مشاهده مطالب کاربر

تعداد مطالب : 813

تعداد نظرات : 462

زمان آخرین مطلب : 5536روز قبل

آموزش و تحقيقات

گفتگوی «سیب» با دكتر هارولد توبین، دانشیار علوم زمین‌شناسی دانشگاه ویسكونسین

زمین‌لرزه ‌فرآیند طبیعی پیچیده‌ای است كه از قرن‌های گذشته تاكنون ذهن دانشمندان و محققان علوم زمین‌شناسی را به خود جلب كرده است. در این میان آنچه «پیش‌بینی زمین‌لرزه‌ها» عنوان می‌شود به رویایی بزرگ برای بشر تبدیل شده است تا شاید با نزدیك شدن به آن از شمار قربانیان و همچنین خسارات اقتصادی ناشی از آن تا حد قابل‌توجهی كاسته شود. دكتر هارولد توبین، دانشیار علوم زمین‌شناسی از دانشگاه ویسكونسین ازجمله دانشمندان فعالی در این زمینه است كه تحقیقات گسترده‌ای را درخصوص دستیابی به ریشه اصلی وقوع زمین لرزه‌ها و بررسی فاكتورهای موثر در پیش‌بینی آن آغاز كرده است. وی در گفتگوی اختصاصی با «سیب» به تشریح تحقیقات و دستاوردهای خود در این زمینه پرداخته است.

آیا صحبت درباره مقوله‌ای تحت عنوان پیش‌بینی زمین‌لرزه‌ها منطقی به نظر می‌رسد؟

اصولا زمین‌لرزه ‌از پیچیده‌ترین رویدادهای طبیعی است كه به سبب وجود عوامل گوناگون در روی دادن آن، صحبت كردن راجع به فاكتورهای موثر در شدت و مكان آن بسیار سخت است. در گوشه و كنار جهان و در مناطق خاصی نظیر چین، ژاپن، آمریكا و چند نقطه دیگر در سراسر زمین وقوع زمین‌لرزه‌ با احتمال بیشتری روی می‌دهد. همین آمار مشخص ما را بر آن داشته است تا بررسی‌های مختلفی را در قالب حفاری در خاك این مناطق آغاز كنیم. گذشته از تمام این موارد، صحبت كردن درباره پیش‌بینی زمین‌لرزه‌گفتار چندان ساده‌ای نیست و بهتر است تحقق آن را برای دهه‌های آینده در نظر بگیریم و آن زمانی است كه دانش زمین‌شناسی بشر تا حد قابل توجهی توسعه خواهد یافت.

به طور كلی چه هدفی را در رشته تحقیقات اخیر خود دنبال می‌كنید؟

در این بررسی‌ها اهداف مختلفی را دنبال می‌كنیم ازجمله فشارهای خاكی و حركات مختلف تكتونیكی زمین. در حقیقت ما از مدت‌ها پیش زمین‌لرزه‌های مختلفی را كه در گوشه و كنار دنیا روی داده است، زیر نظر گرفته‌ایم. ما از مناطق گل و لای خیز جهان تا اقیانوس‌ها و سطوح صخره‌ای، این زمین‌لرزه‌ها را بدقت مورد بررسی قرار می‌دهیم تا به نقاط مشترك آنها پی ببریم، اما به جرات اعتراف می‌كنیم هنوز هم درخصوص زمان و مكان وقوع زمین‌لرزه‌ها گیج شده‌ایم. در سال‌های اخیر صحبت‌هایی درباره وقوع زمین‌لرزه‌شدیدی در كالیفرنیا مطرح شده كه تاحدودی نیز وحشت و نگرانی به دنبال داشته است. از این رو كالیفرنیا را نیز به عنوان یكی از مقاصد تحقیقاتی خود انتخاب كرده‌ایم.

چه مناطق خاصی را برای حفاری‌های خود انتخاب كرده‌اید؟

حفاری را در مناطقی آغاز كرده‌ایم كه احتمال وقوع زمین‌لرزه‌ در آنها بیشتر از سایر نقاط جهان است. در این میان دو پروژه را در دست داریم كه یكی به آب‌های اطراف ژاپن و دیگری به كالیفرنیا بازمی‌گردد. البته ما می‌دانیم كه زمین‌لرزه‌ها بیشتر در مناطق مرزی میان صفحات مختلف تشكیل‌دهنده درون زمینی روی می‌دهند؛ مناطقی كه در چین و ژاپن به وفور وجود دارند. ما پروژه‌های دیگری را نیز در دست بررسی داریم مثلا مناطق تعریف شده‌ای در چین كه در سال‌های اخیر، زمین لرزه‌های زیادی در آن مناطق روی داده است. مردم از ما می‌پرسند چرا این گونه حفاری‌ها را انجام می‌دهیم. من در پاسخ به آنها می‌گویم كافی نبودن درك بشر از زمان و مكان وقوع زمین‌لرزه‌ها می‌تواند مهم‌ترین دلیل برای انجام چنین حفاری‌های زمانبری باشد.

چگونه از این حفاری‌ها برای افزایش درك خود از برآورد زمان و مكان وقوع زمین‌لرزه‌ها استفاده می‌كنید؟

در یكی از این پروژه‌ها به سراغ مناطق آبی اطراف ژاپن رفته‌ایم و با استفاده از كشتی تحقیقاتی مجهز به مته بزرگ حفاری، عمیق‌ترین حفاری‌های درون اقیانوسی را انجام می‌دهیم. در این پروژه چندین حفره در بستر اقیانوس ایجاد می‌كنیم و با خارج كردن نمونه‌های خاكی از زیر بستر اقیانوس و انجام آزمایش‌هایی درخصوص فشردگی خاك و تركیبات مختلف آن درصدد هستیم ارتباط منطقی‌ای میان خاك و فشردگی آن و لرزش‌های درون زمینی پیدا كنیم. ما امیدواریم با استفاده از اندازه‌گیری‌های دقیقی از لایه‌های مختلف خاك به مدل‌ها و الگوهای مشخصی در این زمینه دست پیدا كنیم، اما در كنار این تلاش‌ها باید نگاه متفاوتی نیز به این تحقیقات داشته باشیم.

منظورتان از این نگاه متفاوت چیست؟

ما در سال‌های اخیر به این نتیجه رسیده‌ایم كه بهتر است نوع اندازه‌گیری‌های خود را تغییر دهیم. به عنوان مثال می‌توانیم فشارهای مختلف بر لایه‌های مختلف خاكی و حركات تكتونیكی درون زمینی را مورد بررسی قرار دهیم. همچنین در تلاش هستیم با بررسی زمین‌لرزه‌های بسیار كوچك كه البته عمدتا قابل پیش‌بینی هستند گام‌های بلندی به سوی برآورد زمین‌لرزه‌های بزرگ و خسارت‌آور برداریم.

پس در آینده‌ای نه‌چندان دور منتظر خبرهای خوشی خواهیم بود؟

بسیاری از زمین‌شناسان و محققانی كه علوم مرتبط با زمین‌لرزه‌ها را دنبال می‌كنند معتقدند در سال‌های آینده ژاپن و كالیفرنیا شاهد وقوع زمین‌لرزه‌های بسیار شدیدی خواهند بود. در حقیقت می‌توان گفت براساس محاسبات مبتنی بر آمار و ارقام‌های تاریخی، وقوع زمین‌لرزه‌ در ژاپن و حتی تبت دور از ذهن نخواهد بود، اما آنچه می‌دانیم تنها در همین حد است. ما اطلاعات كاملی درباره زمان و مكان دقیق این زمین‌لرزه‌ها نداریم، اما می‌دانیم احتمالا روی خواهند داد. پس همانند نابینایانی هستیم كه در تاریكی قدم برمی‌دارند. شنیدن خبرهای خوش در این زمینه تنها منوط به توسعه دانش فعلی زمین‌شناسی و بررسی زمین‌لرزه‌هاست.

چه عقیده‌ای درباره زمین‌لرزه‌ آینده كالیفرنیا دارید، زمین‌لرزه‌ای كه گفته می‌شود به احتمال فراوان روی خواهد داد و خسارات جدی نیز به همراه خواهد داشت؟

در آینده‌ای كه دقیقا زمان آن مشخص نیست، زمین‌لرزه‌ بزرگی در كالیفرنیا روی خواهد داد. تنها چیزی كه می‌توان گفت، لزوم آماده بودن مردم است. هشدارهایی كه سایر دانشمندان و محققان علوم زمین‌شناسی از هم‌اكنون مطرح می‌كنند، حاكی از شدت این زمین‌لرزه‌ است. بی‌شك اگر تحقیقات صورت گرفته به حقیقت نزدیك باشند، باید شاهد وقوع زمین‌لرزه‌ بزرگی در این منطقه از آمریكا باشیم.

مهدی پیرگزی

شنبه 17/12/1387 - 15:13

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

دانستنی های علمی

مروری بر بزرگترین سوال زندگی بشر

... و زندگی چگونه آغاز شد؟

حدود 4 میلیارد سال پیش سطح زمین پوشیده از مواد مذاب بود و امكان تشكیل حیات روی كره زمین وجود نداشت. پس از مدتی سطح سیاره زمین سرد شد و پوسته‌ای سنگی آن را فرا گرفت. بدون شك یكی از اساسی‌ترین سوالاتی كه همیشه ذهن ما انسان‌ها را مشغول كرده، چگونگی به وجود آمدن حیات است. به همین دلیل هر قومی ‌داستان و افسانه‌ای را برای پیدایش حیات به هم بافته است كه همین داستان و افسانه سرچشمه باور و ایمان مردم آن قوم شده است. با این حال ذهن‌های كنجكاو بسیاری هستند كه همچنان به دنبال یافتن دلایل دیگری برای یافتن مبدا ورود حیات در این كره خاكی‌اند، به‌گونه‌ای كه همچنان به عقیده بسیاری از نظریه‌پردازان، دانش بررسی پیدایش اولیه حیات با آن‌كه قدمتی به درازای تاریخ دارد هنوز در ابتدایی‌ترین مراحل است. مروری بر نظریه‌های پیدایش حیات از آن موضوعاتی است كه همیشه برای ذهن‌های جستجوگر جذاب خواهد بود، گرچه روند تكامل ادامه می‌یابد و دانشمندان نیز با شواهد تازه‌تری از ابتدایی‌ترین عناصر حیات روبه‌رو می‌شوند.

فراموش نكنیم دنیای علم برای كشف تازه‌ها هر اندازه بزرگ باشد دنیای ما از آن پهناورتر است...

در رابطه با پیدایش حیات اولیه امروزه سه نظریه وجود دارد كه یكی می‌گوید حیات در جو آغاز شده است، دیگری می‌گوید در اعماق اقیانوس‌ها و سومی‌ می‌گوید حیات اولیه از فضا آمده است.

نظریه اول می‌گوید بافت‌های اصلی حیات در انتهای بالای اتمسفر شكل گرفته كه متشكل از گازهای غیرارگانیك بوده است. وضعیت بد هوایی (طوفان، برق و...) و فعالیت‌های آتشفشانی و تشعشعات خورشیدی، گازهایی مانند متان، هیدروژن و آمونیاك را به مولكول‌های ارگانیكی (آلی) تبدیل كرده و بافت‌های آن را پایه‌گذاری كرده است.

نظریه دوم كه محل تولد حیات اولیه را در جایی در چشمه‌های اعماق آب می‌داند می‌گوید ماده ارگانیكی اولیه در محیطی غنی از لحاظ غذایی، چند كیلومتر زیر سطح آب آغاز شده است. در زیر چشمه‌های آبی ستون‌های آبی قوی‌ای وجود داشته كه با فشار بیرون می‌زده و مواد معدنی را با خود بیرون می‌آورده و گرمای لازم را برای ایجاد حیات ایجاد می‌كرد.

نظریه سوم هم می‌گوید حیات اولیه در فضا شكل گرفته است، یعنی بافت‌های اصلی حیات در زمین پیدا و آغاز نشده، بلكه از فضای دوردست آمده. ماده ارگانیك كه روی خاكستر (یا غبار) بین سیارات نشسته بوده به اتمسفر وارد شده و به زمین افتاده است یا شاید ستاره‌ای از ستاره‌های دنباله‌دار ماده ارگانیسمی‌ اولیه را از فضا با خود به زمین رسانده باشد.

در همه این حالات البته شرایط اولیه سیاره زمین از نظر محیط اقیانوس، دما، فعالیت‌های زیرشناختی و تركیبات جو عامل اصلی تحول و تكامل این میكروارگانیسم‌هایی بودند كه بر زمین شكل گرفتند.

از ارسطو تا قرن بیستم

فرضیه‌ای با عنوان پیدایش خودبه‌خودی حیات در یونان باستان و توسط ارسطو رواج یافت كه معتقد به پیدایش دفعی یا خلق‌الساعه حیات است، یعنی می‌گوید موجودات زنده می‌توانند به صورت یكباره از محیط غیرزنده نشات بگیرند كه در میان ملل اروپایی تا اواخر قرن 18 نه تنها در میان عوام بلكه در میان دانشمندان نیز این نظریه اكثریت قاطع را داشت.

فرضیه ازلی بودن حیات هم به صورت همزمان از پاستور، دانشمند فرانسوی و ورنادسكی، دانشمند میكروبیولوژیست روسی در اواخر قرن 19 ارائه شده و علت روی آوردن به این دیدگاه رد فرضیه قبلی است. نتیجه طبیعی این نگرش درباره جانداران آن است كه باید پذیرفت جانداران یا حیات همیشه وجود داشته و به عبارت دیگر نقطه پدید آمدن ندارد. مفهوم واضح‌تر این دیدگاه آن است: حیات پدیده‌ای نیست كه نقطه مشخصی برای شروع داشته باشد، بلكه پدیده‌ای است كه از نظر زمانی بی‌آغاز یا ازلی است.

در دیدگاه انتقالی كیهانی نیز توجه روی اجسام فضایی است كه وارد جو زمین می‌شوند. در اواخر قرن 19 متخصصان فیزیك به مساله ورود ذرات یونیزه از فضای كیهانی به طرف اتمسفر زمین پی بردند. برخی از آنها این احتمال را مطرح كردند كه ممكن است تخم و جوانه جانداران به دلیل اخذ حالت یونیزاسیون و همانند ذرات یونیزه به طرف كره زمین هدایت شده باشد.

فرضیه پیدایش تدریجی حیات هم كه توسط عده‌ای از زیست‌شناسان از حدود 80 سال پیش مطرح شده است، می‌گوید موجودات زنده به صورت یكباره از محیط منشا نگرفته‌اند، بلكه پیدایش حیات در طی مراحل متعدد صورت گرفته است. یعنی می‌گوید برای ظهور حیات، تنها پیدایش آرایش مطلوب در عناصر كافی نبوده است، در نتیجه منشا مادی دارد. به بیان دیگر انرژی لازم یا صورت‌های مختلف انرژی برای برهم زدن آرایش ماده غیرزنده و ایجاد آرایش مقتضی برای ظهور حیات در روی زمین فراهم بوده است.

آغاز كائنات با یك انفجار بزرگ

بیگ‌بنگ یا انفجار بزرگ یكی از نظریه‌هایی است كه در ارتباط با پیدایش كائنات حدود 4 دهه پیش ارائه شد. این نظریه، آغاز كائنات را از فضا و زمان صفر می‌داند، زیرا آن هنگام هنوز فضا و زمان آغاز نشده بود. تصور كنید تمام كائنات در یك نقطه كوچك چگال جای داشت و در یك لحظه این فضا و زمان آغاز می‌شود، یعنی این‌كه یك انفجار بزرگ كه حاصل گرانش شدید ناشی از فشردگی بوده، شروع شد.

این واقعه بین 13 تا 15 میلیارد سال پیش رخ داده است. در حقیقت این حادثه از آن نقطه صفر شروع می‌شود. قابل ذكر است با وجود چنین فشردگی‌ای طبیعتا دمای بسیار زیادی در لحظه كمی قبل از انفجار بزرگ حاكم بوده است. هنگامی كه فضا و زمان شروع به بزرگ و باز شدن كرد، دما مدام رو به كاهش بوده، به طوری كه تخمین زده می‌شود وقتی فقط یك ثانیه از تشكیل كائنات می‌گذشته است 10 میلیارد كلوین نزول دما داشته‌ایم.

انبساط جهان به قدری شدید رخ داده است كه از اندازه كوچك‌تر از یك هسته اتم در یك لحظه به اندازه كره زمین بزرگ می‌شده، یعنی انبساط و تورم بعد از بیگ‌بنگ شروع شده بود، اما هنوز كهكشان‌ها به وجود نیامده بودند. نور آغاز كائنات بود، سپس ماده ایجاد شد و شاید بعد از 2 میلیارد سال از انفجار بزرگ، كهكشان‌ها شكل گرفتند و خورشید ما یكی از ذرات كوچك آنهاست.

حیات، نشات گرفته از مولكول‌های غیرزنده

برخی نظریه‌های علمی‌ بیانگر آن است كه در نخستین مراحل پیدایش حیات ملكول‌های غیرزنده طی واكنش‌هایی شیمیایی با هم تعداد زیادی ملكول‌های آلی ساده را تشكیل دادند و این ملكول‌های ساده با استفاده از انرژی‌های محرك (از قبیل انرژی خورشید، گرمای حاصل از فعالیت‌های آتشفشانی و رعد و برق) ملكول‌های پیچیده‌تری را به وجود آوردند. این ملكول‌های پیچیده واحدهای سازنده اولین سلول‌ها را تشكیل دادند و این فرضیه كه بسیاری از واحد‌های آلی سازنده حیات نخستین بار از ملكول‌های غیرزنده تشكیل شده‌اند بارها مورد آزمایش قرار گرفت و از لحاظ علمی‌ تایید شد. بر این اساس دو مدل شناخته‌شده توسط دانشمندان ارائه شده است. یكی مدل سوپ بنیادین است كه در دهه 1920 ارائه شد و دانشمندان اظهار داشتند در اقیانوس‌های اولیه زمین یكباره مقدار زیادی مواد آلی پدید آمدند كه این نظریه به مدل سوپ بنیادین مشهور است. تصور دانشمندان مدافع این مدل بر این است كه در آن هنگام اقیانوس‌های زمین مملو از ملكول‌های آلی مختلف بودند كه این ملكول‌ها در اثر انرژی حاصل از تابش خورشید در انفجارهای آتشفشانی و رعد و برق پدید آمده بودند. پس از آن گروهی از دانشمندان اعلام كردند در جو اولیه زمین اكسیژن وجود نداشته است، و در عوض غنی از نیتروژن، هیدروژن و گازهای دارای هیدروژن مانند بخار آب و آمونیاك و متان بوده است. در آن زمان انرژی خورشید یا انرژی الكتریكی حاصل از رعد و برق این ملكول‌ها را به سطوح انرژی بالاتر (ملكول‌های برانگیخته) انتفال داده‌اند. البته این مدل بعدها به دلایل علمی‌ مردود اعلام شد.

بعد از مردود شناخته شدن این نظریه، دانشمندان مدلی دیگر به نام مدل حباب را پیشنهاد كردند كه بر اساس آن فرآیندهای كلیدی كه مواد شیمیایی مورد نیاز برای حیات را به وجود آوردند درون حباب‌های سطح اقیانوس‌ها انجام شده است. در این مدل هم این حباب‌ها به سطح اقیانوس‌ها می‌آمدند و پس از تركیدن، ملكول‌های آلی ساده آزاد می‌كردند. ملكول‌های آلی ساده ضمن انتقال توسط باد و حركت به سمت بالا در معرض اشعه ماورای بنفش نور خورشید و رعد و برق قرار می‌گرفته‌اند و در نتیجه نیروی لازم برای واكنش‌های بعدی برایشان فراهم می‌شد. باران بسیاری از این ملكول‌های آلی را كه بتازگی تشكیل شده بودند به درون اقیانوس می‌برد و چرخه دیگری را شروع می‌كردند.

دنیای كربنی

در فرآیند تشكیل حیات، بی‌شك آب مهم‌ترین عنصر در شكل‌گیری آن بوده است. آب حلال بسیار خوبی به شمار می‌آید و دیگر عناصر را در خود حل می‌كند. مواد آلی پیش از پیدایش نخستین گونه حاوی كربن و نیتروژن با ساختمانی حلقه‌ای چون پورین‌ها و پایریمیدیت‌ها بودند. ساختار‌های ابتدایی حیات گمان می‌رود زمانی در جایی پرآب شكل گرفته باشند.

به مرور در اثر واكنش مواد آلی مركب مجموعه‌ای از عناصر در كنار یكدیگر قرار گرفتند و ساختمان كوچكی را تشكیل دادند كه اساس حیات در زمین شده است. اما این ساختمان بدون عنصر كربنC براستی دوام نمی‌یافت و شاید هیچ‌گاه تشكیل نمی‌شد. فراوان‌ترین عنصر جهان هیدروژن ‌ نیز در این فرآیند عامل بسیار مهمی ‌بوده است. مجموعا عناصر آب، هیدروژن، اكسیژن و كربن، 4عنصر اساسی در شكل‌گیری حیات محسوب می‌شوند. اتم كربن كه در این مجموعه ویژگی بسیار مهمی‌ دارد با چهار پیوند می‌تواند به اتم متصل شود. از تركیب عناصر مختلف با كربن است كه مواد آلی ساخته می‌شوند. كربن توانایی این را دارد كه عناصر مختلف را كنار هم قرار دهد.

تركیبات بسیاری می‌توانند از اتم كربن به وجود آیند. همان‌طور كه اشاره شد، اسیدهای آمینه از همین تركیب‌های كربنی شكل می‌گیرند و اگر كربن را از این مجموعه‌ها حذف كنیم پایداری از میان می‌رود. بدون پروتئین‌ها نه شكل‌گیری حیات و نه ادامه آن امكان‌پذیر خواهد بود. پروتئین‌ها و لیپید‌ها در واقع اجزای اصلی سازنده غشای سلولند. تمام اینها از مجموعه اتم‌های كربن گرد هم آمده‌اند و حتی چربی‌ها نیز ساختاری كربنی دارند. لیپید‌ها از تركیب اسید‌های چرب ساخته می‌شوند. تركیب لیپید‌ها همان تركیبی است كه هیدرات‌های كربن دارا هستند. در واقع بر اساس این نظریه ملكول‌های آلی اجزای اصلی سازنده حیات هستند و موادی نظیر اسیدهای آمینه سازنده پروتئین‌ها منشا اصلی حیات در زمین هستند.

حیات، بدون آنزیم‌ها غیرممكن بود

مبنای علمی‌ پیدایش نظریه تكامل در محیط آزمایشگاه انجام گرفته است، چرا كه اولین حیات احتمالا نزدیك به 4 میلیارد سال پیش رخ داده و موجب به وجود آمدن ملكول‌هایی شده است، اما متاسفانه تنها فسیل‌های مربوط به ملكول‌هایی كه در 5/2میلیارد سال قبل وجود داشتند یافت شده است.

نتایج مطالعات آزمایشگاهی حاكی از این است كه از اتحاد اسید‌های آمینه با یكدیگر، پلی‌پتیدها و ماكرو ملكول‌هایی شبیه پروتئین شكل گرفتند. تولید پروتئین اهمیت فراوانی داشت، چراكه بعضی از پروتئین‌ها به همراه بعضی فلزات توانستند فعل و انفعالات شیمیایی را سرعت بخشند، زیرا دارای خاصیت كاتالیزوری بودند. امروزه می‌دانیم یكی از مهم‌ترین خصوصیات آنزیم‌ها خاصیت كاتالیزوری آنهاست و این یكی از بارزترین نشانه‌های موجودات زنده است. مواد پیچیده از متحد شدن پورین‌ها و پایریمیدین‌ها به همراه قند و فسفات به دست آمدند. این مواد كه نوكلئوتید‌ها نام گرفته‌اند، توانستند با یكدیگر ملكول‌های درازی به شكل زنجیر را تشكیل دهند. در پی این فرآیندها اسیدهای نوكلئیك، اسیدهای نوكلئیك بیشتر و پروتئین‌های خاصی را ایجاد كردند. حیات در واقع از ابتدای همین مرحله آغاز شده است.

حتی دانشمندان در پژوهشی تازه دریافتند انجام تمام واكنش‌های بیولوژیك در میان سلول‌های انسانی بستگی به وجود آنزیم‌های مخصوص آنها دارد كه نقش میانجی برای انجام چنین واكنش‌هایی را ایفا می‌كنند. در واقع قدرت آنزیم‌ها به عنوان كاتالیزور باعث می‌شود كه واكنش‌های بیولوژیكی انجام شوند.

جالب است بدانید بر این اساس محققان دریافته‌اند كه بدون وجود یك آنزیم خاص، یك انتقال بیولوژیك كه انجام آن در ایجاد عناصر سازندهDNA وRNA كاملا ضروری است، 78 میلیون سال طول می‌كشد. حتی واكنش‌های دیگر هم كه به كمك آنزیم‌ها ظرف تنها چند میلی‌ثانیه صورت می‌گیرد در نبود آنها طبق محاسبات، نیمه عمری حدود 2 میلیارد و 3 میلیون سال یعنی معادل نصف عمر زمین خواهد یافت. كما این‌كه وقتی در فرآیند تولید هموگلوبین و كلروفیل از آنزیم استفاده شود، تولید آنها در سلول به سرعت انجام می‌گیرد، در حالی كه در مقایسه با شرایطی كه در آنزیم برای انجام این واكنش وجود ندارد، زمان مورد نیاز مثل مقایسه قطر یك سلول باكتری در مقابل فاصله بین زمین تا خورشید است.

به نظر می‌رسد روند تكامل همچنان ادامه دارد. همان گونه كه شرایط اولیه روی این كره خاكی از محیط اقیانوس، دما و تركیبات موجود در جو نطفه اولیه حیات را تشكیل دادند و موجودات كربنی كه در واقع هر موجود زنده‌ای را تشكیل می‌دهند پا به چرخه زندگی گذاشتند، بسیاری بر این عقیده‌اند كه در ادامه نگرش‌های تازه‌ای نیز در ارتباط با چگونگی و محل شكل‌گیری مولكول‌های آتی به وجود خواهد آمد و چرخه تكامل ادامه خواهد یافت.

پونه شیرازی

شنبه 17/12/1387 - 15:9

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

دانستنی های علمی

مبارزه با جاذبه

گاه پیش می‌آید احساس می‌كنیم تمام انرژی بدنمان تحلیل رفته، سریع خسته می‌شویم و با سرعت در حال پیر شدن هستیم یا درد زیادی را در خود احساس می‌كنیم. رولف‌درمانی یا به بیانی دیگر یكپارچگی ساختاری، تكنیكی است با تاییدیه علمی، و نظامی است كلی‌نگر از عملكرد بدن كه با كنترل بافت‌های نرم بدن آنها را دوباره تنظیم و ساختار پوششی ماهیچه‌ای بدن را متعادل می‌كند. رولف‌درمانی طرز قرار گرفتن اندام‌ها را بهبود می‌بخشد و دردهای مزمن و استرس‌ها را كاهش می‌دهد. این روش توسط خانمی زیست‌شیمیدان به نام رولف در دهه 1950 ایجاد شد. هدف نخست این طب تنظیم مجدد بدن در میدان جاذبه است.

بدن از طریق مجموعه‌ای از بافت‌های پیوندی كه استخوان‌ها، ماهیچه‌ها و اندام‌ها را احاطه می‌كند، حفظ می‌شود. زمانی كه بدن دچار آسیب شده یا از حالت تعادل خارج شود، این بافت‌ها كوتاه شده و برای تقویت بار اضافی در آن منطقه ضخیم می‌شود و این مساله استرسی را ایجاد می‌كند كه در سراسر بدن گسترش می‌یابد. رولف‌درمانی بیش از یك ماساژدرمانی سطحی بدن است. این درمان نظامی است كه ساختار پوششی ماهیچه‌ای بدن را با استفاده از فشار و انرژی دوباره بازسازی و به دنبال آن بدن را از اثرات آسیب‌های جسمانی و هیجانی رها می‌كند. با این كه این طب با وسعت بیشتری در درمان آسیب‌های ورزشی و كمردردها مورد استفاده قرار می‌گیرد، برای هرگونه وضعیت خاصی هم طراحی شده است. این درمان، تاثیرات جاذبه را كه در طول زمان باعث خارج شدن بدن از حالت تعادل می‌شود، خنثی می‌كند. این كشش جاذبه باعث می‌شود بافت‌های پیوندی بدن سخت‌تر و سفت‌تر شده و ماهیچه‌ها تحلیل روند. علائم این سفت‌شدگی و انقباض، خمیدگی یا وضعیت بسیار صاف بدنی است. در این روش خط عمودی به عنوان ملاك مد نظر گرفته می‌شود.

در جلسات رولف‌درمانی چه می‌گذرد؟

جلسات رولف‌درمانی شامل 10 جلسه است كه هر جلسه حدود 60 تا 90 دقیقه طول می‌كشد و بین هر جلسه یك یا دو هفته فاصله است. درمانگر ابتدا ساختار بدن فرد را مورد بررسی قرار می‌دهد و برای مقایسه با زمان‌های بعدی و روند رشد و بهبود بدن، از وضعیت كنونی بدن وی عكس می‌گیرد. درمانگر از انگشتان، دست‌ها و آرنج‌های خود برای اعمال فشار در به كاراندازی مجدد بافت‌های پیوندی سراسر بدن استفاده می‌كند، چرا كه این بافت‌ها تنها در زمان انعطاف‌پذیری كار خود را انجام می‌دهند و اجازه كشیده شدن ماهیچه‌ها و بازگشت به حالت اول را به آنها می‌دهند. افراد معتقد به رولف‌درمانی معتقدند انرژی مسدودشده و متراكم در این بافت‌ها كه ناشی از تنش هیجانی است، طی این درمان آزاد و سبب می‌شود بیمار احساس انرژی بیشتری كند و چارچوب مثبت‌تری از ذهن داشته باشد. درمانگر با ریتم تنفسی و واكنش‌های دیگر بدن سروكار دارد. در جلسه اول، درمانگر سابقه پزشكی بیمار را جویا می‌شود. ابتدا درمانگر از بیمار می‌خواهد روی میزی دراز بكشد و اعمال فشار را با انگشتان، دست‌ها و آرنج‌های خود آغاز می‌كند. معمولا درمانگر این كار را از قفسه سینه و قسمت‌های فوقانی بدن آغاز می‌كند تا تنفس عمیق‌تر شود و سپس رفته‌رفته به قسمت‌های دیگر بدن می‌رود و نیز علاو ه بر این كار، نحوه صحیح قرار گرفتن اندام‌ها به بیمار آموزش داده می‌شود. اما بسیاری، این روش را تكنیكی ناخوشایند می‌پندارند كه بخصوص در ابتدا با درد همراه است. این روش به افراد مبتلا به بیماری خاصی چون سرطان و بیماری‌های التهابی مانند التهاب مفاصل توصیه نمی‌شود، اما به افرادی كه كارهای اداری داشته و با كامپیوتر سروكار دارند، افرادی كه در كارهای خدماتی مشغول بوده و مجبورند مدام ایستاده باشند، گلف‌بازان و درمانگران یوگا، ورزشكاران و كارگران، توصیه می‌شود كه در صورت ناراحتی تحت این درمان قرار گیرند.

از فواید رولف‌درمانی می‌توان به كاهش دردها، افزایش دامنه حركت بدن و افزایش ظرفیت تنفسی اشاره كرد. این درمان به كاهش دردهای مزمن كمر، گردن، شانه‌ها و دردهای مفصلی و نیز كاهش علائم استرس‌های مزمن، كاهش سردردها، اختلالات قاعد‌گی، آسم، مشكلات گوارشی و یبوست كمك می‌كند.

ندا اظهر

شنبه 17/12/1387 - 15:6

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آموزش و تحقيقات

پیدایش منظومه شمسی

سن جهان آنچه شواهد علمی ‌به دست می‌دهد و از مطالعات كیهان‌شناسان مورد تایید قرار گرفته، باید چیزی حدود 14 میلیارد سال باشد كه عمده عناصر آن را هیدروژن و هلیوم تشكیل می‌دهند. منظومه شمسی نیز دست كم 5/4 میلیارد سال قدمت دارد كه در مقایسه با سن جهان چندان بزرگ نیست. خورشید و ستارگان از انقباض گرانشی ابرهای گاز و غبار میان ستاره‌ای متولد شده‌اند.

درخصوص منشا منظومه شمسی بهترین نظریه كه پیدایش سیارات و اجرام دیگر را توصیف می‌كند چنین می‌گوید كه اطراف خورشید در زمان پیدایش گازهای قرصی‌شكلی تجمع یافته بود و به كندی دوران داشت. این توده مواد ابتدایی كه به گرد خورشید می‌چرخیدند و به طور كلی از هیدروژن و هلیوم تشكیل شده بودند، پس از گذشت 200 میلیون سال دستخوش تغییرات بسیاری شدند. هیدروژن و هلیوم از این توده قرص‌مانند بیرون رفتند و در فضا پراكنده شدند و جرم آن را به مقدار اندكی كاهش دادند. در این دگرگونی اندازه حركت اولیه سحابی دستخوش تغییری نشد، اما در این 200 میلیون سال به علت تفاوت سرعت در قسمت‌های مختلف سحابی، نواحی متلاطمی‌ به وجود آمدند كه درون آنها سیارات شكل گرفتند و به مرور به علت جریان‌های بسیاری از مواد اطراف بزرگ‌تر شدند كه در این میان زمین نیز به بلوغ خود رسید.

زمین در ابتدای حیات خود تقریبا فاقد جو به شكل كنونی آن بود، اما بعد‌ها طی فرآیندهایی جو زخیم‌تر و مملو از تركیبات آلی شد.

ابتدا فوران آتشفشان‌ها باعث تولید گازهای CO2( دی‌اكسیدكربن)‌، O2( Hآب)‌، كمی N2‌ (نیتروژن)‌ و مقداری HF(هیدروژن فلوراید)‌، HCl( اسیدكلریدریك)‌، SO2( دی‌اكسیدگوگرد)‌، H2( هیدروژن)‌، H2S(هیدروژن سولفات)‌ شد، مهم‌ترین منبع N2 و CO2 در این فرآیند تولید، فعالیت‌های آتشفشانی بود كه منجر به تشكیل مقدار قابل توجهیO2H هیدروسفر شد. در این گازهای آزادشده، گازO2 وجود نداشت، اما در تركیباتی مانند اسیدها و سیلیكات‌ها و آب به چشم می‌خورد. بعدها تجزیه نوری O2H موجب تولید O2 آزاد و پس از جذب تابشUV محافظ خوبی برای لایه‌های پایین‌تر جو شد.

شنبه 17/12/1387 - 15:4

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

خواستگاری و نامزدی

ماكارونی با مرغ و سبزیجات

انتخابی مناسب برای بیماران دیابتی

مواد لازم:

ماكارونی پخته نشده: 250 گرم

سینه مرغ بدون پوست و استخوان: 250 گرم

كلم بروكلی گل شده: 2 پیمانه

گوجه فرنگی خرد شده: یك پیمانه

پیاز: یك عدد كوچك

سیر خرد شده: 2 حبه

پنیر موزارلا رنده شده: نصف پیمانه

پنیر پارمسان رنده شده: 3 قاشق غذا خوری

آب لیمو: 2 قاشق غذاخوری

روغن زیتون: یك قاشق غذا خوری

نمك و فلفل و پودر آویشن: كمی

سس گوجه فرنگی: به مقدار دلخواه

طرز تهیه: ابتدا ماكارونی را در دو و نیم لیتر آب جوش كاملا بپزید و سپس آن را آبكش كنید. می‌توانید همزمان مایه آن را هم در ظرف دیگر تهیه كنید. در یك ظرف مناسب روغن زیتون را بریزید و با حرارت ملایم پیاز خرد شده را كمی در آن تفت دهید. پس از سبك شدن پیاز، سیر له شده را هم اضافه كنید و حدود یك دقیقه تفت بدهید. گوشت سینه مرغ را كه به صورت خلال‌های باریك بریده‌اید همراه با آب لیمو و نمك و فلفل و آویشن در آن بریزید و پس از چند دقیقه بروكلی را به آن اضافه كنید. می‌توانید نصف پیمانه آب در این مرحله اضافه كنید و در ظرف را ببندید تا با حرارت كم كاملا بپزد. بعد گوجه‌فرنگی و پنیر موزارلا را به آن بیفزایید و بگذارید یكی دو دقیقه بپزد. سپس ماكارونی را آبكش كنید و در ظرف مناسب سرو بریزید و روی آن مایه‌ای را كه آماده كرده‌اید پنیر پارمسان بریزید و با سس گوجه‌فرنگی سرو كنید.

نكات تغذیه‌ای

با مقادیر گفته شده این غذا شامل 3 سهم است و هر سهم 500 كالری و 48 گرم پروتئین و 80 گرم كربوهیدرات دارد. ویتامینA وC ، كلسیم و آهن در این غذا به مقدار قابل توجهی وجود دارد.

ماكارونی این روزها یكی از غذاهای پركربوهیدرات رایج در سفره‌هاست كه البته در كشور ما اكثر افراد آن را به صورت دم كشیده دوست دارند. در حالی كه دم كردن آن خطر افزایش قند خون را بالا می‌برد. در علم تغذیه برای انواع خوراكی‌ها شاخصی تعریف می‌شود با نام اندكس گلیسمی یا نمایه گلایسمی كه در واقع ابزاری است برای اندازه‌گیری قند خون 2 ساعت پس از مصرف مقادیر یكسان كربوهیدرات. بله، درست است مقادیر یكسان كربوهیدرات! در واقع تهیه و نحوه پخت و فرآوری بسیاری از غذاها به‌‌‌گونه‌ای است كه باعث می‌شود این شاخص بالا رفته و به عبارت دیگر میزان قند خون افزایش یابد. این شاخص به صورت درصد بیان می‌شود و برای نان‌های سفید مثل باگت 100 درصد است و در مورد ماكارونی آبكش حدود 40 درصد وبرای دم كشیده آن تا70 درصد بالا می‌رود. دم كردن ماكارونی سبب جذب بیشتر كربوهیدرات‌های آن از دستگاه گوارش می‌شود و دسترسی آنزیم‌های گوارشی به كربوهیدرات‌ها را زیاد می‌كند. به همین دلیل پزشكان و متخصصان علم تغذیه توصیه می‌كنند كه بیماران دیابتی یا افراد در معرض خطر دیابت و حتی افراد سالم ماكارونی را به شكل آب‌پز شده و پخته مصرف كنند. این در حالی است كه مصرف همزمان سبزیجات پرفیبر مثل كلم بروكلی و گوجه‌فرنگی با كربوهیدرات‌ها نیز می‌تواند تا حد قابل توجهی نمایه گلایسمی را كاهش دهد. همراهی روغن زیتون و پنیر و گوشت سینه مرغ كه از كم‌چرب‌ترین گوشتهاست این غذا را از حیث پروتئین نیز غنی ساخته است.

لادن هومند

شنبه 17/12/1387 - 15:3

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

آرایشی و زیبایی

دردسرهای رنگ مو

این روزها با نزدیك شدن به روزهای پایانی سال تب تغییر دكوراسیون داغ است. در این میان تغییر ظاهر و موها بخصوص برای خانم‌ها جای خود را دارد. گویا همه می‌خواهند در سال جدید چهره جدیدی را تجربه كنند. نه شلوغی آرایشگاه‌ها و نوبت گرفتن و نه قیمت‌های سرسام‌آور، هیچ‌یك مانع از رنگ كردن و مش كردن موها نمی‌شود. ما هم نمی‌توانیم و البته قصدش را هم نداریم كه شما را از رنگ كردن و بیرنگ كردن موهایتان منصرف كنیم. اما خوب است كه حقایقی را درباره رنگ موها بدانید و حداقل كمی احتیاط كنید.

رنگ كردن مو تنها متعلق به دنیای مدرن امروز نیست، بلكه از دیرباز بین مردم و بیشتر خانم‌ها رایج بوده است. اگرچه در گذشته درآوردن مو به رنگ‌های بنفش و آبی و صورتی، بلوطی و فندقی و... مرسوم نبود، اما یونانی‌ها در عهد باستان از حنا و انواع صابون‌های دست‌ساز برای تغییر رنگ موی خود و روشن كردن آن استفاده می‌كردند. رومیان نیز سلیقه‌ای متفاوت داشتند. آنها با پوست سبز گردو و برخی گیاهان دیگر موهایشان را تیره‌تر می‌كردند. در هر حال امروزه رنگ‌های شیمیایی متنوع با طیف‌های وسیع رنگ به بازار عرضه شده و جای رنگ‌های طبیعی را گرفته‌اند. بعضی‌ها برای پوشاندن موهای سفید و بعضی دیگر برای زیباتر شدن موها از این رنگ‌ها استفاده می‌كنند.

در مطالعه‌ای كه پژوهشگران ژاپنی در سال 2001 انجام دادند، به این نتیجه رسیدند كه 85 درصد زنان و 33 درصد مردان 20 تا 30 ساله از رنگ مو استفاده می‌كنند كه این نتایج، پزشكان و متخصصان مو را بشدت نگران می‌كند.

رنگ طبیعی مو از كجا می‌آید؟

مو در حقیقت یكی از اجزای پوست است كه جزو اصلی آن پروتئینی به نام كراتین است. دو پروتئین دیگر نیز با نام‌های یوملانین و فائوملانین در مو وجود دارد كه مسوول رنگ طبیعی موها هستند. رنگدانه یوملانین مسوول رنگ‌های تیره مشكی و قهوه‌ای و رنگدانه فائوملانین مسوول رنگ‌های قرمز تا زرد است. در واقع نسبت متفاوت این رنگدانه‌ها در هر فرد باعث ظاهر شدن رنگ طبیعی و منحصر به فرد موی او می‌شود. نبود این رنگدانه‌ها سبب سفید شدن موها می‌شود.

رنگ موها را خوب بشناسید

برای شناخت بهتر رنگ موها بهتر است ابتدا انواع آنها را بشناسید. رنگ موهای شیمیایی در انواع موقت، نیمه‌دائمی و دائمی در بازار وجود دارند. رنگ‌های موقت به صورت یك لایه روی قشر خارجی مو قرار می‌گیرند و به ساقه مو رسوخ نمی‌كنند و همان‌طور كه از نامشان پیداست، پس از مدتی با دو سه بار شستشوی مو با شامپو از بین می‌روند. این رنگ‌ها سبب تحریك پوست سر و آلرژی نمی‌شوند و معمولا حساسیت‌زا نیستند و به نسبت سایر رنگ موها كم‌خطرترند.

رنگ موهای نیمه‌دائمی از راه منافذ طبیعی به داخل ساقه مو نفوذ می‌كنند، ولی با 6 5 بار شستشو معمولا از همان منافذ خارج می‌شوند و مو به رنگ طبیعی برمی‌گردد. اما رنگ موهای دائمی كه حاوی موادی مثل آمونیاك و پراكسید هیدروژن یا همان اكسیدان هستند، باعث تغییرات پایدار و غیرقابل برگشت مو می‌شوند و با رسوخ در ساختار مو آن‌را تخریب می‌كنند و با شستشو از بین نمی‌روند. این در حالی است كه امروزه بیشتر رنگ‌های مو در بازار از این نوع هستند.

رنگ موهای دائمی با مو چه می‌كنند؟

رنگ موهای دائمی تركیبات خاصی دارند كه هریك مسوول انجام وظیفه‌ای هستند. پارافنیلن دی‌آمین، آمونیاك، آب، كرم و اكسیدان كه آن را به رنگ اضافه می‌كنیم، از تركیبات اصلی این رنگ مو‌ها محسوب می‌شوند. آمونیاك كه یك ماده قلیایی است وظیفه دارد قشر خارجی مو (یا همان كوتیكول) را بشكافد تا رنگ به داخل ساقه مو نفوذ كند و در حقیقت به نوعی نقش كاتالیزور را در واكنش مو‌ها با رنگ دارد. سپس رنگ مو وارد ساقه مو می‌شود، رنگدانه‌های طبیعی مو را از بین می‌برد و رنگ جدید را جایگزین می‌كند.

پارافنیلین دی‌آمین كه معمولا با مخففPPD روی بسته‌بندی رنگ موها از آن اسم برده می‌شود، یك تركیب حلقوی است كه به علت ساختار شیمیایی‌اش براحتی اكسید می‌شود. به همین سبب در مجاورت اكسیدان (پراكسید هیدروژن) ماده‌ای واسطه ایجاد می‌كند كه با رنگدانه‌ها تركیب می‌شود و به دلیل حجیم شدن داخل مو به دام می‌افتد و براحتی از آن خارج نمی‌شود. به همین دلیل این رنگ موها دائمی‌اند.

اكسیدان نام شیمیایی پراكسید هیدروژن(2O2)H است كه كار از بین بردن رنگ طبیعی و تسریع رنگ گرفتن موها را به عهده دارد. قدرت روشن‌كنندگی اكسیدان‌ها با 3 درجه مشخص می‌شود: اكسیدان 10 و 20 و 30، كه اكسیدان 30 قدرت روشن‌كنندگی بیشتری دارد و طبعا موها را بیشتر تخریب می‌كند.

مگر حساسیت پوست صورت هم از رنگ مو است؟

گاه در افرادی كه به این رنگ‌ها حساسیت دارند، واكنش‌های حساسیتی پوست در ناحیه صورت، گوش‌ها، گردن و نواحی بالای پیشانی به صورت قرمزی و پوسته‌ریزی، تاول و حتی قرمزی چشم‌ها خود را ظاهر می‌كند؛ در حالی كه بیشتر افراد، این واكنش‌ها را ناشی از رنگ مو نمی‌دانند. در واقع آنها انتظار دارند اگر به رنگ مو حساسیت دارند، باید پوست سرشان نیز دچار این عوارض شود. در حالی كه وجود موها با ایجاد سپری باعث می‌شوند پوست كف سر كمتر آسیب ببیند؛ اما پوست اطراف آن بیشتر در معرض رنگ مو است و خطر بیشتری آنها را تهدید می‌كند.

من به رنگ مو حساسیت ندارم

یكی دیگر از باور‌های رایج ولی نادرست درخصوص رنگ مو آن است كه بعضی افراد گمان می‌كنند با یك بار استفاده از رنگ مو می‌توانند راجع به حساسیت داشتن یا نداشتن به آن قضاوت كنند. در حالی كه واكنش‌های حساسیتی ممكن است در بار نخست مصرف رنگ مو خود را نشان ندهد؛ زیرا سیستم ایمنی هنوز نسبت به آنتی‌ژن جدید كه همان مواد شیمیایی رنگ مو است، واكنشی نشان نداده است؛ اما با گذشت زمان، سیستم ایمنی بدن برای آن آنتی‌ژن، تولید آنتی‌بادی می‌كند و در دفعات بعدی مصرف عوارض ناخوشایند آلرژی ظاهر می‌شود.

پیشگیری از آلرژی پیش از رنگ كردن مو

تست پوستی انواع رنگ مو تا حدی اهمیت دارد كه سازمان بهداشت جهانی، تولیدكنندگان رنگ موها را مجاب كرده است توصیه به انجام این تست و هشدارهای لازم را روی بسته‌بندی محصولات خود حتما درج كنند. بنابراین برای پیشگیری از انواع آلرژی‌ها لازم است رنگ مو را 48 ساعت پیش از استفاده روی بخش كوچكی از پوست دست گذاشته و پس از نیم ساعت بشویید. در صورتی كه پس از 48 ساعت عارضه‌ای مثل قرمزی، تورم و پوسته شدن و تاول زدن مشاهده نشد، از رنگ مویتان استفاده كنید.

ثبات رنگ مو نشانه مرغوبیت رنگ مو نیست

رنگ موهای دائمی و بادوام‌تر به سبب دارا بودن مواد شیمیایی بیشتر و قوی‌تر هم زمینه آلرژی‌های پوستی را فراهم می‌كنند و هم ساختار مو را دستخوش تغییر بیشتری می‌نمایند. آمونیاك و اكسیدان كه از مواد اصلی تشكیل‌دهنده این رنگ‌هاست، اگرچه سبب ثبات رنگ می‌شوند؛ اما پیوند‌های شیمیایی سولفید را در ساختار مو می‌شكنند و سبب شكنندگی، خشكی و تخریب ساقه مو و حتی گاه ریزش مو می‌شوند. جالب است بدانید رنگ‌های خیلی تیره، قرمز و گرم، مواد شیمیایی بیشتری دارند و مضرترند. از سویی دیگر محققان معتقدند در كسانی كه از رنگ مو‌های دائمی زیاد استفاده می‌كنند، میزان شیوع انواع سرطان‌ها بخصوص نوعی سرطان خون به نام لنفوم نان هوچكین بیشتر است. البته این عوارض در افرادی كه در سال 7، 8 بار موهایشان را رنگ می‌كنند، بیشتر است. لذا تا می‌توانید دفعات رنگ كردن خود را كاهش دهید.

آیا رنگ مو باعث سفید شدن موها می‌شود؟

گاهی دیده می‌شود افراد با دیدن ریشه‌های نورسته مو كه بتازگی سفید شده است، گمان می‌كنند این مساله به سبب رنگ كردن موهاست و رنگ مو، موهای سفید را زیاد می‌كند. اگرچه مواد شیمیایی موجود در رنگ موهای دائمی باعث تغییر و تخریب رنگدانه‌های مو می‌شوند، اما این تخریب رنگدانه تنها در ساقه مو اتفاق می‌افتد و موهایی كه پس از رنگ كردن می‌رویند، رنگشان تحت تاثیر رنگ مو نیست، زیرا رنگدانه موهای نورسته از داخل پوست تامین می‌شود.

دكتر شیرین فرجی گودرزی

شنبه 17/12/1387 - 15:1

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

بیماری ها

هپاتیت B شایعترین بیماری كبدی در جهان

هپاتیت یك بیماری التهابی كبدی با گستردگی وسیع جهانی است. یكی از عوامل مهم هپاتیت‌های ویروسی، هپاتیت B است. اهمیت هپاتیت B شیوع بالای این بیماری و همچنین عوارض مهم كبدی و خارج كبدی است. اصلی‌ترین راه پیشگیری از آلودگی به ویروس هپاتیت B واكسیناسیون علیه این بیماری است. به همین سبب هر ساله برنامه واكسیناسیون علیه این بیماری در كشور اجرا می‌شود كه مرحله اول و دوم برای گروه سنی متولدان سال 1368 و 1369 با موفقیت اجرا شد. هم‌‌اكنون مرحله سوم برای متولدان سال 1370 اجرا می‌شود.

هپاتیت یك واژه كلی به معنای التهاب كبد است. كبد می‌تواند به دنبال عفونت، اختلال ایمنی، مواجهه با الكل، بعضی داروها یا سموم دچار التهاب شود. هپاتیتB به دنبال عفونت با ویروس هپاتیتHBV) B) ایجاد می‌شود. عفونت با هپاتیتB دو مرحله حاد و مزمن دارد. در مرحله حاد هپاتیت به مدت كوتاهی بعد از مواجهه با ویروس ایجاد می‌شود. گروه كوچكی از افراد دچار حالت شدید و خطرناكی از عفونت حاد به نام هپاتیت برق‌آسا می‌شوند كه حتی ممكن است منجر به مرگ شود. عفونت مزمن، عفونتی است كه بیش از 6 ماه به طول می‌انجامد. وقتی عفونت مزمن شود، ممكن است هیچ وقت به طور كامل درمان نشود. فقط حدود 10 5 درصد از بزرگسالانی كه به هپاتیتB دچار می‌شوند بیماری‌شان مزمن می‌شود؛ به این افراد حاملین مزمن گفته می‌شود. حدود دوسوم این افراد خودشان بیمار نمی‌شوند، اما می‌توانند بیماری را به افراد دیگر منتقل كنند. یك سوم باقیمانده خود دچار بیماری می‌شوند كه می‌تواند بسیار مهلك باشد. هپاتیتB شایع‌ترین و مهم‌ترین بیماری كبد در جهان است. حدود 350 میلیون انسان در جهان حامل مزمن ویروس هپاتیت B هستند كه از این تعداد بیش از 250 هزار نفر سالانه به علت بیماری كبدی می‌میرند.

به طور كلی ویروس هپاتیت B یك DNA ویروس با ژنوم بسیار فشرده است و اندازه‌ای كوچك دارد. همانندسازی این ویروس در كبد انجام می‌گیرد. گونه‌های این ویروس شامل 8 زیرگونه و 7‌‌ژنوتیپ (A-G) هستند. ژنوتیپ‌هایA در آمریكا و اروپا شایع‌تر و ژنوتیپ‌های B‌‌وC در آسیا شایع‌تر هستند. ژنوتیپB نسبت بهC با بیماری كبدی با سیر آهسته‌تر و احتمال بروز كمتر و دیرتر سرطان سلول كبدی همراه است.

راههایی كه بیماری را انتقال میدهد

آنتی‌ژن سطحی هپاتیت )HBSAg( B در خون و همه مایعات بدن اشخاص آلوده از جمله بزاق، اشك، مایع منی، مایع مغزی نخاعی، مایع آلیت شكم، مایع مفصلی، شیره معده، ادرار و بندرت مدفوع دیده می‌شود. در صورتی كه هر كدام از انواع مایعات بدن فرد آلوده در مجاورت پوست یا مخاط آسیب دیده فرد سالم قرار گیرد، ویروس از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود. بلع دهانی ویروس یك راه بالقوه، ولی انتقال ویروس از این طریق بسیار ضعیف است. دو راه غیر پوستی انتقال ویروس كه تاثیر بیشتری دارند عبارتند از تماس جنسی و انتقال هنگام زایمان. انتقال هپاتیت B هنگام زایمان غالبا در نوزادانی رخ می‌دهد كه از مادران ناقل آنتی‌ژن سطحی ویروس هپاتیت B به دنیا آمده یا از مادرانی كه در 3 ماهه سوم حاملگی یا اوایل دوره بعد از زایمان به هپاتیت B مبتلا شده‌اند. مهم‌ترین سبب پایداری عفونت هپاتیت B در كشورهای در حال توسعه و خاور دور انتقال زایمانی است. افراد دیگری كه شیوع عفونت در آنها بالاست عبارتند از: همسران افراد مبتلا به هپاتیت حاد، افراد بی‌بند و بار از نظر جنسی (بخصوص مردان همجنس‌باز)‌، كارمندان پزشكی كه با خون در تماس هستند، افرادی كه محتاج به تزریق خون مكرر هستند، كاركنان و ساكنان آسایشگاه‌های عقب‌ماندگان ذهنی، زندانی‌ها، بیماران كلیوی مزمن تحت دیالیز و معتادان به مواد تزریقی. البته در بعضی مواقع علت آلودگی ناشناخته است. هر چه سن ابتلا به هپاتیتB پایین‌تر باشه، احتمال مزمن شدن آن بیشتر است به طوری كه خطر درمان در نوزادانی كه در بدو تولد مبتلا می‌شوند 90 درصد و در كسانی كه در بزرگسالی مبتلا شده‌اند 10 5 درصد است. این فعالیت‌های موجب انتقال هپاتیت نمی‌شوند؛ سرفه یا عطسه، در آغوش گرفتن، دست دادن، شیردهی، خوردن غذا یا آب.

علائم ابتلا به بیماری

نیمی از افراد مبتلا به این ویروس هیچ علائمی از خود بروز نمی‌دهند. در بقیه افراد علائم ظرف 180 30 روز از تماس با ویروس ظاهر می‌شوند. علائم این بیماری شبیه آنفلوآنزاست و بیشتر افراد فكر می‌كنند به آنفلوآنزا مبتلا شده‌اند نه هپاتیت. B این علائم عبارتند از: كاهش اشتها، احساس خستگی، تهوع و استفراغ، خارش تمام بدن، درد كبد (در سمت راست شكم و زیر لبه دنده‌ها)‌، زردی، تیرگی ادرار (ادرار به رنگ چای یا نوشابه می‌شود)‌ و رنگ‌‌‌پریده بودن مدفوع. هپاتیت برق‌آسا غیرمعمول است و یك نوع شدید از هپاتیت حاد است كه اگر بلافاصله درمان نشود، باعث مرگ می‌گردد. علائم این بیماری كه بسیار ناگهانی بروز می‌كنند عبارت است از: خواب‌آلودگی، گیجی، توهم، خستگی همراه با غش كردن ناگهانی، زردی و برآمده شدن شكم.

زمان مراجعه به پزشك

در صورت مشاهده هر یك از علائم زیر به پزشك مراجعه كنید:

تهوع و استفراغ بدون علتی كه بیش از 2 روز طول كشیده است. اگر دیدید رنگ پوست یا چشمتان زرد شده، اگر رنگ ادرارتان تیره شده است یا در صورتی كه احساس درد شكم می‌كنید و علت آن را نمی‌دانید، همچنین اگر علائم هپاتیت برق‌آسا را در خود مشاهده كردید، بسرعت خود را به نزدیك‌ترین اورژانس برسانید.

یافته‌های آزمایشگاهی در هپاتیتB

در آزمایش خون سطح آمینوترانسفرازهای سرم (AST و)ALT‌،‌ طی دوره مقدماتی هپاتیت حاد به میزان متغیری بالا می‌رود. همچنین میزان بیلی‌روبین سرم افزایش نشان می‌دهد. هنگامی كه بیلی روبین به حدود mgldl 20 5 رسید، زردی مشاهده می‌شود. هپاتیتB معمولا با شناسایی آنتی‌ژن سطحی ویروس‌(HBsAg )در خون تشخیص داده می‌شود. در مواردی كه مقدارHBsAg بسیار كم باشد، تشخیص بیماری براساس وجودantiHBC نوعIgM است. آنتی‌ژن دیگری كه در افراد مبتلا به هپاتیتB ارزش دارد،HBeAg است. كاربرد اصلی این شاخص، تعیین عفونت نسبی است. از آزمایش‌های دیگری كه در افراد مبتلا به هپاتیتB انجام می‌شود، می‌توان به آزمایش ادرار و تصویربرداری از كبد به روش سونوگرافی یا سی‌تی‌‌اسكن نام برد. همچنین ممكن است در بعضی از بیماران برای مشاهده آسیب كبدی یا پیشرفت درمان نیاز به نمونه‌برداری از كبد باشد.

درمان و اقدامات لازم

بالغینی كه قبلا سالم بوده‌اند و در حال حاضر دچار هپاتیتB حاد شده‌اند، نیازی به درمان ضدویروسی ندارند و خود به خود بهبود می‌یابند. رعایت نكات زیر به بهبود بیماری كمك می‌كند و احتمال مزمن شدن را كاهش می‌دهد: نوشیدن مایعات فراوان، اجتناب از مصرف الكل و مصرف مواد غذایی كافی. همچنین پیش از مصرف هر گونه دارویی با پزشك خود مشورت كنید، زیرا مصرف بعضی از داروها در این دوره باعث افزایش آسیب به كبد می‌شود.

موارد ابتلا به هپاتیت مزمنB هرچند نادر است، ولی برای درمان باید به پزشك مراجعه كرد تا در صورت صلاحدید وی درمان آغاز شود. معمولا در هپاتیت مزمنB هنگامی دارودرمانی آغاز می‌شود كه عملكرد كبد در حال افت كردن باشد و میزان ویروس در حال افزایش. فاصله میان تشخیص و آغاز دارودرمانی از یك تا چند سال متغیر است و حتی گاهی نیاز به دارودرمانی نیست.

داروهای مورد استفاده در هپاتیتB از نوع داروهای ضدویروسی هستند كه موجب كاهش یا توقف همانندسازی ویروس در بدن می‌شوند و فرصتی را برای كبد فراهم می‌كنند تا خود را بازسازی كند. اینترفرون سال‌هاست به عنوان داروی مورد استفاده در درمان هپاتیت مزمن مورد استفاده قرار می‌گیرد.

هپاتیتB در ایران

در حال حاضر هپاتیتB یكی از مشكلات عمده سلامت در ایران به شمار می‌آید و لازم است در بخش سلامت اقداماتی كافی برای افزایش آگاهی افراد، ارتقای سطح بهداشت فردی و اجتماعی و آموزش به گروه‌های پرخطر انجام پذیرد. حدودا یك میلیون و 200 هزار نفر در كشور به هپاتیتB وC آلوده‌اند. البته آمارهای غیررسمی می‌گویند حدود 2 میلیون نفر در كشور به ویروس هپاتیتB آلوده‌اند. سالانه نزدیك به 10 هزار نفر آلوده به هپاتیتB وC در كشور گزارش می‌شوند. البته پس از ادغام برنامه واكسیناسیون هپاتیتB در نوزادان و برنامه كشوری درخصوص كنترل هپاتیت B ، ایران به موفقیت‌هایی رسیده است؛ به گونه‌ای كه میزان هپاتیتB در كشور كنترل شده است. از سال 72 به بعد تمام نوزادان متولد شده در ایران در بدو تولد واكسن هپاتیتB را دریافت می‌كنند و متولدان 68 تا 72 نیز هر ساله در برنامه واكسیناسیون كشوری واكسینه می‌شوند.

امكان پیشگیری از هپاتیت

برای پیشگیری از این بیماری باید پیش از برخورد با ویروس فرد را واكسینه كرد. واكسیناسیون هپاتیتB با 3 تزریق عضلانی روی بازو در محل عضله دلتوئید در ماه‌های صفر، یك و شش انجام می‌شود. افرادی‌ كه در معرض خطر هپاتیتB هستند و باید واكسینه شوند، عبارتند از: كارمندان بهداشتی كه با خون در تماسند، كارمندان و بیماران بخش همودیالیز، كارمندان و ساكنان آسایشگاه‌های معلولین، مردان همجنس‌باز، افراد بی‌بندوبار جنسی، معتادان به داروهای تزریقی، هموفیل‌ها، افرادی كه در تماس نزدیك یا جنسی با افراد مبتلا به هپاتیت هستند، ساكنان نواحی آندمیك و كسانی كه به طور مداوم به مناطق آندمیك سفر می‌كنند. باید دانست واكسیناسیون هپاتیتB در دوران حاملگی ممنوع نیست و مانعی ندارد. در كسانی كه واكسینه نشده‌اند و با ویروس هپاتیت B تماس داشته‌اند، باید پیشگیری بعد از تماس با تركیبی از ایمونوگلوبولین هپاتیتB و واكسن هپاتیتB صورت گیرد.

به نوزادانی كه از مادران مبتلا به هپاتیت به دنیا آمده‌اند، بلافاصله بعد از تولد یك روز ایمونوگلوبولین هپاتیتB در عضله ران تزریق می‌شود و بعد 3 تزریق واكسن هپاتیتB طبق برنامه انجام می‌گردد كه اولین واكسن ظرف 12 ساعت اول بعد از تولد است.

اشخاصی كه از طریق تلقیح پوستی یا مخاطی، خون یا سایر مایعات محتوی ویروس را دریافت كرده‌اند (فرو رفتن سر سوزن، بلع مواد و...) باید یك دوز ایمونوگلوبولین هپاتیتB عضلانی بلافاصله بعد از تماس دریافت كنند، سپس دوره كامل واكسیناسیون طی هفته اول شروع می‌شود. افرادی كه با مبتلایان به هپاتیت حاد B تماس جنسی داشته‌اند، باید یك دوز ایمونوگلوبولین هپاتیتB عضلانی ظرف 14 روز بعد از تماس دریافت كنند و سپس دوره كامل واكسیناسیون انجام شود.

مدت مصونیت با واكسن هپاتیتB دقیقا مشخص نیست ولی در افرادی كه سیستم ایمنی مناسبی دارند در 90‌ 80 درصد موارد به مدت 5 سال است. هم‌اكنون ایمن‌سازی یادآور در موارد زیر توصیه نمی‌شود: اشخاصی كه ضعف سیستم ایمنی دارند و افرادی كه ایمنی سالم دارند، ولی مدام در معرض تلقیح پوستی و مخاطی آنتی‌ژن ویروسی قرار دارند.

در بیماران همودیالیزی بعد از واكسیناسیون باید هر ساله سطحanti HBS اندازه‌گیری شود و اگر زیر/m l‌‌mIu10 بود باید ایمن‌سازی یادآور انجام شود.

برنامه واكسیناسیون كشوری

طرح كشوری واكسیناسیون هپاتیتB برای متولدان 1370 از تاریخ 1/11/87 لغایت 10/11/87 در تمام مراكز بهداشتی درمانی شهری و روستایی، پایگاه‌های بهداشتی و خانه‌های بهداشت انجام شده است. البته متولدان سال‌های 68 و 69 كه قبلا واكسیناسیون انجام نداده‌اند نیز در این برنامه شركت داده می‌شوند. واكسیناسیون هپاتیتB در 3 مرحله انجام می‌شود كه مرحله نخست آن از اول بهمن شروع و به انجام رسیده است. مرحله دوم آن از اول اسفند و مرحله سوم نیز از اول مرداد 88 آغاز می‌شود. این واكسن عارضه‌ای ندارد و انجام آن برای همه افراد توصیه می‌شود. كسانی كه واكسینه می‌شوند، در معرض این بیماری نخواهند بود و در مقابل این بیماری ایمن خواهند شد. بدیهی است این واكسن افراد را در مقابل هپاتیتB ایمن می‌كند و فرد نسبت به سایر انواع هپاتیت ایمن نخواهند شد.

منابع:pezeshk/ emedicinehealth

شنبه 17/12/1387 - 14:57

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

خواستگاری و نامزدی

چاقو تیزكن فوق مدرن

تیز كردن چاقوها شاید یكی از سخت‌ترین كارها در آشپزخانه نباشد، اما معمولا تلاش‌های صورت گرفته نتیجه نمی‌دهد و حتی ممكن است با خطراتی نیز همراه باشد.

اكنون با استفاده از این چاقو تیزكن جدید كه دارای عملكرد عجیبی است و اطلاعاتی درباره آن منتشر نشده، تنها كافی است هر چاقویی با اندازه‌های مختلف را در این غلاف قرار دهید و با زدن یك دكمه شاهد تیزشدن فوری چاقو باشید!

شنبه 17/12/1387 - 14:50

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

دنیای گیاهان و حیوانات

مار4/ 5 متری حیوان خانگی

پلیس لاس‌وگاس اعلام كرد والدین یك پسر 3 ساله كه مار پیتون خانوادگی به او حمله كرده به اتهام غفلت، بدرفتاری و به خطر انداختن زندگی فرزند خود دستگیر شدند.

به گزارش فاكس نیوز، آنتونی ملندرز26 ساله و ملیسا ملندرز 25 ساله پدر و مادر كودك زندانی شدند تا محاكمه شوند. پلیس گفت پیتون 4/5 متری خانگی روز 20 ژانویه در خانه این زوج در جنوب‌غربی لاس‌وگاس بچه را نیش زد و دور بدنش پیچید و شروع به فشار دادن كرد و چیزی نمانده بود كارش را تمام كند كه ملیسا با چاقوی آشپزخانه چند ضربه به حیوان وارد كرد و بچه بینوا را نجات داد. مسوولان اداره كنترل حیوانات كمی بعد حیوان را كشتند.

شنبه 17/12/1387 - 14:49

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]

اخبار

ساخت خط ‌آهن‌بین مكه و مدینه

چین قراردادی با عربستان امضا كرد تا با ساخت راه‌آهن اماكن اصلی مراسم حج سالانه را به هم وصل كند.

به گزارش بی. بی. سی، این خط‌آهن مسجدالحرام را به منا و عرفات‌ وصل خواهد كرد. عربستان همچنین در نظر دارد با خط‌آهن سریع‌السیر، زمان سفر بین شهرهای مقدس مكه و مدینه را به 30 دقیقه برساند. در حالی كه طی این مسیر در حال حاضر با خودرو بین 4 تا 5 ساعت طول می‌كشد. انتظار می‌رود قسمتی از خط‌آهن جدید در حج سال 2010 و بقیه در طول 3 سال آماده شود. قرارداد احداث این خطوط به ارزش تقریبی 8/1 میلیارد دلار با شركت راه‌آهن چین و یك شركت فرانسوی منعقد شده است. خبر انعقاد این قرارداد طی سفر 3روزه هوجین تائو رئیس‌جمهور چین به عربستان اعلام شد.

شنبه 17/12/1387 - 14:47

[ نظر به این مطلب ] - [ نظرات این مطلب : 0 ]