عسل یك واژه عربی است كه در فارسی آن را انگبین میگویند و عبارت است از شهد گلها كه زنبور عسل توسط خرطوم كوچك خود آن را مكیده و از راه دهان به كیسه بسیار كوچك خود موسوم به كیسه عسلی وارد میكند. وقتی میزان شهد جمعآوری شده به حدود "40" میلیگرم رسید، گلها را رها
كرده و به سمت كندو پرواز میكند. جالب اینكه برای تهیه یك كیلو عسل، زنبور باید شهد "20" میلیون گل را جمع و به كندو حمل كند. جالبتر این است كه زنبور عسل خاصیت ثابت گلی دارد، یعنی تا وقتی كه مشغول جمع آوری شهد یك گل است، روی سایر گلها نمینشیند.
درباره فواید عسل چه می دانیم؟
خواص و مواد موجود در عسل
همانطور كه می دانید عسل از قدیمی ترین و نخستین شیرین كننده هایی است كه انسان استفاده كرده است و شامل قندهایی چون گلوكز، فروكتوز، مواد معدنی همچون منیزیم، پتاسیم، كلسیم، كلریدسدیم، گوگرد، آهن و فسفات است. در ضمن اینكه ویتامین هایی همچون B1 ، B2 ، B6 ، B3 ، B5 و C نیز براساس كیفیت و نوع عسل به نسبت های متفاوت در آن دیده می شود.
علاوه بر موارد ذكر شده در حد كمی مس، ید و روی نیز در عسل وجود دارد. به همین جهت در حال حاضر زنبورهای عسل یكی از بخش های اساسی و اصلی اقتصاد كشاورزی سالم به حساب می آیند. از ویژگی های مهم عسل خاصیت میكروب كشی آن است. عسل یك ضدعفونی كننده طبیعی است. تحقیقات انجام شده در سال های اخیر نشان می دهد كه گذاشتن آن بر روی زخم ها مانع عفونت می شود. از آنجایی كه عسل حاوی مواد آنتی باكتریایی است می تواند بخوبی باعث بهبود زخم ها شود.
زنبور عسل پیش از رسیدن به كندو در بین راه مقداری از آب شهد را جذب میكند و چون شهد گلها حاوی "50" تا "80" درصد آب است، با این عمل میزان رطوبت عسل را به حدود 17 تا حداكثر25 درصد میرساند، یعنی حدودا از هر سه گرم شهدی كه زنبور عسل به كندو میآورد، یك گرم عسل به دست میآید. البته عسل مناطق شمالی كشور به علت بالا بودن رطوبت هوا از آب بیشتری برخوردار است و لذا آبكی میباشد، ولی عسل مناطق كوهستانی از آب كمتری برخوردار میباشد.
زنبور عسل نوعی از آنزیم دیاستاز به نام انورتاز را نیز به شهد اضافه میكند كه این آنزیم به همراه مواد قندی و نشاستهای كه چهار پنجم وزن عسل را تشكیل میدهند، عامل اصلی متبلور شدن یا شكرك زدن عسل به شمار میروند. لذا این باور كه عسل غیرطبیعی شكرك میزند صحیح نیست، بلكه دلیل متبلور شدن و رسوب دادن عسل طبیعی وجود دیاستاز و همچنین
كربوهیدرات ها میباشد. دیاستاز، ذرات خیلی ریز عسل را به خود جذب كرده و باعث تهنشین شدن آن میشود. مقدار گلوكز عسل هر چه بیشتر باشد، زودتر متبلور و تهنشین میشود. این خاصیت فقط در عسلهای طبیعی و غیرتقلبی دیده میشود، زیرا تنها عسلهای طبیعی حاوی دیاستاز هستند. مدت زمان شكرك زدن یا متبلور شدن عسل بسته به نوع گل متفاوت است و حتی در مورد عسل اقاقیا به چهار سال هم میرسد. در كشورهای اروپایی عسل سفت شده و متبلور شده را بیشتر میپسندند.
تشخیص عسل طبیعی و غیرطبیعی از طریق مزه كردن غیرممكن است. برای مصرف كننده یك را ه بیشتر وجود ندارد و آن هم استفاده از ابزارهایی است كه بدن در اختیارش گذاشته است. با چشمانش شكل ظاهری عسل را ارزیابی میكند، با بینیاش آن را بو میكند و با زبانش آن را مزه میكند.
اگر مجموعه خصوصیات باب طبعش بود و اگر عسل عطر و طعم گلها را داشت، آن عسل واقعی است و ارزش آن را دارد كه بهایش را در حد معقول بپردازد. لازم به ذكر است مزه، عطر، طعم، رنگ و بوی عسل فقط مربوط به گل هر منطقه میباشد و به نژاد زنبور عسل بستگی ندارد. نوع نژاد فقط در پركاری و كمكاری تاثیر دارد.»
همان طور كه قبلا اشاره شد چهار پنجم وزن عسل را كربوهیدراتها تشكیل میدهند و بقیه آن عبارت است از: پروتئین، املاح معدنی، عناصر معطر، آنزیمها، ویتامینها، گرده گل و آب. هر 100 گرم عسل 330 كیلوكالری انرژی تولید میكند. لذا عسل، غذایی مقوی و انرژیزاست و به كمك دیاستازهایش چربیهای اطراف قلب را آب میكند. به همین دلیل مصرف آن به سالخوردگان و بیماران قلبی توصیه میشود.
چگونه عسل در درمان زخم ها مؤثر است؟
زمانی كه عسل با رطوبت بدن تماس پیدا می كند. آنزیم گلوكز اكسیداز كه توسط زنبورها در عسل ایجاد شده است به آرامی آزاد می شود و پراكسید ئیدروژن ضد عفونی كننده به میزان زیادی آزاد می شود و می تواند در حدی كه به خود بافت آسیب نرساند، باكتریها را نابود كند.در ادامه با جذب مایعات و مواد مقوی به منطقه آسیب دیده باعث رشد سلولی و جلوگیری از خشك شدن زخم می شود.
فعالیت استمیك عسل باعث حضور یك لایه از مایع بین بافتها و بانداژ می شود و باعث می شود در هنگام نیاز بدون درد جابه جا شود و سلولهای جدید پاره نشود.به همین جهت در برخی بیمارستانهای دنیا برای درمان زخم بستراز تركیبات آن استفاده می شود.
ویژگی منحصر به فرد
1_ به راحتی هضم می شود: مولكول های قند موجود در آن می توانند به راحتی به سایر قندها تبدیل شوند، به همین جهت حتی حساس ترین معده ها نیز می تواند آن را به سادگی هضم كند.
2_ منبع بسیار خوبی از آنتی اكسیدان است: نقش بزرگی در جلوگیری از سرطان و همچنین بیماریهای قلبی دارد.
3_ سطح كالری آن پایین است: در مقایسه با سایر مواد قندی ۴۰% كمتر كالری دارد، هرچند انرژی آن بسیار بالاست، اما به وزن بدن شخص اضافه نمی كند.
4_ به سرعت در خون پخش می شود: وقتی با میزان مناسبی آب مخلوط شود. پس از ۷ دقیقه در جریان خون پخش می شود و با آزادسازی ملكول قند به عملكرد بهتر مغزكه اصلی ترین مصرف كننده قند در بدن است، كمك می كند و مانع بروز خستگی می شود.
5_ در سلامت و ساخت عوامل خونی مؤثر است: بخش مهمی از انرژی مورد نیاز برای این مورد تأمین می كند. به علاوه باعث تمیز شدن خون می شود و جریان خون را تنظیم و آسان می كند و مانع بروز مشكلات عروقی و تصلب شرایین می شود.
چند ویژگی جالب دیگر
1_ عسل هرگز فاسد نمی شود، جهت نگهداری احتیاج به یخچال ندارد و می توان در دمای اتاق آن را نگهداری كرد.
2_ به خاطر میزان بالای فروكتوز ۲۵% شیرین تر از قند است.
3_ در درمان آلرژی های فصلی برای ساكنین مناطقی كه عسل از گلهای همان منطقه به دست آمده است، بسیار مفید است.
4_ تنها غذایی است كه استفاده از آن باعث نابودی چرخه طبیعت نمی شود.
ساخت چند داروی خانگی ساده و مؤثر
1_ برای درمان گلودرد، می توان آن را با چای و لیموترش مخلوط كرد و نوشید.
2_ یك قاشق غذاخوری عسل را با سفیده یك تخم مرغ و یك قاشق چایخوری گلیسیرین و یك چهارم فنجان آرد مخلوط كنید و از ماسك به
دست آمده به جهت جلوگیری از چین و چروك صورت بمدت ۱۵ دقیقه استفاده كنید و سپس پوست خود را با آب گرم بشویید.
3_ دو قاشق غذاخوری را با ۲ قاشق چایخوری شیر مخلوط كرده، بر روی پوست بمالید، مرطوب كننده خوبی است.
4_ برای جلوگیری از خشكی پوست دست، آرنج و پاشنه پا هم یك قاشق چایخوری عسل را با یك قاشق چایخوری روغن زیتون و یك دوم قاشق چایخوری آب لیمو تركیب كنید و ۱۵ دقیقه بر روی محل مورد نظر قرار دهید. نتیجه را بزودی خواهید دید.
5_ برای درخشندگی مو نیز یك قاشق چایخوری عسل را در ۴ فنجان آب گرم حل كنید و بر روی مو بمالید، اگر رنگ موهایتان روشن است، آب یك لیموترش را هم اضافه كنید. نتیجه خوبی خواهد داشت.
6_حتی می توانید از آن به عنوان دهان شویه هم استفاده كنید: یك قاشق عسل را با یك فنجان آب گرم تركیب كنید و دهان خود را با آن بشویید.
7_چند سالی است كه دانشمندان تحقیقات زیادی بر روی خواص این ماده داشته اند و معتقدند سایر خواص این ماده اسرارآمیز بر آنان پوشیده است كه در آینده روشن خواهد شد. بد نیست بر روی تأثیر مثبتی كه دوست جوان ما در مبارزه با آلودگی هوا از این ماده مغذی دیده است هم تحقیقاتی انجام شود.
8_شاید روزی مشكل هوای آلوده تهران و سایر شهرهای بزرگ جهان به همین سادگی حل خواهد شد تا آن روز بد نیست كمی زنبورداری بیاموزیم تا بتوانیم خودكفاتر عمل كنیم.