تبیان، دستیار زندگی

آیت الله سیستانی: كسي كه خمس به مال او تعلق گرفت و سال بر آن گذشت ، تا خمس آن رانداده است و قصد دادن خمس را ندارد، نمي تواند در مال تصرف كند، بلكه بنابراحتياط واجب اگر قصد دادن خمس را هم داشته باشد نيز چنين است . تا خمس مال را ندهد نمي تواند در آن مال تصرف كند، اگر چه قصددادن خمس را داشته باشد.

كسي كه خمس بدهكار است ، نمي تواند آن را به ذمه بگيرد، يعني خود رابدهكار اهل خمس بداند و در تمام مال تصرف كند، و چنانچه تصرف كند و آن مال تلف شود، بايد خمس آن را بدهد.

كسي كه خمس بدهكار است اگر با حاكم شرع مصلاحه كند، آیت الله سیستانی: و خمس را به ذمه بگيرد... مي تواند درتمام مال تصرف نمايد، و بعد از مصالحه ، منافعي كه از آن به دست مي آيد مال خود اوست .

كسي كه با ديگري شريك است ، اگر خمس منافع خود را بدهد و شريك اوندهد و در سال بعد از مالي كه خمسش را نداده براي سرمايه شركت بگذارد، آیت الله سیستانی: آن كس چنانچه مسلمان اثني عشري باشد، مي تواند در آن مال تصرف كند. هيچ كدام نمي توانند در آن تصرف كنند.

اگر بچه صغير سرمايه اي داشته باشد و از آن منافعي به دست آيد، آیت الله سیستانی: بنابر اقوي خمس به آن تعلق مي گيرد، و بر ولي صغير واجب است كه خمس آن را بدهد و چنانچه نداد بر صغير پس از بلوغ واجب است كه خود، خمس آن را بدهد.بنابر احتياط واجب بعد از آنكه بالغ شد بايد خمس آن را بدهد.

انسان آیت الله سیستانی: مي تواند در صورتي كه مسلمان اثني عشري باشد... نمي تواند در مالي كه يقين دارد خمسش را نداده اند تصرف كند،ولي در مالي كه شك دارد خمس آن را داده اند يا نه ، مي تواند تصرف نمايد.

كسي كه از اول تكليف خمس نداده ، آیت الله سیستانی: اگر مثلا ملكي بخرد... اگر ملكي بخرد و قيمت آن بالارود، چنانچه آن ملك را براي آن نخريده كه قيمتش بالا رود و بفروشد، مثلا زميني رابراي زراعت خريده است ، اگر پول خمس نداده را به فروشنده داده و به او گفته اين ملك را به اين پول مي خرم ، آیت الله سیستانی: بايد خمس مقداري را كه آن ملك فعلا ارزش دارد بدهد، و اگر نگفته بااين پول مي خرم بايد خمس قيمتي را كه خريده بدهد. در صورتي كه حاكم شرع معامله پنج يك آن را اجازه بدهد، خريدار بايد خمس مقداري كه آن ملك ارزش دارد بدهد. و همچنين است بنا بر احتياط واجب اگر چيزي را كه خريده از اول قصد داشته كه پول خمس نداده راعوض آن بدهد.

كسي كه از اول تكليف خمس نداده ، اگر از منافع كسب چيزي كه به آن احتياج ندارد خريده و يك سال آیت الله سیستانی: از وقت منفعت بردن گذشته ... از خريد آن گذشته ، بايد خمس آن را بدهد، و اگراثاث خانه و چيزهاي ديگري كه به آنها احتياج دارد مطابق شأن خود خريده ، پس اگربداند در بين سالي كه در آن سال فايده برده آیت الله سیستانی: و با فايده همان سال آنها را خريده ... آنها را خريده ، لازم نيست خمس آنها را بدهد. و اگر نداند كه در بين سال خريده يا بعد از تمام شدن سال ، بنابر احتياط واجب بايد با حاكم شرع مصالحه كند.

آیت الله سیستانی: معدن مثل طلا، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ، عقيق ،زاج ، نمك و معدنهاي ديگر از انفال است ، يعني مال امام عليه السلام مي باشد، ولي اگر كسي چيزي از آن را استخراج نمايد، در صورتي كه شرعا مانعي نباشد، مي تواند آن را براي خود تملك كند. و چنانچه به مقدار نصاب باشد، بايد خمس آن را بدهد. اگر از معدن طلا، نقره ، سرب ، مس ، آهن ، نفت ، ذغال سنگ ، فيروزه ،عقيق ، زاج ، نمك و معدنهاي ديگر چيزي به دست آورد، در صورتي كه به مقدارنصاب باشد، بايد خمس آن را بدهد.

آیت الله سیستانی: نصاب معدن 15 مثقال معمولي طلاي مسكوك است ، يعني اگر چيزي را كه ازمعدن بيرون آورده به 15 مثقال طلاي مسكوك برسد، بايد خمس آنچه را كه پس از كم كردن مخارجي كه كرده است باقي مي ماند بدهد. نصاب معدن بنابر احتياط 105 مثقال معمولي نقره يا 15 مثقال معمولي طلاست ، يعني اگر قيمت چيزي را كه از معدن بيرون آورده ، بعد از كم كردن مخارجي كه براي آن كرده به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا برسد، بنابر احتياطواجب بايد خمس آن را بدهد.

استفاده اي را كه از معدن برده ، آیت الله سیستانی: اگر به حد نصاب مذكور در مسأله قبل نرسد... اگر قيمت آن به 105 مثقال نقره يا 15 مثقال طلا نرسد، خمس آن در صورتي لازم است كه به تنهايي يا با منفعتهاي ديگر كسب او از مخارج سالش زياد بيايد.

گچ و آهك و گل سرشور و گل سرخ بنابر احتياط واجب از معدن محسوب است و خمس دارد.