اصل اول
حكومت ایران جمهوری اسلامی است كه ملت ایران بر اساس اعتقاد دیرینه اش به
حكومت حق و
عدل قرآن، در پی انقلاب اسلامی پیروزمند خود به رهبری مرجع عالیقدرتقلید حضرت آیت الله العظمی امام خمینی، در همه پرسی دهم و یازدهم فروردین ماه یكهزار و سیصد و پنجاه و هشت هجری شمسی برابر با اول و دوم جمادی سال یكهزار و سیصدو نود و نه هجری قمری با اكثریت % 2/ 98 كلیه كسانی كه حق رأی داشتند، به آن رأی مثبت داد.
اصل دوم
جمهوری اسلامی، نظامی است بر پایه ایمان به:
1- خدای یكتا ( لا اله الا الله ) و اختصاص حاكمیت وتشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او.
2 - وحی الهی ونقش بنیادی آن در بیان قوانین.
3 -
معاد و نقش سازنده آن در سیر تكاملی انسان به سوی خدا.
4 -
عدل خدا در خلقت و تشریع.
5 -
امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلام.
6 - كرامت و ارزش والای انسان و آزادی توام با مسئولیت او در برابر خدا كه از راه :
الف - اجتهاد مستمر فقهای جامع الشرایط بر اساس كتاب و سنت معصومین سلام الله علیهم اجمعین.
ب - استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها.
ج - نفی هر گونه ستمگری و ستم كشی و سلطه گری و سلطه پذیری، قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین می كند.
اصل سوم
دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذكور در اصل دوم، همه امكانات خود را برای امور زیر به كار برد:
1-ایجاد محیط مساعد برای رشد فضائل اخلاقی بر اساس ایمان و تقوی و مبارزه با كلیه مظاهر فساد و تباهی.
2 - بالا بردن سطح آگاهی های عمومی در همه زمینه ها با استفاده صحیح از
مطبوعات و
رسانه های گروهی و وسائل دیگر.
3 -
آموزش و پرورش و
تربیت بدنی رایگان برای همه، در تمام سطوح و تسهیل و تعمیم آموزش عالی.
4 - تقویت روح بررسی و تتبع و ابتكار در تمام زمینه های علمی، فنی، فرهنگی و اسلامی ازطریق تأسیس مراكز تحقیق و تشویق محققان.
5- طرد كامل
استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب.
6 - محو هر گونه استبداد و خودكامگی و انحصار طلبی.
7 - تآمین آزادی های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون.
8 - مشاركت عامه مردم در تعیین سرنوشت سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی خویش.
9 - رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امكانات عادلانه برای همه، در تمام زمینه های مادی و معنوی.
10- ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشكیلات غیر ضرور.
11- تقویت كامل بنیه
دفاع ملی از طریق آموزش نظامی عمومی برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی و نظام اسلامی كشور.
12- پی ریزی اقتصاد صحیح و عادلانه بر طبق ضوابط اسلامی جهت ایجاد رفاه و رفع فقر و برطرف ساختن هر نوع محرومیت در زمینه های تغذیه و مسكن و كار و بهداشت و
تعمیم بیمه.
13- تأمین خودكفایی در علوم و فنون و
صنعت و كشاورزی و
امور نظامی و مانند اینها.
14- تأمین حقوق همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد
امنیت قضائی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون.
15- توسعه و تحكیم برادری اسلامی و
تعاون عمومی بین همه مردم.
16- تنظیم
سیاست خارجی كشور براساس معیارهای اسلام، تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بی دریغ از مستضعفان جهان.
اصل چهارم
كلیه
قوانین و مقررات مدنی،
جزائی،
مالی،
اقتصادی،
اداری،
فرهنگی،
نظامی،
سیاسی و غیر اینها باید بر اساس موازین اسلامی باشد. این اصل بر اطلاق یا عموم همه اصول قانون اساسی و قوانین و مقررات دیگرحاكم است و تشخیص این امر بر عهده فقهای
شورای نگهبان است.
اصل پنجم
در زمان غیبت حضرت ولی عصر (عجل الله تعالی فرجه ) در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه عادل و با تقوی، آگاه به زمان، شجاع، مدیرو مدبر است كه طبق اصل یكصد و هفتم عهده دار آن می گردد.
اصل ششم
در جمهوری اسلامی ایران امور كشور باید به اتكاء آراء عمومی اداره شود از راه انتخابات :انتخاب رئیس جمهور،
نمایندگان مجلس شورای اسلامی،
اعضای شوراها و نظایر اینها، یا از راه همه پرسی در مواردی كه در اصول دیگر این قانون معین می گردد.
اصل هفتم
طبق دستور قرآن كریم: (و امرهم شوری بینهم ) (1) و (شاورهم فی الامر) (2) شوراها:
مجلس شورای اسلامی،
شورای استان،
شورای شهرستان،
شورای شهر،
شورای محل،
شورای بخش،
شورای روستا و نظائر اینها از اركان تصمیم گیری و اداره امور كشورند. موارد، طرز تشكیل و حدود اختیارات و وظایف شوراها را این قانون و قوانین ناشی از آن معین می كند.
اصل هشتم
در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر،
امر به معروف و نهی از منكر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبت به یكدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و كیفیت آن را قانون معین می كند.(و المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنكر) (3).
اصل نهم
در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت ارضی كشور از یكدیگر تفكیك ناپذیرند و حفظ آنها وظیفه دولت و آحاد ملت است. هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی به استقلال سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و نظامی و تمامیت ارضی ایران كمترین خدشه ای وارد كند و هیچ مقامی حق ندارند به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی كشور آزادی های مشروع را، هر چند با وضع قوانین و مقررات، سلب كند.
اصل دهم
از آنجا كه
خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است، همه قوانین و مقررات و برنامه ریزی های مربوط باید در جهت آسان كردن تشكیل خانواده، پاسداری از قداست آن واستواری روابط خانوادگی بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.
اصل یازدهم
به حكم آیه كریمه (ان هذه امتكم امه واحده و انا ربكم فاعبدون ) (4) همه مسلمانان یك امت اند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست كلی خود را بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و كوشش پی گیری به عمل آورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.
اصل دوازدهم
دین رسمی ایران، اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری است و این اصل الی الابد غیر قابل تغییر است و مذاهب دیگر اسلامی اعم از حنفی، شافعی، مالكی، حنبلی و زیدی دارای احترام كامل می باشند و پیروان این مذاهب در انجام مراسم مذهبی، خودشان آزادند و درتعلیم و تربیت دینی و احوال شخصیه (ازدواج، طلاق، ارث و وصیت ) و دعاوی مربوط به آن در
دادگاه ها رسمیت دارند و در هر منطقه ای كه پیروان هر یك از این مذاهب اكثریت داشته باشند، مقررات محلی در حدود اختیارات شوراها بر طبق آن مذهب خواهد بود، با حفظ حقوق پیروان سایر مذاهب.
اصل سیزدهم
ایرانیان زرتشتی، كلیمی و مسیحی تنها اقلیت های دینی شناخته می شوند كه در حدودقانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آئین خود عمل می كنند.
اصل چهاردهم
به حكم آیه شریفه «لاینهكم الله عن الذین لم یقاتلوكم فی الدین و لم یخرجوكم من دیاركم ان تبروهم و تقسطوا الیهم ان الله یحب المقسطین» (5) دولت جمهوری اسلامی ایران و مسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند و حقوق انسانی آنان را رعایت كنند. این اصل در حق كسانی اعتبار دارد كه بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نكنند.
همچنین ببینید
پاورقی
كلیه اصلاحات و تغییرات و تتمیم قانون اساسی مصوب 1368 در متن اعمال و اصلاح شده است.
1- و كارشان بر پایه مشورت با یكدیگر است. ( سوره شوری، آیه 38).
2 - در كار با آنان مشورت كن. (سوره آل عمران،آیه 159)
3 - مردان مومن و زنان مومن دوستان یكدیگرند.به نیكی فرمان می دهند و از ناشایست باز می دارند. (سوره توبه، آیه 71).
4 - این امت شماست كه امتی یگانه است و من پروردگار شما هستم، پس مرا بپرستید. ( (سوره انبیا، آیه 92).
5 - خدا شما را از نیكی كردن و عدالت ورزیدن با آنان كه با شما در دین نجنگیده اند و از سرزمینتان بیرون نرانده اند،باز نمی دارد.خدا كسانی را كه به عدالت رفتار می كنند دوست دارد. (سوره ممتحنه، آیه 8).
