وقتی عضلهها خسته و ضعیف میشوند
شاید برایتان جالب باشد که بدانید تا کنون بیش از 150 بیماری عصبی ـ عضلانی (نوروموسکولار) شناخته شده است که مردم کمتر برای درمان آنها اقدام میکنند، در حالی که بسیاری از بیماریهای ژنتیکی عصبی ـ عضلانی که با ضعف سیستم حرکتی بدن همراه باشد، قابل درمان است.
بیماری نوروموسکولار از آزاردهندهترین بیماریهایی است که سن و جنس نمیشناسد و بیشتر جنبه ژنتیکی دارد. بیماریهایی که با گزگز، سوزش و کاهش حس انگشتان دست و پا و در مراحل پیشرفتهتر، ضعف پیشرونده عضلانی نمایان میشوند.
در بسیاری موارد ابتلا به برخی از بیماریهای عصبی ـ عضلانی به از کار افتادگی بیمار منجر میشود.
این بیماریها در جامعه ما شیوع دارد، اما بسیاری از مبتلایان، درمان آن را جدی نمیگیرند، یا حتی از وجود ژن مغلوب این بیماری در خود بیاطلاع هستند و نمیدانند اگر تشخیص صحیح در ارتباط با این گروه از بیماریها صورت بگیرد، امکان پیشگیری از بروز بسیاری از آنها وجود دارد.
دکتر شهریار نفیسی، فوق تخصص بیماریهای نوروموسکولار و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران، با اشاره به انجام تحقیقاتی برای یافتن درمانهای جدید این گروه از بیماریها میگوید:
میزان قابل توجهی از بیماریهای عصبی عضلانی بدن، منشأ ژنتیکی دارند. حتی تاکنون بیش از 150 نوع از این بیماریها شناخته شده است که بسیاری از آنها قابلیت تشخیص قبل از تولد را دارد، بنابراین نخستین اقدام ضروری برای پیشگیری از بروز این بیماریها، مشاوره ژنتیک است.
نباید این تصور وجود داشته باشد که بیماریهای عصبی ـ حرکتی به دلیل ژنتیکی بودن قابل درمان نیستند
بیماریهای نوروموسکولار به گروهی از بیماریهای سیستم عصبی اطلاق میشود که به علت درگیری سیستم عصبی محیطی (سلولهای حرکتی نخاع، عصب محیطی، محل اتصال عصب به عضله، بافت عضلانی) ایجاد میشود.
مشکل بلعیدن غذا
یکی از خطرناکترین و مهمترین بیماریهای عصبی ـ عضلانی بیماری ALS است. شاید نام این بیماری برای بسیاری ناآشنا باشد، اما بیماری خطرناک Amyotrophic Lateral Sclerosis از جمله بیماریهای شایع ژنتیکی است.
دکتر نفیسی درباره بیماری ALS میگوید:
این بیماری با ضعف پیشرونده عضلانی، درگیری زبان و بلع و در مراحل نهایی، عضلات تنفسی مشخص میشود.
برای کندکردن سرعت پیشرفت این بیماری از داروی خاصی استفاده میشود، اما تحقیقاتی در مورد کاربرد سلولهای بنیادی در درمان این بیماری در جریان است که چشمانداز درمان آن را متحول خواهد کرد.
دیابت؛ عامل ضعف پیشرونده عضلانی
شایعترین علت بیماری اعصاب محیطی که اصطلاحا نوروپاتی نامیده میشود، بیماری دیابت است.
به گفته دکتر نفیسی، احتمال ابتلا به نوروپاتی با درمان به موقع و دقیق عوارض بیماری دیابت کاهش مییابد.
نوروپاتی میتواند تحت تاثیر کمبود بعضی ویتامینها و مصرف برخی داروها به خصوص داروهای شیمیدرمانی نیز ایجاد شود.
این دسته از بیماریهای عصبی ـ عضلانی با گزگز، سوزش و کاهش حس انگشتان دست و پا و در مراحل پیشرفتهتر، ضعف پیشرونده عضلانی نمایان میشود.
نوع حاد این بیماری به درمان فوری از طریق جایگزینی خون نیاز دارد و در صورت اقدام نکردن بموقع، احتمال نارسایی تنفسی و حتی مرگ وجود دارد.
از افتادگی پلک تا از کار افتادگی عضلات تنفسی
دکتر نفیسی با اشاره به مهمترین بیماریای که در محل اتصال عصب به عضله ایجاد میشود، میگوید:
این بیماری با نام «میاستنی» شناخته میشود که نوعی بیماری خودایمنی است و با آزادشدن نوعی پادتن در خون و چسبیدن آن به جدار عضله، باعث بروز ضعف در عضلات چشمی (افتادگی پلک و دوبینی)، ضعف عضلات زبان و حلق، ضعف عضلات دست و پا و تنه و گردن و در شدیدترین حالت، ضعف عضلات تنفسی میشود.
بیماری با انجام نوار عضله، آزمایش خون و روشهای تکمیلی دیگر قابل تشخیص بوده و در صورت درمان به موقع با دارو و در مواردی عمل جراحی، به طور کامل قابل درمان است.
حتی بیماری بوتولیسم نیز که به علت مصرف موادغذایی (مثل کنسرو تن ماهی) حاوی سم بوتولینوم ایجاد میشود، در این گروه قرار میگیرد.
نمیتوانم از پلهها بالا بروم!
دستهای از بیماریهای عضلانی که بسیاری از بیماران را گرفتار میکند، با ضعف حرکتی به صورت ضعف در ایستادن و بالا رفتن از پله، ضعف در بالا بردن دست برای شستن سر و شانه کردن موها همراه است.
بسیاری از انواع ضعفهای عضلانی قابل درمان یا کنترل است.
نکته بسیار مهم آن که بر خلاف تصور عامه که فکر میکنند بیماریهای عصبی ـ عضلانی به علت ژنتیکیبودن درمان ندارند، باید گفت که بسیاری از این بیماریها با جایگزین کردن کمبود آنزیمی درمان میشود.
بخش سلامت تبیان
منبع: جام جم - پونه شیرازی