تبیان، دستیار زندگی

هوشنگ مرادی‌كرمانی در كتاب «شما كه غریبه نیستید» پیرمردی را توصیف می‌كند كه در روستای ساكت و آرام «سیرچ» كرمان یك رادیو را به گوشش چسبانده و متوجه اتفاقات اطرافش نمی‌شود.

نویسنده تعریف می‌كند كه پیرمرد با شنیدن پیام‌های رادیو گاه لبخند می‌زد و گاه غمزده می‌شد و می‌گوید من نه دلیل شادی‌اش را می‌فهمیدم و نه دلیل اندوهش را!

این صحنه تاثیرگذار، تصویری كلی از نحوه تعامل مردم ایران قدیم با رسانه‌ای جدید به نام رادیو را ارائه می‌كند. روستاییان ایران به دنیای بیرونی‌شان از روزنه رادیو نگاه می‌كردند و به كمك این رسانه به درك و شناختی تازه می‌رسیدند.

رادیو برای همه افراد با هر سطحی از دانش و سواد، وسیله‌ای قابل استفاده بود و حتی روستاییانی كه سواد خواندن و نوشتن را نداشتند می‌توانستد با برنامه‌های رادیو ارتباط برقرار كنند.

در صفحات تقویم ایرانی چهارم اردیبهشت به عنوان سالگرد رادیو ثبت شده است. در چهارم اردیبهشت 1319 شمسی فرزند سردار سپه(ولیعهد آن زمان) با فشردن یك دكمه سیاه رنگ در اتاق كوچك ساختمان بی‌سیم پهلوی، نخستین دستگاه فرستنده رادیویی ایران را افتتاح كرد. جالب است بدانید كه این فرستنده رادیویی در طول روز فقط پنج ساعت برنامه پخش می‌كرد كه تازه آن را هم فقط مردم تهران و چند شهر اطراف می‌توانستند بشنوند.

در آغاز كار، از اخبار و گزارش و مطالب جدی در رادیو خبری نبود، در این دوران بیشتر موسیقی و گاه ترانه پخش می‌شد و گه‌گاهی نیز چند نكته ادبی یا انتقادی از رادیو به گوش می‌‌رسید.

از كلاه فرنگی تا میدان ارگ

با مرور تاریخچه رادیو در ایران به چند سال سرنوشت‌ساز برمی‌خوریم؛ سال 1327 زمانی است كه استودیوی كوچك رادیو تهران در میدان ارگ احداث شد. از سال 1319 تا 1327، برنامه‌های رادیو در استودیوی اولیه در عمارت كلاه‌فرنگی(قصر قاجار) اجرا و پخش می‌شده است.

فاصله 9‌ ‌‌كیلومتری فرستنده از شهر و وجود تنها یك خودرو برای رفت و آمد اعضای اركستر و گویندگان، باعث شده در ضلع غربی میدان توپخانه در جوار اداره راهنمایی و رانندگی، محلی جدید در نظر گرفته شود.

آن زمان در میدان ارگ، استودیوی كوچكی ساخته شد كه اخبار ساعت 18 از آن محل پخش می‌شده است؛ البته افتتاح رسمی این محل دو سال بعد یعنی در بیست سالگی رادیو در سال 1339 انجام شده است.

به دنبال افتتاح موفقیت‌آمیز استودیوهای یك و 2، استودیوی بزرگی به نام استودیوی شماره 8 سال 1338 در محوطه رادیو ارگ ساخته شد.

برنامه «شما و رادیو» شاهرخ نادری با حضور 200 تماشاچی در این استودیو ضبط شده است. استودیو 8 ‌اكنون هم در حال فعالیت است و نمایش‌های رادیویی شبكه‌های مختلف در این فضا ضبط می‌شود.

در این شصت و چند سال كه رادیو ارگ افتتاح شده آدم‌های مهم و مشهوری به آن رفت و آمد داشته‌اند؛ از مهدی اخوان‌ثالث گرفته تا حسینقلی مستعان(داستان‌نویس)، ابوالقاسم پاینده(نویسنده)، مشفق همدانی(مترجم)، محسن هشترودی(پروفسور فیزیك)، جلیل شهناز، بنان و... .

رادیو در مقاطع مختلف تاریخ ملت ایران نقش‌آفرین و تاثیرگذار بوده است. در بزنگاه‌های مهم سیاسی و اجتماعی مثل انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، فتح خرمشهر و... صدای شادی و اندوه مردم در رادیو پیچیده و به گوش همه رسیده است.

رادیو در بستر پیشرفت و توسعه‌اش روزبه‌روز متنوع‌تر شده است. زمانی یك شبكه رادیویی همه‌جور برنامه را برای همه‌جور مخاطب پخش می‌كرد، اما امروز هر شبكه‌ای گروهی خاص از مخاطب را نشانه گرفته و برنامه‌هایش را برای طیف مشخصی از شنوندگان تهیه و پخش می‌كند.

مجوزی برای نگهداری رادیو در منزل

وقتی كتاب تاریخچه رادیو در ایران را ورق می‌زنیم به داستان‌های شیرین و هیجان‌انگیزی درباره نحوه استفاده مردم از این رسانه برمی‌خوریم؛ داستان‌هایی كه نشان می‌دهد مردم شهر و روستا از دیدن رادیو چقدر حیرت‌زده شده‌اند و تا مدت‌ها به آن به عنوان یك وسیله عجیب و غریب نگاه می‌كرده‌اند.

حاجی برادران ساداتی یكی از فروشندگان قدیمی رادیو مستقر در میدان توپخانه در صحبت‌هایش به خاطرات جالبی درباره نحوه ورود دستگاه رادیو به ایران اشاره می‌كند. او در مطلبی با عنوان «از گذشته‌های رادیو» نوشته سیدعلیرضا هاشمی می‌گوید: رادیوهای آن زمان بسیار گران بود و معمولا از كشور آلمان یا انگلستان وارد می‌شد. هر كس كه رادیو می‌خرید به شهربانی مراجعه می‌كرد، یك عكس می‌داد و جواز از آنها می‌گرفت و ما می‌رفتیم منزلشان و رادیو را نصب می‌كردیم. در آن زمان همه نمی‌توانستند رادیو بخرند؛‌ مثلا در تهران از هر هزار خانه یكی رادیو می‌خرید، از این‌رو تعمیركار رادیو هم خیلی كم بود. آن موقع به دلیل آن كه رادیو خیلی گران و بزرگ بود، در هر مغازه رادیوفروشی شش یا هفت رادیو بیشتر موجود نبود كه كل سرمایه آن مغازه را تشكیل می‌داد.

به گفته این فروشنده، فروش رادیو در آن زمان زیاد نبوده. به طوری كه در هفته یا 15 روز یا یك ماه یك رادیو به فروش می‌رسیده. در ضمن وقتی رادیوی كسی خراب می‌شد یك مهندس آلمانی رادیوها را تعمیر می‌كرده. بتدریج آن مهندس آلمانی به یك ایرانی جزئیات تعمیر رادیو را آموخته و خودش با خیال راحت ایران را ترك كرده است.

مرور خاطرات قدیمی بیانگر آن است كه درك و باور كلیت فناوری رادیو برای مردم سخت و پیچیده بوده است. اما در عین حال این پیچیدگی مانع ارتباط با برنامه‌های این رسانه نمی‌شده است.

شاید خنده‌دار باشد ولی برای خیلی از مردم آن زمان این سوال مطرح بوده كه این دستگاه مستطیلی شكل چگونه سخن می‌گوید و آیا كسی در درون آن قرار گرفته است یا خیر! یكی از دارندگان رادیو به خاطره جالبی در این باره اشاره می‌كند و می‌گوید: پدر مادربزرگم شب‌ها رادیو را با خود به آبیاری می‌برد و صبح نمی‌گذاشت ما رادیو گوش كنیم و می‌گفت رادیو تمام شب را حرف زده و بیچاره خسته شده،‌ باید استراحت كند.

مقاله «از گذشته‌های رادیو» كه در دومین اجلاس جهانی رادیو ارائه شد زوایای دیگری از تاثیرگذاری رادیو در زندگی ایرانیان قدیم را نشان می‌دهد.

یكی از شنوندگان كهنسال رادیو در خاطره‌اش به انگیزه بالایش برای رادیودار شدن اشاره می‌كند و می‌گوید: من برای خرید رادیو تلاش زیادی در مزرعه خود می‌كردم تا پول لازم را جهت تهیه یك رادیو فراهم كنم. ماه‌ها در زمین كشاورزی كار كردم تا بالاخره پول لازم فراهم شد. زمانی كه رادیو را به خانه آوردم از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجیدم. من با خریدن رادیو توانستم از اوضاع كشور و حتی كارهای كشاورزی اطلاعات زیادی به دست آورم.

رادیو علاوه بر این كه زندگی شخصی مردم را دستخوش تحول كرده در زندگی اجتماعی آنها نیز تاثیرگذار بوده است. در ابتدای ورود رادیو یكی از تفریحات مردم این بوده كه در كوچه و خیابان دور رادیو حلقه بزنند و به برنامه‌های سرگرم‌كننده آن گوش كنند.

در خاطرات یكی از شهروندان تهران قدیم آمده است: بعد از چند ماه قهوه‌خانه محله ما یك رادیو خرید. از آن به بعد مشتریانش دو برابر شد. اما او هم قیمت چای و قلیان را دو برابر كرد.

یكی از شهروندان قدیمی تهرانی هم خاطره‌ای تعریف می‌كند از رادیویی كه حجمش به اندازه دستگاه تلویزیون بوده است. این رادیو در قهوه‌خانه محله مستقر بوده و كسی حق نداشته به آن دست بزند. صاحب قهوه‌خانه پسر خودش را مسئول نگهداری از این دستگاه رادیو كرده و او را كنار رادیو نشانده تا مراقبش باشد. مشتریان قهوه‌خانه فقط یك ساعت در طول روز اجازه داشته‌اند دل به نوای رادیو بدهند و در دیگر ساعات روز رادیو ساكت و خاموش بوده است.

رادیو لباس نو بر تن می‌كند

در حال حاضر 20 شبكه رادیو سراسری در حال فعالیت هستند. برخی از این شبكه‌ها اختصاصا در یك موضوع خاص برنامه پخش می‌كنند و براساس حوزه محتوایی‌شان از دیگر شبكه‌ها متمایز شده‌اند.

شبكه‌های معارف، فرهنگ، ورزش، سلامت، اقتصاد و كتاب فقط در موضوعات مربوط به عنوانشان فعالیت می‌كنند. شنوندگانی كه به موضوعات فرهنگی همچون شعر، ادبیات، سینما و تئاتر علاقه دارند می‌توانند پیچ رادیویشان را به طرف فركانس شبكه فرهنگ بچرخانند و صرفا برنامه‌هایی در این حال و هوا را بشنوند. برخی شبكه‌ها حوزه ماموریت‌شان را براساس ساختاری كه در آن برنامه‌سازی می‌كنند، تعریف كرده‌اند.

شبكه‌های نمایش، گفت‌وگو، تلاوت، نوا و آوا را می‌توان در این دسته‌بندی قرار داد. شبكه نمایش متعلق به شنوندگانی است كه دوست دارند در هر ساعتی از شبانه‌روز نمایش‌های رادیویی بشنوند.

شبكه گفت‌وگو نیز بیشتر از قالب برنامه‌سازی مصاحبه و میزگرد بهره می‌گیرد و برنامه‌هایی گفت‌وگومحور را تقدیم علاقه‌مندان می‌كند. شبكه‌های نوا و آوا نیز آنتن خود را به پخش برنامه‌های موسیقی‌محور اختصاص داده‌اند.

برخی شبكه‌ها مثل جوان نیز در برنامه‌سازی به یك طیف مشخص سنی توجه می‌كنند. افتتاح شبكه جوان كه در سال 75 صورت گرفت، راه را برای فعالیت دیگر شبكه‌های تخصصی باز كرد.

هم‌اكنون كه حدود 16 سال از فعالیت این شبكه می‌گذرد زمزمه‌هایی مبنی بر افتتاح رادیو كودك هم شنیده می‌شود. رادیویی كه برنامه‌هایی برای كودكان خواهد داشت و بچه‌ها در آن حرف اول و آخر را می‌زنند. در كنار همه این شبكه‌ها باید به افتتاح شبكه فصلی اشاره كرد كه برنامه‌هایش در فصل‌های مختلف بهار، تابستان، پاییز و زمستان تغییر می‌كند و متناسب با نیازهای آن دوره زمانی هر بار لباسی نو بر تن می‌كند.

بهره‌گیری از ظرفیت‌های فضای مجازی اینترنت نیز اتفاقی است كه رادیو را در سال‌های اخیر برای مخاطبان جذاب‌تر و شنیدنی‌تر كرده است. در حال حاضر رادیوی اینترنتی ایران‌صدا برنامه‌هایش را بر فضای اینترنت برای مخاطبان در هر نقطه‌ای از جهان پخش می‌كند. با مراجعه به سایت این شبكه می‌توان به گنجینه‌ای غنی از برنامه‌های رادیویی در حوزه‌های مختلف دست یافت و كارهای شنیداری دیگر شبكه‌ها را نیز به صورت زنده شنید.

در هیاهوی رسانه‌های رنگارنگ رادیو همچنان زنده و باطراوت است و می‌كوشد صدای خودش را به گوش شنوندگانش برساند. برگ برنده اصلی رادیو در دسترس بودن است كه آن را از دیگر رقیبانش جلو می‌اندازد. امروزه رادیو روی تلفن‌های همراه قابل شنیدن است و همچنین با دیگر وسایل دیجیتال تركیب شده و در همه‌جا نقش اطلاع‌رسانی خودش را ایفا می‌كند.

چهارم اردیبهشت، روز تولد «رادیو» در ایران است. در سال ۱۳۱۹ (هـ.ش)، مردم ایران با پدیده‌ای جدید در عرصه ارتباطات مواجه شدند که تا آن تاریخ، برایشان تازگی داشت. زیرا از طریق یک جعبه کوچک، کم وزن، ساده و قابل حمل می‌توانستند از اخبار ایران و جهان مطلع شوند، موسیقی گوش کنند، با قصه‌ها و ادبیات کهن ایران زمین آشنا شوند و با شنیدن سخنرانی مذهبی، معلومات دینی خود را تقویت نمایند. 

لذا تولد رادیو در بهار ۱۳۱۹، پرنشاط بود و همانند «فصل بهار»، آغاز یک تحول. ورود رادیو به ایران، در راستای زنجیره و چرخة ورود تکنولوژی ارتباطات مانند ـ تلگراف، بی‌سیم، تلفن، روزنامه و بنگاه خبری ـ صورت گرفت. همانطور که انتشار روزنامة اطلاعات در سال ۱۳۰۵ سرآغاز یک تحول نوین مطبوعاتی در ایران بود و زنجیره فعالیتهای مطبوعاتی قبل از خود را کامل کرد، رادیو نیز در سال ۱۳۱۹ همین نقش را ایفا نمود. در مورد تبیین پیشینه بهره‌برداری از تکنولوژی ارتباطات در ایران، مطلوب است به روزنامه وقایع اتفاقیه، (شماره۳۷۲) مراجعه کرد که در سال ۱۲۳۶هـ.ش (حدود یکصد سال قبل از ورود رادیو به ایران) از رویداد موفقیت‌آمیز سیم‌کشی تلگراف در مدرسه دارالفنون خبر داد. در ادامه این تحول سیم تلگراف، از کاخ گلستان تا باغ لاله‌زار کشیده شد و پس از آن، بتدریج مردم ایران از این نعمت بهره‌مند شدند.

۶۰سال بعد، در چهارم اردیبهشت ۱۳۰۵ هـ.ش، در اراضی قصر قاجار در جاده قدیم شمیران (خیابان دکتر شریعتی کنونی) و در اطراف بیابان‌ها و باغ‌های منطقه سیدخندان، با هنرمندی میرزا ابراهیم‌خان، معمارباشی وزارت پست و تلگراف و به دستور وزارت جنگ (ارکان حرب) عمارت معروف «کلاه فرنگی» و با نام «بی‌سیم پهلوی» یا «بی‌سیم قصر» ساخته شد. همچنین در مدرسه «بی‌سیم قشون» نیروهایی برای آشنایی با تجهیزات مخابراتی آموزش دیدند و گروهی نیز برای آموزش به فرانسه اعزام شدند. این افراد در بازگشت از فرانسه از اختراع دستگاهی سخن می‌گفتند که نام آن «رادیو» بود و بیان کارکرد آن، همه را به تعجب وا می‌داشت.

البته در فاصله تاسیس «بی‌سیم قصر» در سال ۱۳۰۵ تا تولد رادیو در سال ۱۳۱۹، خبرگزاری رسمی ایران نیز با نام «آژانس پارس» در سال ۱۳۱۳هـ.ش آغاز به کار کرد، که بعنوان «دفتر خبری» جدیدترین اخبار ایران و جهان را منعکس می‌کرد و گزارش‌های آن در مطبوعات به چاپ می‌رسید. همزمان با تولد رادیو در چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹، این آژانس به خبرگزاری پارس تغییر نام داد که تحت نظر اداره کل انتشارات و تبلیغات بود. بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، این خبرگزاری با نام «خبرگزاری جمهوری اسلامی» فعال است و به تولید و پخش آخرین خبرهای ایران و جهان در حوزه‌ای وسیع اشتغال دارد. رادیو ایران در ساعت ۱۹ روز چهارم اردیبهشت ۱۳۱۹، پس از گزارش وزیر پست و تلگراف و تلفن وقت، با پخش سرود ملی ایران آغاز به کار کرد.

فرستنده رادیو تا سال ۱۳۲۷ زیر نظر این وزارت خانه فعال بود. در این سال با احداث ساختمان جدید و مستقل رادیو در میدان ارک (۱۵ خرداد کنونی)، استودیوهای رادیو زیرنظر اداره کل تبلیغات و انتشارات، دور جدید برنامه‌های خود را آغاز کرد.

تا سال ۱۳۳۲هـ.ش، برنامه‌های رادیویی اعم از سخنرانی، خبر، موسیقی، گزارش و گفت و گو، به صورت زنده و مستقیم اجرا و پخش می‌شد.

از این پس، با ورود تکنولوژی ضبط برنامه، برنامه‌ها بر روی نوار تولید می‌شد و پس از کنترل فنی و محتوایی پخش می‌گردید. تا سال ۱۳۳۶ حوزه پخش موثر رادیو، تهران و اطراف آن بود. در این سال با راه‌اندازی فرستنده یکصد کیلوواتی، حوزه جغرافیایی پخش برنامه‌ها به کل ایران تعمیم یافت و گاهی اوقات صدای آن تا کشورهای همسایه مانند عراق و افغانستان نیز قابل دریافت بود.

در جدول پخش برنامه‌های رادیو از همان آغاز، برنامه‌های ادبی، موسیقی، خانواده، قصه و داستان، طنز و سرگرمی و سخنرانیهای مذهبی همواره در اولویت بود که این مسئله تاکنون، به رغم متعدد شدن رادیوها براساس «میل و نیاز مخاطبان» ادامه دارد و همین امر، رمز ماندگاری این رسانه در ذهنیت مردم شده است.

رادیو با وجود امتیازات بارزی همچون «آسانی در حمل و نقل و دسترسی آسان به آن، سرعت و مداومت در پخش، ارزان بودن، قابلیت استفاده و بهره‌برداری از آن در همه حالات و شرایط و جغرافیای وسیع پخش»، همواره محبوب مردم در همه نقاط جهان و از جمله ایران باقی مانده است. این امتیازات در کنار «ساده و صمیمی بودن» رادیو که پیام خود را تنها از طریق «گوش» به میلیون‌ها مخاطب منتقل می‌کند، بیانگر زنده بودن این رسانه در همه حالات و شرایط است. در ۲۲ بهمن سال ۱۳۵۷، خبر پیروزی انقلاب اسلامی ایران، ابتدا از طریق رادیو به اطلاع ایرانیان و جهانیان رسید. در طول ۸ سال دفاع مقدس، رادیو بزرگترین، مطمئن‌ترین و دقیق‌ترین رسانه، در حمایت از رزمندگان مدافع «ایران و انقلاب» بود و تمام تحولات مربوط به دفاع مقدس، از طریق این رسانه به گوش مردم می‌رسید. تأسیس «رادیو جبهه» در آن ایام، نمادی شاخص از هماهنگی کامل این رسانه با مدافعان ایران اسلامی بود. از سال‌های دهه ۱۳۷۰ هـ ش به بعد، رادیو توسعه کمی و کیفی یافت و شبکه‌های متنوع رادیویی تأسیس شد تا بهتر به رادیوهایی مانند «فرهنگ، پیام، تجارت، قرآن، معارف، جوان، کتاب، ورزش، گفت‌وگو، سلامت و…» در کنار رادیو «ایران»، به طور سراسری به فعالیت مشغولند و مخاطبان خود را درچهارچوب اهداف مشخص شده، تغذیه فکری می‌کنند. نکته مهم در تداوم حیات این رسانه، آن است که به‌رغم گسترش دیگر رسانه‌های فراگیر دیگر مانند تلویزیون و اینترنت هیچگاه بشر امروز از دسترسی به رادیو بی‌نیاز نبوده و نمی‌باشد. زیرا کارکردها و ویژگی‌های خاص رادیو، مخاطبان دائمی و همیشگی خود را در سراسر جهان دارد. مهم‌ترین دلیل بر این مدعا، حفظ جایگاه رادیو در کشورهای صنعتی و پیشرفته جهان است. علی‌رغم این که از حداکثر تکنولوژی بصری و حوزه ارتباطات مجازی و به ویژه اینترنت بهره‌مندند، ولی مخاطبان رادیویی با همان شور و شعف وگستردگی به برنامه‌های مورد علاقه خود گوش می‌کنند. در این جهت، رادیو موفق شده با حفظ تعریف و هویت خاص خود و ایجاد مرزبندی معین با دیگر رسانه‌ها، به یک همزیستی مسالمت‌آمیز با آنها برسد. گوش دادن به رادیو از طریق ماهواره، اینترنت، سایت‌ها و وبلاگ‌ها، نمادی از این همزیستی با حفظ هویت رادیویی است.

گوش دادن به رادیو و دسترسی آسان به آن در تمام حالات و شرایط و در دورترین نقاط و بدون استفاده از تجهیزات خاص و ویژه، امتیازی استراتژیک برای این رسانه ‌است که همواره باید برای حفظ و اعتلای آن تلاش کرد. در شرایط امروز جامعه ما، بسیاری از برنامه‌های نمایشی و طنز که ممکن است به تصویر کشیدن آن و پخش از تلویزیون، با مشکلات مالی، محتوایی و نظارتی همراه باشد، تولید و پخش آن از طریق رادیو، بسیار آسانتر و اجرایی‌تر است. نمونه آن، پخش برنامه طنز صبح‌های جمعه رادیو در سال‌های طولانی است که همچنان جذابیت خود را حفظ کرده است. همچنین در زمینه تولید و پخش برخی از موضوعات و برنامه‌های دینی که به تصویر کشیدن آنها ممکن است با اعتقادات و باورهای اسلامی سازگار نباشد و مشکلاتی را ایجاد کند، تولید و پخش آن‌ها از طریق رسانه رادیو قابل حل است.

تولید نمایشنامه‌های جذاب و هنرمندانه رادیویی در زمینه موضوع‌های دینی و بویژه تاریخ اسلام، هم هزینه کمتری را به دنبال دارد و هم اینکه می‌تواند مخاطبان بسیاری را به سمت این رسانه شنیداری جلب و جذب نماید و معضلات نظارتی را به حداقل برساند.

رسانه «رادیو»، هنوز هم یک «فرصت» است و از این فرصت و امکان می‌توان برای رشد و تعالی فرهنگی، اجتماعی، هنری، معرفتی و… حداکثر بهره‌برداری را نمود و با برنامه‌سازی جذاب و متناسب با میل و نیاز مخاطبان و تجمیع نخبگان فرهنگی، هنری، دینی و سیاسی در این رسانه پرنفوذ، اهداف آن را متحقق کرد.

شرط اساسی این موفقیت در آن است که شبکه‌های متنوع رادیویی به قالب تعریف شده خود پایبند باشند و موضوع‌های مشترک را در قالب‌های خود اجرایی کنند و نظام تولید و پخش را بر این مبنا تنظیم نمایند. به طوری که مخاطبان برای رفع نیازهای فکری خود براساس موضوع به رسانه رادیویی مشخص و معین مراجعه کنند.

مسئله مهم دیگر در موفقیت، توجه مداوم به نیاز و میل مخاطبان هدف است. زیرا ادامه حیات رسانه، مستلزم وجود مخاطبان وفادار است و این امر میسر نمی‌گردد مگر این که نظام «تولید و پخش» براساس «میل و نیاز مخاطبان» تنظیم گردد.

توجه به اصول، سیاست‌ها و مقررات مصوب و همچنین باورها و اعتقادات، در این چهارچوب قابل تعریف است. هنرمندی رسانه‌ای در این است که این «باورها و اصول» در ارتباط با «میل و نیاز مخاطبان» به نحوی تنظیم و اجرایی گردد که نظام «تولید و پخش» بر مدار آن سامان یابد. این تلاش هنرمندانه رمز بقای هر رسانه بویژه «رادیو» است. تعدد شبکه‌های رادیویی نیز در این چهارچوب یک «فرصت» برای حفظ جایگاه تاریخی این رسانه مردمی است.

رویدادهای مهم 4 اردیبهشت در تقویم خورشیدی:

• تاجگذاری رضاشاه (1305 ش)

• تاسیس‌ فرهنگستان‌ ایران‌ برای‌ توسعه‌ و تکمیل‌ زبان‌ فارسی (1314 ش)

• تغییر نام آژانس پارس و الحاق به اداره كل انتشارات و رادیو (1319 ش)

•تاسیس و آغاز به کار رادیو(1319 ش)

• در رُم ابوریحان بیرونی طی جلسه‌ای تحلیل شد. (1353 ش)

• مهندس احمد علی ابتهاج سرمایه دار معروف و صاحب کارخانه سیمان ری در جاده چالوس به دره افتاد و کشته شد. (1355 ش)  

• شهادت شهید عباس ذاکر حسین (1360ش)

•آغاز عملیات کربلای 10 در منطقه ماووت در استان سلیمانیه عراق (1366 ش)

•دستور امام خمینی (ره) برای بررسی مجدد قانون اساسی (1368 ش)

• انتشار نشریه‌ کارنامه‌ مطبوعات‌ (1370 ش)

• درگذشت استاد "احمد طاهری عراقی" ادیب معاصر (1370 ش)

• درگذشت "یحیی بن قاسم ثعلبی" ملقب به "ابوزكریا" ادیب و شاعر مشهور عرب(616 ق)

• تولد فقیه و مرجع بزرگوار تقلید حضرت آیت‏‌اللَّه "حاج شیخ محمدعلی اراكی" (1312 ق)

• انتشار روزنامه‌ خیرالکلام‌ در رشت‌ (1325 ق)

• رحلت آیت‌اللَّه "شیخ مرتضی حائری یزدی" فرزندِ موسس حوزه‏‌ی علمیه‏‌ی قم (1406 ق)

• ارتحال عالم بزرگ آیت‌اللَّه "سیدمحمدرضا گلپایگانی" زعیم حوزه‌‏ی علمیه‏‌ی قم(1414 ق)

• تاسیس نخستین بنیاد تالیف و ترجمه جهان در ایران (552 م)

• آغاز سفر تاریخی "ماركو پولو" جهانگرد معروف ایتالیایی به آسیا (1271 م)

• قتل عام ارامنه آسیای صغیر توسط امپراتوری عثمانی و روز شهدای ارامنه (1915 م)

• آغاز اعتراض مردم ایرلند علیه انگلستان (1916 م)

• كشف واكسن ضد سل ب. ث. ژ توسط دانشمندان فرانسوی (1927 م)

• پرتاب نخستین ماهواره مخابراتی شوروی برای استفاده برنامه‏‌های تلویزیونی (1965 م)

• تشكیل دولت موقت افغانستان به ریاست "صبغت اللَّه مُجددّی" (1992 م)

با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، دولت مركزی افغانستان از دریافت كمك محروم شد و ژنرال نجیب‌‏اللَّه در 15 آوریل 1992م از حكومت بركنار گردید و به دفتر سازمان ملل متحد در كابل پناه برد. جانشینان نجیب‏‌اللَّه كه چهار تن از معاونانش بودند، آمادگی خود را برای مذاكره و یافتن راه حل معضل افغانستان اعلام داشتند. در این زمان درگیری‏‌هایى بین گروه‌‏های افغان صورت گرفت و كار به نبرد و بمباران كابل كشیده شد. در نهایت، با ائتلاف گروه‏‌های مسلمانِ میانه‌‏رو، با رای شورای موقت رهبری افغانستان، دولتی به سرپرستی صبغت‌اللَّه مجددی در كابل تشكیل شد. دولت موقت افغانستان در مه 1992م انحلال حزب كمونیست وطن را اعلام داشت و به دنبال آن، قوانین و مقررات اسلامی را به ویژه درباره ممنوعیت نوشیدن مشروبات الكلی و پوشش زنان به مورد اجرا گذارد. پس از چندی، گروه‌‏های افغان خواستار برگزاری انتخابات و كناره‏‌گیری نظامیان از قدرت شدند. چند روز پس از این توافق، صبغت‌اللَّه مجددی كه به طور معجزه‏‌آسا از یك سوء قصد جان به در برده بود، از ریاست جمهوری استعفا داد و بدین‏‌سان، امید به صلح از میان رفت و شهر كابل و دیگر نواحی كشور، دستخوش آشوب و صحنه زد و خورد میان گروه‌‏های مختلف گردید. این آشوب‏‌ها در سالیان بعد با ظهور طالبان ادامه یافت و خسارات فراوانی به كشور و مردم وارد آورد.

ظاهرا نخستین اشاره به ماهواره در ادبیات، نوشته‌ای از ادوارد اورت هیل است. او در سال ۱۸۶۹ در داستانی بنام «ماه آجری» از ماهواره‌ای حامل انسان نام می‌برد که به دور زمین می‌گردد. ژول ورن نیز در داستان «میلیون‌های بگم» در سال ۱۸۷۹ از گلوله توپی نام می‌برد که بطور ناخواسته در مدار زمین به گردش در‌آمده است. کنستانتین سیولخوسکی نیز در رساله خود بنام «اکتشاف فضای کیهانی با وسائل عکس‌العملی» در میان انبوهی از اندیشه‌های نو در مورد فضانوردی، از ماهواره نیز نام می‌برد. در سال ۱۹۴۵ آرتور سی. کلارک نویسنده داستان‌های علمی، برای اولین بار پیشنهاد کرد که ماهواره‌های ارتباطی برای تامین ارتباط در سراسر زمین در مدار ژئوسنکرون زمین قرار گیرند.نخستین ماهواره اسپوتنیک ۱ بود که در سال ۱۹۵۷ در مدار زمین قرار گرفت. نخستین ماهواره مخابراتی تله‌استار بود که در سال ۱۹۶۲ در مدار قرار گرفت و ارسال و دریافت برنامه‌های تلویزیونی را بین آمریکا و اروپا ممکن کرد. به هر حال 12 سال از زمان مطرح شدن بحث‌های اولیه درباره ماهواره‌ها گذشته بود که شوروی سابق، برای نخستین بار در دنیا ماهواره‌ای را در تاریخ چهارم اکتبر سال 1957 و با نام "اسپوتنیک1" (اسپوتنیک در زبان روسی یعنی ماهواره) به فضا پرتاب کرد. کشور شوروی با پرتاب این ماهواره به فضا در دوران جنگ‌ سرد، باعث شگفتی کشورهای غرب و آمریکا شد. پرتاب این ماهواره که بخشی از برنامه ماهواره‌ای شوروی بود، باعث آغاز عصر فضا و مسابقه فضایی در دنیا شد. این ماهواره به اندازه توپ بسکتبال و وزن آن در حدود 83 کیلوگرم بود. "اسپوتنیک 1" دارای دو فرستنده رادیویی در طول موج‌های 20 و40 مگاهرتز بود و در مداری بیضوی و در ارتفاع متوسط 250 کیلومتری به مدت 98 دقیقه به دور کره ‌زمین می‌چرخید. ولی نخستین ماهواره با کاربرد تخصصی که در مدار زمین قرار گرفت، از نوع مخابراتی و با نام "تله استاد" بود. این ماهواره که متعلق به شرکت "ای‌تی‌اندتی" بود، در سال 1962 با یک موشک دلتا به فضا پرتاب شد. تله استاد که برای مخابره برنامه‌های تلویزیونی طراحی شده بود، توانست امکان ارسال و دریافت برنامه‌های تلویزیونی را بین آمریکا و اروپا فراهم کند، در عین حال به انتقال مکالمات تلفنی نیز می‌پرداخت.

«آلبرت لئون شارل كالمت» طبیب برجسته و محقق نامدار فرانسوی در 12 ژوئیه سال 1863 میلادی در شهر «نیس» متولد شد. «كالمت»، شاگرد لویی پاستور و از پایه‌گذاران انستیتو پاستور شهر لیل بود، وی بعد از پایان تحصیلاتش در دانشگاه پاریس، در حالی كه عضو انستیتو پاستور بود موفق به كشف سرم ضد طاعون را شد. «آلبرت لئون شارل كالمت» با كمك «كادمیل گرین» دانشمند و محقق فرانسوی، بعد از سال‌ها مطالعه و كوشش در روز 27 آوریل 1927 موفق به كشف واكسن معروف «ب ث ژ »شد. بدین ترتیب، نام این دو محقق بر روی مشهورترین واكسن بیماری سل، ب ث ژ (BCG یا باسیل كالمت، گرین)، گذاشته شده‌ است. نتایج‎ برخی از تحقیقات‎ جدید انجام شده، نشان‎‎ می‎‌دهد، واكسـن «ب‎ ث ژ» افزون‎ بر جلوگیری‎ از بروز بیمار سل‎، از عفونت‎ آن‎ نیز جلوگیری‎ می‌كند و مانـع‎ استقرار باسیل‎‎‌های‎ سل در ریه‎‌ها می‎شود. كالمت ، تحقیقاتی بر روی روش‌های واكسیناسیون علیه بیماری‌ها به ویژه واكسن علیه سل به همراه همكار خود "كادمیل گرین " انجام داد. «كالمت» همچنین، مطالعاتی بر روی سموم مارها و تهیه سرم‌های ضد سم‌مار، انجام داد. «آلبرت لئون شارل كالمت» بعد از 70 سال زندگی در روز 29 اكتبر سال 1833 میلادی در گذشت.

در 24 آوریل 1916م اعتراض گسترده مردم ایرلند برای كسب آزادی از دولت انگلستان پس از جای‏گزینی ارتش جمهوری‏‌خواه شین فین، به جای نهضت خودمختاری آغاز شد كه جنگ‏‌های شدید فرقه‏‌ای میان پروتستان‏‌ها و كاتولیك‏‌ها را در پی داشت. شین فین با طرح پیشنهادی دولت انگلیس مبنی بر تشكیل دو پارلمان در ایرلند جنوبی و شمالی مخالفت می‏‌كرد، اما سرانجام در نتیجه مذاكرات نخست‏وزیر وقت انگلستان و رهبران این جنبش، كشور آزاد ایرلند كه امروزه ایرلند جنوبی خوانده می‌‏شود، در ششم دسامبر 1921م اعلام موجودیت كرد و ایرلند شمالی به مبارزه خود برای استقلال از انگلیس ادامه داد.

مسئله ارامنه از دیرباز یكی از موارد اختلاف میان امپراتوری عثمانی و دولت‏‌های اروپایى به شمار می‏‌رفت. بعد از پایان جنگ روسیه و عثمانی در اواخر قرن نوزدهم، طرفین تعهداتی را امضا نمودند كه بر اساس آن تأمین امنیت و انجام اصلاحات در ایالات ارمنی‌‏نشین، توسط عثمانی صورت گیرد. اما پس از چندی ارامنه با تشكل انجمن هونْ‏چاك، فعالیت فرهنگی و سپس با تأسیس انجمن داشْ‏ناك، آموزش و مبارزه نظامی را آغاز كردند. همین زمان بود كه جمع كثیری از ارامنه در سال 1896میلادی به دست دولت عثمانی قتل عام شدند. در میانه جنگ جهانی اول، بار دیگر این مسئله تكرار شد. ماجرا اینگونه بود كه در آوریل 1915میلادی ارامنه به حمایت از تجاوزات روس‏‌ها متهم شدند. از این رو جنگ داخلی از سر گرفته شد. در 20 آوریل این سال، ارامنه، شهر "وان" را به تصرف خود درآوردند و حدود یك ماه آن را در اختیار و كنترل خود داشتند. در جریان این درگیری‏‌ها چندین هزار تن از ارامنه كشته شدند. از این رو، روز 24 آوریل 1915میلادی به نام روز شهدای ارامنه نامیده شد كه در این روز یاد مقتولین ارمنی را گرامی می‏‌دارند.

در اواسط قرن سیزدهم میلادی، دو برادر ونیزی كه از خانواده ایتالیایى "پولو" بودند و در اروپا به بازرگانی اشتغال داشتند، در یكی از سفرهای تجاری خود درجنوب روسیه، به سبب وقوع جنگی در منطقه، راه بازگشت خود را مسدود یافتند و ناگزیر راه سرزمین‌‏های مجهول آسیای میانه و شرقی را پیش گرفتند. در آن زمان، چین، مغولستان، تركستان شرقی و ایران در تصرف جانشینان چنگیزخان مغول بود. پس از بازگشت برادران پولو به اروپا، ماركو پولو در 24 آوریل 1271م به اتفاق پدرش راهی چین شد و مدتی در این سرزمین و جزایر جنوب شرقی آسیا به سیاحت پرداخت. او پس از سفر بیست و چند ساله و مراجعت به وطن در دهم اكتبر 1291میلادی، سفرنامه‌‏ای به نام عجایب در زمینه ویژگی‏‌های جغرافیایى چین، تركستان، مغولستان و بخشی از آسیای جنوب شرقی به رشته تحریر در آورد. وی در این كتاب از رایج بودن پول كاغذی در چین، وجود فاضلاب، پل‏‌های بلند، آتش‌‏نشانی و پست و... سخن گفته است. این نكات برای اروپاییان نیمه وحشی و نادان قرن سیزدهم میلادی باوركردنی نبود. از این رو ونیزیان، مردان خانواده پولو را مورد تمسخر قرار می‌‏دادند و آنها را دروغ‏زن و گزافه‏‌گو می‏‌خواندند. قبل از مرگ ماركو پولو، یارانش از او خواستند تا مطالب دروغ سفرنامه‏‌اش را معلوم كند. ولی او جواب داد كه همه مطالب درست است و سرزمین چین عجایبی بیش از این دارد. با این همه، سفرنامه ماركو پولو تا مدت‌‏ها كتابی پردروغ شمرده می‏‌شد تا اینكه گسترش جهانگردی، صحت گفته‏‌های وی را ثابت كرد.

نخستین بنیاد تالیف و ترجمه کتاب در جهان، ماه اپریل سال 552 میلادی و در ایران آغاز بکار کرد. محاسبات پاره‌ای از مورخان 19 اپریل و برخی دیگر 24 اپریل همان سال را روز آغاز کار این بنیاد به دست داده است.

این بنیاد به تصمیم خسرو انوشیروان ـ شاه ساسانی ایران دایر شده بود. نخستین بنیاد تالیف و ترجمه جهان در جوار خود یک کتابخانه عمومی ـ پژوهشی داشت که در همین سال تکمیل شده بود. برای انتقال کتاب از گوشه و کنار جهان به این بنیاد جهت ترجمه، خسروانوشیروان حتی پزشک ویژه خود «برزویه» را به هند فرستاد و محصول این سفر، آوردن کتاب «کلیله و دِمنِه» به ایران بود که به پارسی میانه (پارسی ساسانی) و بعدا به عربی و دوباره به پارسی نوین (پارسی دری) ترجمه شده است. در هر فصل این کتاب، از محاوره دو جانور پند و اندرز فراوان و حتی در کشورداری و سیاست به دست می آید. برای مثال: دمنه (شغال) در یک جای از این کتاب به کلیله (شغال دیگر) به این مضمون پند می‌دهد که اگر افراد مجرّب کارشناس و دلسوزرا مایوس و از اطراف خود پراکنده کند، وقت خودرا صرف لذّات جسمانی از جمله توجه به جنس مخالف، سرگرمی و خوشگذرانی کند، مجازاتگر باشد و ... کشور رو به خرابی خواهد گذارد و ملت از دست خواهد رفت.
چهار سده پس از خسرو یکم، سامانیان چنین مرکزی را در جوار «کتابخانه عمومی مَرو» به وجود آوردند. دائرة‌المعارف كتاب و چاپ «كتابخانه مرو» را كه به همت سامانیان تاسیس شده بود و تا حمله چنگیزخان به منطقه فرارود دایر بود بزرگترین كتابخانه عمومی و مركز تالیف و ترجمه كتاب در جهان قدیم بشمار آورده است كه روزانه در آن دست كم چهارصد محرّر كتاب‌ها را تكثیر (رونویسی) می كردند. همین مركز به احیاء زبان و ادب فارسی كمك بسیار كرد. طرز كار كتابخانه مرو الگوی کتابخانه‌های عمومی و نیز پژوهشی جهان امروز قرار گرفته است. «مرو» اینک در ایالت ماری جمهوری ترکمنستان قرارگرفته است.