تبیان، دستیار زندگی

پیدایش سرزمین کربلا به دوران بابلی‌ها باز می‌گردد. در آن زمان این سرزمین مجموعه‌ای از روستاها بوده است که برای بابلی‌ها تقدس خاصی داشته است و آنها مردگانشان را در این سرزمین دفن می‌کردند. نام «کربلا» در آن عصر، «کرب ایلا» بود که در زبان بابلی به معنی «خانه خدا» است.

یکی دیگر از نام‌های کربلا «کور بابل» بوده است و معنای آن به زبان عربی یعنی مجموعه‌ای از روستاهای بابلی. بسیاری از پژوهشگران معتقدند که کربلا به سان مادر بسیاری از روستاهایی بود که در حد فاصل شام و فرات قرار داشته‌اند و نیز مادر تمدن‌های بین‌النهرین بوده که مرکز عبادت در آن زمان نیز تلقی می‌شد.

این سرزمین به دلیل موقعیت آب و هوایی و حاصلخیز بودن خاکش شاهد بسیاری از اقوام مختلف در طول تاریخ بوده است که ازجمله آنان می توان به کلدانی‌ها، تنوخیین و لخمیین و مناذره اشاره کرد.


نام‌های قدیمی

کربلا نام‌های متعددی در تاریخ داشته که از آن جمله می‌توان به «الطف» اشاره کرد که به معنی «لطیف‌ترین» است. این نام به این دلیل برای کربلا انتخاب شده که این سرزمین در حاشیه‌ رودخانه‌ علقمی که شعبه‌ای از فرات بوده است، مستقر بود و آب کربلا نیز از این شعبه تامین می‌شد.

از دیگر نام‌های ثبت شده‌ کربلا در تاریخ، نینوا، شفیه، عقر، نواویس، عین‌التمر و ام‌القری است. اما این سرزمین از زمانی شهرت تاریخی خود را به دست آورد که امام حسین(ع) و خاندان و صحابه وی در سال ۶۱ هجری قمری مصادف با ۶۸۰ میلادی در این سرزمین به شهادت رسیدند. 

  behroozraha

دردم، ز کودکی است که با روی هم چو ماه

آمد برون، به یاری آن شاه بی سپاه

بی تاب چون دل از بر زینب فرار کرد

آمد چو طفل اشک روان، در کنار شاه

کای عمّ تاج دار، به خاک از چه خفته‌ای؟

برخیز از آفتاب بیا تا به خیمه گاه

نشنیده‌ای مگر سخن عمه را چو من؟

تنها ز خیمه آمده‌ای نزد این سپاه

هر کس که آب خواست دهندش به تیغ، آب

باز گرد سوی خیمه و آب از کسی مخواه

می‌گفت و می‌گریست، که دژخیمی از ستیز

تیغی حواله کرد به آن ماه دین پناه

آن طفل، دست خویش سپر کرد پیش تیغ

دست اوفتاد از تن معصوم بی گناه

بی‌دست، جان سپرد به دامان عم خویش

چون ماهیِ به لجّه‌ی خون مانده در شناه

می‌داد جان به دامن شاه الغیاث گوی

می‌کرد شاه تشنه به حیرت بر او نگاه

شاعر:وصال شیرازی

  behroozraha

بود زینب را دو مه سیما پسر

کز فروزان چهر هر یک چون قمر

هر دو از رخشندگی بدری تمام

وز دو گیسو لیلهٴقدری تمام

شد به سوی خیمه بانو با شتاب

با دلی پر آتش و چشمی پر آب

با سرشک افشاند گرد از مویشان

شانه زد بر عنبرین گیسویشان

هر دو را بر بست تیغی بر میان

و آن گه ایشان را بسان ارمغان

نزد شه آورد و بوسیدش قدم

گفت کای شاهنشه گردون خَدم

تو سلیمان و من آن مور ضعیف

واین دو فرزند من آن ران نحیف

تحفهٴاین مور اگر ناقابل است

مشکن اش دل زآن که او را هم دل است

تحفهٴناقابلش را کن قبول

تا نگردد مور هم از غم ملول

آن قدر افشاند سیلاب از دو عین

تا مرخص کرد ایشان را حسین

مادر آنان را چو جان در بر گرفت

وز دهان شان توشه با لب بر گرفت

گفت ای قربانتان جان و تنم

وی ضیاء دیده های روشنم

رو ز جان سازید قربان حسین

تا که گردم سر فراز عالمین

هر دو را با داغ و سوز و اشک و آه

شاه دین آوردی اندر خیمه گاه

بر زنان شور و قیامت در گرفت

هر زنی یک طفل را در بر گرفت

هر زنی آمد پی دیدارشان

بوسه زد بر چهرهٴخون بارشان

غیر زینب کز حرم نامد برون

بلکه اشکش هم نزد سر از جبون

تا برادر را نیفتد در خیال

که ز غم زینب شده افسرده حال

شاعر:مقصود کرمانی 

behroozraha

در خیمه مانده­ ام من، تا یادگار زهرا

‏حال مرا نبیند، شرمی نگیرد او را

یک کاروان دل خون، کردم ز خیمه راهی

‏گل­های خود ببینم، از پرده با نگاهی

این دو فدای یارند، آن یار بی قرارم

من مانده­ام خدایا، طاقت دگر ندارم

‏ای کاش می­شد ای دوست، من هم روم به میدان

‏تا جان دهم به جانان، ای کعبه ی غریبان

اندوه غربت تو، بوده توان زینب

‏خواهد که پر بگیرد، این جان مانده بر لب

عون و محمد من، هر دو شده کفن پوش

آنها میان خون و، من بین خیمه مدهوش

دانم که عاقبت ای، مهر نهفته در دل

تو می­روی سر نی، من در پی­ات به محمل

شاعر:محمد علی شهاب 

behroozraha

زینب آمد دست طفلانش به دست

کز تو ام با آنچه ام در دست است

این دو از بهر فنا آماده اند

دو غلام تو، نه خواهر زاده اند

دستشان از کار چون کوتاه شد

ناله شان تیری به قلب شاه شد

در بر آن دو بی روان پیکر گرفت

وآن دو بی جان را چو جان در بر گرفت

در حرم آورد و بنهاد و نشست

هر که بُد از مرد و زن از جای جست

غیر زینب کز مصیبت صبر کرد

مُرد امّا خیمه بر خود قبر کرد

نامد از خیمه در آن ساعت برون

تا نگردد محنت آن شه فزون

شاعر:طلوعی گیلانی 

behroozraha