ور نه هیچ از دل بی‌رحم تو تقصیر نبود

من دیوانه چو زلف تو رها می‌کردم

هیچ لایقترم از حلقه زنجیر نبود

یا رب این آینه حسن چه جوهر دارد

که در او آه مرا قوت تاثیر نبود

سر ز حسرت به در میکده‌ها برگردم

چون شناسای تو در صومعه یک پیر نبود

نازنینتر ز قدت در چمن ناز نرست

خوشتر از نقش تو در عالم تصویر نبود

تا مگر همچو صبا باز به کوی تو رسم

حاصلم دوش بجز ناله شبگیر نبود

آن کشیدم ز تو ای آتش هجران که چو شمع

جز فنای خودم از دست تو تدبیر نبود

آیتی بود عذاب انده حافظ بی تو

که بر هیچ کسش حاجت تفسیر نبود

طلب الحوائج الى النّاس استلاب للعزّ... والیأس عمّا فى ایدى الناس , عزّ المؤمن فى دینه

حاجت خواستن از مردم , موجب سلب عزّت خواهد شد. و قطع امید از آن چه در دست مردم است , مایهء عزّت مؤمن در دینش مى باشد.

 بحارالانوار, ج 75 ص 112

لاَیَنْبَغى لِلْمُؤمِن اَنْ یَذِلَّ نَفْسَه ُ, قیلَ لَهُ وَ كَیْفَ یَذِلُّ نَفْسَه ُ؟ قال َ: یَتَعَرّضُ لِما لایُطیق ُ.

سزاوار نیست مؤمن خود را ذلیل كند, سؤال شد چگونه ؟ فرمود: خود را در معرض كارى كه از او ساخته نیست قرار دهد.

فروع كافى , ج 5 ص 46

3ـ سابقه در اسلام

بـدون شـك على (ع ) اولین مردى است كه اسلام آورده و به پیامبر(ص ) گرویده است ولى قبل از ورود به این بحث یادآورى دو نكته ضرورى است :

یـك ) اسـلام حـضـرت امـیرالمؤمنین (ع ) با سایر مردم یك تفاوت اساسى دارد: سایر مسلمانان در صدراسلام , وقتى به اسلام روى مى آوردند كه سالها بت پرستیده بودند, ولى امیرالمؤمنین (ع ) هیچ گـاه سـر بـه آستانه غیر خدا نساییده و هرگز بت نپرستیده بود اگر مى گوییم او اولین مسلمان اسـت , بـه هـمـان مـعـنـاسـت كه ابراهیم خلیل (ع ) فرمود: ((من اولین مسلمانم )) ((206)) اگر مـى گـویـیم او نخستین مؤمن است , به همان معناست كه حضرت موسى (ع ) فرمود: ((من اولین مـؤمـنـم )) ((207)) اگر مى گوییم على (ع ) اسلام آورد, به همان معناست , كه قرآن كریم درباره ابـراهـیم (ع ) مى فرماید: ((یاد آور هنگامى را كه پروردگارش بدو گفت اسلام بیاور او گفت : من تسلیم پروردگار عالمیان شدم )) ((208)) و اگر مى گوییم او ایمان آورد, بدان معناست كه قرآن كـریـم در شـان رسـول مـكـرم اسـلام (ص ) مـى فرماید: ((رسول ما به آنچه از پروردگارش نازل شده ایمان آورده است )) ((209)) .

دو ـ ایـمـان بـه مـعـنـاى گرایش و باور به چیزى در افراد مختلف متفاوت است , و همین تفاوت مراتب ایمانى است كه موجب قرب و بعد افراد نسبت به ساحت قدس پروردگار مى شود. امـیـرالـمؤمنین (ع ) در بالاترین مراتب ایمان و یقین به پروردگار عالم و معارف حقه اسلامى قرار داشـت و خـود مـى فـرمود: ((به خدا اگر پرده ها كنار روند, چیزى بر یقین من افزوده نمى شود)) ((210)) . و پـیـامـبـر اكرم (ص ) درباره ایمان او مى فرماید: ((اگر ایمان على در یك كفه ترازو قرار گیرد و آسمان وزمین در كفه دیگر, ایمان على سنگین تر از آنها خواهد بود)) ((211)) . حتى اگر از دو جهت پیش گفته صرف نظر كرده على را مانند سایر مسلمانان بدانیم , باز او اولین كسى است كه اسلام آورد, یعنى در همان روزى كه پیامبر اسلام (ص ) به پیامبرى مبعوث شد. انـس بـن مـالك مى گوید: ((رسول خدا(ص ) روز دوشنبه مبعوث شد و على (ع ) روز سه شنبه با او نـمـازگزارد ((212)) یا به او ایمان آورد ((213)) و همان روزى كه رسالت خود را اعلام كرد اولین كسى كه صریحا اعلام ایمان و پشتیبانى از او كرد, على (ع ) بود گرچه به حسب سن كوچكترین فرد حاضر مجلس به شمارمى رفت ((214)) زیرا ده بهار بیشتر از عمر شریفش سپرى نشده بود ((215)) او خود مى فرماید: من پیش از همه مسلمان شدم , در حالى كه نوجوانى نابالغ بودم )) ((216)) . سـابقه آن گرامى در اسلام چنان مشهور است كه بسیارى از علما و مورخان اهل سنت گفته اند: ((اولیت آن حضرت در اسلام اجماعى است )) ((217)) . بـسـیارى از صحابه پیامبر(ص ) و تابعین به این فضیلت اعتراف كرده اند علامه امینى (ره ) پنجاه و یك نفر از صحابه و تابعین و دانشمندان اهل سنت را نام مى برد كه این فضیلت را روایت كرده اند, و نام پانزده نفر از شعراى صدر اسلام را كه در این باره اشعارى سروده اند یاد مى كند ((218)) .

عـلاوه بـر ایـن , احـادیـث فـراوانـى از رسـول مـكـرم (ص ) نـقـل شده است كه على (ع ) را اولین مسلمان شمرده است . آن حـضـرت فـرمـود: ((اولین كسى كه در كنار حوض بر من وارد مى شود, كسى است كه پیش از همه اسلام آورده است , یعنى على بن ابى طالب ((219)) .
و فرمود: ((اولین كسى كه با من نمازگزارد على بود)) ((220)) . و فـرمـود: ((هـفـت سـال جـز عـلـى كـسـى بـا مـن نـمـاز نـگـزارد و ملائكه بر ما دو نفر درود مى فرستادند)) ((221)) .
بـنـا بـه نـقـل مـسـعـودى در اثـبات الوصیه آن حضرت دو سال پیش از بعثت با نبى مكرم اسلام نـمازمى خواند ((222)) تعابیرى كه در روایات مختلف این معنا را افاده مى كنند, فراوان است براى نمونه به چندتعبیر مشهور اشاره مى كنیم :

1ـ اول من اسلم , ((223)) یعنى اولین كسى كه اسلام آورد.

2ـ اول من آمن , ((224)) یعنى اولین كسى كه ایمان آورد.

3ـ اول من صلى , ((225)) یعنى اولین كسى كه نماز گزارد.

4ـ اقدم امتى سلما, ((226)) یعنى آنكه در اسلام بر همه امتم پیش است .

5ـ اول الـمـؤمـنـیـن ایـمـانا و اولهم اسلاما, ((227)) یعنى آنكه پیش از همه ایمان آورد و پیش از همه اسلام را پذیرفت .

آن حـضـرت خـود نـیـز بـارهـا بـه این نكته تصریح كرده مى فرماید: ((من اولین كسى هستم كه به رسول خدا(ص ) ایمان آوردم )) ((228)) . همچنین مى فرماید: ((من نخستین كسى هستم كه با رسول خدا نماز خواند)) ((229)) . در یكى از خطبه هاى نهج البلاغه آمده است :

مـن در پى او بودم , در سفر و در حضر, چنانكه شتر بچه در پى مادر هر روز براى من ازاخلاق خود نـشانه اى بر پا مى داشت و مرا به پیروى آن مى گماشت هر سال در حرا خلوت مى گزید و من او را مـى دیـدم و جـز من كسى وى را نمى دید آن هنگام جز خانه اى كه رسول خدا(ص ) و خدیجه در آن بـود, در هـیچ خانه اى مسلمانى راه نیافته بود, و من سومین آنها بودم روشنایى وحى و پیامبرى را مى دیدم و بوى نبوت را مى شنودم ((230)) .
و مـى فرمود: ((قبل از اینكه كسى از این امت خدا را پرستش كند, هفت سال در كنار رسول خدا او راپرستش كرده ام )) ((231)) .

بـه اتـفـاق هـمـه مـورخـان , عـلـى (ع ) از سـن طفولیت در دامن پیامبر(ص ) پرورید و تحت نظر آن بزرگوار تربیت شد ((202)) .

در سالهاى پیش از بعثت پیامبر گرامى اسلام (ص ) در مكه خشكسالى و قحطى روى داد و قریش بـامـشكل مالى مواجه شد جناب ابوطالب فرزندان زیادى داشت , به همین جهت پیامبر اكرم (ص ) به عمویش عباس پیشنهاد كرد به منظور كمك به ابوطالب هر كدام سرپرستى یكى از فرزندان او را بـه عـهـده گـیرند عباس سرپرستى جناب جعفر را به عهده گرفت و پیامبر اكرم (ص ) سرپرستى على (ع ) را.

ابـن اثـیـر ایـن واقـعـه را از نـعـمـتهاى الهى كه خداوند بر على (ع ) ارزانى داشته مى شمرد و در پایان مى نویسد: ((پس از آن على (ع ) پیوسته در نزد پیامبر بود, تا آن حضرت به رسالت مبعوث شد و على (ع )از او پیروى كرد)) ((203)) .

آن حضرت خود در این باره مى فرماید:

آنگاه كه كودك بودم مرا در كنار خود نهاد و بر سینه خویشم جا داد و مرا در بستر خودمى خوابانید, چـنانكه تنم را به تن خویش مى سود, و بوى خوش خود را به من مى بویانید و گاه بود,كه چیزى را مى جوید, سپس آن را به من مى خورانید ((204)) .

مورخ شهیر مسعودى در اثبات الوصیه مى نویسد:

رسـول خدا(ص ) سى ساله بود كه على (ع ) متولد شد آن حضرت نسبت به او محبت شدیدى داشت بـه خـواسته خودش فاطمه بنت اسد مادر امیرالمؤمنین , گهواره على را دركنار بستر آن حضرت گذاشت و حضرتش تربیت على (ع ) را به عهده گرفت , شیر دردهانش مى گذاشت و گهواره اش را مى جنبانید, تا به خواب رود, و چون بیدار مى شد, با اوبازى مى كرد گاه او را به دوش مى گرفت گـاهـى در آغـوش مـى كـشید و گاهى بر سینه خودمى گذاشت و مى فرمود: ((على برادر, یاور, منتخب , وصى , ذخیره , داماد و امین من است )).

او را بـا خـود به اطراف مكه مى برد و در دشت و دره و كوه مى گرداند, و چنین بود تازمانى كه در مكه خشكسالى شد و ابوطالب كه مردى جواد و بخشنده بود, دستش تهى گردید.

از آن زمان رسول خدا خود تعلیم و تربیت على را به عهده گرفت ((205)) .

صورتش ر اکه نمی­بینم ولی از لرزش صدایش می­فهمم که بغض کرده.

در دلم شروع می­کنم به شمردن نعمت­ها:"پدر خوب، مادر مهربان، معلم­های باسواد، قیافه­ی زیبا، غذاهای رنگارنگ، خانه­ی بزرگ و راحت، تحصیلات عالی..."

شده­ام عین بچه­های مهدکودک که یک میکروفون جلویشان گرفته­اند و آنها هم تند و تند دارند نعمت­هایی را که خدا جون(!) بهشان داده، می­شمارند؛ درست با همان ترتیب که از خانم مربی یاد گرفته­اند.

می­گویی:"کجای کاری کوچولو؟! آن تلویزیون را خاموش کن... انگار کلهم در عوالم دیگری سیر می­کنی!"

صدای لرزان پشت گوشی دور و دورتر می­شود.

2.       کوه، جزء اصلی نقاشی­های دوران کودکی­مان بود، با خورشیدی که از لابه­لای قله­ها به سختی سرک می­کشید. انگار کوه از خورشید هم بالاتر بود. کوه از همه چیز بالاتر بود. از خانه­های سقف شیروانی، از دخترهای موبلند، از چمن­ها و گل­ها ودرخت­ها... کوه مظهر قدرت بود، با آن کلاهک سفیدی که در تابستان و زمستانِ نقاشی­ها، همواره به سر داشت.

3.       موسی (علیه­السلام) گفت:"خداوندا، خود را به من بنمایان." خدا فرمود:"من بر این کوه تجلی خواهم کرد، اگر تاب آورد، تو هم تحمل خواهی کرد." خدا تجلی کرد، نه بالذات، بلکه در جلوه­ی شیعه­ای از شیعیان مولا (علیه­السلام).