Olibanum
نام عربی: لبان یا لیبان
ماهیت:
صمغ درختی خاردار است به بلندی حدود دو متر که برگ و تخم آن شبیه گیاه مورد است و بیشتر در کوهستانها و بویژه در نواحی عمان و یمن میروید و در تابستان صمغ آن را می گیرند.
از میان انواع کندر، نوعی که گرد و رنگ آن سرخ است را کندر ذَکَر گویند و آنچه را که سفید و سست است، اُنثی می نامند. اگر کندر تازه را در کیسه کرده و با حرکت مدور پوسته پوسته کنند آن را «قشار کندر» می گویند و آن چیزی که غیر از پوسته باشد را «دقاق کندر».
چنانچه در منابع طبی آمده، خواص کندر تا بیست سال باقی می ماند و بهترین آن، کندر نرم تازه و خالص است که ظاهر سفید دارد و به راحتی شکسته نمی شود و وقتی آن را می شکنیم داخل آن حالت چسبنده داشته و زرد طلایی باشد.
علامت خالص بودن کندر آن است که وقتی آن را روی آتش بگیریم زود مشتعل می شود و بوی آن شبیه بوی مصطکی است ولی نوع غیرخالص آن را با صمغ عربی (که خوب شعله ور نمی شود) و صمغ صنوبر (که دود میکند) مخلوط می کنند. البته نوع قشار را هم با پوست صنوبر یا قشر تنوب مخلوط می کنند.
در طب بیشتر از همه از قشار کندر استفاده می شود که برای استفاده در معاجین آن را در شراب یا عرق رازیانه یا عرق دارچین خیس می کنند و اگر بخواهند در مراهم استفاده کنند، باید در سرکه بخیسانند. (کندر در آب حل نمی شود).
طبیعت:
طبیعت کندر، بنا بر آنچه در کتاب تحفه حکیم مؤمن آمده، در دوّمِ گرم و سوّمِ خشک است.
افعال و قوا در طب سنتی ایران:
- پاک کننده قلب و مغز، بادشکن، حابس خون، مقوی دل و مقوی حافظه است
- صاف کننده صدا و برطرف کننده خفقان،
- اگر با صمغ عربی مصرف شود برطرف کننده بوی بد بینی و تنگی نفس و سرفه مزمن رطوبی،
- اگر با عسل مصرف شود برطرف کننده فراموشی است
- مصرف آن با مویز و آویشن به صورت خوردن یا جویدن، جهت رفع سنگینی زبان
- خوردن خیسانده آن صبح ناشتا جهت رفع کندذهنی و فراموشی مؤثر است
- مصرف کندر با شکر جهت رفع ضعف معده و تحلیل بادهای غلیظ و خشک کردن رطوبات و تقویت هضم و جلوگیری از قی و فساد هضم و اسهال چرب و جلوگیری از خونریزی بواسیر مجرّب است.
- استفاده از کندر به همراه روغن زیتون و عسل جهت تسکین دردهای مفاصل و دردهای سرد مزمن استخوانی و همچنین مصرف آن با روغن کنجد جهت کاهش خشکی مفاصل توصیه شده است.
- مصرف آن به همراه زرده تخم مرغ نیم برشت جهت تقویت میل جنسی و تولید منی مفید است
- مصرف آن با روغن مورد مانع از ریختن مو می شود.
در منابع گیاه شناسی جدید:
کندر (یا) در واقع صمغ خارج شده با ایجاد شکاف در پوست تنه درختی به نام Boswellia carteri از خانواده Burseraceae است. این درخت، درختی برگدار است که در سومالی و قسمتهایی از عربستان سعودی یافت میشود.
برگهای آن به صورت ناهموار و یک در میان روی شاخه ها قرارگرفته اند و گلها، منفرد بوده و روی ساقه های کوتاه قرار دارند. کاسبرگها کوچکو 5 دندانهای و دائمی هستند. جام گل به راحتی جدا میشود و میوه کپسولی است که از سه قسمت مساوی تشکیل شده و در هر قسمت یک دانه قرار دارد.
Olibanum : صمغ سخت شده درخت است که در هنگام ایجاد شکاف در پوست تنه، خارج شده و در فضای آزاد قرار می گیرد تا سخت شود. نکته قابل توجه آن که صمغ استخراج شده از تنه درخت Boswellia serrata نیز Olibanum نامیده می شود.
اعمال و فارماکولوژی:
محتویات: اسانسها 5 تا 9٪ ، رزینها 60٪، و موسیلاژها 20-12٪.
اثرات:
- عصاره صمغ بوسولیا سراتا اثرات ضد التهابی، تسکینی، کاهش چربی خون
- همچنین گزارش شده است این صمغ، فعالیت ضدبارداری نیز دارد (البته با وجود تعداد زیاد مدل های آزمایشگاهی و تجربی، هنوز مطالعات بالینی کافی وجود ندارد.)
- اثرات ضد آسمی، ضد قارچی، ضد التهابی و ضد سرطانی دارد
- مصرف اولیه بوسولیا سراتا در استئوآرتریت، روماتوئید آرتریت و بیماریهای التهابی روده (کولیت اولسراتیو و کرون) میباشد.
موارد احتیاط و عوارض جانبی:
زیاده روی در مصرف کندر موجب سوختن خلط های خون و بلغم
موجب سردرد در گرم مزاج ها و همچنین
جنون و جذام و برخی بیماریهای پوستی می شود.
عوارض جانبی شامل سوزش پشت جناغی، تهوع، احساس پری شکم، درد اپیگاستریک، بی اشتهایی و درماتیت می باشد.
باید به بیماران مبتلا به گاستریت توصیه شود این دارو را با احتیاط مصرف کنند.
مصرف خارجی صمغ میتواند خارش خفیف پوستی ایجاد کند و به لحاظ داخلی یک ضد نفخ خفیف است.
تداخلات دارویی:
مطالعات انسانی انجام نشده است.
میزان مصرف:
در آرتریت 400 میلیگرم، سه بار در روز استفاده میشود و در آسم 300 میلیگرم، سه بار در روز.
مژده به ظهور امام مهدی(عج) از همان سالهای آغازین ظهور اسلام آغاز شد و پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله) در هر فرصت و مناسبتی که پیش می آمد مردم را به ظهور عدالت گستر موعود در آخرالزمان بشارت می دادند تا آنجا که امروز ما با صدها روایت که از طریق شیعه و اهل سنت از آن حضرت نقل شده مواجهه ایم .1
این سیر پس از رحلت پیامبر (صلی الله علیه و اله) در میان اهل بیت طاهرین او (علیه السلام) استمرار یافت و هر یک از ایشان نیز در عصر خود تلاش کردند که باور مهدوی و فرهنگ انتظار را در میان امت اسلامی زنده و پویا نگهدارند و بدین طریق پیروان خود را در برابر هجوم مصائب ، رنجها ، دردها و بلاهای گوناگونی که از سوی حاکمان جور بر آنها روا داشته می شد ، صبر و پایداری بخشند .
حرکت رو به گسترش معارف مهدوی در زمان امام باقر و امام صادق (علیهاالسلام) به اوج خود رسید و آن دو امام بزرگوار نیز تلاش فراوانی برای توسعه و تعمیق اندیشه مهدوی و فرهنگ انتظار در میان شیعیان نمودند و با به جا گذاردن صدها روایت در این زمینه ، این اندیشه و فرهنگ را تازگی و طراوت بیشتری بخشیدند .2
پس از این دو امام و پیش از امام حسن عسکری (علیه السلام) امامی که بیش از همه بر مواریث شیعی در زمینه باور مهدوی و فرهنگ انتظار افزود و گنجینه های گرانبهایی برای امت اسلام به یادگار گذاشت امام رضا (علیه السلام) است .
مژده به ظهور امام مهدی(عج) از همان سالهای آغازین ظهور اسلام آغاز شد و پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله) در هر فرصت و مناسبتی که پیش می آمد مردم را به ظهور عدالت گستر موعود در آخرالزمان بشارت می دادند تا آنجا که امروز ما با صدها روایت که از طریق شیعه و اهل سنت از آن حضرت نقل شده مواجهه ایم
که روایت از امام رضا (علیه السلام) در زمینه باور مهدوی و فرهنگ انتظار نقل شده که هر یک از آنها ما را با بعدی از ابعاد بیکران شخصیت امام مهدی (عج) و قیام رهایی بخش و عدالت گستر آن حضرت آگاه می سازد .
1. خالی نبودن زمین از حجت های الهی
امام رضا (علیه السلام) در مواضع متعددی با تأکید بر اینکه زمین هیچگاه از حجت الهی و امام به حق خالی نمی ماند به طور غیر مستقیم موضوع امامت را تثبیت می کردند .
از جمله آن حضرت در پاسخ « سلیمان الجعفری » یا « سلیمان بن جعفر الحمیری » که می پرسد :
آیا زمین از حجت خدا خالی می ماند ؟
می فرماید:
اگر زمین [به اندازه] یک چشم برهم زدن از حجت خالی بماند ، ساکنانش را در خود می بلعد . 3
مضمون این روایت از سوی تعدادی دیگر از راویان با تغییرات جزیی در عبارت ، نقل شده است .4
براساس این روایت تا آستانه قیامت زمین از امامی که حجت خداست خالی نخواهد ماند ، هر چند که در مقاطعی از تاریخ این حجت الهی بنابر ضرورتهایی در غیبت به سر برد .
2. نام و نسب امام مهدی(علیه السلام)
با توجه به لزوم شناخت امام دوازدهم و لزوم جلوگیری از حیرت و سرگردانی شیعه در شناسایی منجی موعود ، امام رضا(علیه السلام) در احادیث متعددی ، گاه به نقل از پدران و اجداد طاهرینش تا رسول گرامی اسلام (صلی الله علیه و اله) و گاه بدون نقل از ایشان به معرفی سلسله نسب آن امام می پرداختند .
از جمله در یکی از روایتهایی که امام رضا (علیه السلام) به واسطه پدران بزرگوار خود از رسول گرام اسلام (صلی الله علیه و اله) نقل می کنند ، چنین آمده است :
من سرور آفریده های خدای عزّوجلّ هستم ؛ من از جبرئیل ، میکائیل ، اسرافیل ، حاملان عرش ، همه فرشتگان مقرب خدا ، و پیامبران مرسل خدا برترم ؛ من صاحب شفاعت و حوض شریف [ کوثر] هستم . من و علی دو پدر این امتیم ؛ هر کس که ما را شناخت خدای عزّوجلّ را شناخته است و هر که ما را انکار کند ، خدای عزّوجلّ را منکر شده است . دو سبط این امت و دو سید جوانان اهل بهشت ، حسن و حسین ، از [ فرزندان ] علی اند و از نسل حسین نه امامند که پیروی از آنان پیروی از من و نافرمانی از آنها نافرمانی از من است . نهمین نفر از این امامان ، قائم (برپا دارنده) و مهدی آنان است.5
نشانه او این است که سن پیران و چهره جوانان دارد ، تا آنجا که وقتی کسی او را مشاهده می کند گمان می برد که چهل سال یا کمتر سن دارد . به درستی که از نشانه های او این است که گذر شب و روز او را پیر و سالخورده نمی سازد تا زمانی که اجل او فرا رسد .
آن حضرت در روایت دیگری می فرماید :
آن جانشین صالح از فرزان ابو محمد حسن بن علی است و او صاحب الزمان و مهدی است.6
در روایت دیگری امام رضا(علیه السلام) پس از آنکه « دعبل » در پیشگاه آن حضرت قصیده معروف خود را در وصف اهل بیت می خواند و در آن از قیام آخرین امام یاد می کند ، می فرماید :
ای دعبل ! امام پس از من فرزندم محمد و پس از محمد فرزندش علی و پس از علی فرزندش حسن و پس از حسن فرزندش حجت قائم است . همو که در غیبتش انتظار کشیده می شود و در ظهورش اطاعت می گردد . اگر از [ عمر ] دنیا یک روز بیشتر باقی نمانده باشد خداوند عزّوجلّ آن روز را آن قدر طولانی می کند تا او قیام کند و زمین را از عدل و داد پر کند همچنانکه از جور و ستم پر شده بود.7
در این زمینه احادیث دیگری نیز از آن حضرت نقل شده که در این مجال فرصت پرداختن به همه آنها نیست .8
3. صفات و ویژگی های امام مهدی (عج)
امام هشتم شیعیان (علیه السلام) در موارد متعددی به توصیف ویژگیهای ظاهری و جسمی امام مهدی(عج) پرداخته اند تا باب هرگونه شبهه و اشتباه را بر مردم ببندند .
از جمله آن حضرت در پاسخ « ریان بن صلت » که می پرسد :
آیا صاحب این امر [ حکومت اهل بیت(علیه السلام)] شمایید؟
می فرماید:
من صاحب این امر هستم ، اما آنکه زمین را پر از عدل می کند همچنانکه پر از جور شده بود ، من نیستم . و چگونه من با این ناتوانی جسمی که می بینی می توانم او باشم . به درستی که قائم کسی است که به هنگام قیامش در سن پیرمردان و با چهره جوانان ظاهر می شود . او از چنان قوت بدنی برخوردار است که اگر دستش را به سمت بزرگ ترین درختی که بر روی زمین وجود دارد دراز کند آن را از ریشه برمی کند و اگر در بین کوهها فریاد کشد ، صخره ها متلاشی می شوند . عصای موسی و خاتم سلیمان ، که بر آنها درود باد ، با اوست و او چهارمین فرزند من است . خداوند او را تا زمانی که بخواهد در پوشش خود غایب می سازد ، سپس او را آشکار می سازد تا زمین را به وسیله او از قسط و عدل آکنده سازد آنچنانکه [ پیش از آن] از جور و ستم پر شده بود.9
اگر زمین [به اندازه] یک چشم برهم زدن از حجت خالی بماند ، ساکنانش را در خود می بلعد.مضمون این روایت از سوی تعدادی دیگر از راویان با تغییرات جزیی در عبارت ، نقل شده است.براساس این روایت تا آستانه قیامت زمین از امامی که حجت خداست خالی نخواهد ماند ، هر چند که در مقاطعی از تاریخ این حجت الهی بنابر ضرورتهایی در غیبت به سر برد
همچنین آن حضرت در پاسخ « ابی صلت هروی » که می پرسد:
نشانه های قائم شما به هنگام ظهور چیست ؟
می فرماید :
نشانه او این است که سن پیران و چهره جوانان دارد ، تا آنجا که وقتی کسی او را مشاهده می کند گمان می برد که چهل سال یا کمتر سن دارد . به درستی که از نشانه های او این است که گذر شب و روز او را پیر و سالخورده نمی سازد تا زمانی که اجل او فرا رسد. 10
آن حضرت در روایت دیگری به توصیف جمال نورانی امام دوازدهم پرداخته ، می فرماید :
پدر و مادرم به فدای او که همنام جدّم ، شبیه من و شبیه موسی بن عمران است . بر او نوارهای نورانی است که از پرتو نور قدس روشنایی می گیرد. 11
1 . ر.ک: مؤسسة المعارف الإسلامیة، معجم أحادیث الإمام المهدی علیه السلام، ج1 و 2. در این کتاب 560 حدیث که از طریق شیعه و اهل سنت از پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و اله) نقل شده جمع آوری شده است که البته این رقم بدون احتساب احادیث مشابه است.
2 . ر.ک: همان، ج 3و4. مجموعه روایاتی که در این کتاب از امام باقر و امام صادق(علیها السلام) نقل شده، بدون در نظر گرفتن احادیث مشابه، افزون بر 450 روایت است.
3 .ابو جعفر محمد بن الحسن بن فروّخ الصفّار القمی، بصائر الدرجات، ص489، ح8.
4 . ر.ک: همان، ص 489-488، ح4، 6 و 7؛ محمدبن یعقوب الکلینی، الکافی، ج1، ص179، ح11؛ محمدبن علی بن الحسین بن بابویه (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا، ج1، ص272، ح1.
5 . محمد بن علی بن الحسین بن بابویه (شیخ صدوق)، کمال الدین و تمام النعمة، ج1، ص261؛ عزیز اللّه العطاردی، همان، ص221، ح385.
6 . محمدباقر المجلسی، بحارالانوار، ج51 ص43، ح31.
7 . ر.ک: عزیزاللّه العطاردی، همان، ص220، ح384، ص221، ح386.
8 . محمد بن علی بن الحسین بن بابویه (شیخ صدوق)، همان، ج2، ص372.
9 . همان، ص376، ح7.
10 . همان، ص652، ح12.
11 . همان، ص370.