تبیان، دستیار زندگی

نام سوره: جاثیه *** شماره سوره: 45 *** محل نزول: مکه *** تعداد آیه: 37 *** تعدا کلمه : 488 *** تعداد حروف: 2191
معنی: به زانو افتاده، كسی كه به زانو در آمده
علت نامگذاری:  در آیه 28 به زانو در آمدن بسیاری از مردم را در صحنه قیامت به خاطر اعمالشان در دادگاه عدل الهی مطرح كرده است و هم جاثیه معنای جامعی دارد كه بیانگر این است كه همه مردم در برابر عدل الهی زانو بر زمین زده و روی زانوها می نشینند كه گویای رعب و وحشت و ادب است.
نامهای دیگر: شریعت ـ دهر
محتوی سوره:
•  عظمت قرآن،‌شریعت پیامبر.
•  لزوم دقت و توجه در آیات و نشانه های خداوند.
•  ادعای مادیون و پاسخ قاطع به آنها.
•  سرنوشت و پایان بعضی از اقوام پیشین مانند بنی اسرائیل.
•  تهدید گمراهان و كسانیكه پافشاری بر عقاید انحرافی خود دارند.
•  دعوت به عفو و گذشت در عین قاطعیت.
•  حوادث تكان دهنده قیامت، نامه اعمال و بازبینی در قیامت و كیفرهای اخروی
ترتیب سوره: به ترتیب جمع آوری، چهل و پنجمین سوره است و به ترتیب نزول، شصت و چهارمین سوره است كه بعد از سوره «دخان» و قبل از سوره «احقاف» نازل شده است.
داستانهای سوره: ندارد
فضیلت سوره: پیامبر اسلام ^(ص) فرمود: «كسی كه سوره جاثیه را بخواند (و البته در آن اندیشه كند و در زندگی خود به كار بندد.) خداوند در روز قیامت عیبهای او را می پوشاند و ترس و وحشت او را مبدل به آرامش می كند.»

چون کافران بی ادبیها از حد بردند و اهانت را به غایت رسانیدند .... صحابه گرد رسول (علیه السلام) حلقه زدند و گفتند یا رسول الله ! نه تو سلطان پیامبرانی، و از آفرینش مقصود تو بودی، امت هر پیامبری که گستاخی می کردند به نفرین آن پیغامبر هلاک می شدند مثل قوم نوح و هود و لوط و صالح و..... ، چون در مرتبه و قدر بالای همه پیامبرانی ، و این گستاخی و بی ادبی که از این قوم صادر شد پیشینیان نکردند که تو می فرمایی که هیچ پیغامبری را تا بدین حد نرنجانیده اند که مرا؛ پس دعا کن تا این قوم گستاخ بی ادب ، هلاک شوند. فرمود:
هله ای صحابه اکنون دستها بر گیرید تا من دعا کنم ، مصطفی علیه السلام دستها به دعا برداشت و رو به آسمان کرد و گفت:« اللهم اهد قومی فانهم لایعلمون» بار خدایا راهشان بنما و آگاهشان کن و بر ایشان مگیر، چون نمی دانند و بی خبرند. صحابه گفتند: ما می گوییم نفرین کن ، تو دعاشان می کنی در آن حالت این آیت فرود آمد که:

 (و انک لعلی خُلق عَظیم – سوره قلم آیه 4)

اهل دل پیش تو مردن ز خدا می خواهند
کشته ی تیغ تو گشتن به دعا می خواهند
مرض شوق تو بر بوی شفا می طلبند
درد عشق تو به امید دوا می خواهند
طلب هر کسی از وصل تو چیزی دگرست
به جز ارباب نظر کزتو ترا می خواهند
ما چنین سوخته از تشنگی و لاله رخان
آب سرچشمه ی مقصود زما می خواهند
روی ننموده زما نقد روان می جویند
ملک در بیع نیاورده بها می خواهند
بسرا مطرب عشاق! که مستان از ما
دمبدم زمزمه ی پرده سرا می خواهند
آن جماعت که من از ورطه امانشان دادم
این دمم غرقه ی طوفان بلا می خواهند
من وفا می کنم و نیستم آگه که مرا
از چه رو کشته ی شمشیر جفا می خواهند؟
پادشاهان جهان هیچ شنیدی خواجو
که چرا درد دل ریش گدا می خواهند؟

یارب این نوگل خندان که سپردی به منش    می سپارم به تو از چشم حسود چمنش

گرچه از کوی وفا گشت به صد مرحله دور    دور باد آفت دور فلک از جان و تنش

هرگزم نقش تو از لوح دل و جان نرود         هرگز از یاد من آن سرو خرامان نرود

 از دماغ من سرگشته خیال رخ تو             به جفای فلك و غصّه دوران نرود

أین تذهبون؟

 به قول خودمان به کجا چنین شتابان؟

  واقعا تا حالا به این موضوع فکر کردید ؟

در این سرای بی كسی، كسی به در نمی زند

به دشت پرملال ما، پرنده پر نمی زند

یكی زشب گرفتگان، چراغ بر نمی كند

كسی به كوچه سار شب، در سحر نمی زند

نشسته ام در انتظار این غبار بی سوار

دریغ كز شبی چنین، سپیده سر نمی زند

گذرگهی است پرستم، كه اندرو به غیر غم

یكی صلای آشنا، به رهگذر نمی زند

چه چشم پاسخ است از این دریچه های بسته ات

برو كه هیچ كس ندا، به گوش كر نمی زند

نه سایه دارم ونه بر، بیفكنندم وسزاست

اگر نه بر درخت تر، كسی تبر نمی زند

                                       (هوشنگ ابتهاج)

 نام سوره :بقره ** شماره سوره :2 ** محل نزول :مدینه ** تعداد آیه :286**تعداد کلمه :6221** تعداد حروف:25500** معنی :گاو ماده** نامهای دیگر :فسطاط القرآن، سنام القرآن
 علت نامگذاری :به خاطر داستانی در مورد گاو بنی اسرائیل كه دستور ذبح آن به قوم بنی اسرائیل داده شد. «آیات 67 تا 73 / بقره»
 محتوی سوره :
 توحید و خداشناسی از طریق مطالعه اسرار افرینش.
 *معاد و زندگی پس از مرگ همراه با مثالهای حسی مثل داستان ابراهیم و زنده شدن مرغها و داستان عُزیر. *اعجاز قرآن و اهمیت این كتاب آسمانی .
 *درباره یهود و منافقان و موضع گیری آنان در برابر اسلام و قرآن و انواع كار شكنی های آنان.
 *تاریخ زندگی پیامبران بزرگ مخصوصاً ابراهیم ^(ع)و موسی ^(ع).
 * بحث هایی در مورد احكام مختلف اسلامی از جمله: نماز، روزه، جهاد، حج و تغییر قبله، ارث، ازدواج و طلاق، احكام تجارت ودین، ربا، انفاق در راه خدا، قصاص، تحریم گوشتهای حرام، قمار، شراب و بخشی از احكام وصیّت.  *مؤمنین.مشركین و منافقین خلقت آدم و دستور سجده به فرشتگان در برابر آدم.
 *تعلیم اسماء به آدم.
 *سر پیچی ابلیس از سجده به آدم.
 *بنای كعبه توسط حضرت ابراهیم و نعمتهای خدا.
 *آیة الكرسی، آیه255 این سوره است.
 ترتیب سوره :
 به ترتیب جمع آوری، دومین سوره و به ترتیب نزول، هشتاد و ششمین سورهای است كه بعد از سوره «مطفّفین» و قبل از سوره«اَنفال»در مدینه نازل شده است. و در میان سوره های مدنی نیز اولین سوره است.
 داستانهای سوره :
 حضرت آدم: 30تا 38،حضرت موسی 51تا73، حضرت ابراهیم: 123تا 133و258تا260،حضرت داود:246تا251،جنگ بدر:217و218،طالوت وجالوت:246تا251 گاو بنی اسرائیل:68،اصحاب السبت:65،مهاجرین:218،عزیر و مرگ 100ساله او:259
 فضیلت سوره :
 از رسول اكرم ^(ص) پرسیدند : كدامیك از سوره های قرآن از همه برتر است؟ فرمود:« سوره بقره»، عرض كردند: كدام آیه از آیات سوره بقره افضل است؟ فرمودند: آیة الكرسی». 

 61. كدامیك از پیامبران «دوازده پسر» داشت؟