تبیان، دستیار زندگی

لئوناردو داوینچی موقع كشیدن تابلو "شام آخر" دچار مشكل بزرگی شد: می بایست "نیكی" را به شكل عیسی" و "بدی" را به شكل "یهودا" یكی از یاران عیسی كه هنگام شام تصمیم گرفت به او خیانت كند، تصویر می كرد. كار را نیمه تمام رها كرد تا مدل‌های آرمانی‌اش را پیدا كند.

روزی در یك مراسم همسرایی, تصویر كامل مسیح را در چهره یكی از جوانان همسرا یافت. جوان را به كارگاهش دعوت كرد و از چهره اش اتودها و طرح‌هایی برداشت. سه سال گذشت. تابلو شام آخر تقریباً تمام شده بود ؛ اما داوینچی هنوز برای یهودا مدل مناسبی پیدا نكرده بود.

كاردینال مسئول كلیسا كم كم به او فشار می آورد كه نقاشی دیواری را زودتر تمام كند. نقاش پس از روزها جست و جو , جوان شكسته و ژنده پوش مستی را در جوی آبی یافت. به زحمت از دستیارانش خواست او را تا كلیسا بیاورند , چون دیگر فرصتی بری طرح برداشتن از او نداشت. گدا را كه درست نمی فهمید چه خبر است به كلیسا آوردند، دستیاران سرپا نگه‌اش داشتند و در همان وضع داوینچی از خطوط بی تقوایی، گناه و خودپرستی كه به خوبی بر آن چهره نقش بسته بودند، نسخه برداری كرد.

وقتی كارش تمام شد گدا، كه دیگر مستی كمی از سرش پریده بود، چشمهایش را باز كرد و نقاشی پیش رویش را دید، و با آمیزه ای از شگفتی و اندوه گفت: "من این تابلو را قبلاً دیده ام!" داوینچی شگفت زده پرسید: كی؟! گدا گفت: سه سال قبل، پیش از آنكه همه چیزم را از دست بدهم. موقعی كه در یك گروه همسرایی آواز می خواندم , زندگی پر از رویایی داشتم، هنرمندی از من دعوت كرد تا مدل نقاشی چهره عیسی بشوم...!!!

"می توان گفت: نیكی و بدی یك چهره دارند ؛ همه چیز به این بسته است كه هر كدام كی سر راه انسان قرار بگیرند."

                                                                                     -پائولو كوئیلو

 معلم از دانش آموزان خواست تا عجایب هفتگانه جهان را فهرست وار بنویسند. دانش آموزان شروع به نوشتن کردند. معلم نوشته های آنها را جمع آوری کرد. با آن که همه جواب ها یکی نبودند اما بیشتر دانش آموزان به موارد زیر اشاره کرده بودند:

اهرام مصر، تاج محل، کانال پاناما، دیوار بزرگ چین و... در میان نوشته ها کاغذ سفیدی نیز به چشم می خورد. معلم پرسید: این کاغذ سفید مال چه کسی است؟ یکی از دانش آموزان دست خود را بالا برد. معلم پرسید: دخترم چرا چیزی ننوشتی؟

دانش آموز جواب داد: عجایب موجود در جهان خیلی زیاد هستند و من نمی توانم تصمیم بگیرم که کدام را بنویسم. معلم گفت: بسیار خوب، هر چه در ذهنت است به من بگو، شاید بتوانم کمکت کنم.

در این هنگام دانش آموز مکثی کرده و گفت: به نظر من عجایب هفتگانه جهان عبارتند از : لمس کردن، چشیدن، دیدن، شنیدن، احساس کردن، خندیدن و عشق ورزیدن.

پس از شنیدن سخنان دانش آموز، کلاس در سکوتی محض فرو رفت.

آری عجایب واقعی همین نعمتهایی هستند که ما آنها را ساده و معمولی می انگاریم.

در یک روز گرم تابستان پسر کوچکی با عجله لباسهایش را درآورد و خنده کنان داخل دریاچه شیرجه رفت. مادرش از پنجره نگاهش میکرد و از شادی کودکش لذت میبرد. مادر ناگهان تمساحی را دید که به سوی فرزندش شنا میکند. مادر وحشت زده به سمت دریاچه دوید و با فریاد پسرش را صدا زد. پسر سرش را برگرداند ولی دیگر دیر شده بود ...

تمساح با یک چرخش پاهای کودک را گرفت تا او را زیر آب بکشد. مادر از راه رسید و از روی اسکله بازوی پسرش را گرفت. تمساح پسر را با قدرت میکشید ولی عشق مادر به کودکش آنقدر زیاد بود که نمیگذاشت آن پسر در كام تمساح رها شود. کشاورزی که در حال عبور از آن حوالی بود، صدای فریاد مادر را شنید، به طرف آنها دوید و با چنگک محکم بر سر تمساح زد و او را کشت. پسر را سریع به بیمارستان رساندند. دو ماه گذشت تا پسر بهبودی مناسب بیابد. پاهایش با آرواره های تمساح سوراخ سوراخ شده بود و روی بازوهایش جای زخم ناخنهای مادرش مانده بود.
خبرنگاری که با کودک مصاحبه میکرد از او خواست تا جای زخمهایش را به او نشان دهد. پسر شلوارش را کنار زد و با ناراحتی زخم ها را نشان داد، سپس با غرور بازوهایش را نشان داد و گفت : این زخم ها را دوست دارم، اینها خراش های عشق مادرم هستند ...

18 سال پیش من در شرکت سوئدى ولوو استخدام شدم. اولین روزهایی كه در سوئد بودم، یکى از همکارانم هر روز صبح با ماشینش مرا از هتل برمی‌داشت و به محل کار می‌برد. هوا کمى سرد بود و برفى. ما صبح‌ها زود به کارخانه می‌رسیدیم و همکارم ماشینش را در نقطه دورى نسبت به ورودى ساختمان پارک می‌کرد. در آن زمان، 2000 کارمند ولوو با ماشین شخصى به سر کار می‌آمدند.

روز اول، من چیزى نگفتم، همین طور روز دوم و سوم. روز چهارم به همکارم گفتم: آیا جاى پارک ثابتى داری؟ چرا ماشینت را این قدر دور از در ورودى پارک می‌کنى در حالى که جلوتر هم جاى پارک هست؟

او در جواب گفت: براى این که ما زود می‌رسیم و وقت براى پیاده‌رفتن داریم. این جاها را باید براى کسانى بگذاریم که دیرتر می‌رسند و احتیاج به جاى پارکى نزدیک‌تر به در ورودى دارند تا به موقع به سرکارشان برسند. تو این طور فکر نمی‌کنی؟»

این ، خاطره ای بود که چندی پیش یکی از هموطنان مان برای عصرایران فرستاد و ان را مقدمه یادداشتی قرار داد که در همین سایت منتشر شد.

وقتی برای اولین بار این خاطره را خواندم ،آنچه بیش از هر چیزی در آن برایم رنگ و معنا داشت ، حس دوست داشتن و احترام نسبت به یکدیگر بود که در این چند سطر و البته در رفتاری که حکایتش را خواندم ، موج می زد.

اندکی بعد اما ، وقتی به یاد ادعاهای خودمان در باب هم نوع دوستی و احترام به دیگران و عشق ورزی و این قبیل شعارها افتادم و البته رفتارهای متناقض مان را هم به یاد آوردم ، حسرتی بزرگ بر وجودم نشست .

« ما دوست داشتن همدیگر را فراموش کرده ایم و به یکدیگر احترام نمی گذاریم.»

ناراحت نشوید و به روحیه لطیف! ایرانی تان برنخورد! فقط کافی است به دشنام هایی که در طول روز رانندگان ایرانی به همتایان خود و به عابران می دهند به یادتان بیاورید تا ببینید که دوست داشتن و احترام گذاشتن تا چه اندازه در رفتارهای ما نهادینه شده است.

یا کافی است برای انجام کاری که پروسه اداری خاصی هم ندارد ، به اداره ای بروید تا ببینید اساساً به شما به عنوان یک انسان ذی شعور دارای شخصیت فردی و اجتماعی نگاه نمی شود چه رسد به این که " آن ور میزی" به احترام یک انسان ، بخواهد تحرکی به خرج دهد و کاری که می تواند در همین ساعت انجام دهد را به فردا و فرداها موکول نکند!در حالی که اگر دوست تان داشت و برای تان به عنوان یک شهروند احترام قائل بود ، به خود اجازه نمی داد یک انسان را "سر بدواند".
اجازه بدهید خاطره ای از یکی از استادان ایرانی دانشگاه در استرالیا را برای تان باز گو کنم.

این استاد دانشگاه می گفت: برای شرکت در کنفرانسی راهی آمریکا بودم که به ناگاه در فرودگاه سیدنی یادم آمد که یک کار اداری بسیار مهم را که زمانش در حال سپری شدن بود را انجام نداده ام .

از یک طرف ساعتی بعد باید پرواز می کردم و از طرف دیگر اگر آن کار اداری انجام نمی شد زیان سختی نیز متوجه من می شد.

در حالی که هیچ امید نداشتم ، به اداره مربوطه تلفن زدم و مشکل را گفتم.

کسی که جواب مرا می داد ، وقتی متوجه وضعیت من شد ، گفت:ما سعی می کنیم کارتان را انجام دهیم ؛ چند دقیقه دیگر تماس بگیرید تا نتیجه را بگویم.

... وچند دقیقه دیگر وقتی دوباره تماس گرفتم ، همان کارمند که مرا در عمرش حتی یک بار هم ندیده بود، گفت: نگران نباشید ،کارتان انجام شد.سفر به خیر!

آن کارمند استرالیایی ، این تبعه ایرانی را هرگز ملاقات نکرده بود، وظیفه ای هم برای پیگیری یک تماس تلفنی نداشت و می توانست مثل بسیاری از ماها بگوید: باید خودتان بیایید ، مشکل خودتان است و تلفن را قطع کند ولی چه چیزی باعث شد آن رفتار انسانی را از خود بروز دهد؟ شاید پاسخ های متعددی برای این پرسش وجود داشته باشد ولی محوری ترین پاسخ این است: او به هم نوع خودش احترام قائل بود و مثل خیلی از ماها به ارباب رجوع به چشم یک "مزاحم" یا در مواردی یک "طعمه" نگاه نمی کرد بلکه او را به چشم انسانی می دید درست مانند خودش.

یک مثال دیگر می زنم که اتفاقاً مثل ماجرای اول این نوشتار ، پارکینگی است.
در تهران ، پیدا کردن جای پارک در بسیاری از موارد ، یک مشکل جدی و همگانی است .
اگر دقت کرده باشید ، حتماً با این مورد مواجه شده اید که بسیاری از شهروندانی که خودروهای خود را در خیابان ها پارک می کنند ، اگر بتوانند و شرایط اجازه دهد ، به گونه ای آن را پارک می کنند که خروج از محل پارک برایشان "بسیار آسان" شود و نیازی به جلو و عقب بردن چند باره اتومبیل نباشد ؛ بنابراین اگر فضا فراهم باشد ، در جایی که می توان به طور استاندارد دو خودرو را پارک کرد ، خودرویشان را به گونه ای پارک می کنند که نه در پشت و نه در جلوی آن نمی توان خودرویی را پارک کرد.

این در حالی است که همان راننده ، به خوبی می داند که چند دقیقه بعد ، یک انسان دیگر در همان مکان نیاز به پارکینگ خواهد داشت ولی چون به اصطلاح "خر خودش از پل گذشته است"  دیگر به نفر بعدی فکر نمی کند زیرا او را دوست ندارد و هیچ احترامی هم برایش قائل نیست.

در تولید و صنعت هم وضع مشابهی حاکم است.

مثال می زنم: اگر مدیر تصمیم گیر خودروساز ما ، برای مشتری اش به عنوان یک انسان احترام قائل بود ، هرگز به خود اجازه نمی داد به بهانه کاستن از قیمت، ایمنی خودروهای تولیدی اش را با برداشتن لوازمی مانند کیسه هوا و ترمز ABS به حداقل ممکن برساند (و در همان حال به بهانه های دیگر بر قیمت همان خودرو بیفزاید)
بسیاری از خودروهای خارجی که در ایران مونتاژ می شوند ، بر خلاف مشابه های آن سوی آبی شان ،این تجهیزات ایمنی را ندارند و معلوم نیست تا کنون چند انسان از رهگذر این بی احترامی به انسان ، جان خود را از دست داده و اکنون در سینه قبرستان خوابیده اند.

این قبیل مسائل بیش از آن که ریشه های اقتصادی و حتی مدیریتی داشته باشند ، دلایل شناختی دارند و از این واقعیت ساده نشأت می گیرند که مدیران هم به عنوان بخشی برخاسته از همین جامعه ما ، دوست داشتن مردم و احترام به انسان ها را فراموش کرده اند.

ما اگر همدیگر را به طور واقعی و بر مبنای باور های خالص انسانی دوست داشته باشیم و به همدیگر از صمیم قلب احترام بگذاریم ، سمت و سوی بسیاری از رفتارهای ما تغییر خواهد کرد.

در چنان وضعیتی مهندس سازنده یک برج مسکونی ، هرگز در نحوه ساخت آن خیانت نخواهد کرد چون می داند در نهایت انسان هایی که دوستشان دارد در آن ساکن خواهند شد و در چنان شرایطی در بنگاه های ملکی دیگر نخواهید شنید کسی بگوید فلان خانه را خوب ساخته اند چون می خواستند خودشان در آن ساکن شوند ، بلکه همه خانه ها خوب ساخته خواهند شد چون کسانی مانند خود سازندگان یعنی "انسان های قابل احترام" در آنها زندگی خواهند کرد.

راستی این خبر چند دقیقه پیش بر خروجی خبرگزاری های داخلی قرار گرفت: «رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی گفت:زمانی كه موتورسیكلت‌های بدون ایمنی با قیمت‌های ارزان در اختیار جوانان قرار می‌گیرد با این مشكل مواجه می‌شویم كه 20 درصد از فوت شدگان تصادفات كشور را موتورسیكلت‌ سواران تشكیل می‌دهند كه این رقم در بعضی از استان‌ها نیز به بیش از 40 درصد می‌رسد.»

اگر همدیگر را دوست داشته باشیم، از معلم مدرسه گرفته تا استاد دانشگاه ، همه شاگردانشان را مانند فرزندان خود خواهند دید و نتیجه آموزش ها بسیار دگرگون خواهد بود.

اگر همدیگر را دوست داشته باشیم ، هیچ رستورانی غذای آلوده به ما نخواهد داد و هیچ پزشکی ، فقط برای حق ویزیت ، نبض بیمار رانخواهد گرفت ، هیچ کارگری کم کاری نخواهد کرد و خانواده های مان قوام بیشتری خواهند داشت.

وقتی همدیگر را دوست داشته باشیم ، سر یکدیگر کلاه نخواهیم گذاشت ، با هم نزاع نخواهیم داشت ، کم فروشی و گران فروشی نخواهیم کرد و دا دگاه هایمان خلوت خلوت خواهد بود ، همان طور که در برخی کشورهای اروپایی چنین است و دادگاه ها از کسادترین دستگاه های حکومتی اند که گاه به شعبه های آنان تا روزهای متمادی حتی یک پرونده تخلف رانندگی هم ارجاع نمی شود! ولی ورودی پرونده ها در ایران خودمان به 8 میلیون در سال رسیده است که اگر برای هر پرونده فقط دو طرف دعوا فرض بگیریم - که در موارد زیادی متعدد هم هستند- همین الان 16 میلیون ایرانی "رسماً "در حال دعوا با همدیگر هستند و آیا این رقم نجومی به تنهایی مؤید این مدعا نیست که ما همدیگر را دوست نداریم؟

«ما ، تا یاد نگیریم که همدیگر را دوست داشته باشیم و برای هم احترام متقابل قائل نشویم ، پیشرفت نخواهیم کرد ، چون ، زاویه دید ما به انسان ، یکی از مهم ترین تعیین کنندگان مسیر حرکت است.»

.

درویشی به اشتباه فرشتگان به جهنم فرستاده می شود .پس از زمانی کوتاه داد شیطان در می آید و رو به فرشتگان می كند و می گوید: جاسوس می فرستید به جهنم!؟

از روزی كه این آدم به جهنم آمده مداوم در جهنم در گفتگو و بحث است و جهنمیان را هدایت می كند و…

حال سخن درویشی كه به جهنم رفته بود این بود که:

با چنان عشقی زندگی كن كه حتی بنا به تصادف اگر به جهنم افتادی خود شیطان تو را به بهشت باز گرداند.

روزی مرد روشندلی روی پله‌های ساختمانی نشسته و کلاه و تابلویی را در کنار پایش قرار داده بود روی تابلو خوانده میشد: من کور هستم (نمی بینم) لطفا کمک کنید. روزنامه نگارخلاقی از کنار او میگذشت نگاهی به او انداخت فقط چند سکه د ر داخل کلاه بود.او چند سکه داخل کلاه انداخت و بدون اینکه از مرد کور اجازه بگیرد تابلوی او را برداشت آن را برگرداند و اعلان دیگری روی ان نوشت و تابلو را کنار پای او گذاشت و انجا را ترک کرد. عصر انروز روز نامه نگار به ان محل برگشت و متوجه شد که کلاه مرد نابینا پر از سکه و اسکناس شده است مرد روشندل از صدای قدمهایش او را (خبرنگار) شناخت و خواست اگر او همان کسی است که ان تابلو را نوشته بگوید، که بر روی ان چه نوشته است؟ روزنامه نگار جواب داد:چیز خاص و مهمی نبود، من فقط نوشته شما را به شکل دیگری نوشتم و لبخندی زد و به راه خود ادامه داد. مرد نابینا هیچوقت ندانست که او چه نوشته است ولی روی تابلوی او خوانده میشد:

امروز بهار است، ولی من نمیتوانم آنرا ببینم !!!!!

وقتی کارتان را نمیتوانید پیش ببرید استراتژی خود را تغییر بدهید خواهید دید بهترینها ممکن خواهد شد کافی است که باور و یقین داشته باشید هر تغییری بهترین چیز برای زندگی است. حتی برای کوچکترین

در جزیره ای کوچک و زیبا تمام حواس آدمیان، با هم زندگی می کردند: ثروت، شادی، غم، غرور، عشق و ...

یک روز خبر رسید که به زودی جزیره به زیر آب خواهد رفت. همه ساکنین جزیره قایقهایشان را آماده و جزیره را ترک کردند. اما عشق می خواست تا آخرین لحظه بماند، چون او عاشق جزیره بود.

وقتی جزیره به زیر آب فرو می رفت، عشق از ثروت که با قایقی با شکوه جزیره را ترک می کرد کمک خواست و به او گفت:" ای ثروت آیا می توانم با تو همسفر شوم؟"
ثروت گفت: "نه، من مقدار زیادی طلا و نقره داخل قایقم هست و دیگر جایی برای تو وجود ندارد. و از تو چیزی به من نمی رسد"

پس عشق از غرور که با یک کرجی زیبا راهی مکان امنی بود، کمک خواست. شاید که غرور کمکش می کرد اما:

غرور گفت: "نه، نمی توانم تو را با خود ببرم چون تمام بدنت خیس و کثیف شده و قایق زیبای مرا کثیف خواهی کرد."  تو بهتر است اینجا بمانی.

نزدیکترین حس به عشق غم بود. پس عشق به او گفت: " اجازه بده تا من با تو بیایم."

غم با صدای حزن آلود گفت: " آه، عشق، من خیلی ناراحتم و احتیاج دارم تا تنها باشم."

عشق این بار سراغ شادی رفت و او را صدا زد. اما او آن قدر غرق شادی و هیجان شده بود که حتی صدای عشق را هم نشنید. آب هر لحظه بالا و بالاتر می آمد و عشق دیگر ناامید شده بود که ناگهان صدایی سالخورده گفت: "بیا عشق، من تو را خواهم برد."

عشق آن قدر خوشحال شده بود که حتی فراموش کرد نامش را بپرسد و سریع خود را داخل قایق انداخت تا نجات یابد و بتواند جزیره را ترک کند. وقتی به خشکی رسیدند، پیرمرد به راه خود رفت و عشق تازه متوجه شد کسی که جانش را نجات داده بود، چقدر بر گردنش حق دارد.

عشق نزد "علم" که مشغول حل مساله ای روی شن های ساحل بود، رفت و از او پرسید: " آن پیرمرد که بود؟"آیا او را می شناسید؟

علم پاسخ داد:  "زمان"

عشق با تعجب گفت: "زمان؟! اما او چرا به من کمک کرد؟"

علم لبخندی خردمندانه زد و گفت: "زیرا تنها زمان است كه قادر به درک عظمت عشق است." 

گذشت زمان بر آنها که منتظر می‌مانند بسیار کند، بر آنها که می‌هراسند بسیار تند، بر آنها که زانوی غم در بغل می‌گیرند بسیار طولانی و بر آنها که به سرخوشی می‌گذرانند بسیار کوتاه است.

اما بر آنها که عشق می‌وزند، زمان را هیچگاه آغاز و پایانی نیست چرا كه تنها زمان است كه می تواند معنای واقعی عشق را متجلی سازد.

قبر اولین منزل به سمت معاد:

منزل اول وحشت قبر است

منزل دوم فشار قبر:

[چیزهایی که باعث نجات از فشار قبر است:]

منزل سوم سؤال منکر و نکیر در قبر

پی نوشتها:

1- «منم خانه ی غربت، منم خانه ی وحشت، منم خانه ی کرم»؛ بحار الانوار، ج 6، ص 267، ح 115.
2- من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 170.
3- لوامع صاحبقرانی، ج 2، ص 400.
4- مستدرک الوسائل، ج 2، ص 465، باب 74، حدیث 15.
5- بحار الانوار، ج 82، ص 27، ح 13.
6- بحار الانوار، ج 91، ص 219، ولی در مدرک یاد شده، «ثوابهما» آمده است.
7- بحار الانوار، ج 91، ص 219، و در این کتاب «ثوابهما» آمده است.
8- بحار الانوار، ج 6، ص 218، قسمتی از نامه ی حضرت امیر المؤمنین علیه السلام به محمد بن ابی بکر.
9- اصول کافی، ج 2، ص 538. ح 13.
10- در مصباح کفعمی است که کسی که «ألباریء» را - که اسم خداوند تعالی است - بسیار بگوید باقی بماند تازه در قبرش. منه.
11- بحار الانوار، ج 98، ص 135.
12- بحار الانوار، ج 6، ص 222.
13- بحار الانوار، ج 6، ص 217 و 220.
14- بحار الانوار، ج 6، ص 221 ح 19.
15- نعمتی است. خ د.
16- بحار الانوار، ج 6، ص 221، ح 16.
17- «احبار» جمع حبر، یعنی «عالم یهود» و محتمل است که اخیار، با خاء معجمه [یعنی با نقطه] و یاء مثناة [دو نقطه] بوده باشد. «منه».
18- بحار الانوار، ج 6، ص 221.
19- بحار الانوار، ج 74، ص 319.
20- بحار الانوار، ج 74، ص 325، به نقل از اصول کافی، ج 2، ص 194، ح 5.
21- مخفی نماند که برای نجات از عذاب قبر غیر از آنچه ذکر می شود چیزهای دیگر نیز وارد شده مانند خواندن دعای معروف به: «صحیفه» و دعای «مستجاب کاظمی علیه السلام» که هر دو در بلد الامین است و سه دفعه خواندن دعای یستشیر و ... غیر ذلک و گذاشتن دعای «حمید» در کفن برای کفایت از نکیر و منکر نافع است.
22- بحارالانوار، ج92، ص 273.
23- بحارالانوار، ج 92، ص 299.
24- بحارالانوار، ج 92، ص 316.
25- بحارالانوار، ج 6، ص 221.
26- بحارالانوار، ج 87، ص 161.
27- مستدرک الوسائل، ج 5، ص 50.
28- بحارالانوار، ج 87، ص 5، به صفحه ی 86 همین کتاب رجوع شود.
29- بحارالانوار، ج 100، ص 232.
30- بحارالانوار، ج 6، ص 215.
31- بحارالانوار، ج 81، ص 338، ح 38.
32- بحارالانوار، ج 82، ص 23، ح 10.
33- اقبال الاعمال، ج 3، ص 198.
34- اقبال الاعمال، ج 3، ص 178.
35- اقبال الاعمال، ج 3، ص 222.
36- اقبال الاعمال، ج 3، ص 310.
37- مستدرک الوسائل، ج 4، ص 305.
38- اصول کافی، ج 2، ص 633.
39- بحارالانوار، ج 82، ص 54.
40- مصباح المتهجد، ص 228.
41- بحار الانوار، ج 6، ص 223.
42- بحارالانوار، ج 6، ص 261 تا 263.
43- مستدرک الوسائل، ج 2، ص 320 و 321 و 343.
44- روضة المتقین، ج 1، ص 458 و وسائل الشیعة، ج 3، ص 200 تا 202.
45- من لا یحضره الفقیه، ج 1، ص 185، ح 558.
46- بحار الانوار، ج 6، ص 230، ح 35.

پی نوشت :

۱ . سنن ابن ماجه، ج ۱، ص ۵۰۰، حدیث ۱۵۶۹.
۲ . کنز العمال، ج ۱۵، ص ۶۴۷، حدیث ۴۲۵۵۸.
۳ . وسائل الشیعه، ج ۱۰، ص ۴۰۰، باب ۲، حدیث ۱.
۴ . وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۳۴۶، باب ۴۴، حدیث ۲.
۵ . سوره فتح، آیه ۱۸: لَقَدْ رَضِی اللَّهُ عَنِ الْمُؤْمِنِینَ إِذْ یبَایعُونَکَ تَحْتَ الشَّجَرَه.
۶ . سوره ممتحنه، آیه ۱۲: إِذَا جَاءَکَ الْمُؤْمِنَاتُ یبَایعْنَکَ عَلَى أَن لاَ یشْرِکْنَ بِاللَّهِ.
۷ . سوره نساء، آیه ۶۴: وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرَوا اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللّهَ تَوَّاباً رَحِیماً.
۸ . سوره نساء، آیه ۶۴.
۹ . یا خیرَ مَن دفنت فی القاع أعظمه***فطاب من طیبهن القاع و ألأکم
نفسی الفــداء لـقبر أنت ســاکنه ***فیه العفاف و فیه الجود و الکرم
(وفاء الوفاء، ج ۴، ص ۱۳۶۱؛ الدرر السنیه، ص ۲)

پرسشهاى برزخ

بازرسان قبر

آزمونى سخت

متوسطان ; مستضعفان

معصومان ; مقربان

پی نوشت :

۵۹ـ ((بحارالانوار)), ج ۶, ص :۲۲۳ ((من انکر ثلاثه اشیا, فلیس من شیعتنا: المعراج, و المساله فى القبر, و الشفاعه)).
۶۰ـ ((مدرک پیشین)), ص :۲۴۶
((ان الله تعالى ملکین; یفال لهما: منکر و نکیر; ینزلان على المیت, فیسالانه...)).
۶۱ـ ((مدرک پیشین)), ص ۲۱۵ ـ :۲۱۶
((ملکان فظان غلیظان ; اصواتهما کالرعد القاصف, و ابصارهم کالبرق الخاطف! یطئان فى اشعارهما, و یحفران بانیابهما. فیسالانک)).
۶۲ـ ((مدرک پیشین)), ص :۲۲۲
((فاذا ادخل (الموئمن) قبره, اتاه منکر و نکیر ; فیقعدانه و یقولان له:... فیفحسان له فى قبره مد بصره; و یاتیانه بالطعام من الجنه...)).
۶۳ـ ((اقبال)), ص ۶۴۵, ((بحار)), ج ۹۸, ص :۲۹۱
(به نقل ((مصباح المنیر)), آیه الله على مشکینى, ص ۱۹۰, انتشارات یاسر):
((و امتنى مسرورا و مغفورا, و تول انت نجاتى من البرزخ, و ادرعنى منکراً و نکیرا و ارعینى مبشرا و بشیرا; واجعل لى الى رضوانک و جنانک مصیرا, و عیشا قریرا, و ملک کبیرا; وصل على محمد و آل کثیرا)).
بارالها! مرا شاد و آمرزیده بمیران; رهایى مرا از گفت و گوى برزخ عهده دار شو; منکر و نکیر را از من باز گردان ; بشیر و مبشر را به من بنمایان; مرا به سوى خشنودى و بهشت خود راهى بگشاى; حیاتى با کمال مطلوب که مایه روشنى چشم باشد, عطا کن; و بر محمد و خاندانش درود بى اندازه نثار فرماى. (خواندن این دعا, در هر روز او ماه رجب, بسیار سفارش شده است).
۶۴ـ ((بحار الانوار)), ج ۶, ص ;۲۴۵
((... یسالانه: عن ربه و نبیه و دینه و امامه)).
۶۵ـ ((امالى الصدوق)), ص ۴۰۷, ج ۶, ص ۲۲۳ ـ ۲۲۴. ((لثانى الاخبار)), ج ۴, ص :۲۵۰
((ابن آدم! ان اجلک اسرع شى الیک... اول ما یسالانک عن ربک الذى کنت تعبده, و عن نبیک الذى ارسل الیک, و عن دینک الذى کنت تدین به, و عن کتابک الذى کنت تتلوه, و عن امامک الذى کنت تتولاه; ثم عن عمرک فیما افنیته؟ و مالک من این اکتسبته و فیما اتلفته؟)).
۶۶ـ ((الکافى)), چ ۳, ص ۲۴۱. ((بحار)), ج ۶, ص ۲۶۵ ـ ۲۶۶.
((یسال المیت فى قبره عن خمس: عن صلاته و زکاته و حجه و صیامه و ولایته و ایانا اهل البیت)).
۶۷ـ ((بحار الانوار, ج ۶, ص ۲۶۰.
۶۸ـ ((الکافى)), ج ۳, ص ۲۳۵. (نقل از ((بحار)), ج ۶, ص ۲۶۰):
((انمان یسال فى قبره من محض الایمان محضاً; او محض الکفر محضاً...))
۶۹ـ ((مدرک پیشین)).((المحجه البیضا)), ج ۸, ص :۳۱۰
((لا یسال فى القبر الا من محض الایمان محضاً ; او محض الکفر محضاً و الاخرون یلهون عنهم)).
۷۰ـ ((بحار الانوار)), ج ۶, ص :۲۶۰
((انه لایساله عن المستضعفین و المتوسطین بین الایمان و الکفر)).
۷۱ـ نسا (۴) آیه ۹۷.
۷۲ـ نسا (۴) آیه ۹۸ـ ۹۹.
۷۳ـ ((المحجه البیضا)), ج ۱, ص ۱۴. ((میزان الحکمه)), ج ۶, ص ۴۵۶.
۷۴ـ ((کنز العمال)), ج ۱۰, ص ۱۳۴, الهندى, موئسسه الرساله.((میزان الحکمه)), ج ۶, ص :۴۵۷
((العلما مصابیح الارض, و خلفا الانبیا و ورثه الانبیا)).