به پیشگیری به این بیماران آموخته شودوتمامی ریسك فاكتورها برای آنها بازگو شود.

تعیین زمان شروع دارو:

1-Early therapy
2-Late therapy.
پس ازشروع درمان معمولا“ بعد از دوتا چهارهفته آثاردرمان كاملا“ آشكارمی شود.
مساله بسیارمهمی كه درحال حاضر به عنوان یكی از معضلات درمان نیزمطرح می باشد هزینه درمان است. قیمت داروها بسیارگران است. روی هم رفته هزینه درمان یك بیمارباتوجه به آزمایشاتی كه انجام می دهد به اضافه هزینه داروها حدود 1100 دلاردرهرماه است.
روشهای درمانی دیگری نیز برای درمان این بیماران وجوددارد كه دراین روشها عمدتا“ برروی تقویت سیستم ایمنی كارمی شود. این روشهای درمان هنوزتحت مطالعه اند ونتیجه قطعی اثربخشی آنها هنوزبه اثبات نرسیده است.
روش علمی درمان دركلینیك ها درحال حاضردرایران به این صورت است كه پس از شناسایی بیماران درمان با روش late therapy و با استفاده از درمان سه دارویی شامل موارد زیرانجام میگیرد.

تشخیص :

ویروس حدودا 6 هفته الی 6 ماه پس از ورود به بدن سیستم ایمنی را تحریك نموده كه به دنبال آن در بدن علیه ویروس پادتن تولید می شود این زمان ممكن است به كوتاهی 5 روز باشد. و یا تا 16 ماه نیز طول بكشد . فاصله بین ورود ویروس تا ایجاد پاد تن دوره پنجره ای گفته می شود . در این دوره نتیجه آزمایش تشخیص ایدز منفی است .مراكز انتقال خون در مراكز استان های كشور همگی مجهز به وسایل و امكانات انجام تست ، تشخیص آلودگی به ایدز می باشند . توصیه میشود كه افراد اگر در معرض خطر قرار گرفته اند با مراجعه به پزشك یا مراكز بهداشت استانها یا شهرستانها و یا مراجعه مستقیم به مراكز انتقال خون در خواست انجام آزمایش را بنماید .

نكات مهم

پاسخ منفی نمی تواند دلیل عدم وجود آلودگی باشد و بر اساس زمان آلودگی ممكن است فرد آزمایش شده در دوره پنجره ای باشد
پاسخ مثبت نمی تواند مرحله بیماری را مشخص كند و تنها نشان دهنده آلودگی است ، علائم بیماری و یا بررسی میزان سلولهای لنفوسیت كمكی در خون و یا اندازه گیری میزان ویروس ، مرحله بیماری را مشخص می نماید .

تشخیص بیماری ایدز

تستهای آزمایشگاهی درمراحل تشخیص ودرمان بیماری ایدز اهمیت فراوانی دارند ونقش آزمایشگاه به عنوان مطمئن ترین مرجع برای تشخیص قطعی بیماری بسیارپراهمیت است. درسالهای پیش از تولید انبوه روشهای آزمایشگاهی این بیماری تنها براساس علائم كلینیكی تشخیص داده می شد تااینكه در سال 1985 روشELISA برای تست روتین مورد استفاده قرارگرفت .
بطوركلی روشهای آزمایشگاهی به دودسته تقسیم می شوند دسته اول روشهای مستقیم هستند مانند كشت كه تست قطعی تشخیصی است اما به دلیل وقت گیربودن وخطراستفاده ازآن درآزمایشگاه ، عملاً مورد استفاده قرارنمی گیرد.دسته دوم روشهای سرولوژیك هستند كه كاربرد بیشتری دارند. دراین روشهاAgو یاab را درسرم یا پلاسمای آلوده تشخیص می دهیم
درتشخیص هدف نهایی پروتئینهای ویروسی هستند كه درسردسته زیرجای می گیرند.
1) گلیكوپروتئینهای خارجی پوشش مثل gp160, gp41,gp120
2) پلی مراز پروتئینها مثل e1p31,rt p76
3) پروتئینهایی مثل gag)p24)
علائم آزمایشگاهی ابتلا به بیماری hiv 6-8 هفته پس از تماس باویروس همزمان با تولید p24 درخون آغازمی شود كه این پروتئین را میتوان با روش ELISA بطوراختصاصی شناسایی كرده سپس با Western blott تایید كرد.
اولین روش سرولوژیك شناسایی پاد تن روش ELISA است كه gag,gp120,gp160 را تشخیص می دهد این تست نیاز به تائید دارد اما از حساسیت 99/5 % واختصاصیت 99/8% برخورداراست همچنین باید به مساله تداخلگرهایی مثل واكسن آنفولانزا، Ab ضد میتوكندری وبدخیمیها كه تولید مثبت كاذب می كنند توجه شود. اگرتست منفی شد چند ماه بعد تكرارمی شود. تفسیرنتایج western Blott با ELISA به این صورت است كه اگرتست ELISA اولیه منفی شد حضورAb ضدHIV نفی میشود اما اگرمثبت شد باید تكرارشود درصورتیكه ELISA دوم منفی شد نیز حضورAb نفی می شود اما اگرELISA مثبت شد western blott انجام می شود كه اگرمثبت شد حضور Ab ضدHIV ثابت می شود اما اگرمنفی شد باید مساله window period درنظرگرفته شود.
روش بعدی Radio Immuno Assay است كه تست تائیدی جایگزین western blott است وبا gp120 وgp160 واكنش می دهد. هدف ازتست تشخیص مقادیركم Ab وپیگیری افراد مبهم است اما این روش نیاز به نگهداری كشت سلولی وحمل ونقل مواد نشانگرومهارت تكنیكی دارد بنابراین استفاده ازآن محدود است.
روشهایی نیز وجوددارند كه ساده وسریع هستند مثل p24 capture assay كه درطبقه بندی افراد آلوده وقدرت تاثیردارو اهمیت دارند وهدف ازآن تشخیص آنتی ژن p24 است كه این تست چند هفته قبل از seroconversion مثبت می شود.
روشهای جدیدی نیز برای شناسایی پروتئینهای اختصاصی ویروس ویا شناسایی مستقیم اسید نوكلئیك وجوددارد مانند روشهای PCR كه اخیراً بسیارمورد توجه قرارگرفته و ویژگی وحساسیت بالایی دارند وانتظارمی رود درآینده گسترش بیشتری پیدا كنند
منبع:سایت پزشکان بدون مرزhttp://www.pezeshk.us
/خ

مقدمه

كشف بیماری ایدز به این صورت بود كه ابتدا در سال 1980 میلادی چندین بیماری غیرشایع در افراد خاص بروز كرد. غیر طبیعی بودن بیماری در این افراد كه معمولا از گروه‌های خاصی چون همجنس بازان، معتادان تزریقی، بیماران هموفیلی، دریافت كنندگان خون و شركای جنسی آنها بودند، پزشكان را به این نتیجه رساند كه ویروس این بیماری از راه انتقال خون و تماس جنسی منتقل می‌شود. تظاهر بیماری به صورت ابتلا به بیماریهای بود كه پیش از آن تنها در افرادی كه نقص ایمنی داشتند مشاهده شده بود. سرانجام با تلاش‌های بسیار، عامل بیماری ایدز كه یك ویروس بود شناسایی و به عنوان «ویروس نقص ایمنی انسانی» یا HIV نام گرفت. ویروس HIV باعث اختلال عملكرد سیستم ایمنی بدن می‌شود و مشكلات ناشی از بیماری ایدز هم نتیجه درست كار نكردن ایمنی بدن انسان مبتلاست كه می‌تواند موجب عفونت‌های مرگبار و برخی از اشكال سرطانها شود. به صورت دقیق‌تر ویروس HIV در بدن انسان به سلولهایی از بدن كه نخستین سلولهای ایمنی را به كار اندازند، حمله می‌كنند و طبیعی است كه با از كار افتادن آنها این سیستم دیگر فایده‌ای نخواهد داشت. اهمیت اطلاع از مشخصات بیماری: بیماری ایدز به عنوان طاعون قرن بیستم و یكی از مهمترین مشكلات بهداشتی قرن حاضر هر روز در حال گسترش است. بیماری ایدز درمان قطعی ندارد و در نهایت كشنده است. وظیفه همه انسانها آشنایی با بیماری و حفاظت از خود و نزدیكانشان از خطر ابتلا به این بیماریست. ایدز ربطی به جنس و نژاد یا سن خاصی ندارد و تمام افراد را مبتلا می‌كند. ابتلا به بیماری ایدز فلج كننده است؛ خود بیمار همواره از مشكلات و بیماریهای جسمی رنج می‌برد و خانواده‌اش نیز با مشكلات روحی و اقتصادی بیماری او دست و پنجه نرم خواهند كرد. كودكان یكی از قربانیان اصلی بیماری ایدز هستند؛ چون از طرف بسیاری از كودكان در مرحله جنینی یا هنگام زایمان از مادران آلوده مبتلا به بیماری می‌شوند. جوانان نیز از آسیب‌پذیرترین گروهها در مقابل همه‌گیری ایدز هستند. براساس بررسی‌های انجام شده حدود نیمی از آلودگی‌های جدید با ویروس HIV در جوانان كمتر از 25 سال بروز می‌كند. اما با وجود آسیب‌پذیری جوانان، آنها نیرویی مناسب برای مبارزه با همه‌گیری ایدز هستند. جوانان با داشتن اطلاعات مناسب و مهارتهای لازم زندگی، ظرفیت چشمگیری برای سازگاری با رفتار ایمن‌تر نشان می‌دهند. بزرگسالان نیز باید از خطرات احتمال ایدز آگاه باشند و خود را از آن مصون دارند. در واقع یك فرد بزرگسال باید بداند كه رفتارهای جنسی وی تا چه حد در سلامت خود او و كودكانش مؤثرست. همچنین فرد بزرگسال باید بداند كه اعتیاد، سایر انحرافات وی و خانواده‌اش را در معرض خطر قرار می‌دهد.
HIV یك رتروویروس است كه دستخوش موتاسیون هاى مكرر مى شود و بر سلول هاى دستگاه ایمنى بدن حمله مى كند. HIV را لوك مونتانیه از فرانسه و رابرت گالو از آمریكا كشف كردند.
رتروویرویس ها (Retroviruses) ویروس هایى هستند كه ژنوم آنها از RNA تشكیل شده است. بنابراین براى تكثیر خود به آنزیمى به نام نسخه بردار معكوس (Reverse Tramscriptase) وابسته هستند كه ژنوم RNA آنها را به DNA نسخه بردارى مى كند تا بعد بتواند آن را با كمك آنزیم اینتگراز وارد ژنوم سلول میزبان كند و به این ترتیب امكان تكثیر ویروس به وجود مى آید. كلمه Retro (معكوس) در نام این نوع ویروس ها هم به همین خاطر است چرا كه معمولاً نسخه بردارى از DNA به RNA انجام مى شود.HIV داراى ژن هاى مختلفى است كه پروتئین هاى ساختارى آن را رمزبندى مى كنند. HIV داراى ژن هاى عمومى رتروویروس ها gag، pol و env و نیز ژن هاى اختصاصى خودش tat و rev است.عفونت با HIV با انتشار حاد ویروس در خون آغاز مى شود. پس از این مرحله شمارش ویروس ها در خون تا صد برابر كاهش مى یابد. پس از این مرحله یك دوره نهفتگى بالینى آغاز مى شود.
در ابتدا تصور مى شد كه این دوره یك دوره حقیقى نهفتگى ویروسى است كه در آن HIV درون ژنوم میزبان به صورت غیرفعال قرار مى گیرد. بعدها مشخص شد كه سلول هاى دندریتیك در بافت هاى نهادى با ویروس پوشیده شده اند و بنابراین حتى در مرحله اى كه ویروس در خون دیده نمى شود، میزان آن در بدن بالاست.
HIV با آلوده كردن سلول هاى TCD4+ باعث بیمارى مى شود. این سلول هاى زیرگروهى از گلبول هاى سفید هستند كه به طور طبیعى پاسخ ایمنى به عفونت را تنظیم مى كنند. HIV با استفاده از سلول هاى T براى تكثیر خودش در سراسر بدن گسترش مى یابد و در همان زمان باعث كاهش این سلول ها مى شود كه بدن براى دفاع از خود به آنها نیاز دارد.
هنگامى كه میزان سلول هاى TCD4+ در فرد آلوده به HIV تا حد معینى سقوط كند، آن فرد به طیفى از بیمارى ها مستعد مى شود كه در حالت معمول بدن مى تواند آنها را كنترل كند. این عفونت هاى فرصت طلب هستند كه باعث مرگ فرد مى شوند. دلایل مختلفى وجود دارد كه مبارزه با HIV را مشكل مى كند. اول اینكه HIV یك ویروس RNA است كه از آنزیم نسخه بردار معكوس براى تبدیل RNA خودش به DNA استفاده مى كند. این روند باعث مى شود كه احتمال بیشترى براى موتاسیون (جهش) در HIV نسبت به ویروس هاى DNA وجود داشته باشد. بنابراین امكان مقاومت سریع ویروس به درمان وجود دارد.
دوم اینكه این تصور رایج كه HIV یك ویروس كشنده است صحت ندارد. اگر HIV یك ویروس كشنده بود خودش هم به زودى از بین مى رفت، چرا كه فرصت چندانى براى عفونت هاى جدید باقى نمى ماند. در واقع HIV سال ها در بدن باقى مى ماند و از طرق مختلف مانند رابطه جنسى، انتقال خون، انتقال از مادر به نوزاد دیگران را هم آلوده مى كند. همان طور كه ذكر شد حتى هنگامى كه هیچ ذره ویروسى در خون وجود ندارد ویروس در بدن به حالت نهفته باقى مى ماند. پس از سال ها ویروس مى تواند فعال شود و از ماشین هاى سلولى براى تكثیر خود استفاده كند.
حتى در سال هاى اخیر این تصور كه عفونت مستقیم HIV باعث كاهش یافتن سلول هاى TCD4+ مى شود مورد تردید قرار گرفته است. علت كاهش سلول هاى ایمنى به این امر مربوط مى شود كه پروتئین سازنده پوشش HIV به آسانى از ذرات ویروس جدا و به خون وارد مى شود و آن را پر مى كنند. این پروتئین ها مانند چسب سلول هاى TCD4+ را به هم مى چسبانند، از طرف دیگر دستگاه ایمنى بدن به آنها واكنش نشان مى دهد و باعث مى شود سایر سلول هاى ایمنى بدن به سلول هاى CD4+ خود بدن حمله كنند و آنها را از بین ببرند.

• چرخه زندگى HIV

HIV به سلول هاى T كمك كننده CD4+ )زیرگروهى از گلبول هاى سفید كه نقش تنظیم پاسخ ایمنى را در بدن دارند) از طریق مولكول CXCR4 یا هر دو مولكول CXCR4 و CCR5 بسته به مرحله عفونت متصل مى شوند. در مراحل اولیه عفونت HIV هر دو گیرنده CCR5 و CXCR4 محل اتصال ویروس هستند اما در مراحل انتهایى عفونت كه اغلب HIV دچار جهش مى شود آنها تنها به CXCR4 متصل مى شوند. هنگامى كه HIV به سلول هاى TCD4+ متصل مى شود یك ساختار ویروسى به نام GP41 به داخل غشاى سلول نفوذ مى كندو RNA ویروس و آنزیم هاى مختلف از جمله نسخه بردار معكوس، اینتگراز و پروتئاز به داخل سلول تزریق مى شوند.مرحله بعدى تولید DNA از روى RNA ویروس با كمك آنزیم نسخه بردار معكوس است. در صورت موفقیت این عمل، DNA پروویروسى با استفاده از آنزیم اینتگراز وارد DNA سلول میزبان مى شود. در این حال سلول میزبان كامل با HIV آلوده شده است اما به صورت فعال پروتئین هاى ویروس را تولید نمى كند. از این بعد دوره نهفته آغاز مى شود كه در آن سلول هاى آلوده مانند «بمب هایى منفجر نشده» براى مدت طولانى باقى مى مانند.
هنگامى كه سلول میزبان تولید پروتئین هاى ویروس را از روى DNA پروویروسى آغاز مى كنند، آنزیم پروتئاز فراهم شده به وسیله HIV باید آنها را به صورت پروتئین هاى نوبنیاد HIV درآورند تا با اتصال آنها به هم ذرات ویروسى HIV به وجود آید. ذرات ویروسى تازه به وجود آمده با جوانه زدن بر روى سطح سلول میزبان از آن خارج مى شوند.

•داروهاى ضد رتروویروس

امروزه بیماران آلوده به HIV را با مجموعه اى از داروها كه در مراحل مختلف چرخه زندگى ویروس اثر مى كنند مورد درمان قرار مى دهند. این داروها كه به آنها داروهاى ضد رتروویروسى مى گویند شامل این گروه ها هستند:
•مهاركننده هاى پروتئاز (PIS) كه فعالیت پروتئاز را مهار مى كند. پروتئاز آنزیمى است براى ساخته شدن ذرات جدید ویروسى (ویریون ها) در مرحله نهایى لازم است.
•مهاركننده هاى آنزیم نسخه بردار معكوس _ آنزیم نسخه بردار معكوس براى تكمیل مرحله آلوده شدن سلول ها به وسیله ویروس لازم است و به وسیله آن است كه HIV مى تواند از روى RNA خود DNA بسازد این داروها به سه دسته تقسیم مى شوند.
۱- مهاركننده هاى غیرنوكلئوزیدى نسخه بردار معكوس (NNRTTS)
۲- مهاركننده هاى آنالوگ نوكلئوزیدى نسخه بردار معكوس NRTIS) یا (NARTIS
۳- مهاركننده هاى آنالوگ نوكلئوئیدى نسخه بردار معكوس ) NTRTIS یا (NTARTIS
•مهاركننده ورود ویروس. این داروها با تعامل مستقیم با گیرنده هاى ویروس و جلوگیرى اتصال ویروس به غشاء سلول هدف از ورود آن به سلول جلوگیرى مى كنند.مشكلات بسیار در تجویز یك دوره درمانى ضد HIV رخ مى دهد هر داروى موثر داراى عوارض جانبى است كه اغلب جدى و گاه تهدیدكننده حیات هستند. عوارض جانبى شایع در درمان ایدز شامل تهوع و استفراغ شدید، اسهال، آسیب كبدى و نارسایى كبدى و زردى است. در هر برنامه درمانى به انجام آزمون هاى مكرر خون براى تعیین مداوم كارایى دارو (كه بر مبناى تعداد سلول هاى T و میزان ویروس در خون سنجیده مى شود) و بررسى كاركرد كبد نیاز دارد.

•ویروس ایدز از كجا آمد

منشاء ویروس ایدز مورد سئوال بوده است. چند سال قبل گروهى بین المللى از دانشمندان بالاخره توانستند این مسئله را حل كنند. حل این مسئله مدیون شمپانزه اى به نام مریلین بود كه دانشمندان را قادر كرد ثابت كنند كه ویروس در ابتدا از یك زیرگونه خاص از شمپانزه ها در جنگل هاى بارانى آفریقاى مركزى منشا گرفته است.به اعتقاد دانشمندان عفونت انسان با ویروس ایدز در نیمه اول قرن بیستم در نتیجه فعالیت افرادى كه شمپانزه ها را شكار مى كردند و آنها را مى خوردند رخ داده است. این عمل همچنان در حال حاضر ادامه دارد.
به گفته پژوهشگران آزمون هاى ژنتیكى نشان مى دهد كه ویروس اصلى انسانى عامل ایدز (یعنى HIV1) كاملاً به ویروس شبیه است كه شمپانزه ها را آلوده مى كند اما در آنها بیمارى ایجاد نمى كند.
دكتر بئاتریس هان از دانشگاه آلباماى آمریكا و همكارانش هنگامى به این كشف نائل آمدند كه نمونه هاى منجمد شده خون و بافت یك شمپانزه آزمایشگاهى به نام مریلین را كه در سال ۱۹۸۵ مرده بود بررسى مى كردند. آزمون هاى ژنتیكى در آن زمان در اختیار نبودند. به گفته دكتر هان این شمپانزه ماده هرگز در پژوهش هاى ایدز مورد استفاده قرار نگرفته و از سال ۱۹۶۹ به بعد فرآورده هاى خونى انسانى دریافت نكرده بود.گروه پژوهشگران به سرپرستى خانم دكتر هان در خون و بافت هاى «مریلین» ویروس «پدربزرگ» ویروس انسانى را یافتند. ویروس هاى مشابهى پیش از این در ۴ شمپانزه دیگر دیده شده بودند اما بعدها مشخص شد كه تنها زیرگونه اى كه مریلین به آن متعلق بود، یعنى پان تروگلودیتس تروگلودیتس (Pan triglodytes Troglodytes) داراى ویروس بود كه انسان ها را آلوده مى كند. در روز هاى ابتدایى پژوهش درباره ایدز، چند شمپانزه به طور عامدانه با ویروس ایدز آلوده شدند تا معلوم شود كه آیا به بیمارى مبتلا مى شوند یا نه.
در كمال تعجب دانشمندان به رغم ۹۸درصد مشابهت ماده ژنتیكى آنها با انسان ها، هیچكدام از شمپانزه ها به بیمارى مبتلا نشدند. با مشخص شدن زیر گونه اختصاصى شمپانزه كه منشاء ویروس بودند، از آنجا كه شمپانزه ها به رغم آلوده بودن به ویروس به بیمارى مبتلا نمى شوند، مطالعه بر روى آنها احتمالاً مى تواند به تولید درمان هاى جدید كمك كند. در حال حاضر مشخص نیست كه آیا شمپانزه ها به علت تفاوت هاى ژنتیكى با انسان ها به بیمارى مبتلا نمى شوند یا اینكه دستگاه ایمنى آنها بهتر مى تواند با ویروس مبارزه كند. پاسخ به این سئوال تعیین خواهد كرد آیا مطالعه شمپانزه مى تواند به درمان هاى بهتر یا واكسن براى ایدز منجر شود یا نه.شواهدى وجود دارد كه ویروس ایدز در طول تاریخ به انسان ها منتقل مى شده است اما تنها در قرن بیستم بود كه همه گیرى ایدز به وجود آمد. به گفته دكتر هان دلیل این تغییر وضعیت ممكن است به افزایش بى بندوبارى جنسى، ناآرامى هاى مدنى و مهاجرت مردم به شهرها مربوط باشد.
پژوهشگران اولین مورد شناخته شده ایدز را در یك مرد سیاه پوست جزء قبیله بانتو كشف كردند كه در سال ۱۹۵۹ فوت كرده بود و در كنگوى بلژیك جمهورى كنگوى فعلى محل زندگى زیرگونه هاى شمپانزه زندگى مى كرده است.

واكسن ایدز: جست وجوى سیزیفوسى

پس از بیش از دو دهه از شروع همه گیرى ایدز هنوز واكسنى براى آن وجود ندارد و پیش بینى مى شود بدون وجود واكسن موثر ضدایدز همه گیرى ایدز به خصوص در كشور هاى آسیایى و آفریقایى گسترش بیشترى پیدا كند. ابتلا به ویروس ایدز برخلاف بسیارى از عفونت هاى ویروسى باعث بروز ایمنى نسبت به آن نمى شود. بلكه ویروس با نابود كردن سلول هاى دستگاه ایمنى كه باید مانع تكثیر آن شوند و همین سلول ها هستند كه واكسن آنها را فعال مى كند و دفاع بدن را از بین مى برد.از طرف دیگر HIV مرتباً دچار جهش یا موتاسیون مى شود و شكل خود را تغییر مى دهد و این امر ردیابى آن توسط دستگاه ایمنى را مشكل مى كند.یك مشكل دیگر نبود معیارى یا آزمونى براى تعیین بروز ایمنى نسبت به HIV است.دستگاه ایمنى بدن داراى بازوى اصلى است كه یكى ایمنى هومورال یا ایمنى ناشى از آنتى بادى و دیگرى ایمنى سلولى- آنتى بادى هاى مولكول هاى پروتئینى هستند كه به ویروس ها و سایر عوامل مهاجم به بدن مى چسبند و مانع فعالیت آنها یا ورود آنها به درون سلول ها مى شوند. بنابراین آنتى بادى ها نقش مهمى در مقابله با HIV مى توانند داشته باشند زیرا HIV مانند ویروس هاى دیگر براى تكثیر به وارد شدن به سلول هاى میزبان نیاز دارد.بازوى دوم دستگاه ایمنى، ایمنى سلولى، شامل انواع مختلفى از گلبو ل هاى سفید هستند كه سلول هاى آلوده شده با ویروس را نابود مى كنند.یك علت عمده سختى مبارزه با HIV این است كه ویروس ایدز جزء مهمى از ایمنى سلولى، یعنى لمفوسیت هاى CD4 یا سلول هاى T كمك كننده را نابود مى كند. سلول هاى T كمك كننده هماهنگ كننده هر دو بازوى دستگاه ایمنى هستند.
هنگامى كه شخص با HIV آلوده مى شود، هر دو بازوى دستگاه ایمنى فعال مى شوند و انواع بسیارى از آنتى بادى و سلول ایمنى را ایجاد مى كنند. اما در اكثریت افراد آنتى بادى ها نمى توانند عفونت HIV را مهار كنند، احتمالاً به خاطر اینكه ویروس آن قدر با سرعت جهش پیدا مى كند كه دستگاه ایمنى نمى تواند آنتى بادى هاى جدید را با همان سرعت تولید كند تا مانع ویروس شوند.اما ایمنى سلولى در ابتدا موفقیتى ظاهرى پیدا مى كند. در اغلب افراد پس از دوره اى از افزایش ویروس در خون، میزان آن در نتیجه عمل گروهى از گلبول هاى سفید به نام سلول هاى T كشنده سقوط مى كند و براى سال ها این وضعیت حفظ مى شود و ویروس به طور پنهانى و غیرفعال در درون سلول هاى T كمك كننده باقى مى ماند.اما در نهایت ویروس ها برنده مى شوند. سلول هاى T كمك كننده به تدریج مى میرند، دستگاه ایمنى مختل مى شود و عفونت هاى ناشى از عوامل فرصت طلب- میكروب هایى كه در شرایط معمول و در افراد سالم بیمارى ایجاد نمى كنند _ باعث بیمارى هاى مختلفى در فرد آلوده به ویروس ایدز مى شوند و همین عفونت هاى فرصت طلب هستند كه در بسیارى از موارد بیماران را مى كشند.ایده اصلى در تولید واكسن ها این است كه دستگاه ایمنى را از پیش تحریك كرده تا هنگامى كه یك عامل مهاجم مثل یك ویروس وارد بدن مى شود، دستگاه ایمنى كه بیش از این به علت تزریق واكسن آموخته است آن را شناسایى كند، بتواند با سرعت كافى واكنش نشان دهد و ویروس را نابود كند.اولین تلاش ها براى ساختن واكسن ایدز مسیرى سنتى را دنبال مى كردند. هدف این بود كه دستگاه ایمنى را طورى تحریك كنند تا آنتى بادى هایى را بسازد كه از عفونت پیشگیرى كند. گرچه بدن در عفونت معمول با HIV آنتى بادى هاى موثر بر ضد آن تولید نمى كند اما دانشمندان امیدوار بودند واكسنى را به وجود آورند كه بتواند تولید آنتى بادى هاى موثر را تحریك كند.دانشمندان در تلاش هاى اولیه براى ساختن واكسن ایدز برخلاف واكسن هاى ویروسى قبلى براى بیمارى هایى مانند فلج اطفال یا سرخك از ویروس هاى زنده ضعیف شده یا ویروس هاى كشته شده استفاده نكردند. در مورد ویروس هاى زنده ضعیف شده ترس آنها این بود كه ویروس واكسن جهش پیدا كند و به ویروس بیمارى زاى به وجودآورنده ایدز بدل شود و در مورد ویروس كشته شده این خطر در میان بود كه در فرآیند پردازش واكسن ویروس هاى زنده اى باقى بمانند و با واكسن وارد بدن شوند.بنابراین در تلاش هاى اولیه از بخش هاى بى ضرر ویروس براى تولید واكسن استفاده شد با امید اینكه آنها بتوانند دستگاه ایمنى را فعال كنند. این قطعات شامل بخش هایى از DNA ویروس یا پروتئین هاى یافته شده در غلاف ویروس بودند اما نتایج حاصل ناامید كننده بودند. گرچه واكسن ها تولید آنتى بادى ها را تحریك مى كردند، آنتى بادى هاى حاصل «واكنش دهندگى وسیع» با انواع ویروس ایدز نداشتند. این آنتى بادى ها در محیط آزمایشگاهى با سویه اى از ویروس كه واكسن از آن تولید شده بود واكنش مى كردند اما نه با نمونه هاى ویروسى به دست آمده از بیماران. بنابراین این واكسن ها _ به خصوص در شرایط واقعى كه با ویروس هاى مرتباً در حال جهش یا موتاسیون روبه رو مى شوند- نمى توانستند محافظتى ایجاد كنند. در سال هاى اخیر برخى پژوهشگران تلاش هاى خود را بر تحریك بازوى دیگر دستگاه ایمنى یعنى ایمنى سلولى متمركز كرده اند و نه صرفاً آنتى بادى ها. به این ترتیب گروه هایى از پژوهشگران توانسته اند واكسن هاى تجربى ایجاد كنند كه توانسته است باعث ایمنى در میمون ها نسبت به ویروس شود كه در آنها بیمارى شبیه ایدز در انسان ایجاد مى كند. در حیوانات واكسینه شده پس از آلوده شدن با ویروس عامل بیمارى، سلول هاى T كشنده فعال شدند و تكثیر ویروس را مهار كردند و بیمارى به وجود نیامد.
در این آزمایش هاى جدیدتر هم از قطعات گوناگون DNA به دست آمده از ویروس ایدز استفاده شد كه به خودى خود توانایى ایجاد عفونت نداشتند. در بعضى از تجربیات DNA به تنهایى مورد استفاده قرار گرفت، اما قوى ترین پاسخ ها هنگامى به وجود آمد كه حیوانات مورد آزمایش ابتدا تحت تزریق واكسن DNA قرار گرفتند و سپس قطعات DNA درون یك ویروس بى ضرر جاى داده شدند و با تزریق این ویروس دستگاه ایمنى بیشتر تحریك شد.البته باید در مورد نتایج این آزمایش ها محتاط بود. چون این آزمایش ها بر روى میمون ها و با یك ویروس شبیه ویروس ایدز انجام شده است و موفقیت در آنها لزوماً به معناى موفقیت و ایجاد ایمنى در انسان ها در مقابل خود ویروس ایدز نیست. از طرف دیگر باید توجه داشت كه در انسان ها ممكن است ۱۰ سال یا بیشتر طول بكشد تا عفونت با HIV به ایدز بدل شود و این امر ارزیابى واكسن را مشكل مى كند. به هر حال تنها راه براى تعیین موثر بودن واكسن ها آزمایش آنها روى انسان هاست. آزمایش واكسن ها بر روى انسان ها در سه مرحله یا فاز انجام مى شود. در فاز I، تحقیقات مقدماتى بر روى گروهى كوچكى از افراد بالغ سالم كه در معرض خطر ابتلا به بیمارى نیستند انجام مى شود. این آزمایش ها به منظور بررسى بى خطر بودن واكسن و آزمایش واكنش بدن به دوزهاى مختلف واكسن انجام مى شود. در صورت موفقیت آزمایش هاى فاز I، بررسى واكسن به فاز II، آزمودن واكسن براى تعداد بیشترى از افراد داوطلب چه آنهایى كه در معرض خطر بیمارى نیستند و چه آنهایى كه در معرض خطر زیاد براى ابتلا به بیمارى هستند (در این مورد افراد آلوده به HIV) و سپس فاز III، آزمودن واكسن بر روى هزاران نفر افراد در معرض خطر بیمارى، وارد مى شود.در حال حاضر چندین واكسن تجربى مختلف تولید شده كه براى تحریك ایمنى سلول با هر دوى ایمنى سلولى و ایمنى هومورال طراحى شده اند. در كشورهاى مختلف از جمله ایالات متحده، كانادا، تایلند، كنیا، اوگاندا، هلند، انگلیس و... در مراحل مختلف آزمایشى هستند و انواع دیگرى از واكسن ها نیز در مرحله تولید قرار دارند.حتى اگر این واكسن ها مراحل مختلف آزمایش را با موفقیت بگذرانند، وارد شدن آنها به بازار دارویى چند سال دیگر طول مى كشد. بنابراین بعید به نظر مى رسد كه جست وجوى سیزیفوسى دانشمندان براى واكسن ایدز در دهه اول قرن بیست و یكم به پایان برسد و همچنان باید منتظر ماند.

• زنان 10 سال زودتر مى میرند

ویروس تسخیرناپذیر ایدز در آخرین اقدام قربان گیرى خود این بار زنان را هدف گرفته است. ایدز طى ماه هاى گذشته با سرعت باورنكردنى چهره اى زنانه به خود گرفته است. اگرچه در سطح جهان مردان بیش از زنان آلوده به ویروس ایدز هستند اما با این حال تغییر جمعیتى در میزان آلودگى توسط این ویروس در حال وقوع است و این پدیده صرفنظر از مرزهاى جغرافیایى زنان جهان را تهدید مى كند. امروزه زنان جوان با سرعتى بیش از مردان جوان به این ویروس آلوده مى شوند و نوجوانان كم سن و سال در معرض خطر بالاترى براى آلودگى به این ویروس قرار دارند. در سال ۲۰۰۱ برآورد شد كه ۳.۷ میلیون زن جوان در مقایسه با 5.4 میلیون مرد جوان در وضعیت ابتلا به ویروس ایدز و ایدز هستند. زنان جوان مبتلا به ویروس ایدز به طور متوسط ۱۰ سال زودتر از مردان به این ویروس آلوده مى شوند و نهایتاً بسیارى از آنان در سنین پایین ترى نسبت به مردان در اثر ایدز مى میرند.اگرچه آمار مبتلایان به ویروس ایدز در كشور مورد مناقشه است اما با افزایش مراجعات زنان به مراكز بهداشتى درمانى متخصصان بیمارى هاى عفونى زنگ خطر رشد صعودى ابتلاى زنان كشور به این ویروس مرموز را به صدا درآورده اند. آمار روزافزون مبتلایان به ویروس HIV نشان مى دهد كه نیمى از جمعیت بیش از ۴۰ میلیونى بیماران ایدز را در جهان زنان تشكیل مى دهند. به طورى كه در كشورهاى آفریقایى طبق این آمار تا حدود ۶۰ درصد از آلوده شدگان به این ویروس زن هستند. در اغلب مناطق آفریقا میزان آلودگى در میان زنان جوان حداقل ۲ برابر میزان آن در میان مردان جوان است. در اتیوپى، مالاوى، تانزانیا و زیمبابوه در مقابل هر پسر ۱۵ تا ۱۹ ساله اى كه آلوده به ویروس ایدز است ۵ تا ۶ دختر آلوده در همین گروه سنى وجود دارند. در بعضى مناطق كنیا و زامبیا دختران نوجوان از میزان آلودگى معادل ۲۵ درصد برخوردارند كه این رقم براى پسران نوجوان ۴ درصد است. در مناطق شهرى مهم شرق و جنوب آفریقا مطالعات و واگیر شناسى نشان داده است كه ۱۷ تا ۲۲ درصد دختران سنین ۱۵ تا ۱۹ سال در مقایسه با ۳ تا ۷ درصد از پسران هم سن و سال آنان آلوده به ویروس ایدز هستند.

• زنان مورد علاقه ایدز

در كشور هنوز براى زنان و پیشگیرى از آلودگى آنان به ویروس ایدز كه اكثراً به دلیل همسران آلوده آنان است هیچ تدبیرى و برنامه ریزى اى اندیشیده نشده است.در حال حاضر در ایران ۶ درصد زنان به ایدز مبتلا هستند اما با این رشد صعودى آمارها به سرعت بیشتر خواهد شد. اگرچه در اكثر كشورها تعداد افراد ایدزى مرد و زن مساوى است اما در ایران هنوز با چنین رشدى روبه رو نشده ایم.متوسط سن زنان مبتلا به ایدز در ایران ۲۰ تا ۲۵ سال است كه بیشتر آنان بدون آگاهى توسط همسران آلوده خود مبتلا شده اند.براساس اعلام سازمان جهانى بهداشت تبعیض جنسیتى، ایدز در زنان را افزایش مى دهد. براساس این گزارش دلیل این امر آسیب پذیرى زنان نسبت به مردان از لحاظ اقتصادى، اجتماعى، فرهنگى و زیست شناختى است و عواملى مانند وابستگى اقتصادى بسیارى از زنان به مردان، سوءاستفاده جسمى و جنسى برخى زنان توسط شریك جنسى شان و قابل قبول بودن تعداد شركاى جنسى براى مردان در برخى از كشورها جنبه هاى مختلف تبعیض جنسیتى هستند كه باید در اپیدمى ایدز در نظر گرفته شود.همچنین در بسیارى از نقاط جهان زنان حقوق كمترى نسبت به مردان دارند. دسترسى آنان به آموزش، تعلیم و كار محدودتر است. همچنین تبعیض هاى جنسیتى در بسیارى از مناطق دنیا موجب مى شود كه زنان اطلاعات كمترى در مورد ایدز داشته باشند و قادر به استفاده از راه هاى ایمن در ارتباطات جنسى نباشند.

• طرح مغفول مانده

طرح پیشنهادى اجبارى شدن آزمایش ایدز پیش از ازدواج از سوى یكى از مسئولان سازمان بهزیستى كشور در میان نظرات ضد و نقیض این طرح هنوز به تصویب نرسیده است. اگرچه به تصویب رسیدن آن هم كمكى به حل این مشكل نخواهد كرد، این مسئله یك مشكل بزرگ اجتماعى محسوب مى شود كه ریشه در بافت اقتصادى جامعه دارد. وجود فقر و رشد روزافزون بیكارى، روسپى گرى، اعتیاد، استفاده از مواد مخدر و سرنگ اشتراكى براى تزریق مواد، روابط ناسالم و بى حساب جنسیتى، خشونت و اجبار به ایجاد روابط جنسى بدون حفاظ از طرف مردان و قبول آن از سوى زنان به دلیل وابستگى اقتصادى و عدم آگاهى و... از جمله این دلایل است. وزارت بهداشت از افزایش شمار زنان در مراجعه به مراكز بهداشتى درمانى در حالى گزارش مى دهد كه از آنان به عنوان قربانیان خاموش این بیمارى نیز نام مى برد. اما هنوز راه هاى مناسب و قابل دسترسى براى پیشگیرى از شدت رشد این فاجعه در ایران به كار گرفته نشده است. خطر توسعه سریع این بیمارى همچنان در حال افزایش است.بیمارى ایدز امروز بار بسیار سنگینى بر دوش زنان گذارده است. زنان نه تنها بیشتر در معرض آلودگى قرار دارند بلكه در اكثر مواقع خود ناقل بیمارى نیز هستند، خواه در سنین بالا باشند و از نوه هاى یتیم خود نگهدارى كنند، خواه دختران جوانى باشند كه مسئولیت سرپرستى از خانوار را به عهده دارند و هنوز راه هاى سبك كردن این بار عظیم ناشناخته مانده است.
بعضى پرسش هاى رایج در مورد HIV

• ایدز چیست؟

كلمه ایدز (AIDS) از حروف ابتدایى عبارت Acquired Immune Deficiency Syndrome ساخته شده است كه به معنى «نشانگان نقص ایمنى اكتسابى»است. هر كسى با ویروس انسانى نقص ایمنى (Human Immune deficiency Virus) HIV آلوده شد و تست HIV مثبت پیدا كرد مبتلا به ایدز محسوب نمى شود.هنگامى تشخیص ایدز در یك فرد آلوده به HIV داده مى شود كه یا تعداد مطلق سلول هاى CD4 (گروهى از سلول هاى دفاعى بدن) به كمتر از ۲۰۰ عدد در هر میلى متر مكعب خون رسیده باشد یا عفونت هاى فرصت طلب ناشى از عواملى كه نمى توانند در افراد سالم بیمارى ایجاد كنند در فرد به وجود آمده باشد.

• چه مدت طول مى كشد تا آلودگى با HIV باعث بروز ایدز شود؟

در حال حاضر زمان متوسط بین عفونت با HIV و ظهور علائم ایدز بین ۸ تا ۱۱ سال است. این زمان به مقدار زیاد از فردى به فرد دیگر متفاوت است و به عوامل بسیار از جمله وضعیت سلامتى و رفتارهاى فرد بستگى دارد. در حال حاضر با تجویز درمان هاى موجود كه تكثیر ویروس را مهار مى كنند، مى توان سرعت ضعیف شدن دستگاه ایمنى را كند كرد. همچنین مى توان از بعضى از بیمارى هاى همراه با ایدز پیشگیرى یا آنها را درمان كرد. بنابراین تشخیص زودرس آلودگى به HIV امكان انتخاب هاى بیشتر درمانى و پیشگیرى را فراهم مى آورد.

• آیا بین ایدز و سایر بیمارى هاى مقاربتى ارتباط وجود دارد؟

ابتلا به یك بیمارى مقاربتى خطر عفونت فرد با HIV را افزایش مى دهد، چه این بیمارى مقاربتى باعث ضایعه پوستى یا مخاطى شده باشد چه نه. بیمارى هاى مقاربتى با ایجاد التهاب و تحریك پوستى و ایجاد زخم مى توانند ورود HIV به بدن را ضمن مقاربت تسهیل كنند. اما اگر چنین زخم یا رخنه اى هم به وجود نیامده باشد تحریك التهاب و پاسخ ایمنى در ناحیه تناسلى به علت این بیمارى ها انتقال HIV را محتمل تر مى كند.

• HIV از كجا آمد؟

فرضیه اى كه بیش از همه طرفدار دارد و در ششمین كنفرانس رتروویروس ها و عفونت هاى فرصت طلب (ژانویه ،۱۹۹۹ شیكاگو) مطرح شد، این است كه ویروس ایدز از گونه هاى خاصى شمپانزه احتمالاً ضمن تماس خونى حین شكار كردن آنها به انسان ها منتقل شده است.

• چگونه مى توان فهمید فردى به HIV آلوده شده است؟

تنها راه تعیین كردن اینكه فردى به HIV آلوده شده است، انجام آزمون تشخیص مخصوص آن است. بسیارى از افرادى كه به HIV آلوده مى شوند تا سال ها علامتى ندارند و از طرف دیگر بسیارى از علائمى كه براى ایدز ذكر مى شود با بیمارى هاى دیگر مشترك است.

• HIV چگونه منتقل مى شود؟

HIV از راه تبادل این مایعات بدنى منتقل مى شود:
- خون (از جمله خون قاعدگى)
- منى
- ترشحات واژن
- شیر پستان
خون بیشترین غلظت ویروس را دارا است و در مراتب بعد منى، ترشحات واژنى و شیر قرار مى گیرند.
فعالیت هایى كه امكان انتقال HIV را فراهم مى كنند شامل اینها هستند:
- مقاربت جنسى بدون پوشش
- - تماس مستقیم با خون از جمله سرنگ هاى مشترك در معتادان تزریقى، انتقال خون یا برخى فرآورده هاى خونى، انتقال اتفاقى در تسهیلات بهداشتى و درمانى.
- مادر به نوزاد (در هنگام زایمان یا از طریق شیر مادر)
- این مایعات بدنى عفونت زا نیستند:
- بزاق
- اشك
- عرق
- مدفوع
- ادرار

• آیا بوسیدن باعث انتقال HIV مى شود؟

تماس اتفاقى از طریق بوسه با دهان بسته یا بوسه «اجتماعى» خطرى از لحاظ انتقال HIV ندارد. اما از آنجایى كه در بوسه با دهان باز (بوسه فرانسوى) امكان تماس با خون فرد وجود دارد، انجام این عمل با فردى كه عفونت او با HIV مسجل است، توصیه نمى شود هر چند احتمال انتقال ویروس ایدز از این طریق بسیار كم است. آیا تماس هاى اتفاقى (مثل دست دادن، در آغوش گرفتن، نوشیدن آب از لیوان فرد مبتلا و...) باعث انتقال HIV مى شود.نه HIV از طریق تماس هاى روزمره در خانه، محل كار، مدرسه و مواردى از این قبیل منتقل نمى شود. HIV از طریق دست دادن، در آغوش گرفتن یا بوسه اتفاقى منتقل نمى شود. همچنین نشیمنگاه توالت فرنگى، آبخورى ها، ظرف غذاخورى، لیوان آبخورى، غذا یا حیوانات خانگى عامل انتقال عفونت نیستند.HIV ویروس آسیب پذیر و شكننده اى است كه نمى تواند مدت درازى خارج از بدن زنده بماند، بنابراین امكان انتقال آن از طریق غذا یا هوا وجود ندارد. HIV در خون، منى و ترشحات واژنى افراد مبتلا موجود است و تنها تماس هاى نزدیك در آمیزش جنسى یا استفاده از سرنگ مشترك باعث انتقال آن مى شود.

• آیا زن آلوده مى تواند HIV را ضمن مقاربت جنسى به مرد منتقل كند؟

بله. اگر زنى به HIV آلوده باشد، ویروس در ترشحات واژنى و گردنه رحم او وجود دارد و ضمن مقاربت ویروس از طریق پیشابراه مرد یا بریدگى ها و خراشیدگى هاى آلت تناسلى وارد بدن او مى شود. وجود سایر بیمارى هاى مقاربتى احتمال انتقال را بیشتر مى كند.

• آیا كاندوم در پیشگیرى از انتقال HIV موثر است؟

مطالعات متعدد نشان داده است كه كاندوم هاى ساخته شده از لاتكس در صورتى كه به طور صحیح و مداوم استفاده شود در پیشگیرى از انتقال HIV بسیار موثر است. این مطالعات نشان داده است كه حتى با تماس هاى جنسى مكرر، ۹۸ تا ۱۰۰ درصد افرادى كه به طور صحیح و مداوم استفاده كرده اند از آلودگى مصون مانده اند.

• چه مدت پس از در معرض قرارگیرى احتمالى باید تست HIV انجام داد؟

مدت زمانى كه طول مى كشد تا در فردى كه ویروس ایدز وارد بدنش شده است، آنتى بادى تولید و تست HIV او مثبت شود را «دوره پنجره اى» (Window period) مى نامند. این مدت معمولاً حدود ۱۲ هفته تا سه ماه طول مى كشد اما در موارد نادرى ممكن است تا شش ماه هم به طول انجامد.

• معنى یك تست مثبت و یك تست منفى چیست؟

یك تست مثبت به این معناست كه:
- شما ویروس عامل ایدز را در بدن خود دارید.
- - شما مى توانید دیگران را نیز آلوده كنید و باید اقدامات احتیاطى را رعایت كنید.
- تست منفى به این معناست كه شما آنتى بادى هاى ناشى از ویروس ایدز را در خون خود ندارید.
تست منفى به این معنا نیست كه:
- شما با HIV آلوده نیستید (ممكن است در دوره پنجره اى باشید)
- شما نسبت به ایدز مصون هستید.
- شما نسبت به عفونت مقاومت دارید.
- شما هرگز ایدز نخواهید گرفت

• اگر تست HIV من مثبت باشد، به این معناست كه خواهم مرد؟

مثبت بودن تست HIV به این معناست كه شما ویروس عامل ایدز را در بدن خود حمل مى كنید. مثبت بودن این تست به این معنا نیست كه در حال حاضر ایدز دارید و نیز این به این معنا نیست كه شما خواهید مرد. گرچه علاجى براى ایدز وجود ندارد، بسیارى از عفونت هاى فرصت طلبى كه در بیماران مبتلا به ایدز به وجود مى آید را مى توان كنترل یا برطرف كرد و یا از آنها پیشگیرى كرد. از طرف درمان هاى موجود مى تواند تكثیر ویروس را مهار كند. در حال حاضر به طول عمر و كیفیت زندگى مبتلایان به ایدز به میزان قابل توجهى افزوده شده است.

HIV مثبت با ایدز چه تفاوتی دارد؟

زمانیکه ویروس HIVدر بدن یافت گردد، بیمار HIV مثبت است. ایدز زمانی است که بیمار HIV مثبت دارای علائم شدید بیماری شده باشد به نحوی که با اختلال شدید در کارکرد دستگاه دفاعی بدن، عفونتهای فرصت طلب بیمار را آلوده نمایند و بدن بیمار خود نتواند از رشد این میکروبها در بدن جلوگیری کند. بدن فرد سالم با دستگاه دفاعی خود می تواند به راحتی از ابتلا به عفونتهای فرصت طلب جلوگیری کند.
از زمانی که فرد HIV مثبت می گردد تا زمانی که به مرحله کشنده ایدز می رسد ممکن است چندین ماه و یا چندین سال طول بکشد که این زمان بستگی به شرایط سنی و بدنی بیمار و دریافت یا عدم دریافت داروهای موجود دارد.

ویروس HIV چگونه منتقل می‌شوند؟

ویروس HIV از یک فرد به فرد دیگر قابل انتقال است که این انتقال از طریق مایعات بدن مانند خون، منی یا ترشحات واژن انجام می‌شود. شایعترین راههای انتقال عبارتند از:

برقراری رابطة جنسی بدون محافظت با فرد آلوده

تماس جنسی شایعترین راه سرایت آلودگی است. انتقال در اثر رابطه محافظت نشده با جنس مخالف و یا در اثر همجنس بازی امکان پذیر است. هر گونه تماس جنسی محافطت نشده از راه واژن، مقعد و دهان امکان سرایت دارد.

با استفاده از سرنگ آلوده به خون افراد آلوده (در معتادان تزریقی مواد مخدر)

در صورتیکه معتادان تزریقی از سرنگ مشترک دیگران استفاده کنند بسیار در معرض ابتلا به ویروس HIV و سایر عفونتها مانند هپاتیت هستند.
خالکوبی و سوراخ کردن گوش بوسیله سوزن و وسایل آلوده بیماری را منتقل می کند.
استفاده از تیغ و وسایل مشترک در سلمانی خطر ابتلا دارد.
استفاده از وسایل دندانپزشکی که بخوبی سترون نشده است، بخصوص در مطبهای غیرمجاز و توسط کسانی که بصورت تجربی کار دندانپزشکی می کنند خطر انتقال ایدز دارد.
شما ممکن است در معرض ابتلا به این بیماری باشید اگر:
با شرکای جنسی متعددی رابطة جنسی محافظت نشده‌ دارید.
به یکی از بیماریهای مقاربتی مانند: سوزاک یا سیفلیس مبتلا شده‌اید.
از سرنگ قبلاً مصرف شده دیگران جهت تزریق مواد مخدر استفاده کرده‌اید.
دارای شریک جنسی با هر یک از سه خصوصیت بالا هستید.
در این شرایط شما حتماً باید از نظر ایدز آزمایش بدهید.
کودکانی که از مادران آلوده به این بیماری متولد می‌شوند نیز در معرض ابتلا به ایدز هستند.
در حال حاضر به کلیه مادرانی که در معرض خطر هستند توصیه می شود از نظر ایدز در ابتدای بارداری آزمایش شوند. در صورتیکه مادر HIV مثبت باشد، با استفاده از برخی داروها و نیز با انتخاب روش زایمان و شیردهی مناسب خطر انتقال بیماری به نوزاد از طریق مادر به میزان قابل توجهی کم می شود.

چه نوع تماسهایی با افراد آلوده موجب انتقال بیماری نمی‌شود؟

ویروس HIV در خارج بدن مدت زیادی نمی‌تواند زنده بماند بنابراین از طریق تماسهای معمولی منتقل نمی‌شود. این ویروس از طریق لمس کردن،‌ دست دادن، ‌در آغوش گرفتن، شناکردن در استخر عمومی، اهدای خون، استفاده از توالت عمومی، تلفن، دستگیره‌ در یا فواره آب انتقال نمی‌یابد. شما همچنین از طریق غذا و نیش حشرات به این بیماری مبتلا نمی‌شوید. بوسیدن فرد مبتلا با لبهای بسته احتمال انتقال کمی دارد ولی بوسیدن با لبهای باز یا بوسیدنهای عاشقانه احتمال انتقال دارد. تماس با اشک و عرق بیماران، عطسه و سرفه عامل انتقال بیماری نیست. تماس روزانه، استفاده از تلفن مشترک و حتی استفاده از فنجان مشترک در محیط کار عامل انتقال HIV نمی باشد.

آیا آزمایش بلافاصله بعد از انتقال بیماری، ابتلا به بیماری را نشان می‌دهد؟

خیر، ‌بعد از 6-3 ماه از زمان احتمالی انتقال این ویروس، جواب آزمایش با دقت خوبی به شما می‌گوید که آیا آلوده شده‌اید یا خیر. منفی شدن آزمایش قبل از این زمان نمی تواند شما را از نبودن ویروس در بدنتان مطمئن کند.

بیماری ایدز چه علائمی دارد؟

ورود ویروس HIV به بدن می تواند بدون علامت باشد یا ممکن است با علائمی مانند تب، درد عضلانی و گلودرد همراه باشد (شبیه علائم سرماخوردگی). پس از آن، بیمار دوره ای بدون علامت را پشت سر می گذراند. پس از این مدت - که در افراد مختلف و بسته به درمان شدن یا نشدن بیمار زمان مختلفی از چند ماه تا چند سال خواهد داشت - بیماری ایدز ظاهر می شود که علامت آن ابتلا به برخی عفونتهای قارچی، ویروسی و یا باکتریایی فرصت طلب است که در افراد سالم به ندرت دیده می شود.
فراموش نکنیم که از زمان ورود ویروس به بدن، بیماری قابل سرایت به دیگران است حتی اگر بیمار علامتی نداشته باشد و یا خود از وجود بیماری مطلع نباشد.

آیا ایدز درمان دارد؟

متأسفانه ایدز هیچ درمان قطعی ندارد و داروهای گوناگون کنونی تنها قادر به کنترل برخی از عوارض بیماری و تا حدودی افزایش طول عمر بیماران هستند. داروهای موجود جلو تکثیر سریع ویروس را می گیرند و تعداد ویروسهای موجود در بدن را کم می کنند. هیچکدام از این داروها قادر به نابودی دائم این ویروس در بدن نیستند. با کاهش تعداد ویروس در بدن، عملکرد دستگاه دفاعی بدن بهبود می یابد و خطر ابتلا به عفونت های فرصت طلب در بدن کم می شود و بدینوسیله طول عمر بیمار زیاد تر می شود و عوارض بیماری کم می شود. بیماران ایدزی مجبورند برخی از داروهایشان را برای تمام طول عمرشان مصرف کنند. آنها حتی در زمانیکه دستگاه دفاعی بدنشان بسیار ضعیف است، برای جلوگیری از مبتلا شدن به عفونتهای کشنده باید روزانه آنتی بیوتیک های مختلفی مصرف کنند.

چگونه می‌توانم از ابتلاء به ایدز پیشگیری کنم؟

متأسفانه تاکنون هیچ واکسن مؤثری برای پیشگیری از ابتلا به ایدز ساخته نشده است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری موارد زیر را به دقت مطالعه کنید و همواره و بدون کوتاهی بکار بگیرید:
1)از استفاده از سرنگ و سرسوزن استفاده شده توسط فرد دیگر اجتناب کنید. سوزنهایی که قبلاً برای خالکوبی و یا سوراخ کردن بدن دیگران استفاده شده است هرگز نبایستی استفاده نمایید.
2)مطمئن‌ترین روش برای پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی از جمله ایدز پرهیز از رابطة جنسی و یا محدود کردن رابطة جنسی به رابطه جنسی طولانی مدت (ازدواج) در میان شرکای جنسی است که ثابت شده است به این بیماریها مبتلا نیستند و هیچ شریک جنسی دیگری غیر از همدیگر ندارند، همچنین از سایر عوامل خطر ابتلا مانند اعتیاد تزریقی مصون باشند. وفاداری به همسر و پرهیز از بی بند و باری و انحرافات جنسی شما را در مقابل ایدز و سایر بیماریهای مقاربتی و حتی برخی از سرطانهای دستگاه تناسلی مصون می سازد.
3)برای کسانی که رفتار جنسی آنها، خطر ابتلا به ایدز را در آنها بوجود می‌آورد، استفادة صحیح و دائمی از کاندوم از نوع کاندوم لاتکس مردانه خطر ابتلا به بیماریهای مقاربتی را به نحو مناسبی کاهش می‌دهد، هر چند که استفاده از کاندوم 100% موفق نیست و با افزایش تعداد شرکای جنسی، خطر ابتلا به بیماری هم اضافه می‌شود.
4)کاندومهایی که به مواد اسپرم‌کش آغشته می‌شوند نسبت به کاندومهای که با سایر مواد لزج شده‌اند خطر انتقال عفونت‌های مقاربتی و ایدز را کمتر نمی‌کنند. استفاده از مواد لزج‌کننده با پایة روغنی مانند وازلین خطر تخریب کاندوم و در نتیجه از بین بردن اثر‌بخشی آنرا دارد. محافظت مناسب زمانی است که کاندوم درکل زمان رابطة جنسی از ابتدا تا انتها و به درستی استفاده شود. فراموش نکنیم که ویروس ایدز حتی با ورود ترشحات آلت مردانه که قبل از انزال و خارج شدن منی است، همچنین از طریق ترشحات واژن و مقعد قابل انتقال است. بنابراین استفاده از کاندوم، چه با هدف پیشگیری از حاملگی ناخواسته و چه با هدف پیشگیری از ابتلا به بیماریهای مقاربتی از جمله ایدز، می بایستی از ابتدا تا انتهای رابطه جنسی بصورت مداوم باشد.
5)هیچگاه از ریش‌تراش، تیغ ریش‌تراشی و مسواک دیگران به دلیل احتمال آلوده شدن به خون آنان استفاده نکنید.
6)در هنگام مراجعه به سلمانی حتما تیغ و وسایل شخصی خود را به همراه برید. به یاد داشته باشید که برای کشته شدن ویروس ایدز با الکل، درجه خاصی از الکل و مدت زمان قابل توجهی مورد نیاز است و صرف وارد کردن وسایل سلمانی به الکل و خارج کردن آن با وجودیکه ممکن است از سایر آلودگیها پیشگیری کند، اما ویروس HIV را نابود نمی کند. پس همیشه از سلمانی بخواهید از لوازم خودتان استفاده نماید.
7) برای اقدامات پزشکی و دندانپزشکی حتما به مطب ها و مراکز معتبر مراجعه نمایید. هرگز اجازه ندهید که از سوزن استفاده شده برای دیگری برای شما استفاده گردد.
8) اگر به HIV آلوده هستید و حامله هستید یا قصد حاملگی دارید حتماً موضوع را با پزشک مطرح کنید چرا که احتمال انتقال ویروس به جنین وجود دارد و از طرف دیگر داروهایی وجود دارند که با مصرف آنها این احتمال کم می‌شود.

رابطة جنسی مطمئن چیست؟

مطمئن‌ترین رابطة جنسی نداشتن رابطة جنسی است؛ اما رابطة جنسی مطمئن‌تر برای کسانی که این رابطه را دارند، زمانیست که
هیچ کدام از طرفین رابطه، آلوده به ویروس HIV نباشند،
فقط و فقط با همدیگر رابطة جنسی داشته باشند
از مواد مخدر تزریقی استفاده ‌نکنند.
رابطة جنسی مطمئن‌تر همچنین زمانی است که وقتی نمی‌دانید که آیا شریک جنسی شما به این ویروس آلوده است یا خیر و زمانی که نمی‌دانید که آیا شریک جنسی شما با شخص دیگری نیز چنین رابطه‌ای دارد یا خیر، از کاندوم استفاده کنید (شما یا شریک جنسی شما)
در هر زمانیکه رابطة جنسی دارید از کاندوم مردانه استفاده کنید. اگر طرف مرد حاضر به استفاده از کاندوم مردانه نیست، می‌شود از کاندوم زنانه استفاده نمود. هر چند که کاندوم زنانه به اندازه نوع مردانه محافظت ایجاد نمی‌کند ولی به هر حال از استفاده نکردن از آن بهتر است. هیچگاه اجازه ندهید که خون، منی،‌ ادرار، ترشحات واژن یا مدفوع شخص دیگری به دهان،‌ واژن یا مقعد شما وارد شود.

روش صحیح استفاده از کاندوم چیست؟

برای استفاده از کاندوم باید آنرا به دقت و به درستی استفاده کنید تا مطمئن شوید از محافظت لازم برخوردار شده‌اید. کاندوم می‌بایستی در هر مرحله و در هر نوع رابطة جنسی استفاده شود مثلاً زمانی که آلت در تماس با دهان، واژن و مقعد است، برای محافظت از ابتلاء به بیماری باید از کاندوم استفاده کرد.
برای انجام رابطة جنسی اگر می‌خواهید از چرب کننده استفاده کنید برای آنکه این مواد اثر محافظتی کاندوم را کم نکنند و یا حتی آنرا از بین نبرند، باید از مواد با پایة آبی مانند ژل‌های مناسب (مانند( KY استفاده نمایید. استفاده از چرب کننده‌های با پایة روغنی مانند وازلین، روغن بچه یا لوسیونها می‌تواند مواد کاندوم را حل کرده و اثر آنرا از بین ببرد.

اگر جواب آزمایش HIV مثبت بود چه باید کرد؟

در صورتیکه تنها جواب یک آزمایش شما مثبت شده است به پزشک مراجعه کنید، احتمال خطای آزمایش وجود دارد. پزشک آزمایشات تکمیلی را درخواست می‌کند که در صورت مثبت شدن آنان است که آلوده به بیماری تلقی می‌شوید. توجه داشته باشید که ویروس می‌تواند سالها بدون علامت خاصی در بدن باشد و با داروهای کنونی مبتلایان به این ویروس می‌توانند سالها به سلامت زندگی کنند. برای اینکه به این هدف برسید می‌بایستی به پزشک خود اعتماد کنید و دستورات دارویی را به دقت اجرا نمایید. شما همچنین باید در مقابل بعضی بیماریها مانند ذات‌الریه و آنفولانزا واکسینه شوید که توصیه‌های لازم در این خصوص از طرف پزشک معالج به شما می‌شود. از غذاهای تازه و مقوی استفاده نمایید، بدن خود را قوی نگه دارید، به طور منظم ورزش کنید و به اندازة کافی استراحت کنید تا توان دفاعی بدن شما افزایش یابد.
فراموش نکنید که به محض آگاهی از ابتلا به ایدز می‌بایستی شریک جنسی خود را آگاه کنید تا او نیز در اسرع وقت آزمایش شود چرا که احتمال ابتلای او نیز وجود دارد.
منابع :
ایدز ، ویروس هزار چهره www.iranmania.com
ایدز چیست؟ www.behdashtrazan.blogfa.com
درباره « ایـدز »چه می‌دانید؟ www.tafrihi.com

جانشینی بعد از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله)
در عصر شیخ مفید‌(ره)، یکی از علمای بزرگ اهل تسنّن، در بغداد مجلس درسی داشت، و به نام «قاضی عبدالجبّار» خوانده می‌شد، روزی قاضی عبدالجبّار در مجلس درس خود نشسته بود، شاگردانش از سنّی و شیعه حاضر بودند، در آن روز شیخ مفید‌(ره) نیز به آن مجلس وارد شد و دم در نشست، قاضی تا آن روز شیخ مفید را ندیده بود، ولی وصفش را شنیده بود.
پس از لحظه‌ای، شیخ مفید به قاضی رو کرد و گفت: « آیا اجازه می‌دهی، در حضور این دانشمندان، سؤالی از شما ‌کنم؟»
قاضی: بپرس.
شیخ مفید: این حدیثی که شیعیان روایت می‌‌کنند که پیامبر‌ اکرم (صلّی‌ اللّه علیه وآله) در صحرای غدیر، درباره حضرت علی‌ (علیه السّلام) فرمودند:
« مَنْ کُنْتُ مَوْلاهُ فَعَلِیٌّ مَوْلاهُ: هر کس که من مولای اویم، پس علی‌ مولای اوست.»
آیا این حدیث صحیح است و یا این‌که شیعه آن را به دروغ ساخته است؟
قاضی:  این روایت،صحیح است.
شیخ مفید: منظور از کلمه « مولی» در این روایت چیست؟
قاضی: منظور، آقائی و اولویّت است.
شیخ مفید: اگر چنین است پس طبق فرموده پیامبر‌ـ صلّی‌ اللّه علیه وآله ـ،‌ علی‌ـ علیه السّلام ـ آقائی و اولویّت بر دیگران دارد، بنابراین، این همه اختلاف و دشمنی‌ها بین شیعه و سنّی برای چیست؟
قاضی: ای برادر! این حدیث (غدیر) روایت (و مطلب نقل شده) است، ولی خلافت ابوبکر، «درایت» و امری مسلّم است، و آدم عاقل، به خاطر روایتی، درایت را ترک نمی‌کند!!
شیخ مفید:شما درباره این حدیث چه می‌گویید که پیامبر‌ اکرم (صلّی‌ اللّه علیه وآله) ، در شأن حضرت علی‌ (علیه السّلام) فرمودند:
« یَا عَلیُّ حَرْبُکَ حَرْبِی وَ سِلْمُکَ سِلمِی»: « ای علی! جنگ تو،‌جنگ من است، و صلح تو،‌ صلح من است».
قاضی: این حدیث،‌ صحیح است.
شیخ مفید: بنابراین آنان‌که جنگ جَمَل را به راه انداختند مانند طلحه و زبیر و عایشه و...و با علی ـ علیه السّلام ـ جنگیدند، طبق حدیث فوق و اعتراف شما به صحّت آن، باید (با شخص رسول خدا‌ـ صلّی‌ اللّه علیه وآله ـ جنگیده باشند) و کافر باشند.
قاضی: ای برادر! آن‌ها (طلحه و زبیر و ...) توبه کردند.
شیخ مفید:جنگ جمل، درایت و قطعی است، ولی در این‌که پدید آورندگان جنگ، توبه کرده‌اند، روایت و شنیدنی است، و به گفته تو نباید درایت را فدای روایت کرد، و مرد عاقل به خاطر روایت، درایت را ترک نمی‌کند.
قاضی، در پاسخ این سؤال فرومانده، پس از ساعتی درنگ ، سرش را بلند کرد و گفت : «تو کیستی؟»
شیخ مفید:من خادم شما محمّد‌‌‌بن محمّد‌بن نعمان هستم.
قاضی همان‌دم برخاست و دست شیخ مفید را گرفت و بر جای خود نشانید و به او گفت:« اَنْتَ الْمُفِیدُ حقّاً»: «تو در حقیقت، مفید (فایده بخش) هستی»
علمای مجلس از رفتار قاضی رنجیده خاطر شدند و همهمه کردند، قاضی به آن‌ها گفت: من در پاسخ این شیخ (مفید)، درمانده شدم، اگر هر یک از شما پاسخی دارد، برخیزد و بیان کند.
هیچ کس برنخواست، به این ترتیب، شیخ مفید،پیروز شد و لقب «مفید» در این مجلس، برای او بر سر زبان‌های مردم افتاد.
منبع: مجالس المؤمنین، ج 1، ص 200 و 201 (مجلس پنجم).