عصمت حضرت زهرا(س)
ش17) عصمت حضرت زهرا(علیها السلام) با چه ادلّه اى ثابت مى گردد؟
ناطقه مرا مگر روح قدس كند مدد تا كه ثناى حضرت سیده نساء كند
نفخه قدس بوى او، جذبه انس خوى او منطق او خبر ز (لاینطق عن هوى) كند
«مفتقرا» متاب رو از در او به هیچ سو زانكه مس وجود را فضه او طلا كند(160)م
سلام و درود خدا بر سرور زنان جهان كه تاریخ، گواه زندگىِ سرشار از معنویّت او است و آیه تطهیر نشان عصمت او. براى اثبات عصمت حضرت زهرا(علیها السلام) ادله گوناگونى به كار مى آیند كه در اینجا برخى از آنها را مورد بررسى قرار مى دهیم
ش1- آیه تطهیر
بخشى از آیه 33 سوره احزاب كه به آیه تطهیر شهرت یافته، همواره كانون توجه اندیشمندان شیعه و سنى بوده و بحث هاى گوناگونى برانگیخته است. همگان بر این باورند كه این آیه فضیلت والایى را براى اهل بیت به اثبات مى رساند و اندیشمندان شیعه، این فضیلت را برابر با عصمت مى دانند. بر اساس این آیه، اراده تخلّف ناپذیر خداوند بر این تعلّق گرفته است كه هرگونه پلیدى را از اهل بیت بزداید و آنان را به طور كامل پاك و پاكیزه گرداند. چنین برداشتى از آیه با بررسى واژه هاى به كار رفته در آن، همچون اراده، رجس، اذهاب و تطهیر تأیید مى گردد و جاى تردیدى براى حق جویان باقى نمى گذارد. جاى آن نیست كه در این نوشتار كوتاه، به تفصیل درباره چگونگى دلالت آیه بر عصمت اهل بیت سخن برانیم و عمق واژه هاى به كار رفته در آن را بكاویم. از این رو، به بیان روایتى از پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) كه در كتب اهل سنّت نقل گردیده است، بسنده مى كنیم. بر اساس این روایت، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) پس از قرائت آیه تطهیر فرمودند
(فأنا و اهل بیتى مطهرون من الذنوب)(161) «پس من و اهل بیتم از گناه پیراسته ایم».بى تردید، فاطمه زهرا(علیها السلام) جزو اهل بیت پیامبر است و اگر در بیان فضیلت او دلیل دیگرى نمى داشتیم، همین آیه كافى بود كه او را در صدر زنان عالَم بنشاند. پیامبر اكرم(صلى الله علیه وآله) با شیوه هایى به یادماندنى، اهل بیت را به همگان معرفى نموده و راهِ هرگونه توجیهى را بسته است. بر اساس روایات فراوانى كه به حدیث كساء شهرت یافته اند، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) پارچه اى را بر روى خود و على و فاطمه و فرزندانشان، حسن و حسین انداخته، جمله (اللهم هؤلاء اهل بیتى) را براى آیندگان به یادگار گذاشتند و در پاسخ به ام سلمه - كه یكى از شایسته ترین همسران پیامبر بود و پیوستن به اصحاب كساء را درخواست مى نمود - فرمودند
«رحمت خدا بر تو باد. تو همواره به راه خیر و رستگارى بوده اى و چقدر من از تو راضى ام! لیكن این فضیلت ویژه من و این چند نفر است»(162)م
پیامبر گرامى براى آنكه وظیفه خویش را در تبیین آیات الهى به گونه شایسته اى بجاى آورند، به این مقدار نیز بسنده نكرده، با به كارگیرى شیوه اى فراموش نشدنى و در مدت زمانى نسبتاً طولانى، آن هم به صورت هر روزه، به معرفى اهل بیت پرداختند. در روایتى از ابن عباس در این باره آمده است
«رسول خدا تا نُه ماه، روزى پنج مرتبه، هنگام فرارسیدن وقت نماز به در خانه على بن ابى طالب مى آمدند و مى فرمودند درود و رحمت و بركات خدا بر شما اهل بیت باد. خداوند اراده نموده تا هرگونه پلیدى را از شما اهل بیت دور گرداند و به طور كامل و شایسته پاكتان سازد. وقت نماز است، آماده شوید. رحمت خدا بر شما باد»(163)م
ش2- روایات مربوط به عصمت اهل بیت(علیهم السلام)م
علاوه بر آیه تطهیر، روایاتى كه شیعه و سنى از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) گزارش نموده اند، فضایلى براى اهل بیت برمى شمرد كه جز با عصمت آنان سازگار نیست، چنانكه در حدیث معروف ثقلین آمده است(164)م
(انّى تارك فیكم الثقلین كتاب الله و عترتى، ما ان تمسّكتم بهما لن تضلّوا ابداً، لن یفترقا حتّى یردا علىّ الحوض)(165) «من در میان شما دو چیز گران بها باقى مى گذارم: كتاب خدا و عترتم. تا وقتى كه به آن دو تمسك كنید، گمراه نخواهید شد. هیچگاه این دو از یكدیگر جدا نمى شوند، تا آنگاه كه بر سر حوض (كوثر) بر من وارد گردند»م
اگر اهل بیت پیامبر معصوم از گناه و خطا نبودند، پیروى از آنان همواره موجب هدایت نمى گردید و جدایى ناپذیرى آنان از قرآن، معناى روشنى نمى یافت
ش3- روایات مخصوص به عصمت حضرت زهرا(علیها السلام)م
در اینجا نیز از روایات فراوانى مى توان بهره برد، اما تنها به یكى از آنها كه محدّثین شیعه و سنّى روایت نموده اند، بسنده مى كنیم
(ان الله - تبارك و تعالى - یغضب لغضب فاطمة و یرضى لرضاها)(166) «همانا خداوند - تبارك و تعالى - با غضب فاطمه غضبناك و با رضایت او خشنود مى شود»م
نكته درخور توجه در این روایت آن است كه رضایت و نارضایتى فاطمه زهرا(علیها السلام) محور خشنودى و ناخشنودى خداوند خوانده شده است. و این حقیقت، جز عصمت همه جانبه آن حضرت، تفسیر دیگرى برنمى تابد. خداوند جز به اعمال صالح خشنود نمى گردد و هیچگاه به گناه و سرپیچى از فرمانش رضایت نمى دهد. اگر حضرت زهرا(علیها السلام) به گناه دست مى زد و یا حتّى فكر انجام آن را در سر مى پروراند، به چیزى خشنود گردیده بود كه خدا از آن خشنود نیست، در حالى كه در این روایت، رضایت الهى پیوندى ناگسستنى با خشنودى فاطمه(علیها السلام) یافته است
اعتراف ضمنى یكى از دانشمندان اهل سنت را پایان بخش این قسمت مى سازیم. آلوسى - یكى از پرآوازه ترین مفسران اهل سنت - در تفسیر آیه 42 سوره آل عمران، از یكسو حضرت مریم(علیها السلام) را معصوم از گناه شمرده، از تمامى پلیدى هاى حسّى، معنوى و قلبى پاك مى داند و از سوى دیگر، بر دیدگاه كسانى كه وى را سرور تمامى زنان جهان، از آغاز تا انجام مى شمارند، مى تازد و با اقامه شواهد گوناگونى چنین نتیجه مى گیرد كه این ویژگى شایسته فاطمه زهرا(علیها السلام) است.(167) پرواضح است كه جمع میان این دو سخن، جز با پذیرش عصمت حضرت زهرا(علیها السلام) سازگار نیست
