ورم یا ادم، پاسخ بدن به بسیاری از انواع آسیب ها می باشد. معمولا بدن به سرعت ورم میکند و درمان آن هم بوسیله استراحت کردن، گذاشتن یخ، بالا بردن عضو، مصرف دارو و خارج کردن مایعات اضافی از بدن انجام میشود.
مغز نیز مانند سایر اندام های بدن در اثر ضربه آسیب، بیماری و سایر علل دچار ورم میشود، ولی ورم مغزی می تواند به سرعت باعث مشکلات خطرناک و حتی مرگ فرد شود. معمولا درمان ورم مغزی نیز مشکل تر است.
به دلیل آنکه مغز عضو اصلی و مهم کنترل کننده بدن است، لذا باید همیشه کار کند و عملکرد آن حیاتی است.
جمجمه استخوانی و ضخیم، از این عضو حیاتی در برابر آسیب ها محافظت میکند و فضای کمی را برای ورم کردن مغز دارد.
ورم بیش از حد مغز باعث تجمع و احتباس مایعات در سر میشود
ورم مغزی چیست؟
ورم می تواند در بخش خاصی از مغز و یا در تمامی مغز رخ دهد که این مسئله بستگی به علت آن دارد. ورم مغزی باعث افزایش فشار داخل کاسه سر (جمجمه) میشود که به آن فشار داخل جمجمه ای یا ICP می گویند.
این افزایش فشار از جریان خون به سمت مغز جلوگیری میکند. لذا مغز دچار کمبود اکسیژن میشود، در حالیکه اکسیژن برای عملکرد مغز لازم است.
همچنین ورم از خروج مایعات دیگر از مغز جلوگیری میکند که این مسئله ورم را بدتر میکند. در نتیجه آسیب یا مرگ سلول های مغزی اتفاق می افتد.
علل ورم مغزی چیست؟
ضربه، بیماری های عفونی، تومورها و حتی ارتفاع زیاد باعث ورم مغزی میشود.
در اینجا علل شایع ورم مغزی را بیان می کنیم:
1- آسیب مغز در اثر تروما: در این حالت یک حادثه ناگهانی باعث آسیب مغز میشود. مهم ترین حوادثی که باعث آسیب مغز می شوند عبارتند از: افتادن، زمین خوردن، تصادف رانندگی، برخورد چیزی باشتاب به سر، برخورد سر به جایی، ضربه به سر و آسیب سر در حین دعوا.
آسیب اولیه باعث ورم بافت مغزی میشود. به علاوه استخوان شکسته شده جمجمه باعث پارگی رگ های خونی در سر میشود. واکنش بدن به آسیب نیز ورم را بیشتر میکند.
ورم بیش از حد مغز باعث تجمع و احتباس مایعات در سر میشود، یعنی از خروج مایعات جلوگیری میکند.
2- سکته مغزی ایسکمیک: این نوع سکته مغزی در اثر لخته شدن خون و یا مسدود شدن رگ خونی در مغز یا نزدیکی آن رخ می دهد. در نتیجه مغز نمی تواند خون و اکسیژن را که برای عملکرد آن لازم هستند دریافت کند. لذا سلول های مغزی می میرند و مغز دچار ورم میشود.
3- خونریزی مغزی و سکته مغزی هموراژیک: هنگامی که خون از رگ خونی به بیرون نشت کند، خونریزی رخ می دهد.
سکته مغزی هموراژیک مهم ترین نوع خونریزی مغزی است. زمانی که رگ خونی موجود در مغز پاره شود، خونریزی و سکته مغزی رخ می دهد و در اثر خونریزی، فشار داخل مغز افزایش می یابد.
فشار خون بالا بیشترین علت سکته مغزی هموراژیک است.
برخورد ضربه به سر، مصرف برخی داروها و نقایص مادرزادی نیز باعث خونریزی مغزی می شوند.
4- بیماری های عفونی: بیماری هایی که در اثر یک میکروب مثل باکتری و یا ویروس ایجاد می شوند نیز می توانند باعث ورم مغزی شوند. نمونه هایی از این بیماری ها عبارتند از:
- مننژیت: عفونت و التهاب پرده پوشاننده مغز را مننژیت می گویند. باکتری، ویروس، سایر ارگانیسم ها و برخی داروها باعث مننژیت می شوند.
- انسفالیت: عفونت و التهاب مغز را انسفالیت می گویند. انسفالیت اغلب توسط گروهی از ویروس ها ایجاد میشود و معمولا با نیش زدن حشرات به دیگران منتقل میشود. عارضه مشابهی بنام انسفالوپاتی وجود دارد که به علت سندرم ری ایجاد میشود.
- توکسوپلاسموز: این بیماری توسط یک انگل ایجاد میشود. توکسوپلاسموز اغلب در جنین، نوزادان و افرادی که سیستم ایمنی بدنشان آسیب دیده است دیده میشود.
- آمپیم مغزی: این بیماری زمانی رخ می دهد که قسمتی از مغز دچار آبسه یا تجمع چرک شود و معمولا بعد از یک بیماری عفونی مثل مننژیت یا سینوزیت رخ می دهد. این بیماری عفونی به سرعت پخش میشود و باعث ورم مغزی و احتباس مایعات در آن میشود.
5- تومورها: تومورهای مغزی از طریق راه های مختلفی باعث ورم مغز می شوند. وقتی یک تومور رشد میکند، به سایر قسمت های مغز فشار وارد می نماید.
وجود تومور در برخی قسمت های مغز، مانع خروج مایع مغزی نخاعی از مغز میشود. رشد رگ های خونی جدید در تومور و نزدیک آن نیز باعث ورم مغزی میشود.
6- مناطق مرتفع: ارتفاع بیش از 1500 متری باعث ورم مغزی میشود، هر چند که محققان علت دقیق آن را نمی دانند.
این نوع ورم مغزی معمولا در اثر بیماری ارتفاع زدگی حاد یا ادم مغزی در ارتفاعات رخ می دهد، یعنی در اثر بیماری ارتفاع رخ می دهد.
علائم ورم مغزی
علائم ورم مغزی مختلف هستند و بستگی به شدت و علت آن دارند. این علائم معمولا به طور ناگهانی شروع می شوند. این علائم عبارتند از:
- سردرد
- درد و خشکی گردن
- تهوع یا استفراغ
- سرگیجه
- تنفس نامنظم
- کاهش بینایی یا تغییرات آن
- کاهش حافظه
- عدم توانایی در راه رفتن
- به سختی حرف زدن
- بی حسی و بهت زدگی
- تشنج
- کاهش هوشیاری (بیهوشی)
در قسمت بعدی این مطلب، درباره راه های درمان و تشخیص ورم مغزی صحبت می کنیم.
ادامه دارد...
مطالب مرتبط:
10 علت بروز ورم در بدن
8 علت خونریزی مغزی
مرگ مغزی چیست؟
تومور مغزی چه علائمی دارد؟
جلوگیری و درمان سکته مغزی
وقتی که به سر ضربه میخورد