تبیان، دستیار زندگی

ن جوانی که به خاطر ازدواج دوم شوهرش، او را در خواب با اسید سوزانده بود، از سوی ماموران پلیس آگاهی شهرستان خمین دستگیر شد.
چند روز پیش مردی با مرکز فوریت‌های پلیسی 110 شهرستان خمین از توابع استان مرکزی تماس گرفت و اطلاع داد همسایه او نیمه‌شب در محل سکونتش با اسید مورد حمله قرار گرفته است. با اعزام ماموران به محل حادثه معلوم شد، مرد خانواده از ناحیه صورت به شدت آسیب دیده و بی‌هوش درون یکی از اتاق‌های خانه‌اش افتاده است. در پی این حادثه، مرد زخمی به بیمارستان منتقل شد. با تحقیق از همسایه‌ها معلوم شد، آنها هنگام حادثه با شنیدن صدای کمک‌خواهی زن همسایه از خانه‌هایشان بیرون آمده‌اند و متوجه ماجرا شده‌اند. ماموران در مرحله بعدی تحقیقات پی بردند، زن صاحبخانه به آنها گفته است، یک مرد غریبه به زور وارد خانه آنها شده و این حادثه رخ داده است. با اطلاعات به دست آمده از همسایه‌ها، زن صاحبخانه برای تحقیقات به پلیس آگاهی منتقل شد.

این زن به پلیس گفت: چندی پیش شوهرم با زنی ازدواج کرد. او چند روز پیش از خانه هوویم به ملاقاتم آمد. شوهرم در یکی از اتاق‌ها خوابیده بود که اوایل صبح با شنیدن صدای فریاد و کمک‌خواهی او به سمت اتاق آمدم و در همین موقع مرد غریبه‌ای را دیدم که سراسیمه در حال خارج شدن از اتاق است. با دیدن او فریاد زدم. مرد غریبه با چاقو مرا تهدید کرد و خواست آرام باشم در غیر این صورت مرا خواهد کشت. من نیز از ترس سکوت کرده و از تعقیب مرد مهاجم منصرف شدم. پس از مدتی با اطمینان از این که متهم از خانه‌مان بیرون رفته است، از همسایه‌ها کمک خواستم. مرد غریبه شباهت بسیاری به خواستگار دختر هوویم داشت و گمان می‌برم او به قصد انتقام از شوهرم این حادثه را رقم زده است. در پی اطلاعات به دست آمده از او، تحقیقات در این زمینه آغاز شد تا این که جوان خواستگار به پلیس آگاهی احضار شد.

انکار مرد جوان به اسیدپاشی
این مرد به پلیس گفت: من خواستگار دختر هووی شاکی بودم، اما خانواده‌اش با این وصلت مخالف بودند. از آنها کینه به دل نداشتم و نمی‌دانم چه کسی به پدر خوانده دختری که از او خواستگاری کرده بودم آسیب رسانده است. تحقیقات در این باره ادامه داشت تا این‌که ماموران متوجه شدند، گفته‌های مرد جوان صحت دارد و او روز حادثه در خانه‌اش بوده است. در پی این موضوع، بار دیگر از همسر مرد مصدوم تحقیق شد و او دوباره ادعا کرد خواستگار دختر هوویش عامل اسیدپاشی است.

تهدید مرد مصدوم از سوی همسر اولش
در مرحله بعدی تحقیقات، ماموران، اطلاعاتی به دست آوردند که نشان می‌داد، همسر اول مرد مصدوم از زمانی که او با زن دیگری ازدواج کرده با وی دعوا و مشاجره داشته و چند بار او را تهدید کرده است. در حالی که تحقیقات ادامه داشت، ماموران از طریق مسوولان بیمارستان اطلاع یافتند مرد مصدوم به هوش آمده است. با حضور ماموران در بیمارستان و تحقیق از وی معلوم شد همسر اولش با اسید چهره‌اش را سوزانده است. با مشخص شدن این موضوع، روند رسیدگی به پرونده وارد مرحله تازه‌ای شد و پس از هماهنگی قضایی، همسر این مرد به اتهام اسیدپاشی و سوء‌قصد به جان شوهرش دستگیر شد.

اعتراف زن اول به اسیدپاشی
این زن در بازجویی به پلیس گفت: شوهرم بدون اطلاع من با زنی آشنا شد و با هم ازدواج کردند. اختلاف‌هایمان از همان موقع آغاز شد و درصدد انتقام از شوهرم بودم. وقتی شوهرم از خانه هوویم به دیدن من آمد، تصمیم گرفتم نقشه‌ام را عملی کنم و پس از تهیه اسید، وقتی او خوابید، بالای سرش رفتم و به صورتش اسید پاشیدم. به خاطر سوزش صورت و چشمانش از خواب بیدار شد و با فریاد کمک می‌خواست.

دوجوان که یکی ناپدری و دیگری دایی خود را به قتل رسانده‌اند در آستانه قصاص قرار گرفتند.
متهم پرونده اول رضاست که دو سال قبل ناپدری خود اسد را به چوب از پا درآورد. پلیس وقتی از ماجرا با خبر شد که مادر رضا با 110 تماس گرفته و از رویارو شدن با جسد خون آلود شوهرش خبر داد: برای خرید از منزل خارج شده بودم اما ساعتی بعد که برگشتم با صحنه فجیعی مواجه شدم.جنازه غرق در خون شوهرم اسد در گوشه‌ای از خانه افتاده بود و همه چیز حکایت از درگیر شدن وی با قاتل داشت. تحقیقات پلیسی با این شکایت آغاز و ماموران در حین بازرسی از خانه مقتول چوبی خون‌آلود را از داخل کانال کولر پیدا کردند. ماموران که در تحقیقات محلی خود به پسر این زن به نام رضا مشکوک شده بودند وی را بازداشت کرده و مورد بازجویی قرار دادند: من با ناپدری‌ام اختلاف داشتم و زیاد هم با یکدیگر دعوا می‌کردیم اما اینکه خواسته باشم وی را بکشم واقعیت ندارد.
ولی وقتی چوب خون آلودی که داخل کولر پیدا شده بود مقابل وی قرار گرفت و مشخص شد چوب متعلق به وی است رضا لب به اقرار باز کرد: ناپدری‌ام را کشتم چون از تحقیرهای مدام او خسته شده بودم. اسد مرتب و به عناوین مختلف مرا سرزنش می‌کرد. او همه جا مرا تحقیر می‌کرد چه در خانه چه در بیرون و باعث سرافکندگی من جلوی عام و خاص شده بود. من از مادرم خواستم از او طلاق بگیرد و چند بار نیز بر این پیشنهاد پافشاری کردم اما مادرم حاضر به این کار نشد. روز حادثه از نبود مادرم در خانه استفاده کرده و وقتی وی دوباره به من گیر داده با وی گلاویز شدم. دیگر نفهمیدم چه شد فقط خودم را دیدم که با چوب به جان وی افتاده و آنقدر زدمش تا مرد. بعد هم چوب را در کانال کولر انداختم و فرار کردم.
متهم پس از بازسازی صحنه جرم در شعبه 113 دادگاه کیفری استان تهران محاکمه و با درخواست اولیای دم به مرگ محکوم شد. این حکم اخیرا در شعبه 16 دیوان‌عالی کشور مورد تایید قرار گرفته و پرونده برای اجرا به دادسرای جنایی تهران ارسال شد.

حرف‌های زن‌دایی در دادگاه
محکوم دیگری که با تایید حکمش در دیوان‌عالی کشور در نوبت اعدام قرار گرفت جوانی بود که مدعی بود دایی‌اش را به خاطر نصیحت کردن زیادش از پا درآورده است. ماجرا 30 دی ماه سال 89 به ماموران پلیس رباط کریم اطلاع داده شد. ماموران بلافاصله به محل حادثه رفته و جوانی به نام سعید را که هنوز چاقو در دست داشته و با تهدید قصد فرار داشت دستگیر کردند.
وی بلافاصله بعد از دستگیری به قتل دایی‌اش اقرار کرد: عیوض ( مقتول) مدام مرا نصیحت می‌کرد و این کار را آنقدر انجام می‌داد تا طاقتم طاق شود. وی که مدتی پیش از من پول قرض گرفته بود حتی وقتی می‌خواستم این مبلغ را از وی پس بگیرم شروع به بیان این جملات می‌کرد که اینقدر مادرت را اذیت نکن، درست نیست. روز قبل از حادثه پولم را از وی خواستم ولی او پاسخ درستی نداد. آن شب ما در خانه دایی کوچکم مهمان بودیم. صبح سر سفره صبحانه باز شروع به نصیحت کردن من کرد که خونم دوباره به جوش آمد. در یک لحظه وقتی او به سمت حیاط حرکت کرد تعقیبش کرده و با چاقو او را غافلگیر کرده و کشتم.
متهم با این اعترافات روانه شعبه 113 دادگاه کیفری استان تهران شده و همین حرف‌ها را آنجا هم تکرار کرد. اما زن دایی وی ( همسر مقتول) سعید را پسری شر خوانده و گفت: سعید مدام مادرش را اذیت می‌کرد و جان او را به عناوین مختلف به لب می‌رساند. شوهرم هم برای همین وی را نصیحت می‌کرد و از او می‌خواست دست از این رفتارهایش بردارد ولی وی گوشش به این حرف‌ها بدهکار نبود. روز حادثه من فقط صدای قهقهه سعید را از داخل حیاط شنیدم. صحنه آنقدر وحشتناک بود که من از ترس از خانه بیرون رفته و همسایه‌ها را خبر کردم. دادگاه با درخواست قصاص اولای دم متهم را به مرگ محکوم کرده و این حکم در شعبه 11 دیوان‌عالی کشور مورد تایید قرار گرفته و برای اجرا به دادسرای جنایی تهران ارسال شد.

صدرالدین علیپور در کافه خبر گفت: "در تمام دنیا وقتی آلودگی هوا افزایش می یابد اقدامات کنترل و سختگیرانه بیشتر می شود اما ما برعکس عمل می کنیم. به نظر می رسد تعمدا تلاش می کنیم تا به شرایط بحران نزدیک شویم. این در حالی است که معاینه فنی حدود 50 سال است که در کشورهای پیشرفته انجام می شود و چیزی نیست که مختص ایران باشد."
او گفت: وزارت بهداشت صراحتا اعلام کرد شاهد افزایش چند برابری سرطان خون در کودکان هستیم اما به دلیل بی حسی نسبت به این اخبار به راحتی از کنار آن رد می شویم."

به گفته علیپور آمار تلفات جاده ای، به طور سالانه 30 هزار کشته راهنمایی و رانندگی است: "این در حالیست که حدود 3 تا 4 هزار تلفات ما در سال به دلیل نقص فنی است که کاملا قابل پیشگیری است.

طرح از حسین صافی

روسیه به دنبال متحدان جدید در این سو و آن سوی مرزهای خود است. سیاست گریز از دوستی تک بعدی با آمریکایی ها یادگار سالهای جنگ سرد است و ظاهرا روس ها خیال ندارند این استراتژی را به دست فراموشی بسپارند. از سوریه تا اندونزی و ونزوئلا سوژه های جدید روسیه برای دوستی های استراتژیک هستند. سیاستی که آمریکایی ها چشم دیدن آن را ندارند و البته اعتقاد دارند که همین توافقنامه های نظامی و همکاری های استراتژیک میان مسکو و دمشق است که اکنون دست غربی ها برای تحت فشار قرار دادن بیشتر دولت بشار اسد را بسته است .
در تازه ترین دور از این همکاری های تسلیحاتی و استراتژیک، معاون مدیرکل شرکت دولتی صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه (روس آبارون) اعلام کرد که تا پایان امسال قرارداد تحویل شش فروند هواپیمای سوخوی-30 ام.كا.2 به اندونزی امضا می‌شود.
ویکتور کاماردین، معاون مدیرکل شرکت دولتی صادرات تسلیحات و تجهیزات نظامی روسیه در این خصوص به خبرنگاران گفت: در حال حاضر، مذاکرات در حال انجام است و ارزش این قرارداد بیش از 500 میلیون دلار است.
پیشتر اندونزی 10 فروند جنگنده سوخو، 10 بالگرد می-35، 14 بالگرد می-17، 17 ماشین رزمی نیروی زمینی تی.ام.پی-3 اف، چهار نفربر زرهی بی.تی.آرـ80 آ و 9 هزار قبضه تفنگ خودکار کلاشینکف 102 از روسیه خریداری کرده بود.
همزمان با اعلام این خبر ؛ هشتمین نشست روسیه و ونزوئلا در مسکو آغاز به کار کرد. هوگو چاوز، رییس‌جمهوری ونزوئلا در جمع خبرنگاران در مورد این نشست و روابط بین دو کشور گفت: روابط روسیه و ونزوئلا دارای نقش بسیار مهم استراتژیک در جهان است.
در این نشست قرار است پروژه‌های دوجانبه دو کشور تا سال 2014 بررسی شود. همچنین بررسی همکاری‌های مسکو و کاراکاس در کارگروه‌های اقتصادی، تجاری، علوم، فناوری و محیط‌ زیست از دیگر برنامه‌های این نشست است. ونزوئلا و روسیه دارای روابط نزدیک اقتصادی و سیاسی هستند. امضای قرارداد یك میلیارد دلاری صادرات تجهیزات نظامی از جمله جت‌های جنگنده سوخو در سال 2006 میلادی، کاراکاس را به مشتری مهم تسلیحات نظامی روسیه در منطقه آمریکای لاتین تبدیل کرده است

تمام صفات و ویژگی هاى ارزشى انسان بر محور عقل و علم او سنجیده مى شود. و امام دو بینش شیعه كسى است كه در عقل و علم و نیز اعمال ارزشى ، سرآمد همه خلق است . و خداوند بر اساس این شایستگى هاى واقعى ، ایشان را به امامت و پیشوایى دینى و دنیایى برگزیده است .

خداوند در قرآن مى فرماید:

قل هل یستوى الذین یعلمون و الذین لا یعلمون

یعنى ؛ اى پیامبر! بگو آیا براستى اهل دانش و آگاهى با آنان كه دانش و علم ندارند، برابرند! هرگز!

و نیز مى فرماید:

یرفع الله الذین امنوا منكم والذین اوتوا العلم درجات . یعنى ؛ خداوند از میان شما انسانها، كسانى را كه داراى ایمان هستند و نیز آنان را كه علم و دانش عطا شده اى ، برترى مى بخشد.

در این آیات ایمان و علم دو ملاك فضیلت و شرافت انسان بر دیگران معرفى شده است . و بى تردید ائمه كه در پیشگاه خداوند برگزیده و ممتازند، ملاك این امتیاز را از ناحیه علم برتر و ایمان مستحكم خویش ‍ دارند. با این ویژگى كه علم ایشان برگرفته شده از علوم بشرى نیست ، بلكه چونان دانش انبیاء مستند به تعلیم الهى است .

خداوند درباره یحیى مى فرماید:

یا یحیى خذالكتاب بقوة و اتیناه الحكم صبیا.

یعنى ؛ خداوند وحى فرستاد اى یحیى كتاب و مطالب وحى را با قدرت و جدیت دریافت كن . ما به او یحیى حكم نبوت را به هنگامى كه خردسال بود عطا كردیم .

علمى كه از سوى خداوند به كسى عطا شده باشد، خردسالى یا بزرگسالى آن شخص فرقى نمى كند بلكه در طفولیت مى تواند به همان اندازه و كاردان باشد كه در بزرگى !

قرآن درباره گفتن عیسى علیه السلام در كودكى ، مى فرماید:

قال انى عبدالله آتانى الكتاب و جعلنى نبیا.

یعنى ؛ من بنده خدایم و خداوند به من كتاب آسمانى انجیل عطا كرده و مرا پیامبر قرار داده است .

امام سجاد درباره الهى بودن علم ائمه و گستردگى دامنه آن مى فرماید:محمد صلى الله علیه و آله براستى امین خداوند در زمین بود و چون به ملاقات حق شتافت ، اهل بیت او، وارثان وى و امینان خدا در زمین شدند. علم منابا و بلایا،  نسب عرب ، طهارت مولد آنان ، نام شیعیان و نام پدران ایشان نزد ماست . ما برگزیدگان خدا و اوصیاى پیامبریم و از هر فرد دیگر، به قرآن و دین سزاوارتریم . در مراتب عالى علم قرار داریم و علوم همه انبیاء نزد ما به ودیعت نهاده شده است .

به هنگام رحلت امام سجاد علیه السلام ، زمانى كه آن حضرت در بستر بیمارى قرار داشت گروهى از شیعیان براى عیادت آن حضرت به حضور وى مى رسیدند. در حضور آن جمع ، امام سجاد علیه السلام رو به جانب فرزندش باقرالعلوم علیه السلام كرد و فرمود: این صندوق را نزد خود حفظ كن ، در این صندوق طلا و نقره ذخیره نشده ، بلكه در آن مجموعه اى از دانشهاست .

آنچه در ادوار بعد از زبان امام باقر علیه السلام و امام صادق علیه السلام درباره معارف دین و فقه و تفسیر عقاید و اخلاق و... صادر شدت تمامى آن و مطالبى است كه در نزد امام سجاد علیه السلام وجود داشت و از آن حضرت به سایر امامان بعدى منتقل گردید. ولى آن امام و پیشواى صالحان ، كمتر فرصت یافت تا علوم خویش را در محافل علمى و! بركرسى استادى به شاگردانش ابلاغ كند. با این حال هیچ كتابى را در زمینه زهد و نیایش و موعظه نمى توان یافت ، جز این كه سخنان و نیایشهاى امام سجاد علیه السلام زینت بخش آن است

دانش و فضایل امام سجاد علیه السلام چیزى نبود كه فقط دوستان و شیعیان بدان معتقد باشند بلكه حتى منكران مقام ولایت و نیز معاندان خاندان رسالت در مواردى به ناگزیر سر تعظیم در برابر كمالات ایشان فرود مى آورند. چنان كه عبدالملك مروان در پاسخ نامه امپراطور روم درماند و چاره را در آن دید كه نظر امام سجاد علیه السلام را درباره آن جویا شود و پاسخ آن حضرت را به امپراطور روم بنویسد.

احكام و مسایل فقهى

زهرى مى گوید: به حضور على بن الحسین علیه السلام رسیدم ، آن حضرت از من پرسید:

گفتگوى شما با اصحاب چه بود؟

گفتم : بحث ما درباره روزه هاى واجب بود. نظر من و اصحابم بر این بود كه ما جز روزه ماه مبارك رمضان ، روزه واجب دیگرى نداریم .

امام فرمود: چنین نیست كه پنداشته اید. روزه چهل قسم دارد. ده قسم آن واجب ده قسم آن حرام و ده صورت آن محل تخییر و سه قسم دیگر آن روزه اذن و هفت صورت باقیمانده روزه تأدیب و... است .

سپس امام سجاد علیه السلام به شرح و تفصیل این موارد پرداخت و در هر مورد به آیه اى از آیات قرآن استشهاد مى نمود. و در پایان به نظریات مختلف هر یك از فقهاى عامه در آن مسایل اشاره مى فرمود.

امام سجاد علیه السلام تنها مرجع فقهى شیعیان نبود بلكه فقهاى عامه نیز در بسیارى از مسایل خود به ایشان مراجعه مى كرده اند. چنان كه زهرى براى دانستن حكم قتل غیر ممد در صورتى كه مقتول برده باشد، به امام سجاد علیه السلام مراجعه كرده و حكم را از وى دریافت داشته است .

امام سجاد علیه السلام سرور فقیهان

در عصر امام سجاد علیه السلام فقهاى زیادى - بویژه در شهر مدینه - مى زیسته اند، از آن جمله اند: ابوحازم ، محمد بن شهاب زهرى ، سفیان عیینه ، نافع بن جبیر، سعیدبن مسیب ، عروة بن زبیر، ابوبكر بن عبدالرحمان بن حارث بن هشام ، قاسم ین محمد بن ابى بكر، سالم بن عبدالله و...

شگفت این است كه وفات این فقها در فاصله اى بسیار كم نسبت به یكدیگر واقع شد به طورى كه مورخان سال 95 را كه بیشترین فقها در آن سال بدرود حیات گفتند سنة الفقهاء نامیدند.

در عصرى كه كه فقهاى متعدد در آن حضور داشتند، مقام فقهى و علمى امام سجاد علیه السلام به حدى بارز و آشكار بود كه ابن جوزى عنوان سید الفقهاء را به آن حضرت مى دهد. و از بسیارى نقل مى كند: ما راءینا افقه من على بن الحسین علیه السلام

یعنى ؛ ما در میان فقیهان ، داناتر و فقیه تر از امام سجاد علیه السلام نیافتیم .

درمیان شاگردان امام سجاد علیه السلام چهره برخى از صحابه ویاران رسول خدا نیز مشهود است . مانند: جابربن عبدالله انصارى متولد 78 هجرى ، واثله كنانى متولد 83 هجرى ، سعید بن مسیب بن حزن و سعید بن جهان كنونى ، مولى ام هانى .

بسیارى از تابعین  نیز افتخار شاگردى در مكتب آن حضرت را یافته اند، مانند سعید بن جبیر، محمد بن جبیر، ابوخالد كابلى ، قاسم بن عوف ، اسماعیل بن عبدالله بن جعفر ابراهیم حسن فرزندان محمد حنفیه ، حبیب بن ابى ثابت ، ابویحیى اسدى ، ابو حازم اعرج وسلمة بن دینار مدنى .

آن دسته از شاگردان امام سجاد - علیه السلام - كه توفیق درك محضر برخى از امامان بعدى را نیز داشته اند، عبارتند از:ابوحمزه ثمالى ، فرات بن احنف ، جابربن محمد ابن ابى بكر، ایوب بن حسن ، على بن كیسان حمید بن موسى كوفى ، ضحاك بن مزاحم خراسانى ، طاوس بن كیسان ، حمید بن موسى كوفى ، ابان بن تغلب بن رباح ، سدیرین حكیم بن صهیب صیرفى ، قیس بن رمانه ، عبدالله البرقى و فرزدق بن غالب .

شیخ طوسى در فهرست رجال خود، نام صد هفتاد نفر از اصحاب و شاگردان امام زین العابدین - علیه السلام - را به ترتیب حروف الفبا یاد كرده است  و ما در مطالب آینده بدانها اشاره خواهیم داشت .

اسرار و دانش هاى مكتوم

ائمه معصومین - علیه السلام - علاوه بر علوم بشرى و معارف دینى ، از اسرار و علومى برخوردار بودند كه از دیگران مخفى مى داشتند و جز به برخى از اصحاب مخلص و بسیار نزدیك خویش آنها اظهار نمى كردند و علت این مخفى داشتن ، عدم ظرفیت و لیاقت مردم معمولى براى حمل و درك آن معارف بود. چنان كه امام صادق - علیه السلام - مى فرماید:

اى ابا! محمد به خدا سوگند، نزد ما سرى از سر الهى و علمى از علوم الهى است و مأموریت داریم كه از آن را تبلیغ كنیم و به خلق برسانیم ، ما وظیفه خویش را انجام دادیم ولى موضعى مناسب و تحمل كننده اى لایق براى آن اسرار و معارف نیافتیم ...

اشعارى به امام سجاد - علیه السلام - - علیه السلام - نسبت داده شده است كه همین معنا را مى رساند:

انى لا كتم من علمى جواهره

كى لا یرى الحق ذوجهل فیقتتنا

و قد تقدم فى هذا ابو حسن

الى الحسین و وصى قبله حسنا

فرب جوهر علم لو الوح به

لقیل لى انت ممن یعبد الوثنا

و لا ستمل رجال مسلمون دمى

یرون اقبح ما یاءتونه حسنا

یعنى ؛ من گوهرهاى دانش خویش را پنهاان مى دارم .

تا جاهلان ، آن حقایق را دستمایه آزار و اتهام ما قرار ندهند.

در پیشینیان على بن ابى طالب - علیه السلام - سر سلسله این گونه دانشهاست .

و سپس آن حضرت ، دانشهاى خویش را به حسن بن على و حسین بن على منتقل گردانید.

چه بسیار دانشهایى كه اگر آنها را فاش سازم .

مرا متهم به بت پرستى خواهند كرد.

و كسانى ، ریختن خونم را جایز خواهند شمرد. و این زشت ترین كارشان را نیك خواهند پنداشت .

 غلامحسین اعرابى - امام سجادعلیه السلام با شش خلیفه معاصر بود كه هیچ یك بااهل‏بیت (علیهم السلام) مهر نورزیدند . این خلفا عبارتند از :

1- یزید بن معاویه

2- عبدالله بن زبیر

3- معاویه‏بن یزید

4- مروان بن حكم

5- عبدالملك بن مروان

6- ولیدبن عبدالملك

امام سجادعلیه السلام پس از شهادت پدر ، درایام اسارت و در شرایط ‏اختناق ، امامت را به عهده گرفت این شرایط سخت تا پایان ‏امامت وى ادامه یافت . مسعودى نوشته است : «قام ابومحمد على ‏بن الحسین علیه السلام بالامر مستخفیا على تقیه شدیده فى زمان صعب . »حضرت سجادعلیه السلام امامت را به صورت مخفى و با تقیه شدید و درزمانى دشوار عهده دار گردید .

در چنین مقطع زمانى ، آیا امام علیه السلام مى ‏توانست دست ‏به ‏مبارزات سیاسى و فعالیتهاى گسترده فرهنگى و اجتماعى بزند ؟ به نظر مى ‏رسد پاسخ منفى است ; به دو دلیل :

1- جو اختناق و كنترل شدیدى كه حكومتها پس از شهادت امام حسین(علیه السلام) به وجود آورده بودند ; این اختناق سبب شد مبارزات سیاسى ‏یا مسلحانه نتیجه ‏اى جز هدر رفتن نیروها نداشته باشد . چنان كه‏ مبارزات زمان آن حضرت تماما به شكست انجامید . براى درك این ‏وضعیت اسفبار ، توجه به دو روایت زیر سودمند است :

الف) «سهل بن شعیب‏» ، یكى از بزرگان مصر ، مى ‏گوید :روزى به حضور على بن الحسین علیه السلام رسیدم و گفتم : حال شماچگونه است ؟

فرمود : فكر نمى ‏كردم شخصیت‏ بزرگى از مصر مثل شما نداند كه‏ حال ما چگونه است ؟ اینك اگر وضع ما را نمى ‏دانى ، برایت توضیح ‏مى ‏دهم : وضع ما ، در میان قوم خود ، مانند وضع بنى ‏اسرائیل در میان ‏فرعونیان است كه پسرانشان را مى ‏كشتند و دخترانشان را زنده نگه‏ مى ‏داشتند . امروز وضع ما چنان دشوار است كه مردم با ناسزاگویى ‏به بزرگ و سالار ما بر فراز منبرها ، به دشمنان ما تقرب مى ‏جویند.»

ب) زراره بن اوفى مى‏گوید : دخلت على على ابن الحسین علیه السلام فقال : یازراره الناس فى‏زماننا على ست طبقات : اسد و ذئب و ثعلب و كلب و خنزیر و شاه‏فاما الاسد فملوك الدنیا یحب كل واحد منهم ان یغلب و لا یغلب واما الذئب فتجاركم یذمو (ن) اذا اشتروا و یمدحو (ن) اذاباعوا و اما الثعلب فهولاءالذین یاكلون بادیانهم و لایكون فى ‏قلوبهم ما یصفون بالسنتهم و اما الكلب یهر على الناس بلسانه ویكرمه الناس من شر لسانه و اما الخنزیر فهولاءالمخنثون واءشباههم لایدعون الى فاحشه الا اءجابوا و اما الشاه بین اءسد وذئب و ثعلب و كلب و خنزیر .»

حضرت در این روایت ، حاكمان را به شیران درنده و مسلمانان رابه گوسفندان اسیر در چنگ درندگان ، تشبیه كرده است .

2- شرایط نا سالم فرهنگى آن روزگار; براثر فعالیتهاى ناسالم ‏حكومتهاى وقت و انگیزه‏ هاى مختلفى كه در آن زمان وجود داشت‏ مردم به طرف بى ‏بندوبارى سوق داده شدند و با چنین مردمى هرگزنمى ‏شد كارهاى بنیادى انجام داد مگر این كه تحولى معنوى در آنان‏ به وجود آید . در این موقعیت ، تمام تلاش حضرت سجادعلیه السلام این ‏بود كه شعله معنویت را روشن نگه دارد و این جز از راه دعاها ونیایشها و تذكارهاى مقطعى حضرت به خوبى از عهده آن برآمد ، ممكن نبود .

در مورد رواج فرهنگ غلط بى ‏بندوبارى و فحشا در آن عصر ، یكى‏از محققان مى‏ نویسد : «در مدینه مجالس غنا و رقص برپا مى ‏شد و چه بسا زنان ومردان با یكدیگر بودند و هیچ پرده ‏اى نیز در میان نبود .

(الشعر والغنافى المدینه و مكه ، ص 250) . . . عایشه دختر طلحه مجالس مختلط از مردان و زنان برپامى‏كرد و در آن مجالس با فخر و مباهات آواز مى ‏خواند . (الاغانى ، ج 10 ، ص 57)

. . . مدینه پر از زنان آوازه ‏خوان شده بود و آنها نقش فعالى ‏در آموزش غنا به دختران و پسران و گسترش آوازه ‏خوانى و اشاعه‏ بى ‏بندوبارى و فساد داشتند . . . .»

در تاریخ الادب العربى ، ج 2 ، ص 347 چنین آمده است : «گویى این دو شهر بزرگ حجاز (مكه و مدینه) را براى ‏خنیاگران ساخته بودند ، تا آنجا كه نه تنها مردمان عادى ، بلكه ‏فقیهان و زاهدان نیز به مجالس آنان مى ‏شتافتند .»

در این موقعیت ، امام سجادعلیه السلام براى تبیین معارف اسلام وبرپاداشتن شجره اسلام و زنده نگه داشتن مشعل معنویت ، از سلاح ‏دعا استفاده كرد و بذر معنویت پاشید تا در موقعیت مناسب ثمردهد .

یكى از نویسندگان معاصر در باره صحیفه سجادیه كه در بردارنده ‏دعاهاى امام علیه السلام است . مى ‏نویسد : «. . . صحیفه سجادیه اساس اندیشه انقلابى را تشكیل داده وامت اسلامى نیز نیاز به تكیه گاهى كامل و انقلابى داشته است .

نیاز امت در آن هنگام ، سخن و یا اشعار كینه برانگیز و عواطف ‏لحظه ‏اى و زودگذر نبود ، بلكه به یك نظریه كامل و انقلابى نیازداشته است . امام زین العابدین علیه السلام این نظریه را تنها درصحیفه سجادیه كه چكیده اصول تربیتى امام علیه السلام است . تبیین ‏نكرده ، بلكه خود امام زبور ناطق بوده است .»

این نویسنده در مورد تاثیر صحیفه سجادیه در هدایت انقلابیان ‏و حركتهاى اسلامى مى ‏نویسد : «من گمان نمى‏ كنم كه پس از قرآن كتابى همچون صحیفه سجادیه ‏باشد كه این گونه قلب محرومان را تسلى بخشد و خون انقلاب را دررگهاى مستضعفان به جوش آورد و دلهاى مجاهدان را به درخشش خودروشن كند و هدایتگر انقلابیون در راه مبارزه باشد . . .»

عنوان صحیفه ، دعا و نیایش است ; اما از موضوعات مبارزاتى وسیاسى تهى نیست . موارد زیر بر درستى این سخن گواهى مى ‏دهد :

1ك دعاى چهل و هشتم صحیفه :

حضرت در این دعا به صراحت از مسایل زیر كه جنبه سیاسى دارد یاد مى‏ كند :

الف) مقام خلافت مخصوص خلفا و اصفیاى الهى است .

ب) مقام خلافت مورد یورش و غصب قرار گرفته است .

ج) احكام خدا تبدیل گشته و كتاب خدا مورد غفلت قرار گرفته‏است .

د) واجبات الهى تحریف شده است .

ه) سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) متروك گشته است .

متن دعا چنین است : «. . . اللهم ان هذا المقام لخلفائك و اصفیائك و مواضع‏امنائك فى الدرجه‏الرفیعه التى خصصتهم بها قد ابتزوها و انت‏المقدر لذلك لایغالب امرك و لا یجاوز المحتوم من تدبیرك كیف شئت‏و انى شئت و لما انت اعلم به غیر متهم على خلقك و لا لارادتك حتى‏عاد صفوتك و خلفاوك مغلوبین مقهورین مبتزین یرون حكمك مبدلا وكتابك منبوذا و فرائضك محرفه عن جهات اشراعك و سنن نبیك متروكه‏ اللهم العن اعداءهم من الاولین و الاخرین و من رضى بفعالهم واشیاعهم و اتباعهم اللهم صل على محمد و آل محمد انك حمید مجیدك صلواتك و بركاتك و تحیاتك على اصفیائك ابراهیم و آل ابراهیم وعجل الفرج و الروح و النصره و التمكین و التاییدلهم . . .»

2ك دعاى چهل و هفتم :

درزمانى كه اهل‏بیت (علیهم السلام) در فشار به سر مى‏بردند وامیرمومنان علیه السلام بر فراز منبرها لعن مى ‏شد ، حضرت در دعاى چهل‏ و هفتم (دعاى روز عرفه) به مسایل مهم زیر اشاره مى ‏كند :

الف) مقام امارت و رهبرى از آن اهل‏بیت (علیهم السلام) است

ب) ائمه (علیهم السلام) از هر پلیدى پیراسته و شایسته ‏وساطت‏ بین خالق و خلق‏اند .

ج) دین به وسیله امام منصوب از سوى خداوند تقویت مى ‏شود .

د) خدا اطاعت از ائمه را واجب ساخته است .

فرازى از دعاى عرفه آن حضرت چنین است : «رب صل على اءطائب اهل بیته الذین اخترتهم لامرك و جعلته م‏خزنه علمك و حفظه دینك و خلفائك فى ‏ارضك و حججك على عبادك وطهرتهم من الرجس و الدنس تطهیرا بارادتك و جعلتهم الوسیله الیك‏و المسلك الى خبتك . . .»

«. . . اللهم انك ایدت دینك فى كل اوان بامام اقمته علمال عبادك و منارا فى بلادك بعد ان وصلت‏حبله بحبلك و جعلته‏الذریعه الى رضوانك و افترضت طاعته و حذرت معصیته و امرت‏بامتثال اوامره . . . و اته من لدنك سلطانا نصیرا وافتح له‏فتحا یسیرا . . . .»

3ك دعاى چهاردهم :

این دعا سراسر شكوه از ستمگران است كه در نظر آن حضرت مصداقى‏ جز حكام وقت ندارد .

4ك دعاى بیستم : (دعاى مكارم الاخلاق)

حضرت در این دعا از خداوند مى ‏خواهد او را از سلطه ستمگران ‏نجات بخشد و پیروزش سازد : «اللهم صل على محمد و آل محمد و اجعلنى یدا على من ظلمنى ولسانا على من خاصمنى و ظفرا بمن عاندنى وهب لى مكرا على من‏كایدنى و قدره على من اضطهدنى . . .»

5 دعاى چهل و نهم :

حضرت در این دعا از فراوانى دشمنانش و از برنامه ‏هاى حساب شده ‏آنان جهت آزار و حتى قتل امام به خدا شكوه مى ‏كند : «فكم من عدو انتضى على سیف عداوته و شحذلى ظبه مدیته وارهف لى شباحده و داف‏لى قواتل سمومه و سدد نحوى صوائب سهامه ولم تنم عنى عین حراسته و اضمر ان یسومنى المكروه و یجر عنى ‏زعاق مرارته فنظرت یا الهى . . . .»

بارخدایا ! چه بسا دشمنى كه شمشیر عداوت آخت و بر من تاخت وبراى كشتن من خنجر خویش تیز كرد و با دم برنده آن آهنگ جان من ‏نمود و زهر كشنده به آب من بیامیخت و خدنگ جان شكار خویش دركمان نهاد و مرا نشانه گرفت و چون پاسبانان همواره بیدار ،دیده از من برنمى ‏گرفت و در دل داشت كه مرا گزندى سخت رساند وشرنگ كینه خویش به كامم ریزد ; آنگاه اى خداوند من ! دیدى كه ... .»