مُحَسّر مکانی است میان مشعر و منی که بر اساس روایات تاریخی، اصحاب فیل و سپاهیان ابرهه در همین نقطه هلاکت رسیدند و چون یاران ابرهه به سبب این شکست حسرت خوردند، این وادی به مُحَسّر مشهور گشت. مُحَسّر اسم فاعل از حَسَّر به معنای از پا افتادن است.
وادی نیز به معنای دره یا مکان جاری شدن رود است. رودی که در مُحَسّر جاری می شده به وادی یا دره « عُرفَه » می ریخته است. بعضی نیز آن را نام رودخانه ای دانسته اند.

وادی مُحَسّر نه جزو منی و نه جز مشعر است. حاجیان پس از گذشتن از مشعر به مُحَسّر رسیده و سپس وارد منی گردند. مستحب است آنان این مکان را مقداری سریع پشت سر گذاشته یا در آن بدوند و جایز نیست که در آنجا بمانند و توقف کنند.

طول مُحَسّر 3812 متر و نقطه پایان آن مأزمین (دو کوه بین مشعر و منی) است.
در کتب مناسک آمده است که نباید تا قبل از طلوع آفتاب از این وادی گذشت و به منی وارد شد.

 

مقدمه

اسلام که جامع ترین ادیان الهی است برای تمام لحظات زندگی و دوران عمر، دستورات خاص و مقررّات ویژه ای دارد؛ از جمله برای نوزاد، آداب بسیاری را توصیه می‌کند که به بعضی از آنها اشاره می‌شود:

لباس

وقتی که امام حسن علیه السلام متولد شد او را در پارچه ای زرد رنگ پیچیدند و به دست مبارک رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم دادند.
امام فرمود:«مگر من شما را نهی نکردم که بچه را در پارچه ای زرد نپیچید؟»
سپس با دست خود امام حسن علیه السلام را در پارچه ای سفید پیچید.

اولین کلام و طعام

رسول خدا پس از تولد حسنین علیهماالسلام، در گوش راست آنان اذان می‌گفت و در گوش چپ آنها اقامه.

رسول خدا می‌فرمود:«در گوش راست نوزاد اذان و در گوش چپش اقامه بگویید، چرا که بچه را از شیطان حفظ می‌کند." سپس در گوش او سوره فاتحه الکتاب و آیه الکرسی و آیات آخر سوره حشر و سوره اخلاص و دو سوره ناس و فلق (معوذیتن) را بخوانید.»

اولین طعام:
امیرالمومنین علیه السلام می‌فرمود:
رسول خدا کام امام حسن و امام حسین علیهمالسلام را با خرما برداشت. شما هم کام بچه های خود را با خرما بردارید.
و نیز امام صادق علیه السلام می‌فرمود:« کام بچه های خود را با آب فرات بردارید؛ چرا که دوستدار ما اهل بیت خواهد شد.»

و نیز می‌فرمود:«کام نوزادان خود را با تربت امام حسین علیه السلام بردارید که باعث ایمنی او خواهد شد، و اگر تربت نداشتید، با آب باران. »
حضرت رضا علیه السلام نیز می‌فرمود:«اگر تربت موجود نبود، کام نوزاد را با عسل بردارید.»

نامگذاری

انتخاب نام خوب برای نوزاد بسیار مهم است. رسول خدا آن را از حقوق فرزند بر گردن پدر می‌دانست و می‌فرمود:«بهترین نام‌ها، نامی است که در آن نشان عبودیت خداوند باشد؛ مانند عبدالله.» و نیز می‌فرمود:«هر کس چهار پسر داشته باشد و نام یکی از آنها را به نام من، "محمد"، نامگذاری نکند، به من جفا کرده است. اگر اسم فرزندتان را محمد گذاشتید او را گرامی بدارید و به او احترام کنید.»
و نیز می‌فرمود:«حتی بچه‌های سقط شده را هم نامگذاری کنید، چون در روز قیامت که مردم را به اسم می‌خوانند، بچه های سقط شده به پدرانشان اعتراض می‌کنند که چرا برای ما اسم نگذاشتید؟!»
و خود پیامبر، نام آخرین فرزند فاطمه زهرا را قبل از تولد، محسن گذاشت، که البته در ماجرای هجوم به خانه فاطمه علیها سلام سقط شد.

رسول خدا از گذاشتن بعضی نام‌های بی‌معنی یا دارای معانی کفرآمیز بر فرزندان نهی می‌فرمود؛ نام‌هایی مانند ابی عیسی، ابی الحکم، ابی مالک، ضرار، مره، حرب، ظالم، شهاب و حتی نام بی‌معنی یا قبیح بعضی افراد را عوض می‌کرد.

امام باقر علیه السلام می‌فرمود:«وقتی شیطان می شنود که کسی را به اسم محمد یا علی صدا می زنند، مانند قلع آب می شود. (یعنی از شدت ناراحتی، استقامت خود را از دست می دهد.)»

روزی اصحاب به از امام صادق علیه السلام گفتند: “ ما نام شما و پدرانتان را بر روی فرزندانمان می‌گذارین. آیا این کار برای ما نفعی دارد؟»
امام فرمود:« به خدا قسم، بله. مگر دین چیزی جز محبت است؟»
نام‌های زیادی در روایات آمده که ائمه به آنها ترغیب و توصیه می‌فرمودند، از جمله: عبدالله، عبدالرحمن، محمد، احمد، علی، حسن، حسین، جعفر، و نام سایر امامان.

نام‌های فاطمه زهرا علیهاسلام هم برای گذاردن بر روی دختران توصیه شده است، از جمله: فاطمه- صدیقه- مبارکه- طاهره- زکیه- راضیه- مرضیه- محدثه- زهرا- بتول- عذراء- سیده- حرراء- نوریه- حانیه (به‌معنی شوهر دوست و بچه دوست) و منصوره.
و از اسم حمیرا نهی شده است.

ختنه و عقیقه

حتنه:
رسول خدا می‌فرمود:«فرزندان خود را در روز هفتم تولد ختنه کنید.»
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود:«گرما یا سرما شما را از ختنه در روز هفتم ولادت مانع نشود، چرا که ختنه موجب پاکی بدن است.»
ختنه برای پسرها واجب است و اگر پدر و مادر، او را ختنه نکنند، بر خودش واجب است. امام صادق علیه السلام فرموند:«ختنه برای مردان واجب است.»

عقیقه:
رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم برای دو فرزندشان امام حسن و امام حسین علیهماالسلام در روز هفتم ولادت عقیقه کرد؛ فاطمه علیهاالسلام هم برای آن دو نوزاد عقیقه کرد و به قابله، یک ران گوسفند و یک دینار عطا فرمود.

امام صادق علیه السلام فرمود: "سلامتی هر نوزاد در گرو عقیقه است. هر کس که ثروتمند است عقیقه کند و هر کس فقیر است، هر وقت برایش مقدور شد عقیقه کند و اگر نتوانست، بالاخره حیوانی بکشد. (در صورت فقر می‌توان به جای گوسفند یا گاو یا شتر حیوان دیگری مانند مرغ و کبوتر و. . . عقیقه کرد.)
گوشت عقیقه را باید پخت و ده نفر از مسلمان ها یا بیشتر را با آن اطعام کرد. اما پدر و مادر نوزاد نباید از آن بخورند. برای نوزاد پسر، حیوان نر و برای دختر حیوان ماده، عقیقه می کنند. استخوان های حیوان عقیقه را نباید شکست و مستحب است آنها را دفن کنند.

اصلاح موی سر

اصلاح موی سر: رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم در روز هفتم تولد امام حسن و امام حسین علیهاالسلام موی سر آنها را تراشید و به وزن آنها نقره صدقه داد.

از امام صادق علیها السلام علّت این کار را پرسیدند. امام فرمود: دلیلش زدودن موهایی است که در شکم مادر روییده شده است.»

از امام کاظم علیه السلام پرسیدند: “ اگر موی سر نوزادی را تا روز هفتم نتراشیدند، چه باید کرد؟”
امام فرمود: “ وقتی روز هفتم گذشت دیگر تراشیدن سر لازم نیست. ”

رسول خدا صلی لله علیه و اله و سلم بعد از تراشیدن موی سر فرزندانشان به سر آنها خلوق مالیدند که ماده ای است معطّر و مخلوطی از مواد مختلف که عمده آن زعفران است. طبق روایتی از امام صادق علیه السلام مالیدن زعفران کافی است.

شیر دادن

رسول خدا می‌فرمود: "برای نوزاد هیچ شیری بهتر از شیر مادرش نیست. اگر مادر شیر نداشت یا شیرش کم بود برای بچه دایه بگیرید. "

ولیمه و تهنیت

ولیمه:
ولیمه یعنی اطعام عده ای از مومنین. رسول خدا صلی الله علیه و اله و سلم فرمود:«در چهار چیز ولیمه داده می شود: ازدواج، تولد فرزند، ختنه، و بازگشت از سفر.»

تهنیت:
وقتی به امام سجاد علیه السلام تولّد فرزندی را بشارت می دادند، ایشان نمی پرسید پسر است یا دختر، بلکه می پرسید «آیا سالم است؟» و اگر سالم بود خداوند را حمد و سپاس می‌کردند.
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمود: "برای تبریک گفتن به مناسبت تولد فرزند بگو:«خدای بخشنده را شکر می کنم. خداوند برای تو در این مولود برکت قرار دهد و او را به رشد برساند و تو را از خیر او بهره‌مند سازد.»

سرزمین یمامه میان نجد و بحرین قرار داشت و چون زمامدار آنجا مسیحی بود سفیری که پیامبر اسلام برای آن در نظر گرفته بود، مردی بود به نام سلیط بن عمرو که مدتها در حبشه به سر برده بود و از منطق و رسوم مسیحیت آگاهی داشت.
مضمون نامه پیامبر به حاکم یمامه چنین است:
«بسم الله الرحمن الرحیم
از محمد فرستاده خدا به هوذ بن علی
سلام بر کسی که پیرو هدایت است. بدان که آیین من به نقطه‌ای می رسد که مرکب‌های تندرو به آنجا می‌رسند. اسلام بیاور تا در امان بمانی و قدرت و سلطنتت باقی بماند.»

نماینده اعزامی پیامبر که در دوران فشار حکومت بت‌پرست مکه به فرمان پیامبر به سرزمین حبشه مهاجرت کرده بود، تعالیم عالی اسلام و برخورد با طبقات مختلف در مسافرت‌ها او را فردی توانمند و شجاع کرده بود، به گونه‌ای که با سخنانش زمامدار یمامه را تحت تأثیر قرار داد. وی خطاب به حاکم یمامه گفت:«بزرگوار کسی است که لذت ایمان را بچشد و از تقوی توشه بگیرد... من تو را به بهترین چیزها دعوت می‌نمایم و از بدترین اعمال باز می‌دارم. تو را به پرستش خداوند می‌خوانم و از پرستش شیطان و پیروی از هوی و هوس نهی می‌کنم. نتیجه‌ی پرستش خدا بهشت، و پیروی شیطان آتش است. اگر به غیر از آنچه من گفتم عمل کردی صبر کن تا پرده برافتد و سیمای حقیقت ظاهر گردد.»
حاکم یمامه مهلت خواست تا در این باره فکر کند و با یکی از اسقف‌های بزرگ روم که به یمامه آمده بود مشورت کرد. او به حاکم یمامه گفت که:«مصلحت در این است که از او پیروی کنی، زیرا این همان پیامبر عربی است که مسیح از ظهورش خبر داده، و در انجیل نوشته شده است که محمد رسول خدا است.»
حاکم یمامه پس از نصیحت‌های اسقف نامه‌ای به پیامبر نوشت و اظهار داشت که اگر رهبری دینی پس از مرگ پیامبر در دست او باشد حاضر است اسلام بیاورد و او را یاری کند وگر نه با او جنگ خواهد کرد.
پیامبر اکرم نیز در جواب پیام حاکم یمامه گفت:«اگر ایمان او مشروط است، او شایستگی حکومت و خلافت را ندارد و خدا مرا از شرّ او مصون خواهد داشت.»

امام صادق علیه السلام درباره چگونگی ایجاد شک و تردید در مردم فرمود:
هنگامی که مردم از آسمان این ندا را می شنوند که می‌گوید:« بدانید که حق با علی بن ابیطالب و شیعیان اوست،» همه‌ی مردم زمین ایمان می‌آورند.

فردای آن روز، ابلیس در هوا بالا می‌رود و ندا می‌دهد:« بدانید حق با فلان شخص از بنی امیه و پیروانش است، زیرا او مظلوم کشته شد. پس به خونخواهی او برخیزید.»
اما خداوند، مؤمنان را به وسیله قول ثابت، بر حق استوار می‌کند؛ و آن قول ثابت، همان ندای نخست است. در آن روز کسانی که دل بیمار دارند، به شک می‌افتند ــ و مقصود از دل بیمار، به خدا سوگند، دشمنی با ماست. آن موقع خیلی از مردم از ما بیزاری می‌جویند و به ما ناسزا می‌گویند. بعد می‌گویند:« منادی اول، یکی از جادو‌های این اهل بیت است!»

آن گاه امام صادق علیه السلام این آیه را تلاوت فرمود:« و ان یروا آیه یعرضوا و یقولوا سحر مستمر» ــ قمر، 54 ــ (و هرگاه معجزه‌ای ببینند، رو بگردانند و بگویند این سحری دائمی است.)

در سوره مریم آیه 17 چنین آمده است:« فارسلنا الیها روحنا فتمثل لها بشرا رسولا » ( ما جبرئیل را به صورت بشر به سوی مریم فرستادیم.»
در توضیح این موضوع، دانشمندان اسلامی چنین گفته اند که: تمثّل به معنای این است که ملائکه به صورت بشر ظاهر شود، نه اینکه تغییر ماهیّت دهد و انسان شود. بنابراین مثلاً حضرت مریم واقعاً جبرئیل را دیده است، اما به صورت یک انسان.
موضوع تمثّل و تجسّم ملائکه (درآمدن ملائکه به صورت آدم) در روایات زیادی آمده است. تمثّل برای غیر ملائکه هم ممکن است. چنانچه در روایات آمده که ابلیس در روز شورای سقیفه به صورت پیرمردی ظاهر شد، یا برای افرادی که قصد کشتن رسول الله را داشتند، به صورت شخصی به نام «منبّه بن حجّاج» در آمد. همچنین برای بسیاری از انبیاء به صورت بشر یا صورت‌های دیگری ظاهر شده است.
در روایات آمده است که روزی دنیا به صورت زنی زیبا برای امیرالمؤمنین علیه السلام تمثّل پیدا کرد. همچنین در روایات مربوط به برزخ و قیامت چنین امده است که اعمال انسان به صورت‌های زیبا یا زشت ظاهر می‌شوند.

امام صادق علیه السلام نیز روزی به عمّار فرمود:«ملائکه نزد ما حاضر می‌شوند و بال‌های خود را بر سر فرزندان ما می‌کشند و بر پشتی‌های ما تکیه می‌زنند.»
و نیز فرمود:«ملائکه روی فرش‌های ما رفت‌و‌آمد می‌کنند، بر سر سفره های ما حاضر می‌شوند. . . و با ما نماز می‌گزارند. . . »

به هر حال، تمثّل مجرّدات به صورت‌های مادّی، امری است قطعی و هیچ اشکال عقلی و فلسفی ندارد

ثمالی از امام صادق علیه السلام پرسید:« ندای آسمانی چگونه است؟»
امام پاسخ داد:« در آغاز روز، منادی از آسمان ندا می‌دهد« بدانید که حق با علی و شیعیان اوست.»
آن گاه در پایان روز، ابلیس از زمین ندا می‌دهد « بدانید که حق با سفیانی و پیروان اوست.» در این هنگام باطل‌گرایان به شک می‌افتند.»

یکی از محرمات صریح و روشن که در قرآن از آن نهی شده در روایات فراوانی مذمت از آن آمده است قماربازی می باشد. خداوند در آیه 91 سوره مائده میفرماید: انما یرید الشیطان ان یوقع بینکم العداوه و البغضاء فی الخمر و المیسر و یصدکم عن ذکرالله. تنها هدف شیطان آنست که با شراب و قمار بین شما دشمنی و کینه ایجاد کند، شما را از ذکر خداوند باز دارد. این آیه شریفه بخوبی عمده آثار منفی شراب و قمار را ذکر مینماید.

باری در فرهنگ اسلام مال منتخوری که هیچ کار مفیدی بر آن انجام نگرفته باشد نوعی باجگیری تلقی شده و حرام معرفی گردیده است. حرمت رشوه، ربا، کم فروشی، قمار و. . . از این قبیل است در قمار هیچ کار مفیدی انجام نمی گیرد و فقط بر اساس یک برد و باخت پوچ انسان به اموال دیگران دسترسی پیدا میکند و آثار منفی فراوانی بر جان و دل فرد و اجتماع میگذارد.

عینین ( یا رمات) نام کوهی است در بیرون شهر مدینه در منطقه احد. اکنون در فاصله بین این کوه و کوه احد، مسجد حمزه قرار دارد.
هنگامی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برای نبرد با مشرکان به احد آمد، پنجاه تن از تیراندازان سپاه اسلام را بر فراز این کوه کوچک مأمور ساخت تا از سپاه اسلام محافظت کنند؛ ولی آنان با مشاهده پیروزی اولیه سپاه اسلام بر مشرکین، به طمع جمع‌آوری غنیمت، از کوه رمات پایین آمدند. در این هنگام بود که گروهی از سپاه شرک، کوه را دور زدند و از پشت به سپاه مسلمانان حمله کردند، و به این ترتیب پیروزی اولیه سپاه اسلام به شکست تبدیل شد.
می‌گویند که در آن هنگام شیطان از فراز این کوه بانگ برآورد که محمد کشته شد

در قرآن کریم در سوره مجادله آیه های 7 تا 10 چنین آمده است:
آیا نمی دانی که خداوند از آنچه در آسمانها و زمین است خبر دارد؟ هیچ گاه سه نفر با هم نجوا نمی کنند مگر اینکه خداوند چهارمین آنهاست، و هیچ گاه پنج نفر با هم نجوا نمی کنند مگر آنکه خداوند ششمین آنهاست، و هر تعداد که باشند، او همراه آنهاست. در روز قیامت نیز آنها را از اعمال‌شان آگاه می سازد، چرا که خداوند به هر چیزی داناست. آیا ندیدی کسانی را که از نجوا (سخنان در گوشی) نهی شده‌اند، دوباره به آن روی می‌آورند و برای گناه و تعدی و نافرمانی رسول خدا به نجوا می‌پردازند؟ آنان هنگامی که نزد تو می آیند تو را چنان تحیّتی (و خوشامدی) می‌گویند که خدا به تو نگفته است، اما در دل می‌گویند: چرا خداوند ما را به خاطر گفته‌هایمان عذاب نمی‌کند؟
اما جهنم برای آنان کافی است. آنان وارد جهنم خواهند شد و چه بدعاقبتی در انتظارشان است. ای کسانی که ایمان آورده اید! برای گناه و تعدی و نافرمانی رسول خدا نجوا نکنید؛ بلکه در کار نیک و تقوا نجوا کنید و از خدایی که همگی نزد او جمع خواهند شد بپرهیزید. نجوا تنها از سوی شیطان است. او می خواهد مومنان را غمگین کند ولی نمی‌تواند ضرری به آنها برساند جز به فرمان خدا. پس مؤمنان تنها بر خدا توکل کنند.»

همنشینی با بدان: از همنشینی با انسان بد بپرهیز که او همانند شمشیر بدون غلاف است؛ منظره‌اش نیکو و زیبا، ولی اثر و نتیجه‌اش زشت و نازیباست.