تبیان، دستیار زندگی

مصرف قارچ در برخی افراد می‌تواند ضایعات و بیماری‌های مختلفی را ایجاد کند و بیماری آن‌ها را تشدید کند.

به گزارش جام جم آنلاین از تسنیم، یکی از باور‌های غلط بین توده مردم درباره «قارچ» این است که مصرف قارچ به‌عنوان خوردنی برای همه افراد و همه سنین مفید است! اما این تصور کاملا غلط است و مصرف قارچ در برخی افراد می‌تواند ضایعات و بیماری‌های مختلفی را ایجاد کند و حتی در افراد مبتلا به برخی از بیماری‌ها مانند بیماران کبدی، کلیوی و ... می‌تواند عوارض بسیار وخیم و غیرقابل جبرانی را به همراه داشته باشد.

در منابع طب ایرانی، قارچ با نام‌های «کماة یا سماروغ» آمده و به عنوان خوردنی بدهضم و غلیظ‌کننده (مغلظ) خون برشمرده شده است.

«قارچ» تولید‌کننده خون غلیظ و «عَفِن» است یعنی عفونت‌پذیری خون حاصل از قارچ بالاست؛ بچه‌هایی که سرما می‌خورند اگر به آن‌ها سوپ حاوی قارچ داده شود، مدت عفونت و بیماری طولانی‌تر خواهد شد.

«قارچ» قاطع نسل است؛ این جمله در کتاب مخزن‌الادویه حکیم عقیلی خراسانی از حکما و اطبای برجسته طب سنتی ایرانی به‌صراحت بیان شده است؛ افرادی که مشکل ناباروری دارند، دقت کنند «قارچ» باید کاملاً از سبد غذایی آن‌ها حذف شود؛ قارچ بیشتر مصارف موضعی به‌عنوان ضماد و... را دارد و اصلاً ماده خوراکی نیست که متأسفانه امروزه خیلی باب شده و خصوصاً در افراد مبتلا به کبد چرب به‌دلیل غلظتی که در خون ایجاد می‌کند، بسیار مضر است.

اما باید دقت داشته باشیم که مصرف قارچ به علت هضم دشوار آن برای افراد سالخورده، زنان باردار و شیرده و مبتلایان به ناراحتی‌های گوارشی اصلا مناسب نیست.

همچنین مصرف قارچ باعث غلظت خون شده و برای افرادی که از بیماری‌های امتلایی نظیر فشار خون رنج می‌برند نیز می‌تواند آسیب‌رسان باشد.

باید توجه داشت افراد مبتلا به اختلالات کلیه باید از مصرف قارچ خودداری کنند، چون مصرف قارچ باعث تشدید بیماری آن‌ها می‌شود.

همچنین افراد با مشکل کبد چرب یا کولیت روده یا مبتلایان به درد مفاصل و نقرس نیز باید از مصرف قارچ پرهیز کنند.

از دیدگاه طب ایرانی بدترین نحوه مصرف قارچ، مصرف همزمان آن با گوشت است که متاسفانه شیوع زیادی نیز در جامعه امروز ما دارد.

با برخی نکته‌های غذایی که می‌توانند به کاهش کلسترول و خطر ابتلا به بیماری قلبی کمک کنند بیشتر آشنا می‌شویم.

به گزارش جام جم آنلاین، عصر ایران نوشت: «کلسترول یک ماده مومی است که توسط کبد تولید و از طریق مصرف برخی مواد غذایی مانند گوشت، لبنیات و تخم مرغ نیز جذب می شود.

اگر به میزان زیاد از مواد غذایی حاوی کلسترول مصرف کنید، کبد میزان تولید کلسترول خود را کاهش می دهد، از این رو کلسترول غذایی به ندرت اثر بزرگی بر سطوح کلی کلسترول بدن بر جای می گذارد. با این وجود مصرف زیاد چربی‌های اشباع، چربی های ترانس و قندها می تواند سطوح کلسترول را افزایش دهد.

به این نکته توجه داشته باشید که انواع مختلفی از کلسترول وجود دارند. در شرایطی که کلسترول خوب (HDL) ممکن است برای سلامت شما مفید باشد، سطوح بالا از کلسترول بد (LDL)، به ویژه زمانی که اکسید شده باشد، با افزایش خطر بیماری قلبی، حمله قلبی و سکته مغزی پیوند خورده است. کلسترول بد اکسید شده احتمال بیشتری دارد به دیواره سرخرگ های انسان چسبیده و پلاک تشکیل دهد که موجب گرفتگی در این رگ های خونی می‌شود.

در ادامه با برخی نکته های غذایی که می توانند به کاهش کلسترول و خطر ابتلا به بیماری قلبی کمک کنند بیشتر آشنا می شویم.

غذاهای سرشار از فیبر محلول مصرف کنید

فیبر محلول در مواد غذایی مانند لوبیاها، حبوبات، غلات کامل، کتان، سیب و میوه های خانواده مرکبات یافت می شود.

انسان از آنزیم های مناسب برای تجزیه فیبر محلول برخوردار نیست. بر همین اساس این ماده در دستگاه گوارش سفر کرده و با جذب آب یک خمیر غلیظ شکل می دهد.

فیبر محلول طی حرکت خود صفرا، ماده‌ای که توسط کبد برای کمک به گوارش چربی ترشح می شود، را جذب می کند. در نهایت، فیبر و صفرای جذب شده از طریق مدفوع دفع می شوند.

صفرا از کلسترول ساخته شده است، از این رو، زمانی که کبد نیازمند تولید صفرای بیشتر است، کلسترول را از جریان خون جذب می کند که به کاهش طبیعی سطوح کلسترول بدن منتج می شود.

نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف منظم فیبر محلول با ۵ تا ۱۰ درصد کاهش در سطوح کلسترول کلی و کلسترول بد طی تنها چهار هفته پیوند خورده است.

توصیه شده است که روزانه ۵ تا ۱۰ گرم فیبر محلول مصرف شود تا بیشترین اثر کاهش کلسترول را موجب شود اما فواید مصرف این ماده حتی در صورت دریافت ۳ گرم نیز مشاهده شده است.

میوه‌جات و سبزیجات فراوان مصرف کنید

مصرف میوه‌جات و سبزیجات روشی آسان برای کاهش سطوح کلسترول است.

نتایج یک مطالعه نشان داد که سطوح کلسترول در بزرگسالانی که حداقل چهار وعده در روز میوه جات و سبزیجات مصرف می کردند نسبت به افرادی که روزانه کمتر از دو وعده مصرف می کردند، تقریبا ۶ درصد کمتر بوده است.

میوه جات و سبزیجات حاوی آنتی اکسیدان ها هستند که از اکسید شدن کلسترول و تشکیل پلاک ها در سرخرگ ها پیشگیری می کنند.

در کنار هم، این اثرات آنتی اکسیدانی و کاهنده کلسترول می توانند خطر بیماری قلبی را کاهش دهند.

نتایج یک پژوهش نشان داد، خطر ابتلا به بیماری قلبی برای افرادی که طی یک بازه زمانی ۱۰ ساله میوه جات و سبزیجات بیشتری مصرف کرده بودند، ۱۷ درصد کمتر از افرادی بود که به میزان کم از این مواد غذایی مصرف می کردند.

با گیاهان دارویی و ادویه ها آشپزی کنید

گیاهان دارویی و ادویه ها نیروگاه هایی قوی سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی و آنتی اکسیدان ها هستند. مطالعات صورت گرفته روی انسان نشان داده اند که به طور ویژه سیر، زردچوبه و زنجبیل زمانی که به طور منظم مصرف شوند در کاهش کلسترول موثر هستند. در حقیقت، نتایج یک آزمایش نشان داد که مصرف تنها یک حبه سیر در روز به مدت سه ماه برای کاهش کلسترول کلی به میزان ۹ درصد کافی بوده است.

افزون بر کاهش کلسترول، گیاهان دارویی و ادویه ها حاوی آنتی اکسیدان هایی هستند که از اکسید شدن کلسترول بد پیشگیری کرده و بر همین اساس احتمال تشکیل پلاک درون سرخرگ ها را کاهش می دهند.

اگرچه گیاهان دارویی و ادویه ها معمولا به مقدار زیاد مصرف نمی شوند اما می توانند به طور قابل توجهی میزان کلی آنتی اکسیدان های مصرفی روزانه را افزایش دهند.

ارگانو خشک شده، مریم گلی، آویشن، میخک، فلفل فرنگی و دارچین و همچنین گیاهان تازه مانند ارگانو، ، آویشن و گشنیز از منابع خوب برای آنتی اکسیدان های مختلف هستند.

چربی های غیر اشباع مختلف مصرف کنید

دو نوع اصلی از چربی ها در مواد غذایی یافت می شوند: چربی های اشباع و چربی های غیر اشباع.

در سطح شیمیایی، چربی های اشباع حاوی هیچ پیوند دو گانه ای نیستند و به واسطه شکل صاف خود به خوبی در کنار یکدیگر قرار گرفته و در دمای اتاق جامد باقی می مانند. چربی های غیر اشباع حاوی حداقل یک پیوند دو گانه هستند و شکلی خمیده دارند که از پیوستن محکم آنها به یکدیگر پیشگیری می کند. این شرایط موجب می شود تا آنها در دمای اتاق مایع باشند.

نتایج یک مطالعه نشان داده که جایگزینی بیشتر چربی های اشباع با چربی های غیراشباع می تواند کلسترول کلی را به میزان ۹ درصد و کلسترول بد را تا ۱۱ درصد طی هشت هفته کاهش دهد.

مطالعات بلند مدت‌تر نیز نشان داده اند افرادی که بیشتر چربی های غیر اشباع مصرف می کنند و از چربی های اشباع کمتر استفاده می کنند با گذشت زمان از سطوح کلسترول پایین‌تری برخوردار هستند.

مواد غذایی مانند آووکادو، زیتون، ماهی‌های چربی و مغزهای خوراکی حاوی مقدار قابل توجهی از چربی های غیر اشباع هستند، از این رو مصرف منظم آنها مفید است.

از چربی های ترانس پرهیز کنید

در شرایطی که چربی های ترانس به طور طبیعی در گوشت قرمز و محصولات لبنی وجود دارند، گزینه اصلی که مردم با آن مواجه هستند، چربی های ترانس مصنوعی مورد استفاده در بسیاری از رستوران ها و غذاهای پردازش شده است. چربی های ترانس مصنوعی از طریق هیدروژنه شدن یا افزودن هیدروژن به روغن، مانند روغن های گیاهی، برای تغییر ساختار آنها و جامد ماندن در دمای اتاق تولید می شوند.

چربی های ترانس جایگزینی ارزان برای چربی های اشباع طبیعی هستند و به طور گسترده در رستوران ها و توسط تولیدکنندگان محصولات غذایی استفاده می شوند.

پژوهش ها نشان داده اند که مصرف چربی های ترانس مصنوعی کلسترول بد را افزایش می دهد، کلسترول خوب را کاهش می دهد و با افزایش ۲۳ درصدی خطر بیشتر برای بیماری قلبی پیوند خورده است.

به واژه های «نیمه هیدروژنه» در فهرست مواد تشکیل دهنده محصولات غذایی توجه داشته باشید. این اصلاح نشان می دهد که آن محصول حاوی چربی ترانس است و در صورت امکان باید از مصرف آن پرهیز کرد.

چربی‌های ترانس طبیعی موجود در گوشت قرمز و محصولات لبنی نیز می توانند کلسترول بد را افزایش دهد. با این وجود، میزان اندک موجود معمولا خطری چشمگیر برای سلامت در نظر گرفته نمی شود.

قند افزوده کمتری مصرف کنید

تنها چربی های اشباع و ترانس سطوح کلسترول را افزایش نمی دهند. مصرف بیش از حد قندهای افزوده نیز می تواند شرایطی مشابه را رقم بزند.

نتیاج یک مطالعه نشان داد بزرگسالانی که ۲۵ درصد از کالری های خود را از نوشیدنی هایی که در تولید آنها از شربت ذرت با فروکتوز بالا استفاده شده بود، دریافت می کردند، ۱۷ درصد افزایش در کلسترول بد طی دو هفته را تجربه کردند. افزون بر این، فروکتوز تعداد ذرات کلسترول بد اکسید شده را افزایش می دهد که به بیماری قلبی منجر می شود. انجمن قلب آمریکا مصرف ۱۰۰ کالری (۲۵ گرم) قند افزوده در روز را برای زنان و کودکان و ۱۵۰ کالری (۳۷.۵ گرم) را برای مردان توصیه کرده است.

یک رژیم غذایی سبک مدیترانه‌ای را دنبال کنید

یکی از ساده‌ترین روش ها برای ترکیب تغییرات سبک زندگی که پیش از این به آنها اشاره شد، دنبال کردن یک رژیم غذایی سبک مدیترانه ای است.

رژیم های غذایی مدیترانه ای شامل روغن زیتون، میوه جات، سبزیجات، مغزهای خوراکی، غلات کامل و ماهی می شوند و از محتوای گوشت قرمز و لبنیات کم برخوردار هستند. از آنجایی که این سبک از غذا خوردن شامل بسیاری از مواد غذایی کاهنده کلسترول می شود و از بسیاری مواد غذایی افزایش دهنده کلسترول پرهیز می کند، به طور قابل توجهی دوستدار قلب است.

مطالعات نشان داده اند که دنبال کردن یک رژیم غذایی مدیترانه ای برای حداقل سه ماه کاهش کلسترول بد با میانگین ۸.۹ میلی گرم در دسی لیتر را به همراه داشته است.

همچنین، پس از دنبال کردن این سبک از رژیم غذایی برای حداقل چهار سال، خطر بیماری قلبی به میزان ۵۲ درصد و خطر مرگ تا ۴۷ درصد کاهش داشت.

سویا مصرف کنید

سویا سرشار از پروتئین و حاوی ایزوفلاون ها، ترکیبات گیاهی که ساختاری مشابه با استروژن دارند، هستند.

پژوهش ها نشان داده اند که پروتئین و ایزوفلاون های سویا اثرات کاهنده کلسترول قوی دارند و می توانند خطر بیماری قلبی را کاهش دهند.

محصولات کمتر پردازش شده سویا مانند دانه های سویا و شیر سویا نسبت به عصاره ها و مکمل های سویا احتمالا در کاهش کلسترول کارایی بیشتری دارند.

چای سبز بنوشید

چای سبز با حرارت دادن و خشک کردن برگ های گیاه Camellia sinensis تهیه می شود. بررسی ۱۴ مطالعه نشان داد که نوشیدن روزانه چای سبز برای حداقل دو هفته، کلسترول کلی را حدود ۷ میلی گرم بر دسی لیتر و کلسترول بد را تقریبا ۲ میلی گرم بر دسی لیتر کاهش می دهد.

مطالعات صورت گرفته روی سوژه های حیوانی نیز نشان داده اند که چای سبز ممکن است کلسترول را از طریق کاهش تولید آن توسط کبد و افزایش جذب از جریان خون کاهش دهد.

همچنین، چای سبز سرشار از آنتی اکسیدان ها است که می تواند از اکسید شدن کلسترول بد و تشکیل پلاک در سرخرگ ها پیشگیری کند.

نتایج یک مطالعه نشان داد که نوشیدن حداقل چهار فنجان چای سبز در روز می تواند محافظت قوی در برابر بیماری قلبی ایجاد کند، اما نوشیدن یک فنجان چای سبز در روز نیز می تواند خطر حمله قلبی را تقریبا ۲۰ درصد کاهش دهد.

از مکمل های کاهنده کلسترول استفاده کنید

افزون بر رژیم غذایی، برخی مکمل ها نیز می توانند به کاهش سطوح کلسترول کمک کنند.

نیاسین: نتایج یک مطالعه نشان داد که مصرف ۱ تا ۶ گرم نیاسین در روز می تواند سطوح کلسترول بد را تا ۱۹ درصد طی یک سال کاهش دهد. با این وجود، این ماده می تواند موجب عوارض جانبی شود و باید زیر نظر پزشک مصرف شود.

پوست اسفرزه: پوست اسفرزه سرشار از فیبر محلول است و می توان آن را با آب ترکیب کرده و روزانه برای کاهش کلسترول مصرف کرد. پژوهش ها نشان داده اند که پوست اسفرزه می تواند مکملی برای داروهای کاهنده کلسترول باشد.

ال-کارنتین: ال-کارنتین سطوح کلسترول بد و اکسیداسیون را برای افراد مبتلا به دیابت کاهش می دهد. نتایج یک پژوهش نشان داد که مصرف روزانه ۲ گرم ال-کارنتین برای سه ماه نسبت به دارونما می تواند سطوح کلسترول اکسید شده را پنج برابر بیشتر کاهش دهد.

توجه داشته باشید که همواره پیش از آغاز یک مصرف رژیم غذایی یا مکملی جدید با پزشک خود مشورت کنید.»

یک متخصص طب اورژانس با اشاره به اختلال وحشت و راه رفتن در خواب، درباره علائم، عوامل تشدید کننده، راه‌های کنترل و درمان این اختلالات توضیح داد.

به گزارش جام جم آنلاین، دکتر غلامرضا معصومی در گفتگو ایسنا با بیان اینکه حملات ترس، جیغ و داد در طول خواب، وحشت خواب یا وحشت شبانه نامیده می‌شود که اغلب با راه رفتن در خواب همراه است، گفت: این اختلال با کابوس متفاوت است. کابوس ناشی از رویاهای کودکی است و اغلب بعد از بیدار شدن، فرد کاملا کابوس را بخاطر می‌آورد، اما وحشت خواب را به خاطر نمی‌آورد.

وی افزود: این اختلال در درصد بسیار کمی از کودکان به خصوص در سنین چهار تا ۱۲ سال دیده می‌شود و در کودکان شایع‌تر از بزرگسالان است. مدت زمان حملات معمولا در حد چند ثانیه تا دقیقه بوده و در اکثر موارد با رسیدن به سن نوجوانی از بین می‌رود. احتمال ارثی بودن این اختلال نیز وجود دارد.

معصومی با بیان اینکه این اختلال معمولا در یک ‌سوم اول خواب رخ می‌دهد و فرد ممکن است از جا بلند شده و حتی روی تخت بنشیند و یا جیغ و فریاد کند، افزود: این اختلال معمولا با تعریق و تنفس‌های تند همراه است، اما فرد به سختی از خواب بیدار می‌شود. حتی ممکن است فرد به صورت غیر قابل کنترلی از تخت بلند شده و دور خانه بچرخد و فریاد بکشد، درحالیکه چشمانش کاملا باز و خیره است. احتمال بروز رفتار خشن به خصوص در بزرگسالان نیز وجود دارد.

این متخصص طب اورژانس گفت: در صورت تکرار زیاد اختلال وحشت خواب به خصوص اگر فرم مشخصی داشته و یا مزاحم خواب خود و دیگران شده و یا احتمال آسیب زدن به خود یا دیگران وجود داشته باشد، باید به پزشک مراجعه شود.

معصومی در ادامه درباره اختلال راه رفتن در خواب، گفت: این اختلال که با راه افتادن در خواب مشخص می‌شود، اغلب در کودکان سنین چهار تا هشت سال دیده می‌شود و نشان‌دهنده مشکلی جدی نیست. باید توجه کرد که این رفتار معمولا با افزایش سن کاهش یافته و از بین می‌رود.

وی با بیان اینکه اختلال راه رفتن در خواب می‌تواند در هر سنی اتفاق افتد، افزود: این اختلال می‌تواند با رفتارهای خطرناکی مانند بالا رفتن از بلندی یا پنجره و یا ادرار کردن همراه باشد. احتمال ارثی بودن این اختلال نیز وجود دارد.

این متخصص طب اورژانس درباره علائم راه رفتن در خواب، اظهار کرد: این بیماری اغلب در یک یا دو ساعت بعد از شروع خواب و در زمان خواب عمیق اتفاق می‌افتد و فرد هیچ موردی را در صبح فردا به خاطر نمی‌آورد. این اختلال به این صورت است که بیمار با چشمان باز از رختخواب بیرون می‌آید و در حالیکه به اطراف خیره شده، دور خانه می‌چرخد و حتی درها را باز و بسته کرده و لامپ‌ها را خاموش و روشن می‌کند. در عین حال کارهای روزمره حرکت و حتی رانندگی انجام داده و به صورت نامفهوم صحبت می‌کند. اگر این اختلال با وحشت خواب هم باشد، ممکن است این رفتارها با جیغ و فریاد همراه باشد. در این شرایط بیدار کردن فرد بسیار مشکل است.

معصومی با بیان اینکه تکرار زیاد راه رفتن در خواب، احتمال آسیب زدن فرد به خود یا دیگران، همراهی با علائم و نشانه‌های بیماری‌های دیگر و ادامه یافتن اختلال تا سنین نوجوانی از جمله مواردی هستند که مراجعه به پزشک را الزامی می‌کنند، افزود: خستگی، استرس، اضطراب، خوابیدن در محل ناشناس، اختلالات دیگر خواب به‌خصوص اختلال‌هایی که روی تنفس تاثیر دارند، سندرم پای بی قرار، میگرن و ضربه به سر و یا تب به خصوص در کودکان می‌تواند منجر به بروز این اختلال شود. البته مصرف الکل، داروهای غیرمجاز و یا برخی داروهای مجاز، آنتی‌هیستامین‌ها، آرام بخش‌ها و یا خواب آورها نیز می‌تواند باعث این حملات شوند.

وی تاکید کرد: درمان خاصی برای این اختلال لازم نیست و به ندرت در بزرگسالان مجبور به استفاده از دارو می‌شویم. معمولا برخی خواب‌آورها یا داروهای ضد افسردگی می‌توانند باعث قطع حملات اختلال راه رفتن در خواب شوند. در عین حال در صورت وجود بیماری زمینه‌ای، درمان آن بیماری موجب رفع اختلال نیز خواهد شد.

معصومی همچنین گفت: در عین حال ایمن کردن محیط اطراف در منزل، افزایش زمان استراحت، داشتن برنامه منظم ریلکس کننده قبل از خواب، دور کردن استرس از خود و بیدار کردن فرد در زمان خواب عمیق و مجددا به خواب رفتن او، می‌تواند در کاهش و برطرف شدن این اختلال کمک کند.

بیماری بهجت یا بیماری راه ابریشم یک اختلال نادر التهابی مزمن عودکننده است که چندین عضو را درگیر می کند. علائم کلاسیک بیماری شامل زخمهای آفت دهانی، زخمهای تناسلی و درگیریهای چشمی است.

به گزارش جام جم آنلاین از شبکه سلامت، در حالت طبیعی، سیستم ایمنی با تولید آنتی بادی بدن را در مقابل عوامل مضر مثل میکرب ها، محافظت می کند، اما در بیماریهای خود ایمنی این سیستم دچار اشکال می شود و بر علیه خود بدن آنتی بادی تولید می کند.

در بیماری بهجت آنتی بادی بر علیه دیواره رگ ها ساخته می شود و در نتیجه عروق دچار التهاب می شوند. علت بیماری بهجت هنوز ناشناخته باقی مانده است، اما زمینه ارثی و عوامل محیطی آن در بروز بیماری نقش دارد.

این بیماری در خاورمیانه، آسیا و ژاپن شایع است، ولی در سنین ۲۰ تا ۳۰ سالگی ابتلا به بیماری شایع تر است و میزان شیوع در مردان نسبت به زنان وابسته به نژاد متغیر است.

علائم ونشانه ها:

علائم بهجت در بیماران مختلف متفاوت است. چهار علامت شایع در بیماری بهجت عبارتند از :

آفت دهانی
بثورات (دانه) دستگاه تناسلی
بثورات (دانه) پوستی
التهاب چشمی

آفت دهانی : این علامت تقریباً در تمام بیماران بهجت دیده می شود و معمولا قبل از علائم دیگر شروع شده و بعد از تمام علائم از بین می رود. این زخمها دردناک بوده و ممکن است از چند میلی متر تا چند سانتی متر قطر داشته باشد. آفت دهانی معمولاً پس از یک تا دو هفته کاملاً از بین می رود ولی بدون درمان مناسب مرتب عود کرده و غذا خوردن را برای بیمار دشوار می کند.

بثورات دستگاه تناسلی : در نیمی از بیماران دیده می شود. محل شایع این زخمها در مردان در دستگاه تناسلی خارجی و در زنان درفرج یا واژن می باشد. زخم های دستگاه تناسلی نیز دردناک هستند ولی معمولاً عود کمتری داشته و بهبودی آنها طولانی است. ممکن است در محل التیام این زخمها جوشگاه ایجاد شود.

بثورات پوستی : انواع مختلف تظاهرات پوستی در بیماری بهجت دیده می شود. ممکن است ضایعاتی به شکل آکنه یا جوشهای چرکی پس از بلوغ و در تنه یا اندام ها دیده شود.

التهاب چشمی : درگیری چشمی در مردان شدیدتر می باشد و در قسمتهای مختلف چشم نظیر قرنیه، مشیمیه و شبکیه ممکن است التهاب ایجاد شود که علائم آن شامل : درد ، قرمزی و تاری دید است، البته این درگیری گاهی بدون علامت می باشد که منجر به کاهش قابل ملاحظه دید و نابینایی می شود به همین دلیل مبتلایان به بیماری بهجت بایستی به صورت دوره ای توسط چشم پزشک معاینه شوند .

درگیری مفصلی : التهاب مفصل در بیش از نیمی از بیماران دیده می شود. معمولاً مفاصل زانو، آرنج و مچ درگیر می شوند. بیماران از درد، تورم و خشکی مفصلی شکایت می کنند. علامتهای مفصلی طی چند هفته یا چند ماه کاملا ً برطرف می شوند.

ایجاد لخته خون در عروق: به دلیل التهاب در عروق بویژه سیاهرگها لخته ایجاد می شود که بروز آن در سیاهرگ های ساق پا شایع تر است. در صورت وجود لخته، اندام درگیر متورم، گرم و گاهی قرمز می شود.

درگیری سیستم عصبی: در برخی افراد مبتلا به بیماری درگیری سیستم عصبی مرکزی دیده می شود. سیستم عصبی مرکزی وظیفه پردازش اطلاعات و هماهنگی افکار، رفتارها، احساسات و حرکات را بر عهده دارد. ممکن است در بیماری بهجت التهاب پرده های اطراف مغز و طناب نخاعی و یا خود مغز دیده شود، علائم این نوع التهاب شامل تب، سردرد و سفتی گردن است و باید این علائم سریعاً به پزشک گزارش شود.

درگیری دستگاه گوارشی : درگیری روده ها با علائم درد شکم، اسهال خونی و یا خونریزی از دستگاه گوارش همراه است.

درگیری سیستم تنفسی : عمده ترین علامت درگیری سیستم تنفسی خلط خونی می باشد که به اقدامات درمانی فوری نیاز دارد و بلافاصله پزشک معالج را باید مطلع کرد .

تشخیص :

هیچگونه آزمایش تشخیصی یا علامت کاملاً اختصاصی برای بیماری بهجت وجود ندارد. تشخیص این بیماری معمولاً از طریق علائم بالینی بیمار و توسط پزشکی که با این بیماری آشنایی کافی دارد، صورت می گیرد. قبل از تشخیص نهایی، تست های لازم برای رد کردن بیماریهای دیگر انجام می شود.

علائم کلیدی جهت تشخیص بیماری بهجت :

آفت دهان :حداقل سه بار در طی ۱۲ ماه
بثورات دستگاه تناسلی
التهاب چشمی
بثورات پوستی
تست پاترژی مثبت :این تست توسط پزشک انجام می شود .
درمان :

اگر چه تاکنون درمان قطعی برای این بیماری شناخته نشده است ولی علائم بیماری با دارو ، استراحت ، ورزش و روش زندگی مناسب قابل کنترل می باشد. هدف از درمان کاهش ناراحتی بیمار و جلوگیری از عوارض ناتوان کننده مثل نابینایی است. نوع و شدت علائم در بیماران بسیار متفاوت می باشد، لذا پزشکان معالج نوع دارو و طول مدت درمان را با در نظر گرفتن شرایط ویژه برای هر بیمار تعیین می نمایند. در اکثر بیماران ترکیبی از داروهای زیر مورد استفاده قرار می گیرد :

داروهای موضعی :انواع خاصی از محلول، قطره ، ژل یا پماد جهت درمان آفت دهانی، بثورات تناسلی و پوستی و التهاب چشمی مورد استفاده قرار می گیرد.

داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی: داروهای کاهش دهنده سطح ایمنی مهم ترین نقش را در درمان عوارض بیماری بویژه عوارض شدید مثل درگیری چشمی و دستگاه عصبی دارند زیرا این داروها باعث مهار فعالیت سیستم ایمنی می شوند. تجویز و مصرف این دسته از داروها تنها بایستی توسط پزشک انجام شود تا در صورت بروز هر گونه عارضه ناخواسته از جمله عفونت، کاهش تعدادسلولهای خونی و اختلالات کلیوی یا کبدی بتوان به موقع مشکلات را برطرف نمود.

فعالیت و ورزش : در دوره عود بیماری استراحت جهت کاهش شدت بیماری توصیه می شود ولی انجام حرکات ورزشی سبک همانند پیاده روی و شنا می توانند علائم بیماری را بهبود بخشیده یا برطرف نمایند. ورزشهای تقویت کننده عضلات نیز می توانند مفاصل را قوی و نرم نگه دارند.

پیش آگهی :

این بیماری مزمن بوده و دارای دوره های عود و خاموشی است، ولی علائم بیماری معمولاً با گذشت زمان کاهش می یابند. اکثر بیماران می توانند با مصرف صحیح دارو، استراحت و ورزش مناسب و همچنین اجتناب از اضطراب زندگی مفید و موثری را داشته باشند.

متخصصینی که باید به آنها مراجعه کنید:

به دلیل اینکه در بیماری بهجت قسمت های مختلف بدن درگیر می شوند یک بیمار ممکن است توسط چندین پزشک ویزیت شود. در میان پزشکان یک نفر هماهنگی را بر عهده دارد.

روماتولوژیست : متخصص بیماریهای خود ایمن می باشد و مشکلات مفاصل را درمان می کند. معمولاً در مبتلایان به بیماری بهجت هماهنگی بین پزشکان مختلف توسط روماتولوژیست انجاممی شود .
متخصص چشم : التهاب چشم بیماران را تحت نظر می گیرد.
متخصص پوست : پیگیری و درمان ضایعات پوستی را بر عهده دارد.
متخصص اورولوژی : زخمهای دستگاه تناسلی در مردان را تشخیص داده و با همراهی روماتولوژیست معالجه می نماید.
متخصص زنان : زخمهای تناسلی در خانمها را تشخیص داده و با همراهی روماتولوژیست درمان را انجام می دهد.
متخصص بیماری های مغز و اعصاب : بیماران با علائم دستگاه عصبی توسط این متخصصین مراقبت و پیگیری می شوند.
متخصص خون : در صورت بروز اختلالات خونی بیماران را پیگیری و درمان می نماید.
پزشک متخصص ریه :بیماران را در صورت بروز مشکلات دستگاه تنفسی تحت نظر می گیرد.

متخصصان توصیه می کنند به منظور پیشگیری از کمبود اسید فولیک، روزانه حداقل ۴۰۰ mcg از این ویتامین استفاده شود.

به گزارش جام جم آنلاین از مهر، فولات یک ویتامین محلول در آب است که دارای عملکردهای بسیار مهمی در بدن است. فولات با نام های ویتامین B۹ یا اسید فولیک هم شناخته می شود.

موجب رشد مناسب جنین و کاهش ریسک نقایص هنگام تولد می شود و همچنین از تقسیم سلولی سالم در بدن حفاظت می کند.

فولات یا اسید فولیک به طورطبیعی در بسیاری از مواد خوراکی غنی شده یافت می شوند. در ادامه به برخی مواد خوراکی حاوی مقادیر بالا اسید فولیک اشاره شده است:

مارچوبه

مارچوبه حاوی ویتامین ها و مواد معدنی متعددی از جمله فولات است. همچنین سرشار از آنتی اکسیدان ها بوده و دارای خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی هم است. مارچوبه منبع عالی فیبر سالم برای قلب است.

حبوبات

حبوبات شامل لوبیا، عدس و نخود منبع عالی فولات یا اسید فولیک هستند. حبوبات منبع غنی فیبر، پروتئین و آنتی اکسیدان ها و همچنین ریزمغذی های مهمی نظیر منیزیم، پتاسیم و آهن است.

تخم مرغ

به منظور افزایش میزان مصرف برخی مواد مغذی ضروری، اسید فولیک را در رژیم غذایی تان بگنجانید. تخم مرغ سرشار از سلنیوم، پروتئین، ریبوفلاوین و ویتامین B۱۲ است. مصرف چند وعده تخم مرغ در هفته، راه ساده ای برای افزایش مصرف اسیدفولیک است. همچنین تخم مرغ حاوی دو آنتی اکسیدان موسوم به لوتئین و زاکسنتین است که به کاهش ریسک اختلالات چشمی کمک می کند.

سبزیجات پربرگ سبز تیره

سبزیجاتی نظیر اسفناج و کلم کم کالری و سرشار از بسیاری از ویتامین ها و مواد معدنی اساسی نظیر اسیدفولیک هستند. سبزیجات برگدار همچنین مملو از فیبر و ویتامین های K و A هستند. آنها به کاهش التهاب، کاهش ریسک سرطان و همچنین تقویت فرایند کاهش وزن کمک می کنند.

(مروری بر قیام 17 شهریور 1357)

اشاره:

قتل عام مردم تهران در 17 شهریور، در میدان ژاله (شهدا)، یکی از نقاط عطف تاریخ انقلاب اسلامی ایران به شمار می آید. کشتار بیرحمانه مردم در آن روز تجلی واقعی رژیمی بود که سعی می کرد با فریبکاری از خود چهره ای صلح دوست ، آزادی خواه و مخالف با مفاسد بسازد. واقعه خونین 17 شهریور نقطه پایانی بود بر حیات رژیم ستمکار پهلوی که بیش از چند ماهی پس از آن حادثه دوام نیاورد . در این مقاله برآنیم تا به صورت مختصر، به مقدمات و پیش زمینه های این قیام، چرایی و چگونگی این رخداد ازنگاه امام، بازتابها و نتایج آن بپردازیم.

مقدمه

سیر جدال حق و باطل و مبارزات صاحبان حق با اصحاب باطل در طول تاریخ بشر، دارای قوس صعود و نزول بیشماری بوده است. بی شک سرکوب هر قیامی توسط سرکوبگران، مقدمه و زمینه ای برای انقلابات بعدی است. انقلاب ایران نیز همانند سایر انقلابات، مجموعه ای از حوادث و قیامهای ناتمام بوده است که نه تنها مانع توقف انقلاب نبوده بلکه در روندی رو به جلو، حرکت انقلاب را تسریع و سبب رشد نهضت شده است. ملت ایران که در معرض خیانتها و ستمگریهای زیادی از سوی دشمنان این مرز و بوم بوده است دست به قیامهایی زده است که همواره، به طور سلسله وار بر یکدیگر تأثیر گذاشته است. از مهمترین این حوادث، قیام 15 خرداد 1342 بود که علیرغم سرکوب شدید و نهایتاً تبعید امام خمینی به خارج کشور، اسباب رشد سیاسی مردم و روحانیت و برملاشدن چهره منافقانه شاه شد و در بطن خود زمینه های سقوط رژیم شاه را گسترش داد.

غرب گرایی و مدرنیزم ظاهری شاه که همراه با زندانی کردن و تبعید و کشتار مبارزان، خصوصاً روحانیون پیرو امام خمینی بود سکوتی قبرستانی را بر کشور حاکم کرده بود که در بطن آن، نارضایتی مردم، انفجاری عمیق را شکل می داد. رژیم شاهنشاهی که سرمست پیروزی بود ناگهان با تحرکات مردمی غیرمنتظره ای روبرو شد و به جای اصلاح مفاسد نظام به حرکاتی مذبوحانه دست یازید.

قیام 19 دی 1356 مردم قم که پس از درج مقاله ای علیه امام و با محتوای توهین به ایشان در روزنامه اطلاعات، صورت گرفت زنگ اخطار جدی برای نظام شاه بود که باز هم آن نظام پوسیده توان درک ماهیت و اهمیت آن را نداشت.

پس آگاهی مردم و روحانیت از محتوای مقاله مزبور، تظاهرات اعتراضی وسیعی در قم صورت گرفت که واکنش نظام شاهنشاهی نسبت به آن، سرکوب و کشتار بود. ولی این بار شرایط با سال 1342 بسیار تفاوت داشت و این قیام با سلسله قیامهای مردمی در شهرستانهای مختلف، مانند قیام 29 بهمن تبریز که در مراسم چهلم شهدای 19 دی قم اتفاق افتاد و در مراسم چهلم شهدای هر شهری در نقاط دیگر کشور ادامه یافت و با هدایتهای الهی امام خمینی، قدرت فوق تصور و روزافزونی پیدا کرد شاه را در موقعیت غیرمنتظره ای قرار داد. در آغاز نهضت اسلامی، شاید اگر شاه درک درستی از موقعیت داشت می توانست سرنوشت بهتری داشته باشد ولی او که به گفته حتی نزدیکانش به غرور و تفرعن مبتلا بود جز زبان سرکوب چیزی نمی دانست.

چرایی و چگونگی قیام 17 شهریور

ناآرامیهای بیشمار در سال1356 در ایران به حدی بود که خشم و نگرانی شاه را به شدت برانگیخته بود.

شاه که حوادث و قیامهای مردمی را گذرا می دید، در جزیره ثباتش (ایران) میل به آرامش داشت. این در حالی بود که در اواخر سال 1356، چهلم شهدای تبریز در یزد و جهرم و چندین شهر دیگر، خواب راحت را از شاه و درباریان سلب کرده بود. شاه که پایه های حکومتش را لرزان می دید برای آرام نمودن مردم علاوه بر سرکوب، دست به تبعید روحانیت زد که این عمل او هیچ نتیجه خوشایندی در برنداشت. (57 سال اسارات،صص232 - 231)

سال 1357 فرا رسید. تابستان سال 57، دوران پرالتهاب و پرجنب و جوشی برای مردم انقلابی ایران به شمار می آمد که سلطنت پهلوی را به گرداب مرگ فرو می کشاند. سال 57،سال پایانی حکومت پهلوی بود و اعتراضات در برابر این رژیم به اوج خود می رسید. اوج این اعتراضات در شهریور همان سال، اتفاق افتاد.

شهریور 57 مصادف با ماه رمضان بود . همین امر سبب شده بود که مجامع و تشکل های مردمی در مساجد، سازماندهی گسترده ای پیدا کند که با هدف حذف رژیم پهلوی و استقرار حکومت اسلامی فعال بودند. اولین جرقه این اقدامات در 13 شهریور که مصادف با عید فطر بود توسط ملت غیور ایران زده شد. تظاهرات 13 شهریور در واقع مبدا پیروزی انقلاب به شمار می آید که در پی آن قیام 16 و 17 شهریور شکل گرفت. در واقع تظاهرات وسیع عید فطر، تیر خلاصی بر پیکره رژیم پهلوی وارد نمود و قدرت اسلام و روحانیت و مردم ایران بیش از پیش نمایان شد.(57 سال اسارت، صص 236 - 232 ؛ آن جمعه، صص10 - 8)

حادثه 13 شهریور در دوران نخست وزیری جمشید آموزگار بود. شاه برای حل این بحران و سرکوب اعتراضات، عنصر دین را نشانه گرفت و به دنبال شخصی ظاهراً مذهبی و اسلامی می گشت تا اینکه یکی از رجال سیاسی نظام شاهنشاهی یعنی جعفر شریف امامی به عنوان یک فرد به ظاهر اسلام نما از مجلس شاه رأی اعتماد گرفت. شاه به دنبال این بود که با تظاهر به مذهب، خشم مردم را فرونشاند. شریف امامی به محض بر روی کار آمدن با طرح دولت آشتی ملی چندین عمل انجام دادکه خود را موافق اسلام جلوه دهد. تغییر تاریخ شاهنشاهی به هجری شمسی، برچیدن مراکز فساد و کازینوها و .... اما این عمل او ملت ایران فریب نداد و در نظر مردم شریف امامی یک عنصر فریبکار و مسلمان نما و فاسد بود. (57سال اسارت، صص239 - 237؛ تاریخ شفاهی قیام 17 شهریور 1357، صص43 - 38)

علیرغم تلاشهای دولت و ساواک برای تعطیلی روز 16 شهریور، مردم بار دیگر در این روز دست به تظاهرات عمومی زدند که این راهپیمایی از قیطریه شروع و به میدان آزادی ختم می شد و مردم با شعارهای علنی تر به تظاهرات خود ادامه می دادند. مردم در تظاهرات این روز، قلب رژیم سلطنتی را نشانه گرفتند و خواهان نظام مطلوب با شعارهای "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" بودند. در همان حال مردم برای روز 17 شهریور، ساعت 8 صبح میدان ژاله قرار ادامه تظاهراتی دیگر را فریاد می کردند. (یک سال سرنگونی رژیم شاه، صص 347 - 341؛ آن جمعه، صص 12 - 11؛تاریخ شفاهی قیام 17 شهریور 1357،صص 47 - 45؛ روزها و رویدادها،ج2 ، صص 98 - 97 ؛ حماسه های ملت به رهبری امام خمینی، صص 65 - 64)

به دنبال این ناآرامیها رژیم شاه تصمیم به سرکوب همه جانبه ملت گرفت. اعلام حکومت نظامی، چاره شاه برای حل این بحران بود که با حمایت کارتر (رئیس جمهور وقت آمریکا) به اجرا درآمد. دو روز قبل از اعلام حکومت نظامی اردشیر زاهدی پیام کارتر را به ایران آورد و شاه طی جلسه ای با شریف امامی، اردشیر زاهدی و تیمسار اویسی، در تهران و یازده شهر دیگر اعلام حکومت نظامی نمودند. این تصمیم زمانی ابلاغ شد که مردم اطلاعی از حکومت نظامی نداشتند. صبح 17 شهریور فرار رسید و مردم بیخبر از حکومت نظامی در ساعت 8 صبح در میدان ژاله تجمع نمودند. تعداد تظاهر کنندگان به حدی بود که خیابانها اطراف را هم فرا گرفته بود. دیری نپایید که نظامیان از همه جهات و حتی پشت بامهای اطراف، تظاهرکنندگان را محاصره کردند. مردم بی اعتنا به تذکر نظامیان به تظاهرات خود ادامه می دادند تا اینکه نظامیان از هر سو مردم بیگناه را به آتش گلوله بستند و دریایی از خون بر روی زمین جاری ساختند. عده زیادی از مردم بی گناه، شهید و مجروح شدند.

بی شک اعلام حکومت نظامی به منظورکشتار و ارعاب مردم صورت گرفته بود ولی در این فاجعه، سیاست های شریف امامی مبنی بر دولت آشتی ملی شکست خورد. در حالی که دود گلوله فضا را سیاه کرده بود مردم اجساد شهدا و مجروحین را به بیمارستان ها و درمانگاههای نزدیک می رساندند. در این واقعه عاشورایی ،صحنه کربلایی دیگر رقم خورد و "کل یوم عاشوراء و کل ارض کربلاء" تداعی شد. مردم و خبرنگاران خارجی این روز را «جمعه خونین یا جمعه سیاه» نامیدند و میدان ژاله از سوی مردم «میدان شهداء» نام گرفت. در این روز تعداد زیادی از مردم به خاک و خون غلتیدند ولی اعتراضات و تظاهرات ملت، پایان نگرفت بلکه با خلق این حماسه مردمی، قدرت و سرعت بیشتری یافت.

فردای روز 17 شهریور، رژیم پهلوی آمار شهدای آن روز را 58 نفر و تعداد کشته شدگان را 205 تن اعلام نمود در صورتی که این ارقام غیر حقیقی بود و تعداد کشته شدگان و مجروحین بیشتر از این بود. قبح فاجعه کشتار مردم بیگناه به حدی بود که هر کسی گناه این عمل وقیحانه را به گردن کسی دیگری می انداخت.

شاه با کشتار مردم در روز 17 شهریور متصور شد که می تواند عامل توقف انقلاب شود اما این تصور باطلی بیش نبود و مردم ایثارگر از جان گذشته نه تنها عقب نشینی ننمودند بلکه صفوف مبارزاتی خود را مستحکمتر می نمودند. (57 سال اسارت 248-241 ؛روز ها و رویدادها، ج 2، صص 451 - 447؛ تصمیم شوم جمعه خونین، ص98 - 97؛ تاریخ شفاهی قیام 17 شهریور 1357، صص 81 - 48 ؛گام به گام با انقلاب، ج1، صص 25 - 24؛ یکسال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه،صص 354 - 346). در واقع شاه با این حرکت، کمر به قتل خود بست و شاهرگ حیات خود را قطع نمود.17شهریور، واکنش علما و و مبارزین و تظاهرات و اعتصابات متعددی را در پی داشت که به سرعت طومار نظام شاهنشاهی را درهم پیچید.

17 شهریور از دیدگاه امام

امام خمینی حادثه 17 شهریور را در شمار "ایام الله" نامیدند و همواره به ملت ایران توصیه می کردند که یادآور عظمت این واقعه و متذکر جانفشانی های ملت ایران در این روز باشند.

« 17شهریور «مِنْ ایام الله» است، باید متذکر باشید. باید یادآوری کنید این «ایّام الله» را. چنانچه کردید؛ از یاد نباید برود این «ایّام الله» برای اینکه این ایامند که آدم سازند. این ایام است که جوانهای ما را از عشرتکده ها بیرون می آورد به میدان جنگ می برد. این ایام الهی هست که ملت ما را بیدار می کند، و بیدار کرد. امر می کند: ذَکِّرْهُمْ بِایّامِ الله؛ «ایّام الله» را در ذکر مردم وارد کن.» (صحیفه امام؛ ج 9،ص 466؛ ج13، ص 187).

چنانکه گذشت، حکومت نظامی تنها بهانه شاه برای کشتار مردم به حساب می آمد. مردمی که به آرامی مشغول تظاهرات بودند و صرفاً با شعار، خواسته های خود را بیان می کردند به وسیله شاه و مدعیان دروغین حقوق بشر، با سلاح های جنگی به خاک و خون کشیده شدند. حضرت امام، حکومت نظامی را جرم و دستور دهنده آن را مجرم تلقی می کند.

«بار دیگر شاه با دستور حکومت نظامی در تهران و سایر شهرستانهای بزرگ ایران، ثابت کرد که پایگاهی در میان ملت ندارد. اعلام حکومت نظامی در محیطی آرام- به اقرار رادیو و مطبوعات ایران که راهپیمایی با کمال آرامش در آن انجام می گرفت- نه تنها قانونی نیست بلکه جرم است و دستور دهنده آن مجرم. شاه برای به رگبار بستن مردم بی دفاع و مظلوم هیچ بهانه ای را بهتر از حکومت نظامی ندید...» (صحیفه امام؛ ج 3، ص 459)

بعد این حادثه، حضرت امام با خطاب قرار دادن علمای بزرگ و سیاسیون به آنها اعلام نمودند که از هیچ قدرتی نهراسند و با اعتماد و روحیه مضاعف به متشکل تر کردن صفوف مبارزات بپردازند. (صحیفه امام؛ ج 3، ص 461) بی شک روز 17 شهریور، نشاندهنده اراده آهنین و استقامت ملت در برابر شاه جور پیشه بود. امام خمینی در بخش دیگری از پیام خود می فرمایند:

«...روزهای اخیر، تهران و سایر شهرستانهای مهم ایران برای اظهار مظلومیت و مخالفت با مجرمی که 35 سال بر مقدرات آنان سلطه دارد و جنایات و خیانتهای او در کشور و مخالفت های او با قانون اساسی واضح است، شاهد راهپیمایی های آرام بود. اظهار مخالفت با مجرمی که تمام هستی ملت را به باد داده است، از طرف کسانی بود که در حد عالی شعور سیاسی و دینی بودند؛ به طوری که حاضر شدند ارتش را گلباران کنند ولی «دولت آشتی ملی»، آنان را به عنوان شعار بر خلاف قانون اساسی، محکوم نمود؛ و حال آنکه شعار آنان بر ضد قانون اساسی شکن- یعنی شاه- بود. شعار بر ضد رژیم تحمیلی غیر قانونی بود، اظهار مظلومیت بود ولی واقعیت این است که شاه می خواهد انتقام خود را از ملت بی دفاع بگیرد، و با صحنه سازیهای مبتذل، ملت بی دفاع را به مسلسل ببندد و نفسها را به خیال باطل خودش در سینه خفه گرداند ولی دیگر دیر شده است و ملت مظلوم و بیدار ایران آگاه گردیده اند. من هنوز اطلاع دقیقی از کشتگان و مجروحان در سراسر ایران ندارم؛ ولی خبرگزاریها تعداد کشتگان را به صدها نفر گزارش داده اند و خبرهایی از ایران، این تعداد را بیش از هزار نفر می گویند. اکنون بر ملت شجاع ایران است که به هر ترتیبی که ممکن است به مجروحین بیشمار خود، خون، دوا و غذا برساند و از هر گونه کمک مالی دریغ ننماید......» (صحیفه امام،ج 3، ص 465).

بازتاب قیام 17 شهریور

با قتل عام مردم توسط رژیم پهلوی در جمعه سیاه، این واقعه، سرآمد اخبار و اطلاعات به شمار می آمد به طوری که بازتاب این جنایت بزرگ، جهانی شد و نه تنها مطبوعات داخلی کشور بلکه رسانه های خارجی نیز به این مهم می پرداختند. رسانه های داخلی که تحت کنترل رژیم پهلوی بودند به صورت مختصر و تحریف شده به این حادثه پرداختند. ( تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور ؛ صص 93، 114 - 109) ولی بازتاب جهانی آن گسترده بود و در داخل کشور نیز مردم از طریق ارتباطات مردمی ابعاد فاجعه را برای همگان روشن کردند.

به دنبال این حادثه ، موج اعتراضات و موضع گیریها نسبت به این عمل ددمنشانه رژیم پهلوی در داخل و خارج ایران به پا خاست. این حادثه سبب شد که احزاب و گروه های داخلی و خارجی در یک فضای نسبتاً باز سیاسی، به فعالیت های خود ادامه دهند و با انتشار اعلامیه ها و تبلیغات، کشتار مردم را مورد نکوهش قرار دهند و رژیم پهلوی را به انحاء گوناگون محکوم سازند. انعکاس عمق فاجعه هفده شهریور به خارج از مرزهای ایران، جذب نیروهای انقلابی و متدینی را در برداشت که دژ مخالفان رژیم را مستحکمتر می نمود و همین هواداران انقلابی خارج از ایران، به پرتوافکنی انقلاب ایران در سایر کشورها می پرداختند. (همان، صص 156 - 149)

واکنش علما در برابرحادثه 17 شهریور

کشتار مردم در روز جمعه ، موضع گیری علما و روحانیون را در پی داشت. علما و مراجع ضمن اظهار تأسف و تأثر طی صادر نمودن پیام ها و اعلامیه هایی، این رژیم را غیر قانونی و حرکت وحشیانه آنها را مورد سرزنش قرار داده و در پی اعتراض به این عمل شاه، مردم را دعوت به عزای عمومی می نمودند. (تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور؛ صص 147 - 127؛ نهضت روحانیون ایران؛ ج7، صص 344 - 318؛ انقلاب اسلامی و ریشه های آن؛ ص261؛ یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه، صص 356 - 354؛ 57 سال اسارت؛صص 451 - 449) حضرت امام در پیام مربوط به جمعه سیاه، ضمن ابراز همدردی و تسلیت به خانواده های داغدار بر لزوم ادامه مبارزه تأکید نمودند و ندای پیروزی حق علیه باطل را سر دادند. ایشان همه شهدا را همانند فرزند خویش(آیت الله شهید سید مصطفی خمینی) دانستند.

«وقتی شما را ای فرزندان عزیز اسلام، خداوند متعال تسلیت می دهد، آیا باز هم محتاج به تسلیتید؟ خداوند- عز و جل- می فرماید: «بشارت بده صبرکنندگان را؛ کسانی که هر مصیبتی می بینند به حساب خدا تحمل می کنند و می گویند ما همه برای خدا خلق شده ایم، برای خدا زندگی می کنیم، و وقتی بمیریم از بین نمی رویم بلکه به سوی خدای مهربان برمی گردیم. صلوات و رحمت خدا بر ایشان؛ اینها هستند که به آرزوی انسانی رسیده اند. مع ذلک من به نیابت حضرت ولی عصر امام زمان به همه مسلمانان جهان مصیبت چهارم شوال سال 98 ه. ق (17 شهریور) را خاصه به خانواده های داغدار تسلیت می گویم، و در عین حال تبریک. و خدا شاهد است مصطفای من تنها آن نبود که سالش نزدیک است، بلکه همه به خاک و خون کشیده های حادثه شوال، مصطفاهای من بوده اند. من این استقامت را و این فیض شهادت را که خداوند متعال نصیب فرزندانم فرمود به پدران و مادران و همه بستگانشان تبریک می گویم. و چنین کشته شدنی که افتخار دارد، بزرگترین آرزوی من است و شاید نزدیک باشد. اما فرج و پیروزی حق بر باطل، از آن نزدیکتر است. و از این پس جا دارد که همه کارهای خود را تعطیل کنیم- نه برای همیشه - که به همین زودی ظالم جبار سرنگون می شود. در باز کردن مغازه ها و کارخانه ها عجله نکنید. در تقویت روحیه و ایمان کسانی که ضعیفند بکوشید که روزی دست خداست. چند روز تعطیل کسب و کار برای رضای خدا کسی را از گرسنگی نمی کشد. عزت و ثروت دست خداست. از مرگ نترسید که حیات و ممات به دست خداست. تعطیل را ادامه دهید که فرج نزدیک است...» (صحیفه امام؛ ج3، ص 463 - 462)

امام خمینی در پی این حادثه و کشته شدن تعداد زیادی از مردم غیور ایران به دست منادیان و مدعیان حقوق بشر(رژیم پهلوی) اعلام عزای عمومی و ادامه اعتصابات را اعلام نمودند. (همان)

یک هفته بعد از واقعه 17 شهریور ایشان طی پیامی اعلام داشتند:

«اکنون که یک هفته از کشتار فجیع گروه اول مقتولین مظلوم ما می گذرد، اکنون که یک هفته تمام است ملت معظم ایران در زیر چکمه دژخیمان و رگبار مسلسل و توپ و تانک دست و پا می زند، اکنون که شاه دست از آستین فضای باز سیاسی درآورده و به دروکردن نهال جوانان رشید و شجاع ما پرداخته است، اکنون که با نفسهای آخر، حکومت فاشیستی نفسهای ملت را در سینه خفه کرده، اکنون که گورستانها از قبور شریف فرزندان اسلام و قرآن پر گردیده، اکنون که دژخیمان شاه به عربده و پایکوبی در مرگ عزیزان ما به شادی نشسته اند، اکنون شاه می خواهد ایران را به ویرانه و قبرستان تبدیل کند. اکنون که عمال از خدا بیخبر شاه در مجلس گرد هم جمع شده و با صحنه سازیهای مبتذل و اغفال کننده می خواهند مجرم اصلی را تبرئه و گناه بزرگ و خیانت عظیم را به دیگران که آلتِ فعلی بیش نیستند، نسبت داده و خود را. مقرب الخاقان قرار دهند، اکنون که تمام خیانتکاران خارج و داخل پشتیبانی از جنایات شاه می کنند، اکنون که از چهره های کریه آزادی خواهی و طرفداری از حقوق بشر پرده برداشته شده، ملت مظلوم و بزرگ ایران باید اعتصاب نموده در عزا بنشینند و رسماً روز پنجشنبه یازدهم شوال را روز عزا قرار دهند.» (صحیفه امام؛ ج 3، ص 464)

همچنین حضرت امام در آستانه چهلم جمعه سیاه، یاری و حمایت انقلابیون و افشارگری بر ضد طاغوتیان را تکلیف و هرگونه بی تفاوتی نسبت به این مهم را خلاف تکلیف بر شمردند.

«فردا که روز چهلم جمعه سیاه است، من نمی دانم چه مصیبتی بر این ملت خواهد وارد آمد. اینها ایستاده اند، جان می دهند، بچه های هفت ساله و هشت ساله شان ایستاده و می گوید: مرگ بر این سلطنت پهلوی! و تظاهر می کند و کشته می شود؛ فردایش هم همان بچه های دیگر، باز می گویند. این طور ایران الآن قیام کرده است و نهضت کرده است؛ و ما مکلفیم که به اینها کمک بکنیم؛ بی تفاوت نباشیم. می توانیم بگوییم، در جوامع بگوییم، بنویسیم، منتشر کنیم؛ عالم را آگاه کنیم از این مصیبتی که بر سر ملت ما آمده است.»(صحیفه امام؛ ج 4، ص 27).

نتایج قیام 17 شهریور

رژیم پهلوی در خیال خود با قتل عام مردم در واقعه 17 شهریور تصـور می کرد انقـلاب اسلامی را از حرکت بازداشته است اما نه تنها چنین نشد بلکه صف مخالفان رژیم مستحکم تر شد. اعمال ددمنشانه رژیم پهلوی در جمعه سیاه، تعداد زیادی کشته و مجروح بر جای گذاشت که عامل تزلزل پایه های رژیم پهلوی به حساب آمد به طوری که عمق فاجعه چنان بود که زمام سیاست وکنترل اوضاع داخلی از دست شاه خارج شد و ـ همان طور که اشاره شد ـ هر مسئولی گناه این واقعه را به گردن کسی دیگر می انداخت. با کشتار مردم نه تنها شاه به آرامش نرسید بلکه جزیره ثبات (ایران) شاه، با ناآرامیهای زیادی روبرو شد و خشم مردم شدت گرفت که حاصل این خشم، اعتصابات مردم بود که به ضرر رژیم پهلوی بود و دراین بین سیاستهای دولت آشتی ملی با شکست روبه رو شد و فکر برکناری شاه به میان آمد.

هفده شهریور، تداعی کننده 15 خرداد 1342 بود که در این حادثه سفاکی و خونریزی رژیم پهلوی بیش از همیشه نمایان شد و دنیا بیش از پیش به ماهیت انقلابی نهضت ایران پی برد و هویت مردم ایران که در تبلیغات نظام شاهنشاهی مردمی آشوبگر و مخالف اصلاحات به حساب می آمدند؛ به مردمی متدین و انقلابی با شعارهای اصیل و رهبری روحانیتی ریشه دار تغییر یافت.

در ماحصل قیام هفده شهریور همین بس که شاه، پرچم رسوایی خویش را با کشتار مردم بیگناه برافراشت و رشته حکومت از دستش پاره شد و همین امر موجبات ترک ایران را برای او فراهم ساخت.( تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور ؛ ،صص 124 - 115؛ یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه؛  صص 378 - 376 ؛57 سال اسارت؛ ص 242؛ تصمیم شوم جمعه خونین؛ صص 98)

نتیجه گیری

سال 1357 دوران انهدام رژیم شاهنشاهی بر اثر نهضت یکپارچه ملت ایران به رهبری امام خمینی است. تظاهرات 13 و 16 شهریور مقدمه ای برای قیام 17 شهریور شد. بی شک 17 شهریور چون آذرخشی سرخ بر تارک انقلاب درخشید و حادثه بزرگی بود که چهره سفاکانه و سیاه رژیم پهلوی را نمایان نمود. مردم ایران برای رسیدن به غایت خویش که برقراری حکومت اسلامی بود از جان خود گذشتند. در این روز رژیم نامشروع پهلوی، با اعلام حکومت نظامی بسیاری از هموطنان بیگناه را به خاک و خون کشید که واکنش شدید ملت و علما را در برداشت و نه تنها مردم به عقب ننشستند بلکه تنفر و انزجار آنها از رژیم وقت بیشتر از قبل شد. این حادثه در داخل و خارج کشور انعکاسی وسیع داشت. شدت فاجعه این روز چنان بود که کسی مسئولیت این حادثه را به گردن نمی گرفت. و سرانجام این حادثه بود که کنترل سیاست و حکومت را از دست شاه و نظام شاهنشاهی خارج ساخت و مدتی بعد، شاه مجبور به ترک ایران شد.

منابع:

1- یزدی دیزجی، علی، کریمی شرفشاده، علی اصغر؛ صفائی، مجید؛ ابراهیمی، محمدنبی؛ صفایی، وحید، روزها و رویدادها (2)، تهران، رامین، چاپ اول، 1377.

2- تصمیم شوم جمعه خونین، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ اول، 1376.

3- دوانی، علی، نهضت روحانیون ایران (ج 7)،تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، چاپ دوم، 1377.

4- بشارتی، محمد علی، 57 سال اسارت، تهران، عروج، چاپ اول، 1390.

5- شاه آبادی، حمیدرضا، آن جمعه، تهران، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، چاپ اول، 1378.

6- خلیلی، اکبر، گام به انقلاب (ج 1)، تهران، سروش، چاپ اول، 1360.

7- فوزی، ولی الله، حماسه های ملت به رهبری امام خمینی، قم، علمیه.

8- حسینیان، روح الله، یک سال مبارزه برای سرنگونی رژیم شاه بهمن 56 تا بهمن 57، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1385.

9- مصباح یزدی، محمد تقی، انقلاب اسلامی و ریشه های آن، تهران، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، چاپ اول، 1386.

10- طحان، محمد، تاریخ شفاهی قیام 17 شهریور 1357، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،1386 .

11 - خمینی،روح الله، صحیفه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ دوم، 1379.

 منبع: حضور، ش 93، ص 61.

17شهریور 1357 (سال انقلاب) كه در آن سال مصادف با جمعه بود روزی است كه واحدهای فرمانداری نظامی تهران در میدان ژاله به سوی مخالفان نظام حكومتی وقت كه تظاهرات وسیعی را به راه انداخته بودند آتش گشودند كه ضمن آن دهها تن كشته و یا مجروح شدند. دولت جمع تلفات را 308 کشته و مجروح و فرمانداری نظامی تهران 58 کشته و 205 مجروح اعلام کرده بود که به گزارش خبرنگاران دو روزنامه عصر، تلفات بمراتب بیش از این ارقام بود. این رویداد در نخستین روز برقراری حكومت نظامی در تهران صورت گرفت. شورای وزیران به ریاست جعفر شریف امامی شب پیش از آن برقراری حكومت نظامی در 12 شهر از جمله تهران را برای شش ماه تصویب و سپهبد غلامعلی اویسی فرمانده نیروی زمینی (و قبلا رئیس ژاندارمری ایران) را به سمت فرماندار نظامی تهران تعیین كرده بود. مقررات حكومت نظامی در تهران كه از بامداد جمعه به اجرا گذارده شده بود برگزاری اجتماعات را منع كرده بود كه مخالفان نظام (انقلابیون) بدون توجه به این مقررات همانند روزهای پیش از آن در میدان فوزیه (میدان امام حسین) و خیابانهای جنوبی آن تا میدان ژاله اجتماع و دست به تظاهرات زده بودند كه واحدهای فرمانداری نظامی آنان را در میدان ژاله كه بعدا به میدان شهداء تغییر نام داده شد محاصره و به گلوله بستند.

تظاهرات در میدان ژاله [میدان شهداء] از هفتم شهریور (در آن سال مصادف با ماه مبارک رمضان) آغاز شده بود که روز نهم شهریور براثر تیراندازی پلیس شماری تلفات داشت. در اعتراض به این تیراندازی (تیراندازی نهم شهریور)، 16 شهریور صدها هزار تن دست به راهپیمایی گسترده ای از قیطریه تا میدان راه آهن زدند. گستردگی همین راهپیمایی باعث وحشت دولت و احتمالا انگیزه اعلام حکومت نظامی از بامداد روز بعد شده بود.

صفحه اول شماره 18 شهریور 1357 روزنامه اطلاعات که تماما درباره رویداد 17 شهریور تهران بود ـ در سمت چپ (قسمت پایین) عکس سپهبد اویسی فرماندار نظامی تهران چاپ شده بود

در 14 اردیبهشت 1306 قانونی از مجلس شورای ملی گذشت كه به موجب آن، دولت، مأمور تأسیس بانكی برای پیشرفت امور بازرگانی و كشاورزی و پیشه و هنر گردید. سرمایه این بانك، طبق قانون 150 میلیون ریال پیش بینی شده بود كه پس از مدتی 20 میلیون ریال از طرف دولت به این امر اختصاص یافت. پس از آن، بانك ملی ایران در 17 شهریور 1307 ش رسماً افتتاح شد. در خرداد 1309، دولت حق نشر اسكناس را از بانك شاهنشاهی متعلق به انگلستان باز خرید نمود. حق انحصار چاپ اسكناس در 23 اسفند 1310 به بانك ملی ایران واگذار گردید. در نهایت از اول فروردین 1311، اسكناس‏های بانك ملی ایران منتشر شد.

34 روز پس از امضای فرمان مشروطیت، مظفرالدین شاه قاجار در ظاهر برای جلب مشروطه خواهان و در باطن بر اثر فشار انگلستان، 8 سپتامبر 1906(شهریور 1285 خورشیدی) بلافاصله پس از تایید آیین نامه انتخابات مجلس، حكم بركناری عین الدوله (عبدالمجید میرزا) را از رئیس الوزرایی صادر و وی را از تهران تبعید كرد. عین الدوله از مخالفان مشروطه شدن سلطنت بود و با این كار ضدیت فراوان كرده بود و چندبار هم از انگلیسی ها خواسته بود كه از ادامه حمایت از مشروطه شدن ایران دست بردارند. طبق خاطرات بعضی رجال آن دوره، عین الدوله بارها گفته بود كه در شرایط موجود، مشروطه جز تامین منافع تنی چند از رجال و بازرگانان و باز شدن هر چه بیشتر دست انگلیسی ها چیز دیگری عاید نخواهد كرد و سودی برای عوام الناس نخواهد داشت . وی ازجمله كسانی بود كه مشوقان به سفارت انگلستان را خائن می پنداشتند. اسنادی كه بعدا انتشار یافت نشان داد كه چند روز پیش از بركناری عین الدوله كه در جبار بودن او تردید نیست رئیس هیات نمایندگی انگلستان در تهران به لندن گزارش كرده بود كه دولت روسیه كه روی دربار قاجاریه نفوذ فراوان دارد مظفرالدین شاه را تشویق به پس گرفتن امضای خود و لغو فرمان مشروطیت و دست كم تعلیق آن می كند .در این گزارش ضمن اشاره به نگرانی دولت روسیه از وضعیت خود و مستعمراتش در قفقاز از تحول اخیر ایران، نوشته شده است كه دولت روسیه از این كه سفارت انگلستان در تهران از متحصصنین به خوبی پذیرایی و توجه مردم را نسبت به خود جلب كرده است حسادت و احساس شكست می كند و به همین لحاظ هرچه بیشتر به شاه نزدیك شده است. دوستی شاه با دربار روسیه اینك بیش از هروقت دیگر است و عین الدوله از استفاده از هر فرصتی بر ضد منافع انگلستان خودداری نمی كند.

عین الدوله

برخی از مورخان ، پناهنده شدن شماری از تبریزیان معترض به ظلم و استبداد محمد علی میرزا ولیعهد وقت به كنسولگری انگلستان در آن شهر در پایان شهریور ماه 1285 را نتیجه تشویق آنان از سوی عوامل انگلستان و جزئی از رقابت انگلستان و روسیه دانسته اند.

این تحولات درست یك سال پیش از امضای قرارداد سن پترزبورگ و تقسیم ایران به دو منطقه نفوذ صورت گرفت.