1- سیاهپوشی :
از نظر فقهی پوشیدن لباس سیاه مکروه است ولی در
عزاداری امام حسین (علیه السلام ) و ائمه معصومین (علیهم السلام ) استثناء شده است
زیرا این کار نشانه حزن و اندوه و نمودار شعائر و حماسه ها است .
2- تسلیت گویی :
اصل
تسلیت گفتن در شرایط مصیبت و اندوهی که بر کسی وارد شده در اسلام مستحب است.
پیامبر
اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) : هرکس مصیبت دیده ای را تسلیت گوید ، پاداشی
همانند او دارد. (سفینةالبحار، ج2، ص188 )
- این سنت در بین
شیعیان رایج است و با جمله « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَکُم » همدیگر را
تسلیت می دهند.
- امام باقر
(علیه السلام ) : وقتی شیعیان به هم می رسند در مصیبت ابا عبدالله (علیه السلام
)این جمله را تکرار نمایند : « اَعظَمَ اللهُ اُجُورَنا بمُصابنا بالحُسَین (علیه
السلام ) وَ جَعَلَنا وَ اِیاکُم مِنَ الطالبینَ بثاره مع وَلیهِ الاِمام المَهدی
مِن الِ مُحَمَدٍ علیهمُ السَلامُ.» خداوند اجر ما را به سوگواری و عزاداری بر
امام حسین (علیه السلام ) بیفزاید و ما و شما را از خونخواهان او همراه با ولی خود
امام مهدی از آل محمد (علیهم السلام ) قرار بدهد . (مستدرک الوسایل،ج2،ص216)
3- تعطیلی کار در
روز عاشورا :
امام
صادق (علیه السلام ) : کسی که روز عاشورا را تعطیل کند ، یعنی عقب کسب و کارش نرود
و به کوری چشم بنی امیه که روز عاشورا را متبرک می دانستند، اگر کسی برای معیشت
روزانه اش هم فعالیتی نکند، خداوند حوائج دنیا و آخرتش را بر آورد و کسی که روز
عاشورا روز حزن و اندوه او باشد، در عوض فردای قیامت که برای همه روز هول و ترس
است برای او روز شادی خواهد بود.
(امالی شیخ صدوق
، ص129)
4- زیارت و زیارت
خوانی :
علقمة
بن حضرمی از امام باقر (علیه السلام ) در خواست نمود که مرا دعایی تعلیم بفرما که
از راه نزدیک یا دور و از خانه ام در این روز (روز عاشورا ) بخوانم .
امام
فرمودند : ای علقمه ! هرگاه خواستی (دعا بخوانی ) دو رکعت نماز بخوان بعد از آن
این زیارت (عاشورا ) را بخوان .
پس
اگر تو این زیارت را بخوانی ، دعا کرده ای به آنچه که ، ملائکه برای زائر حسین
(علیه السلام ) دعا می کنند و خداوند صد هزار هزار درجه برای تو بنویسد و مثل کسی
هستی که با حسین (علیه السلام ) شهید شده باشد تا مشارکت کنی ایشان را در درجات
ایشان و شناخته نشوی مگر در جمله شهیدانی که شهید شده اند با آن حضرت و نوشته شود
برای تو ثواب زیارت هر پیغمبری و رسولی و ثواب زیارت هر که زیارت کرده حسین (علیه
السلام ) را از روزی که شهید شده است . (مصباح المتهجد ، ص714)
[اگر می توانید
زیارت عاشورای معروفه را با صد لعن و صد سلام بخوانید و اگر وقت ندارید برای صد
لعن و
صد سلام ، زیارت عاشورای غیر
معروفه را که در اجر و ثواب با زیارت معروفه یکسان است ، هر روز بخوانید. (هر دو
زیارت در مفاتیح الجنان هست.)]
5 - تباکی و
گریستن :
در
حدیث قدسی آمده که خداوند به حضرت موسی (علیه السلام) فرموند : ای موسی ! هر یک از
بندگانم در زمان شهادت فرزند مصطفی (صلی الله علیه و آله و سلم) (روز عاشورا) گریه
کند یا حالت گریه به خود بگیرد و بر مصیبت سبط پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم)
تعزیت گوید همواره در بهشت خواهد بود(مستدرک سفینه البحار، ج7، ص235)
6- برگزاری مجالس
عزاداری :
امام
صادق (علیه السلام) می فرماید : مجلس گرفتن شما را من دوست می دارم . در مجالس خود
« امر ما را » زنده بدارید . خداوند رحمت کند کسی که امر ما را زنده بدارد (وسایل
الشیعه، ج10، ص235)
7 – نماز جماعت
ظهر عاشورا :
سید
الشهداء و یاران با وفای او همه کشته راه نماز شدند.از این رو در زیار ت مطلقه
امام حسین خطاب به امام
می
گوییم : اشهد انک قد اقمت الصلاة و اتیت الزکاة و امرت بالمعروف و نهیت عن المنکر
.
8 – تحمل اندکی
سختی :
باید
مقدارى از لذائذ زندگى را كه از خوردن و نوشیدن و حتّى خوابیدن و گفتن بدست مىآید
ترك نموده ( مگر آن كه لازم باشد ) و دیدار با برادران دینى را ترك كرده و آن روز
را روز گریه و اندوه خود قرار دهد.و مانند كسى باشند كه پدر یا فرزند خود را از
دست داده است .
- امام صادق
(علیه السلام) : در روز (عاشورا) از
کارهای لذتبخش دوری شود و آداب و سنن سوگواری بر پا گردد و تا زوال خورشید از
خوردن و آشامیدن خودداری شود و بعد از آن همان غذایی خورده شود که سوگوارن می
خورند. (میزان الحکمه ، ج8 ، ص3783)
[ یکی از علما می
فرمودند : از روز 7 محرم که آب را بر امام حسین (علیه السلام) بستند تا روز عاشورا
سعی کنید آب نیاشامید، نوشیدنی های دیگر بیاشامید ولی به احترام آقا و اهل بیتش آب
نیاشامید. ]
9- رعایت اخلاص:
عزاداری
را بخاطر رسم و عادت انجام نداده و سعى كنیم این كارها را با نیتى خالص و براى
رضاى خدا انجام داده و در خلوص خود نیز صادق باشیم. زیرا كار كوچكى كه با نیت
خالصانه و صادقانه همراه باشد بهتر از كارهاى زیادى است كه خلوص و صداقت در آن
نباشد ، حتى اگر چندین هزار برابر باشد. و این مطلب بخوبى از عبادتهاى حضرت آدم
علیه السّلام و شیطان فهمیده مىشود ، زیرا عبادتهاى چندین هزار ساله شیطان او را
از جاودانگى در آتش نجات نداد ولى یك توبه حضرت آدم علیه السّلام باعث بخشش خطا و برگزیدن
او شد.
در
هنگام انجام اعمال نیز باید مواظب باشد كه ریاء و دوستىِ ستایش مردم در نیت او
وارد نشود.
10- زیارت تسلیت
:
در
آخر روز عاشورا زیارت تسلیت را بخواند، و روز عاشورا را با توسلى ...اصلاح حال و
پذیرش عزادارى را [از خداوند] خواسته و از كوتاهى خود معذرت بخواهد