آموزش و تحقيقات
ويژگي پنجم: اهل بيت(ع) مرجع حل اختلاف
قرآن كتابي كامل است و از آنچه سعادت بشر را تضمين ميكند، فروگذار نكرده است. قرآن در توصيف خود ميفرمايد: «هذا بيان للناس؛۱ اين بياني است براي مردم.»؛ «تبياناً لكل شي؛۲ بيان و توضيح هر چيزي است.»؛ «ولارطب ولا يابس الا في كتاب مبين؛۳ هيچ تر و خشكي نيست، مگر آنكه در كتاب بيانكننده، ذكري از آن شده است.»قرآن كريم با اين جامعيت و شمولگرايي خود را از تبيين رسول بينياز نكرده است و در جايي ديگر ميگويد: «وانزلنا اليك الذكر لتبين للناس ما نزل اليهم؛۴ ما به سوي تو ذكر ـ قرآن ـ فرستاديم تا براي مردم آنچه را كه به سويشان نازل شده، تبيين نمايي.»پس قرآن نيز احتياج به تبيين دارد؛ زيرا در معاني آن اختلاف پديد ميآيد و هر كسي چيزي از آن ميفهمد. از اين رو، مردمان نيازمند مبين شريعت و مفسر مفاهيم عالي قرآنياند. حال اگر قرآن با چنين وضعي احتياج به مبيّن و مفسر دارد، سنت نبوي نيز چنين است. آري، در فهم آيات قرآن اختلاف پديد ميآيد و پيامبر حل كننده اختلافات است: «و مانزلنا عليك الكتاب الا لتبين لهم الذي اختلفوا فيه؛۵ ما بر تو كتاب ـ قرآن ـ را نازل نكرديم مگر به جهت آنكه در آنچه اختلاف كردهاند، حق را براي آنان تبيين نمايي.» اگر در فهم قرآن اختلاف به وجود آيد، سنت نبوي نيز مورد اختلاف واقع ميگردد و همانگونه كه رفع اختلاف در فهم آيات قرآن احتياج به بيان معصوم؛ يعني پيامبر است، رفع اختلاف در سنت نيز، نياز به بيان معصوم دارد. همانگونه كه بعد از پيامبر در كتاب خدا نيز اختلاف در فهم ادامه دارد و اين تنها سنت نبوي است كه بيان كننده حق و حقيقت آيات قرآني است، معصومان در طول عمر خود به وظايف الهي عمل كردند و با توضيح آيات و روايات نبوي و تبيين و تطبيق آنها در ميان مردم نيز، شريعت اسلامي را از نقص و سستي نجات دادند و مردم را نيز از حيرت و پريشاني رهانيدند. در روايات اسلامي ميخوانيم كه پيامبر اكرم خطاب به علي(ع) فرمود: «يا علي! انت تبين لأمّتي ما اختلفوا فيه من بعدي؛۶ اي علي! تويي كه بعد از من براي امتم مسائل اختلافي را تبيين ميكني.»
يکشنبه 19/1/1386 - 9:5
دعا و زیارت
براي اينکه آثار و لوازم انتظار را در شخص منتظر بهتر بشناسيم، مناسب ترين راه اين است که از آنچه در بخش اول درباره ي تعريف انتظار از طريق ملزومات آن بيان کرديم، کمک بگيريم. در آنجا مهم ترين عوامل به وجود آورنده ي انتظار را چهار عامل دانستيم که دومين آنها در بحث فعلي بسيار تأثير گذار است.عامل دوم اين بود که هر چه زمان وقوع آنچه را که در انتظارش هستيم نزديک تر بدانيم، انتظار ما شديدتر مي شود. بنابراين، بهترين راه براي شناخت آثار و برکات انتظار اين است که فرض کنيم يقين پيدا کرده ايم که فرج امام عصرعليه السلام بسيار نزديک شده است و بررسي کنيم که در اين فاصله ي کم (تا فرج حضرت) حال انتظار چه لوازم و آثاري دارد، آنگاه چون به ما توصيه هاي فراواني شده است که فرج امام عليه السلام را نزيک بدانيم، آثار و لوازم آن حالِ فرضي را به همه ي زمان ها سرايت بدهيم.
يکشنبه 19/1/1386 - 8:54
دانستنی های علمی
4- انعطاف و تسليم بودن در برابر حق:
معلم و شاگرد بايد سعى كنند نيروئى را به دست آورند كه در ظل آن نيرو، حس پذيرش حق و انقياد و تسليم بودن در برابر واقعيت ها، در آنان به ثمر رسد. اين مساءله از نكات مهم و اساسى مربوط به آداب و وظائف مشترك ميان معلم و شاگرد نسبت به خود مى باشد. به اين معنى : چنانكه احساس كردند كه در سخنان خويش دچار اشتباهى شده اند - اگرچه اين اشتباه و لغزش را فردى كوچكتر و كم سال تر از آنها اظهار كرده و تذكر دهد - نبايد از رجوع به حق (و اعتراف به اشتباه خود) دريغ نمايند؛ زيرا اعتراف به اشتباه و تسليم شدن در برابر حق - علاوه بر آنكه داراى وجوب و ضرورت دينى و اخلاقى است - موجب بركت و فزونى سرمايه علم و دانش در ميان جامعه مى باشد.اصرار معلم و شاگرد در عدم پذيرش حق - ولو از فردى كوچكتر - عبارت از نوعى كبر و خودبزرگ بينى است كه در پيشگاه خداوند، سخت مذموم و نكوهيده مى باشد و موجب طرد و دورى انسان از رحمت خداوند متعال مى گردد.پيامبر گرامى اسلام (صلى الله عليه و آله ) فرمود: كسى كه ذره اى كبر و خودبزرگ بينى در دل او وجود داشته باشد، به بهشت و سراى نيكبختى راه ندارد. بعضى از ياران آن حضرت عرض كردند: يا رسول الله (بر اساس اين معيار، راه نجاتى نخواهيم داشت ؛ بلكه ) هلاك و نابودى و بدبختى ، ما را تهديد مى كند؟ چون برخى از ما مردم به كفش خوب و جامه زيبا و فاخر، احساس علاقه و دلبستگى مى نمايند (و ميخواهند با جامه زيبا و پاافزار خوب ، زندگانى كنند؟) پيغمبر (صلى الله عليه و آله ) فرمود: اين نوع علاقه و دلبستگى ، كبر و خودبزرگ بينى نيست ؛ بلكه كبر و خودبزرگ بينى عبارت از « «بطر الحق و غمض الناس » » يعنى عدم اعتراف به حق ، و حقير شمردن مردم مى باشد، و «بطرالحق » بمعنى مردود ساختن سخن حق بر گوينده آن ، و عدم اعتراف به آن پس از ظهور و آشكار شدن حق است ، اعم از آنكه حق به وسيله فردى خردسال يا بزرگسال و يا شخصيتى بزرگ و برجسته و يا شخصيتى حقير و پست و گمنام آشكار گردد(228) .همين مقدار تهديد براى نكوهش كبر و خودبزرگ بينى ، و درك منع و نهى آن از طرف شارع مقدس اسلام ، (براى هر فرد عاقل و خردمند)، كافى و بسنده است .
228-كنزالعمال 3/527، 528. دو حديث قريب به همين مضمون در «الكافى » 3/424 و 425، با اندكى تفاوت آمده است
يکشنبه 19/1/1386 - 8:50
دانستنی های علمی
نقش امام جعفر صادق عليهالسلام
در تقريب بين مسلمانان و جلوگيرى از تفرقه و انشعاب
مقدمه 2
مطابق نص نهجالبلاغه، علىعليهالسلام از پيشنهاد مزبور استقبال نكرد بلكه به مناسبت آن، مردم را پندى حكيمانه فرمود و از ابتلا و گرفتارى به فتنه و آشوب، برحذر داشت.
«ايها الناس شقوا امواج الفتن بسفن النجاة وعرجوا عن طريق المنافرة وضعوا تيجان المفاخرة افلح من نهض بجناح اواستسلم فاراح. هذا ماء آجن ولقمة يغص بها اكلها و مجتئى الثمرة لغير وقت ابناعها كالزارع بغير ارضه...» (4) يعنى: اى مردم! موجهاى فتنه و آشوب را با كشتيهاى نجاتبخش بشكافيد و پيش بتازيد. از راه نفرت و كين روى گردانيد و راه مستقيم مهر و وفا را پيش گيريد. تاجهاى تفاخر و منيت و خودخواهى بر زمين نهيد. رستگار و پيروز شد آن كه با داشتن نيروى صالح و بال و پر، نهضت كرد و يا اگر نيروى چندان نداشت آرام نشست و مردم را نيز آسوده خاطر ساخت. اين حكومت و زمامدارى چند روزه دنيايى، آبى تلخ و لقمه ناگوارى را ماند كه در گلوى خورنده گير كند و آن كس كه نابهنگام، ميوه را مىچيند همان كسى است كه جز در زمين خود مىكارد.
بدينترتيب امام عليهالسلام دست ابوسفيان را خواند و به پيشنهاد او وقعى ننهاد كه بىترديد ابوسفيان قصد تفرقهاندازى و دامن زدن به آتش اختلاف داشته است و لذا علىعليهالسلام پندى جانانه و نصيحتى مشفقانه فرمود و در نتيجه به حفظ يكپارچگى جامعه مسلمان و پرهيز از عوامل و انگيزههاى پراكندگى و تشتت تاكيد فرمود. در ادامه همين راه راست و خداپسندانه و وحدتآفرين، امام صادقعليهالسلام با اين كه در صلاحيت و كارآيى و در علم و عمل، احدى به پايه او نمىرسيد برخلاف برخى كه خود را به هر قيمت مىخواهند مطرح سازند و به انگيزه نفع شخصى با شيوههاى گوناگون همچون فرقهگرايى شق عصاى مسلمين مىكنند، دعويى طرح نكرد، چرا كه زمينه را براى چنان كارى مساعد نمىديد و آن چنان دعوى و اقدام را به گفته جدش اميرالمؤمنين، پريدن بدون بال و پر و كشت و كار در مزرعه غير، مىدانست و در يك محاسبه عاقلانه، مىديد كه از چنان عملى، دشمنان حق و راهزنان حقوق بشر سود خواهند برد و بس.
نكته جالب توجه آن كه در عصر امام صادقعليهالسلام، كه عباسيان به بهاى خون علويان و فاطميان و هواداران ايشان، بر كرسى خلافت دستيافته و همانند اسلاف امويشان براى تحكيم پايههاى سلطه، باز خون مىريختند و به همين هدف مىخواستند مردم را به نوعى، مشغول كنند لذا بازار مكتبهاى گوناگون فقهى، كلامى و فلسفى و حتى الحادى را رواج مىدادند و هر كس با گرد آوردن عدهاى در اطراف خود با اندك مايهاى، مذهبى مىساخت و پيروانى به دنبال خود مىكشيد، امام به جهاد فرهنگى پرداخت و در حد توان جلو اختلافات بيشتر و براندازهتر را گرفت.
به هر حال امروز جهان اسلام پس از گذشت هزار و اندى سال با نحلهها و مذهبها و مسلكهاى گوناگون مواجه است. مسلمين به همين سبب، با وجود جمعيتى معتنابه گرفتار ضعفى آشكار شدهاند و با داشتن ثروتهاى عمومى در وضعيتى نامطلوب به سر مىبرند به طورى كه اين حالت ضعف و تشتت، مورد توجه برخى مصلحان قرار گرفته و به فكر چاره افتادهاند. در گذشتهاى نه چندان دور «دارالتقريب بين المذاهب الاسلاميه» در مصر تاسيس شد كه آثار با بركت آن در مجموعه رسالت الاسلام به يادگار مانده است و مقالات آن گرامى نامه بيانگر حسن نيت و فراوانى دانش و آگاهى گردانندگان آن است. امروزه در شرايط سختتر و اوضاع بحرانىتر مسلمين، در امالقراى انقلابهاى اسلامى، مجمعالتقريب با همين هدف تاسيس يافته و اميد استبه نتايج مطلوب دستيابد.
يکشنبه 19/1/1386 - 8:41
دعا و زیارت
فهم قرآن
دو مكتب ياد شده در فهم اصطلاحات قرآنى اختلافنظر دارند مانند «كرسى» در عبارت «وسع كرسيه السموات والارض» برخى از مسلمانان در معناى آيه مىگويند: در آسمانها جسمى وجود دارد به نام «كرسى» كه خداوند [العياذ بالله] بر روى آن مىنشيند، ولى ائمه اهل بيتعليهمالسلام به استناد آنچه در زبان عربى آمده، به ما آموختهاند كه «كرسى» در اين جا به معناى علم است، بنابر اين معناى آيه شريفه يعلم ما بين ايديهم وما خلفهم ولايحيطون بشىء من علمه الا بماشاء وسع كرسيه السموات والارض»، (2) اين است كه خداوند آنچه را در پيش روى آنها (بندگان) و در پشتسر آنانست مىداند و جز به مقدارى كه بخواهد، كسى از علم او آگاه نمىگردد و علم او بر همه آسمانها و زمين احاطه دارد و چيزى از قلمرو نفوذ علم او بيرون نيست.
به هر حال اين يك مساله علمى است و ما مىتوانيم در يك بحث علمى آن را بين خودمان مورد بحث و بررسى قرار دهيم و مانعى ندارد كه شما راى مرا و من راى شما را نپذيرم، و در عين حال يكپارچه و متحد باقى بمانيم و اختلاف نظر به دوستى ما خللى وارد نكند.
فراگيرى سنت: يكى از موارد اختلاف ميان مكتب اهل بيتعليهمالسلام و مكتب خلفا، پاسخ اين سؤال است كه ما سنت پيامبرصلى الله عليه وآله را از چه كسانى بايد فرابگيريم؟ آيا تنها از صحابه آن حضرت، و از همه آنان؟ آيا همه صحابه عادل بودند؟ اينها مسائلى است كه برادران اهل سنت ما به آنها اعتقاد دارند و در مقابل آن، عقيده مكتب اهل بيتعليهمالسلام بر اين است كه سنت پيامبرصلى الله عليه وآله را ما بايد از عدول صحابه و از خود ائمه عليهمالسلام فرا بگيريم، و اين خود يكى از مسائل فقهى مورد اختلاف ميان ماست و هر يك از طرفين (شيعه و سنى) دلايل خود را ارائه مىدهد.
علاوه بر اين براى دستيابى به اين وحدت علمى ما به مطالعه و بررسى اصطلاحات قرآن و عقايد اسلامى نيازمنديم، زيرا ما در حوزههاى علميه خودمان و در الازهر و دانشگاه اسلامى الزيتونية [در تونس]، و در حوزه نجف و قم، اصطلاحات فقهى را خوانده و آموختهايم ولى اصطلاحات اسلامى، قرآنى، عقيدتى را رها كردهايم، به عنوان مثال، ما «الله» را اسم جنس و اصل آن را «الاله» مىدانيم كه همزه اله حذف و لام مشدد شده و حال آن كه علم مرتجل است. و همچنين اصطلاح «خليفة الله» (جانشين خدا) كه به نظر ما بر هر بشرى صدق مىكند ولى در حقيقت جانشينان خدا در زمين ائمه معصومينعليهمالسلام هستند كه خداوند آنان را پيشوايان هدايت مردم قرار داده است.
پس از درك امثال اين اصطلاحات است كه فهم صحيح قرآن و عقايد اسلامى براى ما مشخص مىشود. اين جانب بيست و پنج اصطلاح را در اين كتاب (3) مورد تحقيق قرار دادهام، برخى از آنها عبارتند از:
- «اسم» در آيه شريفه: «سبح اسم ربك الاعلى» (4) و معناى آن.
- «علم آدم الاسماء» (5) و معناى آن.
------------------------------
- فرقى كه ميان «اله» و «رب» وجود دارد.
2- تبيان (وحدت از ديدگاه امام خمينى)، دفتر پانزدهم، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، ص 175
3- در جستوجوى راه از كلام امام، دفتر 14، امير كبير، 1362، ص 340
4- مجموعه آثار كنگره بررسى مبانى فقهى امام خمينى، ج13، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام، 1374، ص 45
5- امام خمينى، وصيتنامه سياسى - الهى امام، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، چاپ سوم، ص 8 -7
يکشنبه 19/1/1386 - 8:32
دعا و زیارت
فلسفه و اخلاقيات
شگفت آورترين سنت اين قوم اين است كه پوشيدن لباس را حرام مى دانند و معتقدند معاويرا در حال رياضت و ترك تعلقات نفسانى ، پس از مشاهده تعلق خاطر خود به حيا، همه لباسهاى خود را بيرون آورد و تا آخر عمر برهنه به سر برد. در حدود سال 79 ق .م . ميان پيروان اين مذهب در مورد حدود برهنگى اختلاف و دودستگى پديد آمد: فرقه آسمان جامگاهان (amhbra - Dig) هيچ لباسى را نپذيرفتند، در حالى كه فرقه سفيد جامگان (Svetambara) گفتند استفاده از اندكى پارچه جايز است . گاندى رهبر انقلاب هندوستان تحت تاءثير اين آيين لباسهاى دوخته ايام جوانى را كنار نهاد و تنها از مقدارى پارچه سفيد استفاده مى كرد. ويل دورانت در جلد اول تاريخ تمدن كه در زمان حيات تاءثير آن مذهب از طريق خودكشى به عمر خود پايان دهد. اما، همان گونه كه گذشت ، وى با گلوله يك هندوى متعصب كشته شد و براى اثبات يا ابطال حدس اين مورخ فرزانه فرصتى پيش نيامد.دريوزگى و خوارى از فضائل محسوب مى شود. به عقيده آسمان جامگان زنان راهى به كمال ندارند و براى اين امر بايد به انتظار مرد شدن در دوره هاى بعدى تناسخ باقى بمانند.
يکشنبه 19/1/1386 - 8:19
سياست
دلايل انتخاب
سران يهود وقتي مي ديدند كه در نيمه قرن 19 ، اغلب سرمايه هاي اروپا و بلكه جهان استعمارزده در اختيار آنها و تشكيلات عظيم و جهاني فراماسونري تابع آنهاست و دولتهاي بزرگ و قدرتمند عالم ، كارگزار سياستهاي آنها شده اند ، تصميم گرفتند كه هدف نهايي خود، يعني تشكيل حكومت جهاني يهود را عملي نمايند اينجانب سرزمين فلسطين در ابتدا از آن جهت روي دارد كه در واقع سرزمين فلسطين از نظر استراتژيكي و بين المللي نقطه شروع حركت به سوي حكومت جهاني است . و اين اولين دليل انتخاب اين سرزمين براي تشكيل دولت اسرائيل بود . فلسطين به دليل آنكه محل اتصال سه قاره اروپا ، آفريقا ، آسيا مي باشد در طول تاريخ تمام قدرتهاي جهان درصد تسلط بر اين منطقه بوده اند و هر قدرتي كه بر آن سيطره پيدا مي كرد از دست بالا و قدرت و نفوذ
فوق العاده اي بر خوردار ميباشد و در سياست جهاني نقش اساسي ايفا مي كرده است . انتخاب اين منطقه تنها به موقعيت سوق الجيشي و استراتژيك آن محدود نمي شود بلكه از نظر اقليمي اين منطقه از آب و هواي بسيار ملايم و مناسبي بر خوردار است همچنين محل ظهور و بروز اديان الهي بسياري در طول تاريخ بوده است و از نظر ديني و تاريخي حايز اهميت ويژه اي است و به خصوص يهوديان كه پيامبرانشان در اين سرزمين سالها حكومت ديني تشكيل داده اند و تورات اين سرزمين به عنوان « ارض موعود » ناميده شده ؛ و همين مطلب باعث تهييج و تحريك يهوديان و توده هاي مردم يهودي سراسر جهان مي شد و از طرفي ديگر اين منطقه از قديم الايام محل عبور و مرور كاروانهاي تجارتي بوده است . تقريباً عموم راههاي خشكي و دريايي از هر يك از سه قاره به دو قارة ديگر لزوماً بايد از اين منطقه بگذرد ، اين منطقه معبر اصلي و پر رفت و آمد سراسرتاريخ است و همين مسئله با روحية مال اندوزي و تجارت پيشه يهود بسيار نزديكي دارد و يهود از دير باز به دنبال كاروانهاي تجاري و كسب و كار خود ، حضوري جنبي و تقريباً دور از چشم در اين منطقه داشت . و در نهايت با توافقنامه بين ديزرائيلي – نخست وزير انگلستان – وبارون روچليد كه طي آن انگلستان موظف مي شد در ازاي اعطاي وام روچليدها براي خريد سهام كانال سوئز به دولت انگلستان ورزسالاران يهود را جهت تشكيل يك دولت يهودي در فلسطين -كه مستعمره انگلستان بود – ياري دهد؛ اگر چه ديزرائيلي به عنوان رئيس جمهور انگلستان در اين توافقنامه در پي تامين منافع استعماري آن كشور بود اما در واقع به عنوان يك يهودي متعصب و بلكه به عنوان يكي از اولين صهيونيستها در پي نابودي جهان اسلام و ايجاد سيطره جهاني يهود بود .
پس با توجه به اينكه اين منطقه از نظر استراتژيك حائز اهميت است و نيز از لحاظ عمق و گستردگي تمدن مهمترين منطقه جهان است و آنچه امروز به عنوان فرهنگ و تمدن وجود دارد محصول فرهنگ ديني اين منطقه است . بنابراين طبيعي است كه قدرتهاي عالم به اين سرزمين طمع داشته باشند و قطعي است كه اگر قدرتي بخواهد مهمترين نقطه عالم را نقطه شروع حركت به سمت تصاحب همه جهان و سيطره بر تمام گيتي قرار دهد از اينجا شروع كند .
يکشنبه 19/1/1386 - 8:5
دعا و زیارت
سجده كردن براي غير از خداوند متعال حرام است.
9. سجدههاي واجب قرآن:
در چهار سوره از قرآن مجيد آية سجده است؛ عبارتند از:
ـ سورة «الم سجده»، سورة 32، آيه 15.
ـ سورة «حم سجده يا فصلّت»، سورة 41، آيه 38.
ـ سورة «اَلنّجم»، سورة 53، آيه 62.
ـ سورة «علق»، سورة 96، آيه 19.
(هر گاه انسان آيه سجده را بخواند يا گوش كند بايد فوراً به سجده رود).
در سجده واجب قرآن، بايد پيشاني را بر چيزي بگذارد كه سجده نماز بر آن جايز است (بنابر احتياط واجب). و ذكر گفتن واجب نميباشد.
يکشنبه 19/1/1386 - 8:2
دعا و زیارت
مكان هاي تولد در شهر مكه
ولد آن حضرت در جاهليت بود و در آن هنگام كسي كه در پي حفظ اماكن باشد، وجود نداشت; به ويژه كه انگيزه اي هم براي اين كار، نبوده است. پس از اسلام نيز از عدم توجه خاص صحابه و تابعين به اماكني كه هيچ تشريعي در باره آنها وجود ندارد باخبريم. آنها در پي حفظ شريعت بوده و با شمشير و زبان به دفاع از آن مشغول بودند و همين، دليلِ از بين رفتن بسياري از آثار تاريخي دوره اسلامي; از قبيل مساجد، ميدان هاي نبرد و مدفن صحابه شده و اينها از اتفاقاتي است كه بسيار مهم بوده. بنابر اين چگونه مي تواند چيزي از جاهليت بر جاي مانده باشد; به ويژه در مواردي كه جز براي كسي كه رخ داده كسي در آنجا حاضر نبوده; مثل مولد علي(عليه السلام)، مولد عمر و مولد فاطمه(عليها السلام). اينها جاهايي است كه نزد مردم مكه معين و مشهور است و اظهار مي كنند اينجا مولد فلاني و آنجا مولد ديگري است. در اين قبيل موارد، احتمال درستي محل تولد اين افراد بعيدتر از مورد مربوط به پيامبر است; چرا كه زمان تولد حضرت، آيات و نشانه هايي رخ داده كه موجب هوشياري برخي از مردم نسبت به دليل اين تحوّلات غير عادي مي شده، حتي اگر در جاهليت بودند; اما محل تولد اشخاص ديگر در آن دوره، عادتاً بايد نامشخص باشد، مگر آن كه از همان شخص يا شخصي از خانه اش خبر خاصي نقل شده باشد.سخن عياشي به آخر رسيد در حالي كه بحث وي شامل تمامي محل هاي تولد منسوب به اشخاص و زنان رسول خدا(صلي الله عليه وآله)مي شد. بنابر اين لزومي به بحث در باره آنها وجود ندارد.
يکشنبه 19/1/1386 - 7:55
دعا و زیارت
مي دانيم كه هر كار مستحبي اعم از نماز و غير آن، عملي است كه براي استحباب آن از سوي شرع حكمتي وجود دارد و داوطلبانه، به دلخواه شخص انجام مي گيرد كه در اين صورت پاداش نيكو دارد و اگر هم انجام ندهد، عقاب و عذابي در كارنيست. در اينجا اين سؤال پيش مي آيد كه فلسفه و علت تشريع كارهاي مستحب از جمله نمازهاي نافله چيست؟ در پاسخ گوييم چنين كاري دو علّت مهم و اساسي داشته است:
الف ـ تأكيد بر حفظ نمازهاي واجب
نمازهاي مستحبي، نمازهاي واجب را در برابر گردبادهاي اهمال و سهل انگاري محافظت مي كنند و قصد وسو سه و دستبرد شيطان به وسيلة آنها شكسته و دفع مي گردد.
به عبارت ديگر، نمازهاي مستحبي سبب تقويت نمازهاي واجب در برابر آسيبها و حوادث احتمالي است.
حمّاد بن عبدالله گويد:
علّت تشريع نمازهاي نافله را از امام صادق ـ عليه السلام ـ جويا شدم.
ايشان پاسخ داد:
«علّت چنين كاري تأكيد بر نمازهاي واجب بوده است؛ زيرا اگر نماز مردم جز همين چهار ركعت نماز ظهر نبود، به آن اهميت چنداني نمي دادند و احتمال داشت كه توفيق انجام آن را از دست بدهند، ولي وقتي نافله هم به آن اضافه شده، به خاطر زياد بودنش در انجام آن تعجيل مي كنند، همچنين است نماز عصر... .»[4]
[4] . علل الشرايع، مترجم، صفحة 328، داوري.
شنبه 18/1/1386 - 12:2