تبیان، دستیار زندگی

اگرچه این روش‌ها می‌توانند موثر باشند، ولی اثرات روحی نامطلوبی در پی دارند. چرا كه این اقدامات باعث ایجاد این تصور در كودك می‌شود كه منبع تغذیه‌ای و لذت دهانی وی آسیب دیده و در بسیاری موارد غیر طبیعی شدن ظاهر سینه و تغییر طعم شیر برای كودك ناگوار است.

مهم‌ترین نكته‌ای كه در شروع این كار باید به خاطر داشته باشید این است؛ هر مادری كه می‌خواهد كودك خود را از شیر بگیرد باید از تصمیم خود مطمئن بوده و قاطع عمل كند؛ چرا كه این قطعیت به كودك نیز منتقل می‌شود. اگر مادر در تصمیم خود مردد باشد و با شروع اعتراض كودك هدف خود را فراموش كند، كودك هر بار با شدت بیشتری تقاضای شیر می‌كند و كار را برای مادر سخت‌تر خواهد كرد، بنابراین بهترین راهكار این است كه مادر از همان ابتدا با قطعیت و آرامش عمل كرده و بدون پرخاشگری و عصبانیت مراحل از شیر گرفتن كودك خود را طی كند.

مادر باید توجه داشته باشد زمانی را برای از شیر گرفتن كودك انتخاب كند كه بیشترین فرصت را برای سرگرم كردن كودك خود دارد. به علاوه این كار نباید با اتفاقات تنش‌زای دیگر مثل بازگشت مادر به سركار یا مسافرت و مسائلی از این قبیل همراه باشد تا مادر و كودك هر دو بتوانند با تغییرات كنار بیایند.

در این دوره باید مادر آرامش بیشتری داشته باشد، صبورتر و ملایم‌تر باشد و با محبت بیشتری با كودك خود برخورد كند؛ چرا كه وقتی مادر در حال از شیر گرفتن كودك است، مواجهه با بهانه‌جویی‌های كودكش كاملا طبیعی است و اگر مادر عصبی شود و برخورد تندی داشته باشد، كودك احساس می‌كند دیگر مورد توجه مادر قرار ندارد و او را به اندازه گذشته دوست ندارد، بنابراین بر بی‌تابی‌ها و بهانه‌جویی‌های او تا حد زیادی افزوده می‌شود.

در این حال از آنجا كه ممكن است كودكان نارس از نظر تكاملی و رشدی از كودكان هم سن و سال خود عقب‌تر باشند، بهتر است دیرتر از شیر گرفته شوند و حتما از نظر رشد و سلامت تحت پیگیری مرتب قرار گیرند.

در ابتدا توجه كنید برای از شیر گرفتن كودك زمان مناسبی كه مورد تایید تمامی پزشكان باشد مشخص نشده است. این زمان به مسائل زیادی وابسته است و انتخاب آن كاملا به خود شما بستگی دارد. با وجود این ممكن است بین یك تا 2 سالگی بهترین زمان برای این كار باشد؛ چرا كه با افزایش سن كودك، قدرت تحلیل وی بیشتر شده و در برابر اقدامات شما در جهت قطع شیردهی مقاومت بیشتری می‌كند.از طرفی از 6 ماهگی تغذیه كمكی آغاز می‌شود و در پایان یك سالگی كودك قادر است تمامی مواد غذایی را بخورد.

اگر بخواهید كودك را طی 3 ـ 2 روز از شیر بگیرید بدون شك با این كار به كودك خود آسیب روحی وارد كرده‌اید. با قطع ناگهانی شیر، كودك دچار اضطراب و پریشانی می‌شود و این مساله ممكن است در مراحل بعدی زندگی وی اثرگذار باشد. بهترین روش، از شیر گرفتن تدریجی كودك است. در این شیوه مادر یك برنامه‌ریزی منظم خواهد داشت و به طور قاطع تا انتهای مسیر خود به این برنامه عمل می‌كند. فواصل زمانی مناسب برای حذف وعده‌های شیری یك هفته است و هر هفته یك وعده شیر كودك حذف می‌شود. البته باید توجه داشته باشید در مواقع خاص این برنامه تغییر می‌یابد. برای مثال وقتی كودك بیمار است و به چیز دیگری جز شیر مادر اشتها نشان نمی‌دهد، نباید از شیر دادن به وی امتناع كرد. واكنش طبیعی برخی كودكان به قطع شیر دادن مادر ممكن است افزایش درجه حرارت بدن و بروز تب باشد اما این تب خفیف بوده و بتدریج كم می‌شود.

در هر صورت برای از شیر گرفتن كودك باید پاسخ به دو نیاز اساسی او را همواره در نظر داشته باشید؛ این دو نیاز كودك تامین مواد غذایی كافی و جایگزین روحی و عاطفی مناسب است. برای یافتن جایگزینی برای مكیدن می‌توانید از شیشه پستانك استفاده كنید هر چند بهتر است كه به او استفاده از استكان را بیاموزید.

اگر از شیر گرفتن كودك در بازه زمانی نسبتا طولانی مثل یك هفته صورت گیرد، مشكلات مادر و كودك كمتر خواهد بود؛ چرا كه هر دو فرصت تطابق بیشتری دارند و تغییر تدریجی از اثرات نا مطلوب روحی كودك و مشكلات عصبی و هورمونی در مادر جلوگیری می‌كند. با به كارگیری این روش خود كودك به تدریج تمایل خود را برای شیر خوردن از دست می‌دهد.

البته این كه كدام وعده در ابتدا حذف شود، به انتخاب مادر است. اما از آنجا كه كودك به وعده‌های پیش از خواب و اول صبح وابستگی بیشتری دارد، بهتر است حذف این وعده‌ها آخر از همه صورت گیرد. در این دوره همكاری پدر و اطرافیان، بسیار كمك كننده خواهد بود. این افراد با در نظر گرفتن پیشرفت‌های مادر (هرچند جزئی باشد) و بیان آنها، به افزایش اعتماد به نفس وی كمك شایانی می‌كنند. حذف شیر صبح و قبل از ناهار در اوایل از شیر گرفتن، می‌تواند بهترین گزینه باشد، چراكه می‌توان مطمئن بود كودك غذای كافی در دسترس دارد. برای این كار وعده‌ای را كه هر بار به كودك شیر می‌دادید با آبمیوه و نوشیدنی‌های دیگر جایگزین كنید.

برای كاهش میل كودك به خوردن شیر وقتی كودك غذا خورده و سیر است اقدام به شیردهی نمایید. طی این مدت كه به برنامه خود عمل می‌كنید، سعی كنید حتما توجه و محبت بیشتری را جایگزین قطع وعده‌های شیردهی كنید و صبور و آرام باشید. در اوایل بهتر است مادر با لباس، كودك خود را حمام كند تا به این طریق از تشویق كودك به شیر خوردن پیشگیری كند. به علاوه پس از قطع شیردهی كودك را بیش از حد به سینه نچسبانید تا كودك مجددا وسوسه نشود و درخواست شیر نكند.

زمانی اقدام به قطع وعده‌های شبانه كنید كه مطمئن باشید افرادی در دسترس هستند كه به جای شما كودك را بخوابانند و با این شیوه كودك مادر خود را موقع خواب نمی‌بیند و كمتر از او درخواست شیر می‌كند. برای قطع وعده شبانه سعی كنید تا جایی كه می‌توانید به او شیر ندهید و از لیوان یا شیشه استفاده كنید. اگر كودك نخوابید از آهنگ و قصه‌های كودكان استفاده كنید یا در نهایت با تكان دادن او را بخوابانید.

اگر مجبور هستید به علت بارداری مجدد كودك خود را از شیر بگیرید تا جایی كه می‌توانید طی مدت طولانی‌تری این كار را انجام داده و سعی كنید از جایگزین‌های مناسب استفاده كنید.

اگر طی زمانی كه كودك خود را از شیر می‌گیرید مشكلی برای شما یا كودكتان ایجاد شد یا كودك شما واكنش غیر طبیعی نشان داد حتما با یك پزشك مشورت كنید تا اگر شیوه نادرستی را در پیش گرفته‌اید بتوانید آن را اصلاح نمایید.

فاطمه خداكرمی

ماهیچه‌ها و عضلات بدن به محض این كه در یك سمت بدن احساس سنگینی می‌كنند، پیام‌هایی را به مغز ارسال می‌دارند. اگر سطح افق قدری شیب‌دار به نظر برسد، چشم‌ها ما را از تغییر ایجاد شده مطلع می‌سازند.
علاوه بر این در داخل گوش‌ها، بخش‌های حلزونی بسیار كوچكی حاوی نوعی مایع مخصوص وجود دارد كه حركت‌های جزئی و ناگهانی سر و در نتیجه این سو و آن سو رفتن مایع درون حفره‌های حلزونی گوش را تشخیص می‌دهند. یكی از راهكارهای ایجاد هماهنگی میان اعضا و اندام‌ها این است كه وقتی حسگرهای عصبی در این مجاری حلزونی تشخیص می‌دهند سر شما به طور ناگهانی به طرف چپ یا راست تغییر جهت داده است، به طور خودكار علائمی را به چشم ارسال می‌كنند كه موجب می‌شود چشم‌ها در كوتاه‌ترین زمان ممكن در برابر تغییرات ایجاد شده عكس‌‌العملی را به شكل یك حركت رفت و برگشت از خود نشان دهند. این تغییر یا به عبارتی واكنش چشم‌ها در مواجهه با این تغییرات به شما كمك می‌كند تا برای مشاهده اشیا و اجسام پیرامون‌تان كه در این وضعیت، شاید آنها را قدری تیره و تار ببینید، تمركز بیشتری داشته باشید. برای این كه چنین تغییراتی را در عمل تجربه كنید، به شما پیشنهاد می‌كنیم روی یك صندلی چرخان یا یك چرخ و فلك بنشینید و چشم‌هایتان را ببندید. یكی از انگشتان‌تان را روی پلك چشم خود بگذارید تا حركات كره چشم‌تان را بخوبی احساس كنید سپس از كسی بخواهید شما را بچرخاند. به محض شروع حركت ناگهان احساس می‌كنید، چشم شما بسرعت در جهت جلو و عقب جابه‌جا می‌شود.

وقتی چرخش به پایان می‌رسد، مایع موجود در كانال حلزونی گوش همچنان در حركت است. بنابراین پیام‌های عصبی مبنی بر ادامه حركت به چشم‌ها ارسال می‌شود. حركت چشم‌ها موجب می‌شود به‌رغم این كه در یك جای ثابت قرار گرفته‌اید، احساس كنید دنیا دور سرتان می‌چرخد. در افرادی كه به هر علت در عملكرد كانال حلزونی گوش دچار اختلال باشند، حفظ تعادل بدن هنگام ایستادن یا راه رفتن با مشكلات بیشتری همراه است، اما از آنجا كه در صورت مواجه شدن با چنین شرایطی، این افراد حركت چشم‌‌ها را تجربه كنند، به محض این كه از چرخ و فلك پیاده می‌شوند، محیط اطرافشان را بدون هیچ مشكلی و به شكل طبیعی می‌بینند. ممكن است احساسی كه در چنین شرایطی تجربه می‌كنید، برایتان ناخوشایند باشد، اما بی‌شك این احساس تغییری طبیعی است كه در حفظ تعادل بدن، نقش بسیار مهمی ایفا می‌كند.

زهرا هداوند

زمانی نسیم كوهساران و گل‌های خوشبو و رنگ زیبای گل‌های محمدی، اطلسی و بنفشه و شقایق، روح و روان ما را تلطیف می‌كرد. اكنون گل‌های مصنوعی آپارتمانی، هوای پر دود و آلوده جایگزین آن شده و به جای قدم زدن در كوچه‌های پر از اقاقیا، روی آسفالت‌های داغ و به جای چشمه سارهایی با آب زلال به جوی‌هایی پر از زباله و راكد مانده می‌نگریم، البته هدف از مطرح كردن این نكات، راهكارهایی برای رسیدن به تعادل با زندگی ماشینی و روش‌هایی برای كاستن از فشارهای روحی است. اكنون در طبیعت راه‌حل‌های ساده‌ای وجود دارد كه می‌تواند در بالا بردن سلامت روحی افراد موثر باشد.

در حضور گل‌ها احساسات شادی‌آور افزایش پیدا می‌كنند و حس رضایت از زندگی شدت می‌گیرد. گل‌ها ما را شاد می‌كنند و ضامن سلامت روح و روان ما هستند. دكتر جنیت هاویلند جونز (m. jannette havilland jones) پروفسور دانشگاه روتكرز كه چهره شناخته شده در زمینه روان‌شناسی، تغییر رفتارها و عكس‌العمل‌های آنی است. تحقیقات درباره تاثیر سودمند گل‌ها روی انسان انجام داده است. در این تحقیق، گروهی از محققان به مدت 10 ماه عكس‌العمل و احوال افراد را در مقابل هدیه گرفتن گل بررسی كردند. شركت‌كنندگان 147 نفر زن به این دلیل كه در شناخت و تشخیص احساسات خود دقیق‌تر هستند. در سنین مختلف و میزان تحصیلات و نحوه زندگی مختلف بودند. شركت‌كنندگان می‌دانستند كه قرار است هدیه‌ای دریافت كنند اما نمی‌دانستند این هدیه چیست. محققان 3 نوع لبخند و عكس‌العمل‌های كلامی را در 5 ثانیه اول در كامپیوتر ثبت كردند.

لبخند‌ها به 3 دسته؛ لبخند مودبانه و آرام، لبخند حقیقی (بررسی رفتار خوشایند بودن یا لذت بردن) ولبخند هیجان‌زده (مجموعه دو حس هیجان و شادی همراه با بالابردن ابروها و خط افقی روی پیشانی) تقسیم و احساسات قبل و بعد از گرفتن هدیه گل نیز بررسی شد.

نتیجه این تحقیق نشان داد بوی گل‌ها می‌تواند تاثیر خوبی روی احساسات شادی و خشنودی ایجاد كند؛ شركت‌كنندگان با لبخند‌های واقعی و هیجان‌زده از گرفتن گل‌ها استقبال كردند و حس سرخوشی فوق‌العاده‌ای از خود نشان دادند كه در گروه‌های سنی مختلف دیده می‌شد. شركت‌كنندگان توضیح دادند پس از دریافت گل، احساسات مثبت در آنها شكل گرفته و كمتر احساس اندوه و اضطراب داشته‌اند. گل باعث شادی می‌شود و تاثیر قوی و مثبتی در افزایش آسایش ما دارند. قرار دادن گل در فضاهای مختلف همچون منزل حس بسیار خوشایندی برای همه افراد خانه به همراه می‌آورد، سرسراها، اتاق‌نشیمن و غذاخوری دارند. همچنین برای كسانی كه وارد منزل می‌شوند، احساسات مثبت شاد و خودمانی به ارمغان می‌آورد. به عنوان مثال یان بورن، محققی از دانشگاه لویك آلمان، نتایج تحقیق خود روی 74 نفر كه در رقابت‌های مرتبط با قدرت حافظه شركت داشتند به این شكل بیان كرده افرادی كه قبل از بازی، رایحه گل رز را بو كرده‌اند، بهتر از دیگران به نتیجه ‌رسیدند و جالب این‌كه این افراد در صورت بو كردن گل رز بهتر از زمانی كه این گل را بو نكرده بوده‌اند نتیجه گرفته‌اند؛ در نهایت هم به این نتیجه كلی رسیده است كه بوی مناسب عطر گل رز باعث پیشرفت عملكرد مغزی و بهبود حافظه انسان می‌شود یا در پروژه‌ای دیگر محققان استرالیایی دانشگاه كوئین ایلند كشف كردند در چمن‌های تازه چیده شده یك ماده شیمیایی معطر تولید می‌شود كه اثرات مفیدی روی خلق و خوی افراد دارد و موجب از بین رفتن استرس آنها می‌شود. این رایحه از 3 ماده شیمیایی ساخته شده كه از نوك چمن‌های تازه چیده شده آزاد می‌شود. این اسانس به نام اسانس آرامش نامگذاری شده است كه از طریق اثر روی هیپوكامپ كه كاهش استرس و حافظه را تحریك می‌كند، بر خلق و خوی افراد تاثیر می‌گذارد.

در نهایت باید گفت با توجه به راز شفا بخش رنگ و بوی گل‌ها و تاثیر آن بر احساسات و حالت‌های انسان در شرایطی كه پیشرفت صنعتی شهر‌ها اضطراب و استرس ساكنان آنها را زیاد كرده، یكی از بهترین راه‌ها پناه بردن به طبیعت و نعمت‌های طبیعی است طبیعت باعث ایجاد آرامش و شادی می‌شود. بنابراین بهتر است برنامه روزانه طوری تنظیم شود كه حداقل برای دقایقی هم كه شده به طبیعت توجه كنیم، پیاده‌روی كوتاه در پارك‌ها كه خوشبختانه پر گل و سبز است، كمك می‌كند تا روز خوبی داشته باشید یا برای مواقعی كه در خانه هستید، مثلا یك گلدان تازه بخرید. وجود چندشاخه گل در خانه باعث شادابی و حس مشاركت بیشتر در خانواده می‌شود و به یاد داشته باشیم تا شقایق و گل‌های خوشبو با رنگ‌های زیبا هست، باید زندگی آرام و شادی را تجربه كرد.

دكتر اكبر كوشانفر

 لرزش ناشی از نفوذ این مته‌ها در سطوح سنگی به حدی زیاد است كه لرزش ممتدی را در امتداد دست‌ها، بازوها و بعضا تمام بدن فردی كه در حال كار كردن با آن است، ایجاد می‌كند، اما پیامدهای ناشی از كار با این وسیله تنها به اینجا محدود نمی‌شود.

بی‌شك این لرزش‌ها با ایجاد عوارض نامطلوبی در داخل بدن نیز همراه است. كارگرانی كه در حین كار اغلب از این مته‌ها یا دیگر ابزارهایی با قابلیت‌های مشابه مته‌های ساختمانی استفاده می‌كنند به بیماری سندرم لرزش دست مبتلا می‌شوند. علائم اولیه این بیماری، احساس سوزش و بی‌حسی انگشتان دست‌هاست.

با پیشرفت بیماری، به محض این كه دمای هوا كاهش می‌یابد، انگشتان به رنگ سفید درمی‌آیند و بشدت متورم می‌شوند. با افزایش دما نیز انگشتان قرمز رنگ و بشدت دردناك می‌شوند. در مواردی كه شدت بیماری بیشتر باشد اوضاع از این هم بدتر خواهد شد. در این صورت، افراد مبتلا به این بیماری دیگر توانایی برداشتن اجسام كوچك نظیر سوزن یا سنجاق را نخواهند داشت.

در نتیجه، فرد دیگر قادر به در دست گرفتن اشیا و اجسام مختلف نخواهد بود. این در حالی است كه این موارد از جمله توانمندی‌هایی هستند كه این گروه از كارگران راهسازی و ساختمان‌سازی به آنها نیاز داشته، بدون انجام این كارها قادر به ادامه فعالیت پیشین خود نخواهند بود. علاوه بر این درد ناشی از ابتلا به این بیماری و بی‌حسی و سوزش انگشتان دست‌ها به حدی زیاد است كه مانع از خواب آرام فرد می‌شود. خوشبختانه روش‌هایی برای جلوگیری یا به حداقل رساندن احتمال ابتلا به این بیماری وجود دارد.

پوشیدن دستكش‌های مخصوص ضد ارتعاش و لرزش به عنوان محافظی برای انتقال این لرزش‌ها به دست‌ها عمل می‌كند. اگرچه برخلاف دیگر كشورها، در كشورهای اروپایی پوشیدن دستكش‌های ضد ارتعاش به عنوان راهكاری مناسب برای كاهش احتمال ابتلا به این بیماری نقش موثر داشته، اما محققانی كه در این زمینه فعالیت می‌كنند در تلاش هستند تا با تعیین یك استاندارد جهانی برای محافظت از جان انسان‌هایی كه از این روش‌ها یا ابزارهای مشابه استفاده می‌كنند، شمار مبتلایان این بیماری را در سطح دنیا به میزان قابل توجهی كاهش دهند.

مریم وكیلی

پرسش‌هایی از این دست، اگر در چند دهه گذشته مطرح می‌شدند پاسخ‌هایی همراه با شك و تردید دریافت می‌كردند، اما اكنون همه چیز فرق كرده است. دانش بیونیك همان دستاورد خیره‌كننده‌ای است كه بشر سالیان طولانی به دنبال تحقق آن بوده و اكنون به لطف پیشرفت‌های چشمگیری كه در عرصه‌های مختلف علمی و بویژه دانش تولید مواد جدید و سیستم‌های هوشمند صورت گرفته، به عنوان یك فناوری كاملا كاربردی وارد زندگی مردم شده است. از پاهای مجهز به موتور گرفته تا مفاصل بیونیكی، همگی نشان از این تحول چشمگیر دارند. جالب توجه این است كه تنها در یك دهه گذشته، بسیاری از اندام‌های بیونیكی مدرن و خبرساز، از آزمایشگاه‌های پیشرفته سراسر جهان خارج و وارد زندگی معلولان شده‌اند. برخی از این اندام‌ها هم اكنون به عنوان بخش جدانشدنی بدن معلولان به كار خود ادامه می‌دهند و زندگی را برای كاربرانشان ساده‌تر كرده‌اند. با این حال، برخی از آنها نیز در مرحله نمونه‌های پیش ساخته قرار دارند و حتی برخی صرفا به عنوان مدل‌های مفهومی ارائه شده‌اند. البته بخش هیجان‌انگیز داستان زمانی آغاز می‌شود كه متوجه می‌شویم دانشمندانی وجود دارند كه با تكیه بر تازه‌ترین پیشرفت‌های صورت گرفته در عرصه دانش بیونیك قصد دارند اندام‌های بیونیكی طراحی كنند كه عملكردی بمراتب بهتر از اندام‌های فعلی داشته باشند؛ نگرشی كه البته تردیدهای زیادی درخصوص موفقیت‌آمیز بودن آن وجود دارد.

منابع: Pop Sci / wirecl

کودک داون به علتی ناشناخته در دوره جنینی یک کروموزم اضافی پیدا می‌کند و علائم سندرم داون در آنان ظاهر می‌شود. یکی از این علت‌ها سن بالای 35 سال مادر است (هرچند علت اصلی این مساله کاملا به اثبات نرسیده بجز آمار بالاتر کودک سندرم داون در این مادران). علت واضحی برای این که چرا در 23 جفت کروموزم انسانی، در کروموزم‌های 21 آن به جای 2 کروموزم 3 کروموزم به وجود می‌آید مشخص نشده و این کروموزم اضافی است که عامل مشکلات گوناگون چنین کودکان ازجمله حالت خاص صورت اینهاست که شبیه کودکان مغولی می‌شوند و به همین دلیل در قدیم اینها را منگول می‌گفتند، ولی بعدا با اعتراض کشور مغولستان در یک کنفرانس بین‌المللی در این مورد، فقط آنها را به اسم دانشمند کشف‌کننده این کروموزم اضافی به نام داون می‌نامند. این کروموزم در سیستم مغزی نخاعی کودک تغییراتی ایجاد می‌کند که باعث اشکالات متعدد ذهنی و حرکتی او می‌شود. در مجموع این كودكان دارای صورت خاص و چشم‌های تنگ هستند، حدود 3 ـ 2 سالگی دهان باز و زبان بیرون آمده از دهان را پیدا می‌کند که اکثرا آب ریزش دهان هم دارند. علاوه بر اینها، راه رفتن شل و خمیده و بی‌حالی خواهند داشت. حدود سنین 5 ـ 4 سالگی یا صحبت کردن را به صورت ناقص و شل شروع می‌کنند یا گاهی نمی‌توانند به صحبت کردن برسند. مجموعه این علائم است که از کودک داون در اذهان عمومی یک کودک عقب‌مانده ذهنی می‌سازد. بعضی‌ها فکر می‌کنند کودکی که قبلا عقب‌مانده (Mental Retard) نامیده می‌شد، همان کودک داون است. در مجموع مردمی که با این کودکان ارتباط کمتری دارند، تمام کودکان مشکل دار ذهنی را کودک داون می‌نامند. این نامگذاری باعث ناراحتی‌های متعددی برای والدین می‌شود، علاوه بر این که می‌دانند در آینده با کودکی مواجه هستند که مشکل ذهنی خواهد داشت و مشکل حرکتی او هم می‌تواند بسیار مشخص باشد. تقریبا تمام این مشکلات را کروموزم اضافی که در کروموزم 21 ایجاد می‌شود، مسبب است در حالی که هنوز علم برای حذف این کروموزم مخرب راهی پیدا نکرده است. خوشبختانه تحقیقات جدیدی در روند بازسازی سیستم مغزی نخاعی و همچنین پتانسیل ساخت و ساز عصبی پیدا شده است بخصوص این که در مورد کودک داون دو امکان بزرگ از ابتدای تولد وجود دارد.

اولین امكان این است كه کودک داون از بدو تولد قابل تشخیص است و از همان ابتدا می‌شود روی این پدیده مهم عصبی Neuro plasticity، Reorganization به صورت فعال کار کرد و اجازه نداد ساختارهای نامناسب سر و صورتی و اندامی به وجود آید و از همان بدو تولد می‌توان روی پارامترهای مختلف پیش زبانی و گفتار درمانی برنامه‌ریزی کرد.

درخصوص امكان دوم هم باید گفت در کودکان داون تحقیقات بسیار وسیعی در مورد اشکالاتی که کروموزم اضافی روی سیستم مغزی نخاعی به وجود می‌آورد، انجام شده است. تقریبا می‌توان گفت اکثر اشکالات ریزی که در سیستم مغزی نخاعی ایجاد می‌شود، مشخص شده است. از طرف دیگر، چگونگی بهبودی این اشکالات هم تا حدود زیادی مشخص شده و در حال یافتن راه‌های بهبودی هستند. به همین دلیل نمی‌توان گفت کودک داون درمان ندارد. خوشبختانه این مساله در کودکان متعددی که به مراکز توانبخشی مراجعه می‌کنند، ثابت شده و از کودکان زیادی که برای آنان درمان توانبخشی انجام شده، فیلم مستند در دست است که نشان داده حتی سر و صورت آنها به طرف کودکان نرمال هدایت شده است؛ هرچند شکل خاص چشم را نتوانسته‌ایم تغییر محسوس بدهیم، ولی حالت‌های دهان باز، زبان بیرون آمده و آب ریزش فراوان از دهان، تقریبا در تمام کودکان تحت درمان برطرف شده است و هیچ کودک داونی نداشته‌ایم که دوره درمان 3 ـ 2 سال داشته باشد، اما طریقه صحبت کردن او طوری باشد که اطرافیان نفهمند و دهان باز، زبان بیرون آمده داشته باشند. در مجموع وقتی توانبخشی را طوری برنامه‌ریزی کنیم که این ضایعات به حداقل برسد، می‌توانیم تظاهرات صورت کودک، صحبت کردن، راه رفتن و حتی پیشرفت‌های شناختی ذهنی کودک را به حد قابل قبولی برسانیم، پس می‌توانیم ادعا کنیم کودک داون هم می‌تواند درمان‌پذیر باشد. این نگرش بهبودی را می‌توان راجع به اکثر بیماری‌های مزمن نسبت داد؛ ابتدا تقریبا مسیر بهبود نسبی اکثر بیماری‌های مزمن تعریف و به مرور با پیشرفت دانش طب به درمان قابل قبولی تبدیل شد.

در ضایعه سندرم داون درست است که ما کروموزم مخرب اضافی را نمی‌توانیم حذف کنیم ولی خوشبختانه این موضوع را می‌توان جزو بیماری‌هایی محسوب کرد که در مورد نوروپاتولوژی (اشکال مغزی نخاعی) آن تحقیقات و اقدامات زیادی انجام شده است. تقریبا کلیات نوروپاتولوژی که این کروموزم ایجاد می‌کند تا حدود زیادی مشخص شده است. وقتی پاتولوژی یک ضایعه مشخص شود برای آن می‌توان مسیر درمان طراحی یا حداقل عملکرد تخریبی آن را محدود کرد. در داون، شلی عضلات در تمام اندام‌ها حتی عضلات سر و صورت بارز است. باید توجه کرد به دلیل تاثیر وجود کروموزم مخرب، مراحل تکاملی کودک در تمامی مراحل رشد دچار اختلال خواهد شد که این امر یک مشکل معیوب ذهنی، حرکتی را سبب می‌شود. طی یک مطالعه تحقیقاتی مشخص شد که پروتکل‌های درمانی فعلی هنوز بر مبنای نوروپاتولوژی نیست در حالی که مشکلات این کودکان مانند بزرگی زبان و باز بودن دهان تا حدودی با توانبخشی قابل رفع است. در کشورهای غربی چون امکاناتشان در این قسمت وسیع‌تر است، بیشتر بر اعمال جراحی تکیه می‌کنند، اما اگر ما برنامه‌های منظم و مستمر توانبخشی داشته باشیم، شلی عضلات و کندی مراحل رشد نیز تا حدود زیادی قابل کنترل است. گاهی در بعضی کودکان تاثیرپذیری منفی کروموزم اضافی به حدی است که اقدام منسجم توانبخشی هم به طور کامل نمی‌تواند تمام اختلالاتی که در کودک به وجود می‌آید را در حد قابل قبولی کنترل کند، اما اگر پروسه درمان براساس نقص‌های مغزی نخاعی استوار باشد تقریبا تمام اختلالاتی که قرار است در کودک مبتلا به سندرم داون ایجاد شود، می‌تواند قابل کنترل باشد و در مواردی هم می‌تواند رفع شود.

در درمان یا کنترل علائم منفی کلینیکی کودک مبتلا به سندرم داون باید به مواردی اشاره كرد. ازجمله این كه تشخیص این کودکان به محض تولد و هدایت سریع آنها به سیستم توانبخشی ضروری است تا با قرار گرفتن کودک در مسیر درمان صحیح اختلالات نوروپاتولوژی پیش نیاید. در این صورت هم هزینه بهبود کمتر و هم نتیجه سریع و کامل‌تری خواهیم گرفت.

همچنین والدین کودک باید آمادگی این را داشته باشند که حداقل روزی 5 ـ 3 ساعت با کودک خود در منزل تمرین کنند. این تمرینات براساس اقدامات توانبخشی (کاردرمانی‌های ذهنی، جسمی و گفتاردرمانی) و زیرنظر درمانگران باید صورت بگیرد. ضروری است پروسه درمان توانبخشی به طور منظم و مستمر تا 5 سالگی ادامه پیدا کند.

از طرفی دیگر درمانگران باید با تمام اختلالاتی که در مسیر رشد تکامل کودک بروز پیدا می‌کند، آگاه باشند و پروتکل درمانی خود را به نحوی اجرا کنند تا قبل از وقوع این اختلالات، بتوانند آنها را در مسیر درمان قرار بدهند و از بروز عوارض ثانویه جلوگیری کنند. به طور مثال می‌دانیم که از همان ابتدا یک تنبلی ذاتی در این کودکان وجود دارد که می‌توان با استفاده از رفلکس‌های اولیه کودک اولین پارامترهای تحرک را در کودک ایجاد کنیم، با این کار نه‌تنها مفاصل کودک را به حرکت درآورده‌ایم، بلکه می‌توانیم با ایجاد شرایط محیطی مناسب و ایجاد انگیزه در کودک، وی را به تحریک بیشتر در جهت ارتقای تکامل رشدی تشویق کنیم. قبل از تحریک این رفلکس‌ها یا همراه با آن می‌توانیم از ماساژ اندام‌ها بخصوص کف دست‌ها استفاده کنیم تا با انجام دادن ماساژ، کودک از تمام اعضای بدن خود آگاهی پیدا کند و علاوه برآن تحریک حسی مناسب بیشتری برای کودک برنامه‌ریزی شود. لازم به ذکر است تحقیق کوتاه‌مدت 6 ماهه (به علت نداشتن بودجه کافی) نشان داد با مالیدن ماده‌ای که بتواند روی پوست را به صورت چسبیده فراگیرد و سطح پوست را پوشش دهد و با خشک شدن قابلیت کشسانی به پوست بدهد، می‌توانیم از فرآیندهای وسیع‌تر نقشه مغز برخوردار شویم؛ هرچند این مساله را با تحقیق بیشتر هنوز کاملا به اثبات نرساندیم ولی ملاحظه شد مالیدن این ماده در سرعت دادن به رشد حرکتی و تکاملی کمک قابل قبولی می‌کند. در عمل، به‌کارگیری این ماده (گل، خمیر یا تخم مرغ و شیر قند، کتیرا و...) که بسیار قابل دسترس و ارزان است، در روند تکامل زبانی و حرکتی این کودکان کمک خوبی می‌كند. همچنین تحقیق یک دانشجوی دکتری روان‌شناسی نیز نشان داد اختلاف معناداری بین گروهی که اقدام به مالیدن این ماده با ارائه CD (از تمریناتی که به مادر آموزش داده می‌شود) کرده و نکرده‌اند، وجود دارد ولی تعداد گروه شاهد و کنترل نسبتا کم بود و آن هم لازم است در تعداد بیشتر و زمان طولانی‌تر، وسیع‌تر و کامل‌تر ثابت شود. علاوه بر اینها در رشد سیستم نخاعی و ساقه مغز تعدادی رفلکس‌های ساقه مغز وجود دارد که با تحریک این رفلکس‌ها یک سری حرکات رفلکسی (غیرارادی) بروز پیدا می‌کند، حال اگر این تحریکات همراه با تحریکات بینایی و شنوایی باشد موجب بروز انگیزه در کودک خواهد شد که به دنبال آن یک سری حرکات هدفمند و ارادی در کودک دریافت خواهیم کرد و پروسه حرکتی از حالت ساده به حرکات هدفمند و ارادی منجر خواهد شد.

از طرف دیگر از آنجا که فرآیندهای تصحیح ساختار و عملکرد نورون منحصرا به وسیله توانبخشی اندام‌ها میسر نیست، باید تحت نظر یک تیم توانبخشی که پایه‌های Neuro Rehabilitation آن براساس نوروپاتولوژی این بیماری است، انجام شود و درجهت افزایش توجه وتمرکز رفع اختلالات حس‌های سطحی و حتی مراحل آموزشی حرکت، شناخت اقدامات لازم را انجام بدهند.

در نهایت هم باید در نظر داشت اختلالات اندام و سرو صورت در این کودکان بازتاب مشکل مغزی نخاعی است که در اثر آن کروموزم اضافی به وجود می‌آید. ضروری است توانخبشی تحت نظر مسوول تیمی انجام شود که هم داون را خوب بشناسد و هم اطلاعات کافی و لازم را در مورد سیستم مغزی نخاعی (دانش علوم اعصاب) داشته باشد و علاوه بر آن مسوول تیم با دانش کافی در همه قسمت‌های توانبخشی بتواند در کنترل و هدایت برنامه‌ها توانمندی لازم را داشته باشد.

دکتر حسین کریمی

گرفتگی عضلات پا ـ كه از آن به عنوان كرامپ یا اسپاسم عضلات پا نیز نام برده می‌شود ـ یكی از مشكلات شایع در دوران بارداری است و بسیاری از پزشكان، اضافه وزن بارداری را مهم‌ترین علت ابتلا به آن می‌دانند. گرفتگی عضلات پا معمولا در 3 ماهه دوم بارداری شروع و بتدریج بدتر می‌شود. فشار وزن روی عروق خونی كه خون را از پاها به قلب بازمی‌گردانند و همچنین فشار وزن روی عصب‌هایی كه به سمت پاها امتداد می‌یابند، از جمله عوامل مهمی هستند كه سبب تشدید این وضعیت می‌شوند. اگرچه ممكن است فرد هنگام روز هم با چنین مشكلی مواجه شود، اما این وضعیت، شب هنگام شدت بیشتری می‌یابد . به‌رغم این كه گفته می‌شود كمبود كلسیم و پتاسیم می‌تواند سبب گرفتگی عضلات پا شود یا این كه مصرف بیش از حد فسفر كه مانع جذب كلسیم می‌شود، در گرفتگی عضلات موثر است، این مساله هنوز مورد تایید محققان نیست. بیش از نیمی از زنان باردار از گرفتگی عضلات ساق پا شكایت دارند. اختلال در خون‌رسانی اندام‌های تحتاتی و نبود تعادل بین جذب ویتامین‌ها و الكترولیت‌ها از عوامل مستعدكننده اسپاسم عضلانی است.

انقباض‌های دردناك ناگهانی عضله به قدری است كه موجب می‌شود فرد از شدت درد از خواب بیدار شود. عادات نادرست غذایی و بی‌توجهی به سلامت مادر، در تشدید این بیماری نقش بسزایی دارد و به همین علت، مشاوره صحیح در دوران بارداری و رژیم غذایی مناسب می‌تواند راهكار مناسبی برای تضمین سلامت مادر و كودك باشد. برای این كه پیامدهای ناشی از این مشكل را تا حد امكان كاهش دهید، از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت خودداری كنید. هر روز كمی پیاده‌روی كنید. به پهلوی چپ دراز بكشید تا جریان خون پاها بهتر شود.

ماساژ عضلات پا، گرم كردن محل گرفتگی با كیسه ‌آب و حتی چند دقیقه قدم زدن می‌تواند نقش موثری در كاهش پیامدهای ناشی از گرفتگی عضلات ساق پا داشته باشد. اگر درد عضلات پا پس از گذشت یكی دو روز برطرف نشود یا با تورم و حساسیت شدید پا همراه شود، ممكن است این وضعیت ناشی از ایجاد لخته در عروق خونی باشد كه می‌تواند تهدیدی علیه جان مادر باشد. در چنین شرایطی، هرچه زودتر خودتان را به پزشك برسانید. وقتی در خواب جابه‌جا می‌شوید، ماهیچه ساق پای شما جمع و تاندون‌‌ها كشیده می‌شود كه این عمل به تحریك گیرنده‌های عصبی موجود در تاندون می‌انجامد و با فرستادن پیام‌های عصبی به نخاع، موجب انقباض عضلات پشت پا می‌شود. به نظر می‌رسد استفاده از ریزمغذی‌‌ها در برنامه غذایی روزانه، می‌تواند نقش مهمی در كاهش مشكلات عضلانی زنان باردار داشته باشد.

دكتر نوشین محمدیان