تبیان، دستیار زندگی

وضعیت فرهنگ و هنر در سال 90 نه‌تنها نگران‌كننده و تاسف‌بار نبود كه اتفاقا امیدواركننده و رضایتبخش هم بود، چرا كه هر سال این حوزه معمولا جولانگاه شعارهای رنگارنگ و تعارف‌ها و اداهای روشنفكری بود از سوی هنرمندان و بدنه فرهنگ و هنر و گاهی مسوولان هم توی همان دام می‌افتادند؛ سال می‌گذشت بدون كار مفیدی و همراه با هزار شعار رنگارنگ و بی‌فایده و خالی از هر اتفاق مفیدی.

اما امسال چنین نبود و بی‌اغراق، فرهنگ و هنر، سال نسبتا خوبی را پشت سر گذاشت؛ ادعایی كه دلیل‌های نسبتا زیاد و محكمی دارد: در حوزه سینما فیلم‌ها و سینماگران ایرانی در عرصه‌های مختلف جهانی موفقیت‌های بزرگی به دست آوردند؛ موفقیت‌هایی كه شاید خودمان هم تصور نمی‌كردیم روزگاری نصیبمان بشود، اما شد.

جشنواره سی‌ام هم به اذعان بسیاری از اهالی سینما بهتر از هر دوره‌ای برگزار شد. با نظم و برنامه‌ریزی درست و كم اشكال و با مدیریتی كه ركورد كمترین بی‌نظمی‌ها را در كارنامه جشنواره ثبت كرد.

ساخت فیلم‌های خوبی مثل ملكه، بوسیدن روی ماه، روزهای زندگی، قلاده‌های طلا و... هم خیالمان را راحت كرد كه از پس امسال كه سالی خوش بود برای سینما، سال خوب دیگری را هم در پیش داریم؛ سالی كه به همت مسوولان سینمایی و از جمله مدیر همیشه پاسخگو ـ سجادپور ‌‌ـ‌ صندلی سینماها پر خواهد بود.

از سوی دیگر، تشكیل شورای سینما هم خبر خوبی بود كه سینماگران را به داشتن یك تشكل صنفی قوی امیدوار كرد؛ تشكلی قانونمند و به دور از باندبازی‌هایی كه گفته می‌شد هر از چند گاه در خانه سینما كلافه‌كننده می‌شد.

فروش خوب بسیاری از فیلم‌های ایرانی هم مثل اخراجی‌ها3، ورود آقایان ممنوع، یه حبه قند و... هم مزید بر همه این علت‌ها شد و شاید اگر خبر تلخ افزایش 2000 تومانی بلیت هم كام مردم علاقه‌مند به سینما را تلخ نمی‌كرد سینما، امیدوارتر از همیشه به استقبال سال نو می‌رفت.

ادبیات، تجسمی و موسیقی در حوزه ادبیات و كتاب هم با آمدن بعضی مدیران گریزان از شعار و عملگرا مثل بهمن دری اوضاع به سمت بهبودی رفت.

دری نشان داد كه به جای شعار دادن و برنامه‌ریزی‌های بی‌پشتوانه، مرد عمل است و بنا دارد به دور از هر حاشیه و تبلیغی برای ارتقای فرهنگ تلاش كند و با این رویكرد جشنواره‌های داخلی و خارجی مربوط به كتاب بخوبی، با نظمی خاص و همراه با استقبال خوب علاقه‌مندان به كتاب و فرهنگ برگزار شد، جایزه كتاب سال و جایزه جلال و سایر جوایز و جشنواره‌ها هم بهتر از قبل برگزار شد.

سیاست جدید و هوشمندانه معرفی كتاب‌های فاخر در ادوار زمانی مشخص هم به استقبال بیشتر مردم از كتاب و پرفروش‌شدن عناوین نسبتا زیادی از كتاب‌ها انجامید.

دست آخر هم موضعگیری مبتنی بر تعهد، اخلاق و ارزش‌های نظام مقدس اسلامی از سوی معاونت فرهنگی كه نمونه‌اش را در برخورد با دفتر شعرجوان شاهد بودیم، نشان داد كه این مسوولان بر ارزش‌ها و اعتقاداتی كه مردم برای آنها شهید داده‌اند، استوار خواهند بود.

در حوزه هنرهای تجسمی هم قانون خرید آثار هنری و تشكیل صندوق حمایت از هنرمندان، تلاش‌هایی قابل تقدیر از همكاران حمیدشاه آبادی معاون هنری وزیر ارشاد بود كه ساده نمی‌شود از كنارشان گذشت و می‌تواند تاثیر بسیاری بر وضعیت مالی هنرمندان و كم‌شدن دغدغه ایشان در مواجهه با بیماری و روزهای سخت داشته باشد.

برگزاری بیش از 200 كنسرت در حوزه موسیقی هم ادعای اول این نوشته را تایید می‌كند كه سال 90 سال فرهنگ و هنر بود.

اگر چه در همین زمینه ها كه گفتیم كم و كاست و ایراد هست، اما با دلایلی كه ذكر شد، برآیند نمره آنها مثبت است. ان‌شاءالله اگر عمری باقی باشد به رسم نقد منصفانه، در اولین روزهای سال آینده عیب و ایرادهاشان راهم قطار خواهم كرد.

سالار عقیلی و گروه قمر هم امسال اجراهای خوب و متعددی در سراسر كشور داشتند. البته كنسرت عقیلی در اصفهان جزو برنامه‌هایی است كه لغو شده و احتمال دارد كه اردیبهشت سال‌آینده در این شهر اجراشود. این خواننده امسال آلبوم «یار و دیار» را نیز منتشر كرد و در بسیاری از كنسرت‌ها همسرش حریر شریعت‌زاده نیز حضور داشت. او امسال در آستانه عید نوروز هم كنسرت‌هایی را به نفع كودكان بی‌سرپرست اجرا كرد.

علیرضا قربانی، خواننده موسیقی سنتی كه این روزها بسیاری او را به خاطر بازخوانی‌های ارزنده‌اش در آلبوم «رسوای زمانه» به خاطر دارند، امسال در چند جشنواره خارجی حضور پیدا كرد و با حضور در جشنواره‌های خارجی چهره خوبی از موسیقی ایرانی را به جهان معرفی كرد. او همچنین در داخل كشور هم اجراهایی را داشت كه مثل همیشه با استقبال بسیار خوبی مواجه شد. او این روزها آلبوم «بر سماع تنبور» را با آهنگسازی و همكاری گروه پورناظری‌ها روانه بازار موسیقی كرده است.

قربانی امسال تیتراژ سریال تلویزیونی «وضعیت سفید» را هم كه روایتی از حوادث جنگ تحمیلی ایران بود خواند. اغلب مخاطبان رسانه ملی علاقه خاصی به تیتراژ این سریال داشتند، قربانی خود نیز به این آهنگ علاقه خاصی دارد و آن را روایتی جذاب و قابل ستایش از جنگ می‌داند.

آلبوم «تصمیم» به خوانندگی علی لهراسبی یكی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های موسیقی پاپ در سال 90 است. این آلبوم البته حواشی بسیاری را هم با خود داشت و شاید بتوان این حواشی را هم در فروش بالای آن موثر دانست. البته انتظار آن می‌رفت كه با توجه به استقبال مردم از آخرین آلبومش بتواند كنسرت‌های پرمخاطبی داشته باشد، اما به خاطر حواشی آخرین آلبومش ممنوع‌الفعالیت شد و از اجرای كنسرت‌های پایان سال بازماند.

البته آمار ممنوع‌الفعالیت‌شده‌های امسال به لهراسبی محدود نمی‌شود و محسن یگانه هم به خاطر شكایت علی چراغعلی، تهیه‌كننده و مدیر برنامه‌اش مدتی اجازه فعالیت نداشت.

او امسال علاوه بر موسیقی، یك هنر دیگر را هم تجربه كرد و با حضور بر پرده جادویی سینما، تجربه تازه‌ای را كسب كرد. فیلم سینمایی «بی‌خداحافظی» با بازی خوب او در سی‌امین جشنواره فیلم فجر نمایش داده شد و صادقی در نشستی كه پس از نمایش فیلم برگزار شد گفت كه دوست دارد فیلمی هم درباره مرحوم ناصر عبداللهی نیز ساخته شود. او هم‌اكنون در حال نگارش یك كتاب نیز هست و به احتمال زیاد سال آینده دنیای نویسندگی را هم تجربه خواهد كرد. البته صادقی امسال تغییر دیگری هم در در زندگی‌اش ایجاد كرده و به‌زودی متاهل می‌شود.

همایون شجریان و گروه همنوازان حصار به سرپرستی علی قمصری هم دیگر گروهی بود كه امسال اجراهای خوبی در داخل و خارج از كشور داشت. این گروه با این‌كه جوان است توانست در میان گروه‌های موسیقی سنتی جایگاه خوبی داشته باشد.

این هنرمند هم كه خواهرزاده شهرام ناظری است، از جمله هنرمندان جوانی بود كه خیلی زود توانست توجه بسیاری از مردم را به خود جلب كند. سیاوش ناظری بیشتر در زمینه موسیقی تلفیقی كار می‌كرد و طرفداران بسیاری هم داشت، اما او حدود 2 هفته پیش به علت این‌كه آخرین آلبومش كه پیرامون موسیقی نواحی بود، مجوز نشر نگرفت از ایران رفت.

شهرام ناظری امسال كنسرت‌هایی را با گروه دوستی برگزار كرد.

در این كنسرت‌ها كه خارج از كشور هم برگزار شد، حسین علیزاده هم حضور داشت، اما به نظر می‌رسد این گروه‌ها به‌رغم استقبالی كه مردم داشتند چنان كه باید و شاید اجراهای خوبی نداشت. به نظر می‌رسد مردم انتظار اجراهای بهتری از ناظری داشتند كه به او لقب شوالیه آواز ایران را می‌دهند.

نشان دریافت عالی هنر در چهارمین دوره از جشنواره هنرهای تجسمی فجر تنها بهانه‌ای بود تا محسن نوری نجفی بار دیگر در صدر چهره‌های هنر تجسمی در عرصه كاریكاتور قرار گیرد. محسن نوری نجفی كه امروز بعد از 30سال فعالیت، به‌عنوان كاریكاتوریست صاحب سبك ایرانی شناخته می‌شود، به سال 1336 در تهران متولد شده است. نوری نجفی در طول فعالیت هنری خود توانسته است بارها جوایز بین‌المللی كاریكاتور را به ایران بیاورد كه از جمله آنها می‌توان به جایزه بزرگ جشنواره بین‌المللی كارتون كره جنوبی​، جایزه ویژه یومیوری شیمبون​ و پلاك نقره از تولنتینوی ایتالیا اشاره كرد.چهره خنده‌روی دنیای كاریكاتور ایران كه بهمن امسال در 57 سالگی نشان عالی هنر را از آن خود كرد، بیش از 30سال است كه با مطبوعات كشور به‌عنوان كاریكاتوریست همكاری می‌كند و علاوه بر شركت در چندین جشنواره داخلی و خارجی تا امروز عهده‌دار داوری چندین نمایشگاه و جشنواره بین‌المللی كاریكاتور نیز بوده است. همچنین كتاب‌های حجم مجروح، ندای سبز، اصول مقدماتی انزوا و گوزن‌ها كتاب‌های منتشر شده از این استاد صاحب سبك كاریكاتور است.

محمود فرشچیان، استاد پرآوازه نگارگری و چهره آشنای هنر ایران، امسال نیز در صدر فهرست چهره‌های شاخص هنرهای تجسمی قرار گرفت. فرشچیان كه روزهای سال90 را با نظارت بر ساخت ضریح مقدس مرقد امام حسین(ع) می‌گذراند، از دنیای هنر نگارگری نیز غافل نبوده و تابلوی «ستایش پروردگار» وی محصول همین توجه و علاقه است.

مهم‌ترین اتفاق سال 90 برای فرشچیان كه او را به صدر اخبار هنری رسانه‌های داخلی كشاند، انعكاس نقل قولی از آیت‌الله جوادی آملی مبنی بر درخواست وی از استاد فرشچیان برای به تصویر كشیدن داستان سیمرغ عطار نیشابوری بود؛ درخواستی كه بلافاصله با استقبال فرشچیان روبه‌رو شد و رسانه‌ها این درخواست و پاسخش را گفت‌وگوی میان حكمت و هنر نامیدند.

استاد محمود فرشچیان كه متولد سال 1308 است، در شهر اصفهان به دنیا آمده و بیش از 60 سال است به فعالیت در عرصه هنر نگارگری اشتغال دارد؛ مهم‌ترین اثر استاد فرشچیان تابلوی عصر عاشوراست كه همراه چند اثر دیگر از ایشان به موزه آستان قدس اهدا شده است.

محمد خزاعی، جوان‌ترین دبیر دوره‌های سی‌گانه جشنواره بین‌المللی فیلم فجر، یكی از چهره‌هایی بود كه سال گذشته نظر جمع كثیری از اهالی فرهنگ و هنر را به خود جلب كرد.

وی كه فعالیت‌های هنری خود را با نویسندگی و كارگردانی تئاتر آغاز كرد، پس از تحصیل در هنرهای تجسمی به كار مطبوعات روی آورد و از سال 76 وارد دنیای سینما شد. اگرچه كارگردانی دو فیلم «دست‌های نیایش» و «ترانه تاكستان» جوایز داخلی و خارجی خوبی برای او به‌ارمغان آورد، اما چیزی كه او را مشهور كرد، ورودش به دنیای تهیه‌كنندگی سینما در همان سنین جوانی بود.

او به عنوان یكی از جوان‌ترین تهیه‌كننده‌های سینما در بیست‌وسومین جشنواره فیلم فجر برای فیلم «پشت پرده‌مه» نامزد دریافت بهترین فیلم شد.

خزاعی همچنان به تهیه‌كنندگی سینما ادامه داد، تا این‌كه سال گذشته، تهیه‌كنندگی جنجالی‌ترین و سیاسی‌ترین فیلم سال را به عهده گرفت. «قلاده‌های طلا» نام او را بیش از پیش سر زبان‌ها انداخت و از قضا تهیه‌كنندگی این فیلم پرسروصدا با سمت‌ اجرایی وی در جشنواره فیلم فجر قرین شد.خزاعی كه بیش از این، دبیری جشنواره‌های گوناگونی را به عهده داشت، سال گذشته پس از تجربه موفق برگزاری جشنواره فیلم كیش، حكم دبیری بزرگ‌ترین رویداد سینمایی سال یعنی جشنواره فیلم فجر را دریافت كرد و همه اینها دست به‌دست هم داد تا 1390 سال شانس خزاعی جوان شود.

پیش‌بینی فروش میلیاردی «قلاده‌های طلا» به احتمال زیاد، او را به یكی از خبرسازترین چهره‌های سینمایی سال 91 تبدیل خواهد كرد.

مسعود ده‌نمكی یكی از تازه‌واردهای سینماست كه یا حرف نمی‌زند یا اگر بزند، آن را كمتر از یك میلیارد نمی‌فروشد. ده‌نمكی از سال 69 فعالیت‌های فرهنگی‌اش را با مطبوعات آغاز كرد. از سال 83 با ساخت مستندهایی از جمله «فقر و فحشا» و «كدام استقلال، كدام پیروزی» علاقه‌مندی‌اش به سینما را نشان داد و با ساخت فیلم داستانی نیمه‌بلند «ضرب آخر» خود را برای ورود به دنیای سینمای حرفه‌ای و بلند آماده كرد.

ده‌نمكی در طول فعالیت‌های سینمایی‌اش، فقط 3 فیلم سینمایی تولید كرده است و در مجموع با كمتر از 7 ساعت فیلم، یكی از خبرسازترین چهره‌‌های سینمایی كشور و چهره جنجالی سال گذشته بوده است.

وی این شهرت را بیش از هرچیز مدیون آمار و ارقام میلیاردی فروش فیلم‌هایش است. فروش 17 میلیاردی سه‌گانه اخراجی‌های او در تاریخ سینما آماری بی‌سابقه است.

او پس از تجربه یك میلیاردی اخراجی‌ها 1 در سال 86، برای دومین بار با تهیه‌كنندگی حبیب‌‌‌الله كاسه‌ساز اخراجی‌ها 2 را ساخت و ده‌نمكی كه از این تجربه خشنود بود، در سال 89 دست به جیب شد و خودش یك تنه اخراجی‌ها 3 را نوشت و كارگردانی و تهیه كرد.

این فیلم بعد از اكران پرماجرای جشنواره بیست و نهم، با اكران گسترده‌اش در نوروز 90 ده‌نمكی را برای سومین بار چهره مسلم سینما كرد. چهره‌ای كه سومین فیلمش 6 میلیارد تومان در تهران و شهرستان‌ها فروخت و یك میلیون و 200 هزار نسخه دی‌وی‌دی فیلمش در شبكه نمایش خانگی به فروش رفت.

بعضی‌ها ذاتا بااستعدادند و خودشان از این توانایی خبر دارند، اما بعضی‌ها هم اگرچه بااستعدادند، اما مجال عرضه پیدا نكرده‌اند و نیاز به كشف شدن دارند.

رامبد جوان، یكی از جوان‌های كم‌سن و پرسابقه سینما و تلویزیون ایران است كه علاوه بر بااستعداد بودن، شامه‌ای قوی در كشف ظرفیت‌های دیگران دارد.

او سال گذشته در وجود قطامه سریال امام علی(ع) استعدادی جدید یافت و آنقدر آن را خوب پرورش داد كه تبدیل به «خانم دارابی» سیمرغ به دست شد.

درست حدس زدید. ما داریم از فیلم «ورود آقایان ممنوع» آخرین ساخته رامبد جوان حرف می‌زنیم. رامبد جوان كارگردانی است كه «ویشكا آسایش» را برای اولین بار در عرصه سینمای كمدی كشف و به بهترین نحو ممكن روی پرده سینما برد.

جوان كه در این فیلم توانست با روایتی سالم و خالی از حواشی سینمای كمدی جهان، پرفروش‌ترین فیلم طنز سینمای ایران را بسازد و گیشه پررونق و كم‌سابقه 5 میلیاردی را به دست آورد. رامبد جوان كه كارنامه بازیگری درخشانی داشت، با كارگردانی فیلم دومش یعنی «ورود آقایان ممنوع» و ابتكارها و برنامه‌های جالبی كه برای فروش این فیلم طرح كرد، در كنار بازی‌های پخته و پرورده فیلم، توانست نه‌تنها یكه‌تاز سینمای طنز در سال 90 شود، بلكه نام خود را در فهرست میلیاردی‌ها و كمدین‌های برتر سینمای پس از انقلاب ثبت كند. شنیده‌ها حاكی است رامبد جوان و پیمان قاسم‌خانی سری دوم ساخت این فیلم را در دست اجرا دارند و گویا قرار است یك بار دیگر گیشه سینمای ایران توسط این زوج هنری فتح شود.

ماشاءالله شاهمرادی‌زاده امسال با دو اثر به جشنواره فجر سی‌ام آمده بود.

یكی نویسندگی «شور شیرین» به كارگردانی جواد اردكانی و تهیه‌كنندگی ابراهیم اصغری كه در بخش سودای سیمرغ حضور پیدا كرد و دیگری كارگردانی «پنجشنبه آخر ماه» كه محصول مركز گسترش سینمای مستند و تجربی بود و برای همین فیلم جایزه وی‍ژه بخش تجلی اراده ملی را دریافت كرد.

به همین بهانه با وی به گفت‌وگو نشستیم.

نظرتان درباره حضور چشمگیر جوانان در این دوره از جشنواره چه بود؟

ما سینماگران جنگ، خودمان را تحقیر می‌كنیم و از بالا به پایین نگاه می‌كنیم و همین نوع نگاه باعث شده است تا سینمای دفاع مقدس ما درجا بزند.

در ‌هالیوود علیه عفت و دین و حقانیت ما فیلم می‌سازند. این در حالی است كه ما در این 30 سال یك فیلم هم علیه‌ هالیوود نساخته‌ایم. مقصر خود ما هستیم.