گیاهان آپارتمانی در طیف وسیعی در منازل و مكانهای تجاری نظیر ادارات، رستورانهاو مراكز خرید بكار برده می شوند كه استفاده از این گیاهان در منازل و مكانهای تجاری، احساس نزدیكی به طبیعت را برای انسان بوجود می آورند.
روشهای تمیز كردن گیاهان آپارتمانی:
اغلب روی سطح برگ گیاهان گرد و خاك و مواد چرب قرار می گیرد . تمیز كردن سطح برگها به سلامتی و رشد گیاه كمك كرده، همچنین باعث كنترل حشرات و افزایش عملكرد گیاه خواهد شد.
بطور كلی جهت نظافت برگها استفاده از اسپری های براق كننده و تمیز كننده برگها توصیه نمی شود به این خاطر كه، مواد مومی ناشی از آنها روی سطح برگها مانده و از رد و بدل شدن هوا روی سطح برگها جلوگیری می كند و گیاه را دچار آسیب خواهد كرد. بخصوص این محصولات را به هیچ عنوان روی گیاهانی كه برگهای كركین دارند، مثل بنفشه آفرقایی استفاده نكنید. بهترین روش برای تمیز كردن گیاهانی كه برگهای كركین و مومی ندارند، استفاده از یك پارچه نرم و مرطوب می باشد كه سطوح زیرین و رویی برگها را بوسیله آن پاكیزه نمائید، ولیكن جهت گیاهانی كه برگهای كركین دارند استفاده از پارچه نمناك جهت گردگیری سطوح برگ توصیه نمی شود، بلكه می بایست از یك برس آرایشی نرم و یا یك اسپری آْب استفاده نمود
روشهای كوددهی گیاهان آپارتمانی:
كلیه گیاهان جهت رشد مطلوب و مناسب نیازمند یكسری عناصر ضروری می باشند، تحقیقات نشان می دهد نیاز به مواد غذایی و كود در مراحل مختلف رشد گیاه متفاوت است. در فصول گرم سال (بهار و تابستان) كه شدت نور خورشید افزایش می یابد و طول روز طولانی تر و گرمتر می باشد نسبت به فصول زمستان كه گیاه نور كمتری دریافت می دارد و زمان استراحت گیاه است ، میزان كوددهی متفاوت می باشد. توجه داشته باشید زمانی كه گیاه در خواب زمستانی بسر می برد كوددهی انجام ندهید، بالعكس زمانی كه گیاه در حال رشد است ، می بایست تناوب كوددهی بیشتر باشد و كوددهی در هر 2 تا 3 ماه پیشنهاد می شود و یا اینكه كودها را به نسبت 1 به 10 رقیق نموده و در طول فصل رشد در هر نوبت آبیاری به گیاه بدهید و یا اینكه بعد از هر 7 نوبت آبیاری كوددهی انجام دهید.
یك كود كامل شامل تركیبی از عناصر نیتروژن ، فسفر و پتاسیم است. برای گیاهان برگی نسبت این سه عنصر را در كود مساوی در نظر گرفته، مانند 20-20-20 و برای گیاهان گل دهنده میزان فسفر را بیشتر بگیرید مانند 15-30- 15 .
توجه داشته باشید كه این اعداد بیانگر در صد وزنی نیتروژن، فسفر و پتاسیم در كود مصرفی می باشند.
همچنین جهت كوددهی گیاهان آپارتمانی، از كودهای مایع نیز می توانید استفاده نمائید. این كودهای قابل حل در آب به علت اینكه به آهستگی آزاد می شوند میزان درصد سوختگی ناشی از كود در آنها پائین بوده و بنابراین اغلب اینگونه كودها پیشنهاذ می شوند.
توجه داشته باشید چنانچه روی سطح خاك گلدانها و یا سبدها و یا دیواره های گلدان یك قشر سفید رنگی دیده شده حاكی از آن است كه میزان آبیاری یا كوددهی بیش از اندازه بوده است. این نمكهای بوجود آمده درسطح خاك به ریشه گیاهان صدمه وارد كرده و همچنیـن باعث كاهش رشد و قهـوه ای شدن نوك برگهـا، افتـادن برگهای پائینی گیاه و در كل پوسیدگی گیـاه می شوند.برای جلوگیـری از ایجاد این نمكهـا سوراخی در ته گلدان جهت زهكشی كامل تعبیه ببینید و آب اضافی را نیز از زیر گلدانی خارج نمائید.
ظروف نگهداری گیاهان آپارتمانی:
انواع متنوعی از ظروف و گلدانها جهت نگهداری گلهای آپارتمانی وجود دارند . این گلدانها بیشتر از جنس پلاستیك، سرامیك و یا سفال بوده و توجه داشته باشید كه حتما در انتهای آنها سوراخی جهت زهكشی وجود داشته باشد. البته گلدانهای زینتی از جنس مس ، برنج، پشم، سرامیك ، پلاستیك و رس هم وجود دارند كه سوراخی در ته آنها وجود ندارد. سوراخ زهكشی در ته گلدان باعث می شود آب اضافی از گلدان خارج شود، چنانچه از گلدانهای زینتی بدون سوراخ استفاده می كنید می بایست یك لایه شن در كف گلدان ریخته تا عمل زهكشی را برای شما انجام دهد. در ضمن در هنگام انتخاب گلدان توجه داشته باشید كه اندازه سایز گلدان با اندازه گیاه مورد نظر، تناسب داشته باشد. همچنین گلدانها را مستقیما روی فرش یا كف پوش و یا مبلمان قرار ندهید، زیرا رطوبت حاصله ممكن است به آنها آسیب وارد نماید وحتما از زیر گلدانی استفاده نمائید.
ضمنا گلدانهای سفالی دارای خلل و فرجی هستند كه باعث رد و بدل شدن هوا می شوند، این امر باعث می شود خاك گلدان خشك شده و اكسیژن در اختیارریشه قرار بگیرد. گلدانهایی كه دارای خلل و فرج نیستند از تبخیر آب جلوگیری می كنند بنابراین گیاه به آبیاری كمتری (نسبت به گیاهانی كه در گلدانهای سفالی هستند) نیاز خواهد داشت.
در اینجا دو روش برای گلدان كردن گیاهان آپارتمانی ذكر شده است:
1 - قرار دادن گیاه در گلدان به طور مستقیم:
در این روش می بایست سوراخی در ته گلدان جهت زهكشی قرارداد،چنانچه گلدانی این سوراخ زهكشـی را نداشته باشـد می بایست در ته گلدان یك لایه شن بریزید تا عمل زهكشی انجام شود.
2 - قرار دادن گیاه حاوی گلدان در در یك گلدان دیگر:
در این روش گلدان گل كوچكی را كه سوراخ زهكشی دارد، در داخل یك گلدان زینتی قرار می دهید. چنانچه گلدان زینتی سوراخ زهكشی نداشته باشد،می بایست یك لایه شن در كف آن ریخته و سپس گلدان كوچك حاوی گل را بر روی این لایه شن قرار دهید.ولیكن چنانچه گلدان زینتی مد نظر شما سوراخ زهكشی داشته باشد، دیگر نیازی به ریختن یك لایه شن در كف آن نمی باشد.
نیازهای نوری گیاهان آپارتمانی:
شرایـط محیطی در داخل منـازل جهت رشد گیاهـان بسیار مهـم می باشنـد و مهمتـرین عامل محیطی جهت رشد گیاهان آپارتمانی نور محسوب می شود. نور انرژی لازم جهـت ساخت مواد غذایـی را برای گیـاه فراهم می كنـد. میـزان انرژی بر اساس واحد فوت -كندل (ft-c) بیان می شود . میزان نور درونی خانه ها اغلب كمتر از 100 فوت- كندل است ، در حالیكه میزان نور محیط بیرون در یك روز آفتابی بیش از 10000 فوت- كندل است. نیاز نوری گیاهان مختلف نیز ، متفاوت می باشد .( طبق جداول1-2-3 )
گیاهان آپارتمانی اغلب بر اساس میزان نور مورد نیاز جهت رشد مطابق زیر طبقه بندی می شوند:
· كم ( حداقل نور مورد نیاز 100 فوت - كندل ، البته جهت رشد بهتر 75 تا 200 فوت - كندل ترجیح داده می شود)
· متوسط ( حداقل نور مورد نیاز 100 تا 150 فوت- كندل ،البته به میزان 200 تا 500 فوت - كندل ترجیح داده می شود.)
· زیاد ( حداقل نور مورد نیاز 150تا 1000 فوت - كندل ، البته به میزان 500 تا 1000 فوت - كندل ترجیح داده می شود.)
· خیلی زیاد ( خداقل نور مورد نیاز 1000 فوت - كندل)
جهت حفظ كیفیت گیاه در حدود 100 فوت - كندل در حدود 12 ساعت در هر روز برای گیاه لازم است. االبته گیاهان برگساره ای برای استفاده بهینه از كود حدود 200 فوت - كندل در حدود 12 ساعت در روز نیاز دارند. بجز گلخانه ها و یا مكانهای با سقف شیشـه ای ( مثل پاسیوها) نور بیشتر قسمتهای خانه ها كم می باشد، و برای گیاهانی نظیر شمعدانی ، بگونیا واكس و ختمی و... كه نیاز به نور خیلی بالا دارند مناسب نمی باشند. برای گیاهانی هم كه نیازمند نور بالا هستند نظیر برگ انجیری، شفلرا و ... سعی كنید آنها را در نزدیك پنجره ها یا شیشه های درهای جنوبی یا غربی قرار دهید، و گیاهانی كه به نور متوسط نیاز دارند نظیر بنفشه آفریقایی، سرخس، دیفن باخیاو ... را چند متر دورتر از منبع نور گذاشته و یا آنها را درقسمت شرقی ساختمان قرار دهید .و گیاهانی كه به نور كمی نیاز دارند نظیر فیلودندرون برگ قلبی، سوسن و... می بایست چندی دورتر از پنجره شرقی و یا در سمت شمالی ساختمان قرار گیرند.
البته توجه داشته باشید كه بسته به فصول مختلف سال طول روز و زاویه تابش نور خورشید متفاوت است .همچنین در داخل منازل رنگ دیوارها،سایه درختان بیرونی ،پرده ها و ... در انعكاس نور موثر می باشند.
نورهای مصنوعی نیز می توانند به عنوان مكمل و یا حتی جایگزین نور طبیعی قرار بگیرند. بسیاری از گیاهان آپارتمانی زیر نورهای مصنوعی نظیر لامپهای مهتابی و یا لامپهای نئون رشد می كنند. لامپهای مهتابی با تنوع زیادی در دسترس هستند، ولیكن لامپهای نئون معمولی برای گیاهان پیشنهاد نمی شوند، به نظر می رسد كه این لامپها نور كافی ندارند، اما توجه داشته باشید كه اگر گیاه در مدت زمان بیشتری در معرض نور آنها قرار بگیرد می توانند موثر واقع شوند. برای این منظور 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریكی در طول شبانه روز برای گیاهان توصیه می شود، بدین منظور استفاده از یك تایمر الكتریكی برای بر قراری سیكل صحیح در روز توصیه می شود.
توجه داشته باشید كه تغییرات شدید نوری برای گیاهان مضر می باشد. در برخی گیاهان آپارتمانی نور زیاد باعث صدمه و حتی مرگ گیاه نیز می شود. به عنوان مثال گیاهان سایه دوست نمی توانند شدت نور زیاد را تحمل كنند و چنانچه در چنین شرایطی قرار گیرند، برگهای آنها دچار بی رنگی و یا سوختگی می شوند و در نهایت باعث مرگ گیاه نیز خواهد شد.
توجه داشته باشید كه تغییرات در میزان نور دریافتی گیاه می بایست بصورت تدریجی وآهسته صورت گیرد تا گیاه دچار صدمه و آسیب نگردد.
معرفی چند گیاه آپارتمانی
آلوئه ورا
آلوئه ورا یک گیاه رایج آپارتمانی است و بطور سنتی در منازل برای خواص دارویی عالی آن پرورش داده می شود.
آلوئه ورا یک گیاه چندساله است و به خانواده سوسن (lily family ) تعلق دارد.آلوئه ورا بومی افریقا و مناطق مدیترانه ای است.250 گونه مختلف از آلوئه ورا وجود دارد.گیاه آلوئه ورا بواسطه برگهای کلفت آبدار و کوزه مانند خود ،مشخص می شود.اندازه گیاه ممکن است از چند سانتیمترتا چند دسیمتر که بستگی به گونه آن دارد، متغیر است.مراقبت از گیاه آلوئه شبیه مراقبتهای گیاه کاکتوس است.
دستورالعمل مراقبت از گیاه آلوئه ورا:
در حالی که گیاه آلوئه ورا در آپارتمان در حال رشد است، چند نکته مهم وجود دارد که نیاز به توجه دارد.بسته به شرایط رشد،آبیاری کافی و کود مورد نیاز باید به گیاه داده شود.
شرایط خاک:
گیاه آلوئه ورا در هر نوع خاکی قابل رشد است. شرایط ایده آل خاک برای برای پرورش آلوئه ورا،خاکی شل،با حاصلخیزی متوسط و زهکشی بالا مورد نیاز است.شما می توانید هر مخلوط با کیفیت تجاری را با اضافه کردن ماسه دانه درشت،پرلیت، یا سنگریزه های گرانیت را در گلدان قرار دهید.از گلدان خیلی بزرگ برای کاشت آلوئه ورا استفاده نکنید.یک گلدان 15 سانتیمتری کافی است.
دمای مورد نیاز:
گیاه آلوئه ورا نور زیاد خورشید را ترجیح می دهد.اگر در جایی زندگی می کنید که باران زیادی نمی بارد،می توانید گلدان را ،در شرایط آب و هوایی گرم، در خارج از خانه،بطوری که نور کامل خورشید بر روی سایبان پلاستیکی بتابد، قرار دهید.هنگام نگهداری در داخل خانه ،گلدانها باید در بخش شرقی و یا غربی کنار پنجره ای قرار داده شود.چون تقریبا 95%گیاه آلوئه ورا ،آب است،به شدت در مقابل سرما،آسیب پذیر است.دمای ایده آل برای نگهداری گیاه آلوئه ورا،15 تا 25 درجه سلسیوس است.بنابراین،اگر آلوئه ورا را در بیرون از منزل پرورش می دهید،باید گلدانها را براساس شرایط محیط بیرون و قبل از آغاز شبهای سرد پاییزی، جابجا کنید.
آب دادن به آلوئه ورا:
مشابه کاکتوس و دیگر گیاهان آبدار، گیاه آلوئه ورا نیازمند آبیاری زیادی نیست.به گیاه باید بگونه ای آب داده شود که آب شروع به بیرون آمدن از سوراخهای زهکش گلدان نماید. یک زیرگلدانی در زیر گلدان قرار دهید تا آب خروجی را جمع کند.معمولا،یک فاصله ده تا چهارده روزه باید در بین دو آبیاری وجود داشته باشد.فاصله بین دو آبیاری بر اساس شرایط خاک،متنوع است.آبیاری را زمانی شروع کنید که خاک تماما خشک شده باشد.در ماههای فصل زمستان،گیاه در شرایط خواب است و نیاز آبی آن خیلی کم است.لذا می توان در فصل زمستان،فاصله آبیاری را به سه تا چهار هفته افزایش داد.بسیاری از باغداران،آبیاری آلوئه ورا را در فصل زمستان قطع می کنند.البته این مورد برای سلامت گیاه خوب نیست و باید از انجام اینکار خودداری کرد.
کوددهی به آلوئه ورا:
وقتی که از خاک کود داده شده برای کاشت آلوئه ورا استفاده می شود،فقط لازم است که یکبار و در فصل بهار به آن کود داده شود. فقط از کود رقیق (آبکی) و یا از نوع نیمه قوی(10-40-10) برای این کار استفاده کنید.چنانچه، خاک ،حاصلخیز نیست،باید کود نیمه قوی را در هر ماه یکبار از ابتدای فصل بهار تا آخر تابستان،به گیاه داد.کودهای ارگانیک و یا کودهای گرم را برای گیاهان کاشته شده در محیط بیرون،می توان استفاده کرد.
تغییر گلدانها:
گیاه آلوئه ورا دارای رشد سریعی است و ریشه های آن ،مایل به گسترش هستند.بنابراین،تغییر گلدانها،پس از هر یک یا دو سال انجام گیرد تا از انبوه شدن ریشه ها جلوگیری شود.با این کار می توان مجددا خاک را پر کرد.ظرف و یا گلدانی را که برای بازکاشت انتخاب می شود،باید دارای سطح پهنی باشد.حتی اگر گلدان خیلی عمیق نیست،این موضوع مشکل مهمی محسوب نمی شود.در قسمت پایین گلدان یک لایه شن بریزید تا از زهکشی مناسب آن مطمئن شوید و سپس خاک تازه بریزید(خاک گلدان قبلی را استفاده نکنید.).گیاه را با دقت زیاد بطوری که به ریشه های آلوئه ورا آسیب نرسد، از داخل گلدان قبلی خارج کنید و آن را در داخل گلدان جدید قرار دهید.زمانی گلدان را آبیاری کنید که ریشه گیاه در خاک جدید،کاملا استقرار یافته باشد.
بعضی از خواص آلوئه ورا:
شیره آلوئه ورا برای درمان بریدگیهای خفیف،سوختگیها،گزش حشرات،آفتاب سوختگی و غیره موثر است.در الیم گرم،گیاهان آلوئه ورای تحت کشت بیرون،گلهای زیبایی تولید می کنند که دارای ساقه بلندی هستند،که در رنگهای متنوعی وجود دارند. اگر که آلوئه ورا بعنوان گیاه آپارتمانی کاشته شود،شکوفه نخواهد داد
بامبو
1- این روزها گیاه بامبو یکی از پرطرفدارترین گیاهان آپارتمانی محسوب می شود. البته این نوع بامبویی که در خانه ها نگهداری می شود و معمولا پرپیچ و تاب است، نوع خاصی از بامبو است که به «لاکی بامبو» شهرت دارد اما با نام علمی «دراسینا» در جهان شناخته می شود.
۲- مهم ترین نکاتی که در مورد این نوع بامبو لازم است در نظر گرفته شود، نور کافی و آب تازه است و احتیاج به رسیدگی خاصی ندارد. البته بامبو برای رشد، خاک هم نمی خواهد. حتی می توان آن را در خاک های ژله ای نگهداری کرد اما برای رشد بهتر است از تقویت کننده های مایعی استفاده شود که به آب بامبو اضافه می کنند و گل فروشی ها آن را «غذای بامبو» می نامند.
۳- بامبوها گیاهان بسیار حساسی هستند و در صورت کوچک ترین تماسی با موادشیمیایی مثلا مواد شوینده، نگهداری در هوای گرم، عدم تعویض آب، قرار گرفتن در مجاورت نور زیاد و گاهی بیماری، کم کم زرد می شوند و از بین می روند. به همین دلیل ظرف یا گلدانی که در آن نگهداری می شود باید ماهی یک بار شسته شود و قبل از آنکه گیاه در آن قرار گیرد، کاملا خشک شود.
۴- اگر نکات بالا را مدنظر قرار دهید و بامبو را در دمای ۱۵ تا ۲۵ درجه سانتی گراد و دور از نور مستقیم خورشید و باد مستقیم کولر نگه دارید و رطوبت لازم را برای آن فراهم کنید، پس از مدت ۵ تا ۷ ماه شاهد قد کشیدن عجیب این گیاه پیچ خورده و سرسبزی آن خواهید بود.
۵- بامبو برعکس بقیه گیاهان، نگهداری می شود؛ یعنی وقتی نور کمتری به آن برسد، بیشتر در جستجوی نور قد می کشد و در تماس با نور زیاد و گرما از داخل می پوسد.
۶- تمیز نگه داشتن آب بامبو و با تعویض هفتگی تاثیر به سزایی در سلامت گیاه دارد. مقدار آب نیز باید تا اندازه ای باشد که تقریبا تا ۵/۲ سانتی متر بالاتر از انتهای پایینی ساقه قرار بگیرد.
۷- دو عامل برای زرد شدن بامبو مطرح است. نور مستقیم یا بیش از حد و آب لوله کشی مورد استفاده برای گیاه که حاوی مقدار بیش از حد نمک یا فلوراید است. اگر گیاه تان بنابه دلایلی زرد و رشد آن متوقف شده است، آن را از تابش مستقیم نور آفتاب دور کرده و آب آن را تنها از آب فیلتر شده یا آب معدنی طبیعی تامین کنید تا دوره پربار و جدیدی را آغاز کند.
روش حرس کردن گیاه :
ساقههای گیاه بامبو که امروزه از طرفداران زیادی برخوردار است و افراد زیادی تمایل به نگهداری آنها در خانههای خود دارند، زمانی که بیش از حد بلند میشود نیاز به کوتاه و مرتب شدن دارند.
گیاه بامبو یک گیاه زیبا و مقاوم است که هم در آب و هم در خاک رشد میکند. شما میتوانید بدون نگرانی و به آسانی ساقههای این گیاه را مرتب و هرس کنید. هرس کردن به موقع و صحیح به رشد و شاداب ماندن این گیاه کمک زیادی میکند. قیچی و وسیلهای که قصد دارید گیاه را با آن هرس کنید باید کاملا تمیز و تیز باشد تا هم بیماری به گیاه منتقل نشود و هم در محل برش اثری از دندانه دندانه شدن بر ساقه برجا نماند تا بتوانید یک هرس سالم و تمیز را انجام دهید. میزان ساقههای بامبو در دسته بامبویی که در خانه دارید رشد نخواهد کرد بلکه ارتفاع بامبوها در اثر رویش و جوانه زدن برگهای بامبو و پیچ ها افزایش مییابد. ممکن است تا مدتی تمایل نداشته باشید که ساقهها را کوتاه کنید تا ارتفاع بامبوهای شما افزایش یابد اما پس از مدتی که ارتفاع بامبوها بیش از حد زیاد شود این کار لازم است.
زمانی که مقداری از ساقه بامبو را برش بزنید و هرس میکنید برگها و در نتیجه ارتفاع بامبو باز میتواند به رشد خود ادامه دهد. البته بدون اینکه ساقه رشد کند. آن قسمت از ساقه که از بامبو جدا کردهاید را میتوانید در خاک یا آب قرار دهید زیرا هر کدام یک قلمه جدید بامبو هستند پس از مدتی ساقههای قطع شده یا همان قلمه ها میتوانند رشد کنند و جوانه بزنند و به این ترتیب میتوانید یک دسته بامبو جدید داشته باشید.
هرس کردن را با بریدن مقدار کمی از ساقه بامبو شروع کنید و بعد از برش اول اگر باز هم لازم بود میتوانید یک قطعه کوچک دیگر از بامبو را از ساقه جدا نمائید. برگها و جوانههای بامبو تا زمانی رشد میکنند که ارتفاع، وزن و ضخامت ساقه بامبو به حد نرمال باشد، به همین دلیل است که گیاه بامبو وقتی بیش از حد بلند و سنگین شود نیاز به هرس شدن پیدا میکند. همانطور که اشاره شد، شما می توانید قلمه بامبو را هم در خاک و هم در آب قرار دهید. اگر قصد شما صرفا تاثیر گیاه است بهتر است قلمه را از 2 تا 5 سانتی متر از زیر گره ساقه جدا کنید. گره اولین جایی است که جوانه بامبو از آنجا بوجود آمده است. این منطقه وقتی از ساقه جدا شود به زودی ریشه می دهد و گیاه جدیدی بوجود می آید. به همین دلیل مهم است که آن را طوری کوتاه کنید تا جوانه گره کاملا دست نخورده باقی بماند. بعضی از مردم اصرار دارند که باید قلمه را زاویه دار برش زد تا ریشه دهد. این درست نیست. شما می توانید برش را به صورت صاف و بدون زاویه نیز انجام دهید.
با باقی گذاشتن یک یا دو پیچ بر ساقه بامبو می توانید گیاه را به رشد و شکوفایی جدید و سریع تر تشویق کنید. مرتب کردن گیاه هم چنین سبب می شود که جوانه ها و پیچ ها بسیار منسجم تر و پرتر از زمان قبل از هرس و مرتب کردن رشد کند. اگر نمی خواهید که گیاه هرس شده شما به رشد خود ادامه دهد و رشدش متوقف شود باید در محل برش مقداری پارافین بمالید و آن قسمت را مسدود کنید. گیاه بامبو با اینکه گیاه بسیار مقاومی است باز هم احتمال بیمار شدنش وجود دارد. یکی از موارد تشخیص بیمار بودن گیاه بامیو ای است که آبی که گیاه در آن قرار داده شده زود به زور زرد و کدر می شود. در چنین مواقعی باید راهکار درمانی را از یک کارشناس جویا شوید.