وسوسه هاي شديد غذايي

www.novindiet.com

تقريبا براي همه شما مواقعي پيش آمده است که به نوعي، هوس غذايي شديدي را در خود تجربه کرده باشيد. اين اشتياق بيش از حد، در خانم ها به ويژه قبل از شروع دوره قاعدگي به مراتب بيشتر است. تحقيقات نشان داده اند که خوراکي مورد علاقه در اين مواقع، شيريني، شکلات و مواد غذايي شيرين و چرب است .

تجربه افرادي که از افزايش وزن رنج مي برند حاکي از آن است که اين اشتياق مي تواند بسيار شديد و غير قابل کنترل گردد.

پژوهشگران نشان داده اند که اشتياق شما به يک غذاي خاص، در واقع يک مکانيسم فيزيولوژي مغزي است.

در مطالعه اي جديد، هنگام استفاده از تکنولوژي ام.آر آي توسط دانشمندان، از افراد خواسته شد که غذاي مورد علاقه شان را تصور کنند. سپس مشخص شد شکلات و چيپس (بيشترين خوراکي هاي مورد علاقه) همان مناطقي از مغز را فعال مي کنند که اغلب به داروهاي اعتياد آور جواب مي دهد.

با هوس هاي غذايي چگونه برخورد کنيم؟

اگر شما جزء آن دسته از افراد باشيد که براي خوردن شکلات مورد نظرتان، به سوپرمارکت ها و فروشگاه هاي متعدد سر بزنيد، پس احتمالا اگر دستتان به شکلات مورد علاقه تان برسد، مقادير زيادي از آن را به يک باره خواهيد خورد. به عبارت ديگر در برابر وسوسه هاي حاصل از شيريني و شکلات هيچ مقاومتي نخواهيد کرد.

براي کنترل اين هوس بيش از حد چه بايد کرد؟

دو نظريه کاملا متناقض از طرف متخصصين در اين باره به چشم مي خورد:

* بعضي از متخصصين، ريشه کن کردن تمايلات غلط و شديد غذايي و غلبه بر آنها را شديدا توصيه مي کنند.

* برخي ديگر معتقدند، هوس يا اشتياق شديد غذايي، يک مکانيسم کاملا طبيعي است و بايد در برابر آن تسليم شد، يعني مي توانيد از خوراکي مورد علاقه تان، هر چقدر مي خواهيد بخوريد.

براي هر دو نظريه ي مذکور، شواهد و مدارکي وجود دارد، مثلا تحقيقات بر روي حيوانات نشان داد که مقاومت در برابر هوس غذايي و نخوردن خوراکي هاي شيرين، توانست تمايلات غذايي حيوانات را اصلاح کند و آنها به تدريج از غذاهاي جديد نيز لذت بردند و حتي در کمتر از يک ماه تمايل بيشتري نسبت به رژيم غذايي جديد (رژيم بدون شکر و شيريني) نشان دادند.

ولي برخي مطالعات ديگر چنين اظهار مي کنند که ما به راحتي نمي توانيم يک تمايل غذايي را متوقف و آن را با يک اشتياق مناسب تر جايگزين کنيم، مثلا مطالعات ديگري بر روي حيوانات نشان داد، هنگامي که براي مدتي به موش ها غذاهاي چرب و خوشمزه داده شد و پس از مدتي قطع شد و خوراکي هاي ديگر ارائه شد، موش ها نيز تسليم شدند و از همان غذاهاي کم چرب استفاده نمودند. اما وقتي بعدها ، پژوهشگران همان غذاهاي چرب را در قفس موش ها انداختند ، موش ها بسيار مشتاقانه آنها را خوردند و منتظر مقادير بيشتري از آن غذا بودند. به نظر مي رسد يک بار مزه مزه کردن غذاي چرب و خوشمزه، گرايشي را در مغز موش ها براي دريافت مقادير بيشتر ايجاد نموده بود.

بخشي از اين گرايش به علت ترشح هورمون دوپامين است. دوپامين يک ماده شيميايي مترشحه از مغز است که مسئول هر دو مورد: اشتياق غذايي و اعتياد به کربوهيدرات (مثل شيريني ها) مي باشد.

بر اين اساس چنين نتيجه گيري مي شود که وقتي براي اولين بار، غذاي لذت بخشي را مي خوريد، مغزتان هورمون دوپامين را ترشح مي کند که باعث مي شود مقدار بيشتري از آن غذا را بطلبيد.

اگر مصرف خوراکي لذت بخشي، هورمون دوپامين خونتان را بالا ببرد، بعدها با احساس طعم و يا بوي آن خوراکي ، مجددا آن را خواهيد خواست.

به عبارت ديگر بايد گفت مکانيسم تنظيم اشتها بسيار پيچيده است که اين موضوع در انسان به دليل تاثيرات فراوان محيطي و نيز تداخلات رواني و تغذيه اي (که به دليل استرس هاي روزمره وجود دارد) رسيدن به يک نتيجه قطعي را سخت تر مي نمايد.

ولي بايد اذعان داشت که اين تنها يک پديده فيزيولوژيک صرف نمي باشد، بلکه اين هوس و اشتياق، گاهي به اعتياد و وابستگي شديد تبديل مي شود که کنترل آن براي شما به مراتب سخت تر خواهد بود.

لذا اينکه شما از کدام دسته نصايح متخصصين بايد پيروي کنيد و راه حل نهايي شما چيست، کاملا بستگي به خصوصيات غذايي شما دارد:

- اينکه تا چه حد مي توانيد موقعيت هاي حساس را تشخيص دهيد و اجازه ندهيد وسوسه هاي هاي غذايي شما را از هدف کاهش وزن و حفظ وزن متعادل منحرف کنند؟

- آيا از آن دسته افراد هستيد که مي توانيد با مصرف مقدار کمي از خوراکي دلخواهتان، ارضا شويد و هوس خود را کنترل کنيد ؟ و يا از آن دسته افرادي هستيد که حتي با يک مزه مزه کردن غذاي مورد علاقه، رژيم غذايي تان خراب مي گردد و ديگر نمي توانيد خوردن خود را کنترل کنيد؟

در رژيم هاي غذايي جديد، حذف کامل يک ماده غذايي براي طولاني مدت توصيه نمي گردد. در مراحل اوليه، به دليل وابستگي شديد افراد چاق به مواد غذايي وسوسه انگيز، به نوعي مراحل حذف اين عادات مورد هدف خواهد بود، ولي پس از آن که متخصصين تغذيه احساس نمايند که فرد اگرچه از خوردن اين مواد غذايي لذت مي برد، ولي بر ميزان مصرف آن کنترل دارد آن موقع در سبد غذايي شان قرار خواهد داد.

در مطلب بعدي، پرسشنامه اي را براي آشنايي با ميزان هوس غذايي، در معرض ديد شما قرار خواهيم داد.

ادامه دارد...

دکتر حميدرضا فرشچي - همکار تبيان

متخصص تغذيه - فوق تخصص ديابت و چاقي