تبیان، دستیار زندگی

درشکه ای که او بر آن سوار بود در روز حادثه در خیابان سپه تهران با اتومبیل مظفرالدین شاه که راننده ای فرنگی آن را می راند، برخورد کرد و نعش غرق در خون درویش خان را روی دست درشکه چی گذاشت.

در دنیا هم اولین کسی که جاده و ماشین او را به کام مرگ فرستاد بریجیت درسکول، بانوی انگلیسی است که خیلی پیشتر از درویش خان جانش را از دست داد تا نخستین انسانی باشد که در حادثه رانندگی جانش را از دست داده است.

اما امروز وضع فرق کرده است و دیگر نمی شود به کشته های تصادفات شماره داد و گفت این چندمین کسی است که به این طریق از دنیا رفته است. در واقع حجم زیاد تصادفات این امکان را از ما گرفته، چون در هر ثانیه آخرین نفری که در جاده ها قربانی تخلف یا سهل انگاری می شود جایش را به نفر بعدی می دهد.

در این میان، رکورد دست ما ایرانی هاست و کشته های تصادفات رانندگی مان در طول سال براحتی از آمار کشته های یک جنگ تمام عیار بالا می زند.

شدت تصادفاتی که در دهه های اخیر در ایران رخ می دهد نیز بسیار زیاد است و تفاوت فاحشی با تصادفات عهد قجری دارد؛ آن زمان که گزارش نظمیه در عهد ناصری برای ما که امروز آن را می خوانیم شبیه طنز می شود: «دیروز پیرزنی از بازار گلوبندک می گذشته و شخصی در جلو، افسار قاطری را در دست داشته که ناگهان قاطر لگدی به پیرزن می زند و او بی حال نقش بر زمین می شود. ماموران هم صاحب قاطر را دستگیر می کنند، اما چون پیرزن به حال آمد و صدمه ای ندید مختصری پول می گیرد و رضایت می دهد.»

مرگ در شعله های سرکش آتش

تصادف حتی اگر خفیف و در حد شکستن چراغ خودرو یا خط افتادن بدنه آن باشد، تجربه بدی است، چه رسد به تصادفاتی که در آن کسی می میرد یا عضوی از بدنش را از دست می دهد. از این حوادث در کشور ما زیاد اتفاق می افتد و برخی از آنها به اندازه ای دلخراش است که حتی مرور کردن آن تلخ است، مثل تصادفی که آذر 91، شب هنگام در کیلومتر 55 محور زاهدان ـ زابل میان دو دستگاه پژو رخ داد و به مرگ دو عضو یک خانواده و به کشته شدن دو کودک یک و سه ساله منجر شد.

اما با این حال تصادفاتی که به آتش سوزی ختم می شود تلخ ترین حوادثی است که ثبت می شود. سه سال پیش یکی از این حوادث رانندگی در بزرگراه آزادگان رخ داد. در روز حادثه یک خودروی سواری با یک کامیون حمل شیر برخورد کرد و به آتش گرفتن سواری منجر شد. آن روز ماموران آتش نشانی سریع به محل حادثه آمدند و با استفاده از لوله آبدهی، آتش ماشین واژگون شده را خاموش کردند، اما در نهایت فقط توانستند جنازه کاملا سوخته سه سرنشین را از خودرو خارج کنند.

دو سال قبل نیز حادثه ای مشابه در محور سقز ـ بوکان رخ داد و یک کامیون و یک پژوپارس پس از برخورد، واژگون شدند و شعله های حاصل از این واژگونی هر پنج سرنشین پژو را سوزاند.

در جاده هفتکل ـ اهواز هم از این دست تصادفات زیاد رخ می دهد. در این محور که شاهراه سه استان خوزستان، اصفهان و چهارمحال و بختیاری است در اردیبهشت 92 یک اتوبوس و کامیون با هم برخورد کردند و در عرض چند دقیقه 17 نفر زنده در آتش سوختند.

یک ماه پس از آن نیز در حدفاصل قبر سیدمحسن و سیدجاسم در حوالی روستای هویر، اتوبوس و کامیونی دیگر با هم شاخ به شاخ شدند و بجز چهار نفر همه سرنشینان و مسافران طعمه آتش شدند.

با این حال کشتاری که یک تصادف زنجیره ای در همدان رقم زد و راننده یک تریلی هوو مسبب آن بود، سرآمد حوادث اینچنینی است. در روز حادثه، راننده تریلی کنترل وسیله نقلیه اش را از دست داد و در میدان رسالت با یک اتوبوس تصادف کرد و سپس به یک تاکسی کوبید و پس از آن پرایدی گازسوز را له کرد و در نتیجه مخزن گاز پراید ترکید و آتش مهیبی بلند شد و یک نفر در آن سوخت و بعد هم تریلی به یک ساختمان مسکونی برخورد و سه مغازه را هم کاملا ویران کرد. نتیجه این تصادف مرگ هشت نفر شد، آن هم به دست راننده ای بی احتیاط که تا آن روز بیش از 177 بار از سوی پلیس جریمه شده بود.

مرگ آن سوی مرز

برخی می گویند ایرانی ها هر کجای دنیا که باشند و قصد رفتن به هر کجا را داشته باشند به احتمال زیاد در یک تصادف می میرند. لزوما بین این اعتقاد با آنچه رخ می دهد رابطه معناداری وجود ندارد، اما شواهدی در دست است که می گوید این اعتقاد می تواند گاهی درست باشد.

زائرانی که از ایران به کشورهای همسایه می روند چند بار این حوادث را تجربه کرده اند. حادثه کمی قدیمی تر مربوط به اردیبهشت 88 است؛ روزی که در جاده کرمانشاه به ایلام در حوالی شهرستان چوار، راننده اتوبوسی که زائران را به عراق می برد به دلیل ناتوانی اش در کنترل اتوبوس با یک واحد مسکونی کنار جاده برخورد کرد و هشت کشته و 30 زخمی روی دست جامعه گذاشت.

حادثه کمی جدیدتر هم به مهر دو سال پیش برمی گردد، یعنی آن روز که در نزدیکی مرز شلمچه به سمت عراق، اتوبوس حامل زائران مشهدی با یک تریلی عراقی برخورد کرد و حاصلش دو کشته و هشت زخمی شد.

یک سال بعد اما این مرگ در خاک ترکیه اتفاق افتاد؛ روزی که یک اتوبوس ایرانی در کیلومتر 25 جاده شانلی عرفا به دیار بکر واژگون شد و سه مسافر کشته و 40 زخمی آن به مراکز درمانی فرستاده شدند. البته آن روز یک اتفاق خوب هم افتاد؛ یکی از مسافرانی که از شدت تکان های اتوبوس به بیرون پرتاب شده بود و سرش بین گلگیر و لاستیک گیر کرده بود به طرز معجزه آسایی از مرگ نجات پیدا کرد و حالا رسانه های ترکیه این مسافر ایرانی را به عنوان مرد معجزه می شناسند.

دانش آموزان و دانشجویان پر کشیدند

شوق دانش آموز یا دانشجویی که قرار است بزودی به سفری دوستانه با همکلاسی هایش برود و ناب ترین لحظات را به خاطر بسپارد، وصف شدنی نیست. خیلی از دانش آموزان و دانشجویان ما چنین شوقی داشته اند، اما حادثه و خطر توی ذوقشان زده است.

آذر سال 91، اتوبوس حامل دانش آموزان مشهدی که برای بازدید از نمایشگاه جبهه، ایثار و شهادت رفته بودند در راه بازگشت تصادف کرد و شیرینی سفر برای 15 دانش آموز به تلخی جراحت تبدیل شد.

قبل از آن در ماه مهر نیز یک اتوبوس اسکانیا که از اهواز به بروجن می رفت در کیلومتر 185 لردگان به دهدز در حالی که سرعت غیرمجاز داشت از مسیر منحرف و واژگون شد. در این حادثه 23 نفر مجروح شدند و 21 نفر در دم جان باختند.

یک ماه بعد از آن هم در کمربندی شاهرود، واژگونی اتوبوس حامل دانش آموزان دختر راهیان نور خبرساز شد که در آن 15 دانش آموز زخمی شدند و نام راننده و شاگردش به عنوان دو کشته این حادثه ثبت شد.

تصادفات رانندگی که تاکنون دانشجویان را به کام مرگ کشانده است نیز پرتعداد است. یکی از قدیمی ترین این تصادفات مربوط به اردیبهشت 86 و روزی است که اتوبوس حامل دانشجویان پیام نور ساری پس از بازگشت از اردوی علمی در 35 کیلومتری جاده کیاسر به ساری تصادف کرد و پنج دانشجو کشته شدند.

بعد هم در آذر 90 یک اتوبوس در جاده مشهد که دانشجویان تبریزی را برای زیارت به مشهد می برد دچار سانحه شد و شش دانشجوی دچار نقص عضو شدند. یک سال و سه ماه بعد هم در اتوبان کرج ـ قزوین حادثه ای مشابه رخ داد و 34 دانشجو که شاهد مرگ راننده اتوبوس بودند، زخمی شدند.

به خیر گذشت

حادثه، چه کوچک، چه بزرگ و چه مهیب یا خفیف، اثرش را روی ذهن قربانیان می کارد، اما حادثه ای که به خیر بگذرد داستانش کمی متفاوت است، چون کسی که از یک تصادف جان سالم به در برده هم تجربه تلخ حادثه را با خود دارد و هم حس خوشایند نجات را.

از این اتفاقات در کشور ما کم رخ نداده، مثل آن روز که قطار مسافربری مشهد ـ تبریز با پرایدی که روی ریل گیر کرده بود تصادف کرد، اما چون سرعتش مطمئن و تحت کنترل بود، برخوردش با پراید به جراحات سطحی دو سرنشین آن ختم شد و موضوع فیصله پیدا کرد.

روزی که دانشجوی پردیس کیش نیز به علت سرعت غیرمجاز با کناره دیوار ساحلی برخورد کرد و در حالی که بیهوش بود به دریا پرت شد ـ اما در نهایت زنده از دریا بیرون آورده شد ـ یکی از آن روزهایی بود که یک انسان ممکن است شانس بیاورد، ولی آدم ها همیشه شانس نمی آورند.

علت این که در ایران هر سال بیش از 20 هزار نفر در جاده ها می میرند نیز همین است که معادله راندن در جاده ها و سالم به مقصد رسیدن از جنس بخت و شانس نیست. قانون نشستن پشت رل چند بند دارد که رعایت احتیاط، پیروی از سرعت مجاز، توجه به جلو، پرهیز از سبقت غیرمجاز و اطمینان از توانایی برای کنترل وسیله نقلیه مهم ترین آن است.

مریم خباز / جام جم

صدور سالانه 50 میلیون قبض جریمه رانندگی، مرگ تلخ بیش از 20 هزار نفر در تصادفات رانندگی که به اندازه تلفات 10 سال برخی از کشور اروپایی است، ثبت 28 درصد این کشته ها به نام عابران، افزایش 28 درصدی مرگ موتورسواران و... می گوید در حالی که تصادفات رانندگی هشتمین عامل مرگ و میر در دنیا است، اما در کشور ما از رکورد جهانی جلو افتاده و دومین عامل مرگ و میر در ایران را از آن خود کرده است.

مشکل کجاست؟ بالابودن روحیه قانون گریزی و ارتکاب تخلف در میان رانندگان ایرانی؟ استاندارد نبودن راه ها؟ ایمن نبودن خودروهای داخلی، نبود فرهنگ رانندگی صحیح ؟ و...

این راندن هنوز مشکل دارد

برخی رانندگان دائم با مرگ دست و پنجه نرم می کنند و در بسیاری از روزها شانس همراه آنهاست که هیچ اتفاقی برایشان نمی افتد.

رانندگی بد برخی رانندگان صدای اعتراض راننده های با تجربه و حرفه ای را هم درآورده است، خیلی از آنها حتی با داشتن گواهینامه پایه 2، ابتدایی ترین مسائل رانندگی را بلد نیستند و این موضوع در رانندگان جوان بیشتر به چشم می آید.

این که کسی با چند جلسه تمرین و عقب و جلو کردن ماشین که فرمان هنوز براحتی در دست هایش جا خوش نکرده گواهینامه می گیرد و خیابان ها را با سرعت زیاد طی می کند، کابوس وحشتناکی است که با وقوع تصادفی مرگبار به واقعیت تبدیل می شود.

نسل جدید رانندگان ما آموزش رانندگی را در بیشتر مواقع در اتوبان ها و خیابان های شلوغ شهر به تنهایی، بدون رعایت هیچ یک از موارد ایمنی می آموزند و نکته جالب اینجاست که بسیاری از رانندگان ناشی و کارآموز هم با وجود در دست داشتن گواهینامه هنوز تابلوهای راهنمایی و رانندگی را از یکدیگر تشخیص نمی دهند.

در کشورهای اروپایی آزمون های رانندگی سخت ترین و مشکل ترین آزمون هاست و تحت هیچ شرایطی به هیچ کس حتی با رانندگی متوسط که ممکن است حتی ماهرتر از رانندگان حرفه ای ما هم باشند گواهینامه داده نمی شود.

شواهد نشان می دهد بیشتر تصادفات رانندگی که به خسارت های جبران ناپذیر منجر شده است، از سوی رانندگان جوان، کم تجربه، عجول و در یک کلمه ناشی به وجود آورده است، رانندگانی که فاصله راننده شدن شان از زمانی که رانندگی برای آنها ممنوع بود تا هنگامی که با گرفتن گواهینامه قانون اجازه نشستن پشت فرمان اتومبیل را به آنها می دهد چند هفته ای بیشتر نگذشته است و شکل گیری همه این اتفاقات تلخ و ناگوار، یعنی این که یک جای کار می لنگد.

چهارچرخ های ناایمن

دو سال پیش بود که انتقادهای جدی پلیس نسبت به ایمنی خودروهای داخلی بالا گرفت. جنجال بر سر شماره گذاری «وانت پیکان» و پس از آن اعلام نام خودروی «پراید» به عنوان ناایمن ترین خودروی کشور، آن هم از زبان فرمانده ناجا که با استناد به حوادث رانندگی خونباری که این خودروی ناایمن آنها را رقم زده بود، ازجمله این موارد است.

این اولین بار بود که مسئولان یکی از دستگاه های متولی در حوزه ترافیک و تصادفات بصراحت نام یکی از خودروهای ناایمن داخلی را عنوان کرد.

فرمانده نیروی انتظامی با انتقاد از برخی مجوزها برای ادامه تولید خودروهای ناایمن گفت: اگرچه ممکن است خودروی پراید یک روز ایمن بوده باشد، اما امروز پراید ایمن نیست و باید بگوییم ناایمن ترین خودروی کشورمحسوب می شود.

سردار اسماعیل احمدی مقدم، ایمنی خودرو را مولفه ای دانست که باید خودروسازان توجه ویژه ای به آن داشته باشند و تصریح کرد: تولیدکنندگان باید برای ارتقای علمی استانداردهای خود گام بردارند، از سوی دیگر ما نیز در زمینه استانداردهای خودرو نباید عقب نشینی های مکرر داشته باشیم و باید با دادن مهلت هایی منطقی، خودروسازان را مکلف به رعایت استانداردها کنیم.

هر چند با سختگیری های پلیس طی دو سال اخیر کارخانه های داخلی تولید خودرو با مقاومت های فراوانی که در ابتدای کار داشتند، سرانجام متقاعد شدند با نصب تجهیزاتی مانند ترمز ای. بی. اس و کیسه هوا نسبت به ایمن سازی خودروهای تولیدی خود اقدام کنند، ولی ادامه وقوع حوادث رانندگی که کارشناسان وجود نقص فنی و مشکلات جدی در سیستم ایمنی خودرو را دلیل آن تشخیص می دهند، گویای این واقعیت است که هنوز ایمنی خودروهای داخلی تا رسیدن به استانداردهای مطلوب فاصله دارد.

جاده های حادثه خیز

تقریبا 90 درصد سفرها در کشورمان از طریق جاده ها و به صورت زمینی انجام می شود، وقتی این موضوع را در کنار آمار سالانه 23 هزار کشته تصادفات رانندگی در ایران می گذاریم، آن وقت اهمیت نقش جاده در وقوع حوادث رانندگی بوضوح آشکار می شود.

وجود 2000 نقطه حادثه خیز و خطرآفرین در جاده های کشور براساس اعلام مسئولان پلیس راه ناجا، مهر تائیدی بر این مدعاست که بخش قابل توجهی از تصادفات رانندگی در کشورمان را جاده های ناایمن رقم می زنند؛ مسیرهای ناایمنی که کوچک ترین غفلت و بی توجهی از سوی برخی رانندگان بی احتیاط کافی است تا در هر یک از این نقاط ، حادثه و تصادفی مرگبار را رقم بزند.

از سوی دیگر هر ساله با آغاز تعطیلات نوروزی یا تعطیلات چند روزه ای که در طول سال وجود دارد، بسیاری از هموطنان ترجیح می دهند از فرصت به وجود آمده برای سفر بهره ببرند، در این میان بخش قابل توجهی از این سفرها به سمت جاده های شمالی کشور انجام می شود، به طوری که این جاده ها در ایام تعطیلات با بار ترافیک سنگینی مواجه می شوند تا جایی که پلیس چاره ای ندارد جز این که محدودیت های تردد را در این مسیرها به اجرا بگذارد.

سرازیر شدن حجم بالایی از سفرها به سمت جاده های شمالی کشور و ترافیک سنگین و در پی آن آمار بالای وقوع تصادفات جرحی و فوتی در این مسیرها، تا جایی موجب نگرانی پلیس شد که دو سال پیش مسئولان پلیس راه کشور نسبت به محدود بودن ظرفیت این جاده ها هشدار دهند.

کار تا جایی پیش رفت که مسئولان پلیس، حتی وضع یکی از جاده های شمالی کشور را خطرناک اعلام و تاکید کردند این جاده ایمنی لازم را برای سفر ندارد.

هرچند مسئولان پلیس راه کشور به دلیل برخی مصلحت اندیشی ها هیچ گاه نام این محور شمالی را اعلام نکردند، اما از مسئولان وزارت راه خواستند هرچه سریع تر نسبت به ایمن سازی این محور شمالی کشور اقدام کنند.

کمبود تابلو و علائم هشداردهنده

کارشناسان ترافیک و تصادفات می گویند یکی از ویژگی های مهم یک جاده ایمن، گویا بودن آن است؛ این که آن جاده به وسیله علائم و تابلوها با مسافران سخن بگوید، این در حالی است که بررسی های کارشناسی پلیس نشان می دهد نبود علائم هشداردهنده و تابلوهای نشان دهنده مسیر تاکنون تصادفات رانندگی خونینی را رقم زده و خانواده های بسیاری را داغدار کرده است.

سرهنگ البرزی، جانشین پلیس راه کشور در گفت وگو با جام جم، جاده های فرعی و راه های روستایی را حادثه خیزترین مسیرها عنوان می کند که تصادفات خونینی در آن رقم می خورد. وی می گوید: این محورها چه از لحاظ ایمنی راه و چه از لحاظ نصب تابلوها و علائم فقیر است و مسئولان وزارت راه و سازمان راهداری باید در این زمینه اقدامات جدی تری انجام دهند. البته مسئولان وزارت راه نیز معتقدند در این زمینه بیکار ننشسته اند. مدیرکل دفتر ایمنی راه و حریم سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای کشور به اجرای طرحی از سوی سازمان راهداری اشاره می کند که براساس آن قرار است در محورهایی که بیش از اندازه استاندارد تابلو و علائم نصب شده باشد، این تابلوها حذف شده و به جای آن در محورهای فرعی و روستایی که با کمبود در این زمینه مواجه است، نصب شود.

امان از رانندگان قانون گریز

رانندگان قانون گریز را که حتما می شناسید، همان هایی که از وقتی پایشان به پدال گاز می رسد تا وقتی که به مقصد برسند، اگر یکی دو تخلف را به نام خودشان ثبت نکنند، اصلا روزشان شب نمی شود.

اینها رانندگانی هستند که نه تنها بیش از سایرین در خطر تصادف خسارتی یا منجر به جرح و فوت قرار دارند، بلکه همین قانون گریزی شان هم گاهی کار دستشان می دهد.

از آنجا که بررسی های پلیس از صحنه تصادفات، موضوع رعایت نکردن قوانین و ارتکاب تخلفات در وقوع حوادث رانندگی را بسیار موثر می داند، از همین رو پس از یک سال دوندگی مسئولان پلیس راهور کشور و بررسی هایی که در مجلس روی آیین نامه جدید راهنمایی و رانندگی انجام شد، سرانجام در اردیبهشت 90 قانون جدید جرایم رانندگی به اجرا درآمد. قانون جدید بر مبنای افزایش مبلغ جریمه های رانندگی و ثبت نمره منفی استوار بود، مسئولان پلیس راهور امیدوار بودند با افزایش مبلغ جریمه ها و محرومیت از رانندگی برای آن دسته از رانندگانی که نمره منفی آنها به حد نصاب برسد، میزان قانونمندی رانندگان ایرانی را افزایش دهند.

هرچند حالا با گذشت دو سال از اجرای قانون جدید مسئولان پلیس راه می گویند اجرای این قانون میزان صدور قبوض جریمه که ارتباط مستقیمی با میزان ارتکاب تخلف و به دنبال آن وقوع تصادفات رانندگی دارد را در کشور کاهش داده است، اما هنوز هم رقم سالانه بیش از 20 هزار کشته تصادفات رانندگی در کشور گویای این واقعیت است که هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله است.

ضرورتی به نام فرهنگسازی

وقتی در یک شهر سواره رو کارکرد پیاده رو، پیاده رو کارکرد پارکینگ، موتورسیکلت کارکرد تاکسی و... را پیدا کند؛ وقتی ملاک رعایت قوانین از سوی برخی رانندگان فقط دیدن پلیس باشد و اگر پلیس نباشد آن وقت است آشفته بازاری می شود که نگو و نپرس، می توان انتظار داشت عدد کشته های حوادث رانندگی به 20 هزار نفر در سال برسد. عضو پژوهشکده حمل و نقل دانشگاه امیرکبیر، اگرچه تصادفات رانندگی را موضوعی می داند که چند عامل در وقوع آن دخیل است ، اما معتقد است: آنچه فرهنگ رانندگی در جامعه را می سازد ریشه در سه عامل دارد: ارزش های حاکم بر جامعه، قوانین و مقررات موجود و تعادل رفتاری رانندگان. سیدهادی هاشمی در گفت وگو با جام جم می گوید: بسیاری از ارزش های فرهنگی در جامعه به این دلیل نهادینه نمی شود که قوانین حاکم برآن ضعیف است.

وی تاکید می کند: قوانین قوی، فرهنگ را هم نهادینه می کند و اگر در جامعه ای هنوز فرهنگ صحیح رانندگی نهادینه نشده دلیل اصلی این است که قوانین موجود یا قوی و کارآمد نیست یا از ضمانت اجرایی کافی برای برخورد با متخلفان بهره مند نیست.

هاشمی معتقد است: هرچند در کشور ما برای تخلفات رانندگی مجازات های نسبتا سنگینی در نظر گرفته شده، اما در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر که اتفاقا نسبت به کشور ما از آمار تصادفات و تخلفات پایین تری نیز برخوردارند، میزان مجازات در نظر گرفته شده برای رانندگان متخلف به هیچ عنوان قابل مقایسه با کشور ما نیست.

وی تصریح می کند: اگر چنین شود، رانندگان متخلف به این موضوع مهم پی خواهند برد که رانندگی هم مانند بسیاری از کارهای دیگر در جامعه فرهنگ خاص خود را می طلبد و در کنار داشتن خودروی شخصی یا گرفتن گواهینامه باید به این موضوع که آیا آن راننده فرهنگ لازم برای نشستن پشت فرمان و رانندگی در میان خودروهای دیگر را هم دارد یا نه توجه داشت.

رئیس پلیس سابق راهور تهران با اشاره به این که متاسفانه امروزه تخلف رانندگی در جامعه ما امری نکوهیده تلقی نمی شود، توضیح می دهد: اگرچه ما در زمینه تخلفات رانندگی قوانین نسبتا محکمی داریم و حتی فتوای علما نیز در این زمینه وجود دارد، اما متاسفانه بسترهای جامعه به گونه ای است که ارتکاب تخلفات رانندگی امری نکوهیده محسوب نمی شود. هاشمی در این زمینه نقش رسانه ها و مسئولان پلیس راهور را نهادینه شدن فرهنگ صحیح رانندگی و سوق دادن افراد جامعه به لزوم قانونمداری در رانندگی را که در نهایت به کاهش تخلفات و تصادفات منجر می شود، بسیار تاثیرگذار ارزیابی می کند.

مسئولان ترافیکی کشور در حالی از مرگ سالانه بیش از 20 هزار نفر در تصادفات رانندگی ابراز نگرانی می کنند که به این باور رسیده اند اگر جاده های کشور استاندارد شوند، خودروهای داخلی ایمن شوند و اشتیاق رانندگان به رعایت قوانین افزایش یابد، شاید بتوان به کاهش آمار کشته های تصادفات رانندگی امیدوار بود.

پوران محمدی / جام جم

به بیان دیگر بعضی افراد، تجربیات تلخی را از حوادث رانندگی به یادگار می برند که ممکن است ماه ها، سال ها یا حتی تا پایان عمر، اثرش باقی بماند؛ تجربیاتی که می توان از آنها به عنوان اختلالات جسمی و روحی پس از حادثه نام برد.

خوب است بدانید که تقریبا 50 درصد موارد پزشکی اورژانس به حوادث رانندگی اختصاص دارد و دومین عامل مرگ و میر در کشور مربوط به حوادث ترافیکی است، اما دکتر علیرضا کلانتر معتمدی، فوق تخصص جراحی عروق و تروما در گفت وگو با جام جم می گوید: رعایت سرعت مجاز خودروها و قوانین ایمنی راهنمایی و رانندگی، رعایت استانداردهای جاده ای و ترافیکی و همچنین اجرای قوانین از سوی موتورسواران و عابران پیاده می تواند در کاهش آمار مرگ و میر و صدمات ناشی از حوادث رانندگی بسیار موثر باشد.

وقتی امیدی به نجات جان آسیب دیدگان تصادف نیست

بر اساس بررسی های صورت گرفته، استفاده از کمربند ایمنی و کیسه هوا می تواند تا حد زیادی در کاهش آسیب های وارد به ناحیه سر و صورت و شکستگی استخوان لگن و جناغ سینه موثر باشد، مگر آن که اتومبیلی بر اثر حادثه متلاشی شود که در آن صورت نجات جان سرنشینان با احتمال بسیار کمی همراه خواهد بود. بویژه اگر از پنج سرنشین خودرو، چهار نفر جان خود را از دست داده باشند، به احتمال زیاد شدت آسیب ها به اندازه ای است که نجات جان نفر آسیب دیده پنجم نیز حتی با وجود ارائه خدمات امداد و نجات کادر پزشکی ممکن نخواهد بود.

دکتر کلانتر معتمدی با اشاره به این که بیشترین آسیب های مربوط به راننده و سرنشینان خودرو در تصادفات، شامل شکستگی زانو، در رفتگی لگن، شکستگی جمجمه، جناغ سینه و کمر و نیز در موارد حادتر، آسیب های وارده به روده ها و کبد می شود، ادامه می دهد: رعایت ضوابط ایمنی در داخل خودرو تا حد زیادی می تواند از آسیب های خطرناک و مرگ آور وارده به راننده و سرنشینان خودرو کم کند، اما از آنجا که درباره عابران پیاده هیچ قانونی برای ملزم کردن آنها به رعایت نکات ایمنی اعمال نمی شود، کنترل آسیب های وارده و حفظ جان این مصدومان در بسیاری موارد ممکن نیست. این جراح عمومی اضافه می کند: حتی استفاده از کلاه های ایمنی موجود در بازار که بدون استانداردهای ضروری بوده و مفهومی جز یک پوشش پلاستیکی بی ارزش ندارد، نمی تواند در حفظ سر و صورت موتورسواران از خطر ناشی از ضربه به آنها موثر باشد.

آسیب به جمجمه؛ خطری که به مرگ موتورسوار منجر می شود

کارشناسان تاکید می کنند کلاه ایمنی استاندارد برای موتورسوار باید با برخورداری از جنس و فرمی مطمئن، سر و چانه موتورسوار را نسبت به ضربه های احتمالی وارده به جمجمه، فک و صورت حفظ کند. همچنین موتورسواران باید از لباس های ایمن و خاصی استفاده کنند.

با این حال دکتر معتمدی با ابراز تاسف از این که هیچ یک از این استانداردها در کشورمان رعایت نمی شود و مجری قانون هم نتوانسته به طور کامل و دقیق، موتورسواران را ملزم به رعایت این استانداردها کند، می گوید: شایع ترین آسیب های موتورسواران بر اثر تصادفات رانندگی شامل شکستگی زانو، ساق پا و کتف می شود که هیچ کدام مهلک محسوب نمی شود، اما خونریزی و ضربه مغزی ناشی از وارد شدن ضربه به جمجمه، قطع نخاع و شکستگی گردن در بیشتر موارد حتی با وجود انجام اقدامات پزشکی و جراحی قابل درمان نیست و به مرگ شخص منجر می شود.

عابران پیاده جانشان را کف دستشان گرفته اند

عابران پیاده در کشور ما هیچ حفاظتی در برابر خودروهایی که با سرعت زیاد به آنها برخورد می کنند، ندارند. اصولا رعایت کردن حق تقدم برای بیشتر رانندگان شهرمان چه در باره دیگر خودروها چه عابران پیاده، مفهومی از دست رفته است.

به گفته دکتر کلانتر معتمدی اگر سرعت اتومبیلی بالاتر از 60 کیلومتر بر ساعت نباشد، می توان امیدوار بود که برخورد آن با عابر پیاده به معلق شدن وی در هوا و برخورد شدید وی به بدنه خودرو، آسفالت یا جدول خیابان همراه نباشد و آسیب های وارده در حد شکستگی پا و دست باشد، چراکه اگر به شخص آسیب های مغزی و نخاعی وارد شود، نجات جان وی حتی در صورت انتقال سریع به مرکز درمانی ممکن نخواهد بود. این فوق تخصص تروما تاکید می کند: حتی کاهش زمان انتقال مصدوم به بیمارستان در صورت وارد شدن آسیب های شدید نمی تواند در کاهش صدمات وارده موثر باشد، بلکه آنچه موثر است رعایت قوانین، مقررات ایمنی و فرهنگسازی برای احترام گذاشتن به قوانین راهنمایی و رانندگی است.

اختلالات اضطرابی ناشی از سوانح

اما اختلالات اضطرابی جزو شایع ترین اختلالات روانی است که نه تنها در کشور ما بلکه در تمام جوامع بر اثر حوادث ناشی از رانندگی ایجاد می شود.

دکتر زهرا غلامی حیدرآبادی، دکترای مشاوره در گفت وگو با جام جم در این ارتباط می گوید: یکی از این اختلالات، استرس حاد پس از حادثه است که درباره افرادی که با یک سانحه رانندگی یا بلایای طبیعی روبه رو شده اند، رخ می دهد. البته برخی افراد که دچار این اختلال می شوند بی قراری شدید و اضطراب زیادی را از خود بروز می دهند، یعنی ممکن است حتی از صدای در، ترمز خودرو، زنگ تلفن یا هر سر و صدای دیگری نیز بشدت عصبی و بی قرار شوند.

این متخصص اظهار می کند: از سوی دیگر، یادآوری خاطره صحنه تصادف می تواند در برخی دیگر از افراد، اختلالاتی را ایجاد کند. یعنی کافی است فرد، صحنه ای شبیه اتفاقی که رخ داده است، ببیند تا یک بار دیگر تمام خاطرات تلخ تصادف برای وی تکرار شود و به نوعی آن را دوباره تجربه کند. در این حالت وی آنچه را فراموش کرده، به یاد می آورد و تمام خاطرات تلخ پیش چشمش زنده می شود. گاهی نیز فرد به صورت مکرر حادثه رخ داده را خواب یا کابوس می بیند و پس از بیدار شدن ممکن است علائم اضطرابی از خود نشان دهد، اما علامتی که تشخیص ابتلا را قطعی می کند پرهیز از حضور در موقعیت های مشابه در طول زمان است.

اضطراب پس از تصادف، درمان می شود

روان شناسان تاکید می کنند اختلالات اضطرابی ناشی از تصادفات در تمام افرادی که درگیر سانحه رانندگی بوده اند، بروز پیدا نمی کند و علت بروز آن به متغیرهای محیطی و ویژگی های شخصیتی بستگی دارد. درمان این نوع اختلال نیز شامل درمان های دارویی و روان درمانی می شود که بهترین نتیجه از ترکیب همزمان هر دو روش به دست می آید. در واقع ضدافسردگی ها می تواند علائم افسردگی و اضطراب را بهبود بخشند و مشکلات خواب را برطرف کند. البته پزشک و بیمار با هم تصمیم می گیرند که کدام دارو بهتر بوده و کمترین اثرات جانبی را در پی دارد و شاید بیمار مجبور شود چند داروی مختلف را تجربه کرده تا بهترین نتیجه درمانی را به دست آورد. درمان های غیردارویی مانند روان درمانی نیز ممکن است برای درمان کودکان و بزرگسالان مبتلا به اختلال استرس، بسته به شرایط شخص حادثه دیده پس از سانحه به کار برده شود.

پونه شیرازی / جام جم

اما سوال اینجاست چرا گاهی فرآورده های حاوی نعنا بخصوص قرص آن سبب سوزش سردل می شود؟ مگر نعنا داروی ناراحتی های گوارشی نیست؟ به چه دلیل، قرص نعنا برای مبتلایان به دیابت منع مصرف دارد؟ آیا نعنای به کار رفته در محصولات غذایی خاصیت درمانی دارد یا فقط غذا را معطر می کند و محرک اشتهاست؟

نعنایی که دل می سوزاند

اسانس، عصاره، سبزی، چای، آدامس یا قرص نعنا حاوی ترکیباتی است که هم می تواند برای معده مفید و هم نقش مخرب داشته باشد.

برای معده بد است، چون ترشح اسید معده و کار عضله وصل کننده معده به مری را مختل کرده و سبب برگشت محتویات ترش و اسیدی معده به مری و سوزش سر دل می شود، اما همین اختلال موجب کاهش گرفتگی اسفنگتر تحتانی معده به روده شده و موجب تسهیل خروج گاز از معده می شود و اثر ضدنفخ و ضدتهوع خوبی دارد و به هضم سریع غذا کمک کرده و به میزان زیادی از صدای قار و قور شکم می کاهد، اما برای افراد بخصوص سالمندانی که از سوزش سر دل شاکی یا سیستم گوارشی ضعیفی دارند، محدودیت مصرف دارد.

مکیدن زیاد قرص نعنا ضرر دارد

محققان دریافته اند نعنا خوشبوکننده قوی دهان است، چرا که باکتری های مولد گازهای بدبو را نابود کرده و در غلظت های کم انتهای اعصاب حسی پرزهای چشایی مربوط به سرما را تحریک کرده و موجب احساس خنکی خوشایندی در مصرف کننده می شود، اما باید بدانید طبیعت نعنا گرم و قابض است و «تانن» (عصاره موجود در آن) ماده ای قوی و ضد اسهال بوده و مصرف زیاد آن موجب یبوست و مشکلات روده ای می شود. همچنین به تشدید سردرد کمک کرده و فشار خون و پمپاژ قلب را شدت می بخشد و مقدار زیاد آن موجب تشنج و حساسیت شده و برای کلیه مضر است.

از سوی دیگر، یکی از ترکیبات موجود در قرص های نعنایی پودر شکر است که مصرف آن برای سلامت افراد دیابتی زیانبار است که البته مصرف انواع بدون قند آن بی ضرر است.

خطر ناباروری با عصاره نعنا

با وجود آن که نعنا خواص درمانی زیادی دارد، اما برخی محققان بر این باورند استفاده طولانی مدت بویژه از قرص یا فرآورده های حاوی اسانس یا عصاره تغلیظ شده نعنا احتمال دارد با دخالت در ایجاد تخمک گذاری و کشتن سلول های جنسی باعث نازایی و ناتوانی در باروری شود و با انقباض ماهیچه های رحم سبب سقط جنین شود اما تعدادی از محققان نظر دیگری دارند و معتقدند عصاره نعنا می تواند در درمان نازایی زنان موثر باشد بنابراین تا روشن شدن موضوع بهتر است از گروه موش های آزمایشگاهی خارج شویم و از فرآورده های حاوی عصاره نعنا کمتر استفاده کنیم.

غذاهایی که فقط طعم نعنا می دهد

گرچه نعنا کاهنده مشکلات گوارشی است، اما دلیل بر این نیست که حتما ترکیب آن با محصولات غذایی مانند دوغ، شکلات یا آدامس گویای همان خواص باشد و در اغلب موارد اسانس ها بیشتر به عنوان طعم دهنده به محصولات اضافه می شود و در اغلب کارخانه ها خواص و اثربخشی اسانس نعنا در ترکیب با مواد غذایی مدنظر قرار نمی گیرد.

فاخره بهبهانی - جام جم

عموما نشانی چنین مکان هایی با رادیو به اطلاع مردم می رسد. این مکان ها برای اسکان افرادی که مکانی برای زیست ندارند و خانه و کاشانه آنان تخریب شده، تدارک دیده شده است.

افرادی که منزل آنان توان تحمل زلزله را دارد، باید توجه کنند که ممکن است در زمان زلزله به دلیل آسیب های عمومی مثل نشت گاز و ترکیدن لوله های آب و اتصالی برق، محل سکونت آنها در معرض خطر باشد. محل های امن، مکان های روباز یا سرپوشیده مقاوم هستند که برای 72 ساعت از زمان وقوع زلزله به عنوان سرپناه استفاده می شود.

قبل از تخلیه محل زندگی خود، برای جلوگیری از بروز آتش سوزی و نشت آب، شیرهای آب و گاز را بسته و فیوز برق را قطع کنید. وسایل لازم و ضروری مثل داروهای مصرفی خود را به همراه ببرید.

برای عبور از گذرگاه ها تا رسیدن به اماکن امن باید از مسیرهایی کوتاه و عریض استفاده کرد. از کنار دیوارها عبور نکنید، چراکه ممکن است یکباره فروبریزند.

نقاط امن شامل زیر میز و گوشه های داخلی دیوار است. برخلاف موارد گفته شده، ساختمان های بلند، تابلوهای تبلیغاتی، شیشه های ساختمان، کابل برق و تیر برق خطرناک بوده و باید از آنها دوری کرد.

برای خروج از ساختمان به سمت خروجی ها هجوم نبرید. هجوم ناگهانی باعث بسته شدن خروجی شده و سرعت تخلیه افراد را دشوار می کند.

هنگام هجوم به در خروجی امکان زمین افتادن و زیر پا قرار گرفتن افراد ناتوان همچون کودکان و افراد سالخورده وجود دارد. برای حرکت سعی کنید که گروهی حرکت کنید.

وقتی افراد باهم باشند هم از نظر روانی آرامش و قدرت بیشتری را حس می کنند و هم خطرات ناشی از تنها بودن و گیر افتادن کاهش می یابد. از طرفی می توانید به دیگران به صورت دسته جمعی کمک کنید.

در زمان زلزله در صورت امکان از خودرو استفاده نکنید. در صورتی که در حال حرکت در خودرو هستید آن را به سمت راست خیابان برده و متوقف کنید.

بهتر است در زمان زلزلهT رادیو روشن بوده تا از اخبار مطلع شوید. به ازای هر نفر 1.5 لیتر آب معدنی با خود به همراه ببرید. غذاهای کنسروی و مقوی مثل بیسکویت، خرما و کشمش برای مدتی که دسترسی به مواد غذایی ندارید، مناسب است.

مسواک، خمیر دندان و داروهای مصرفی روزانه همگی لازم است. فراموش نکنید که دست کم برای 72 ساعت دارو با خود به همراه داشته باشید.

رادیو، باتری و چراغ قوه برای اطلاع از اخبار و جهت یابی در شب لازم است. وسایل گرمایشی مثل پتو و لباس مناسب فصل با خود به همراه داشته باشید. مدارک معتبر مثل کارت شناسایی، دفترچه بیمه و مدارک مالکیت خود را به همراه ببرید.

دکتر بهروز هاشمی - متخصص طب اورژانس

این تحقیق که بر روی شرکت کنندگان فرانسوی در رقابت های توردوفرانس انجام شده است، نشان می دهد این افراد به طور متوسط ۶.۳ سال بیشتر از افراد عادی هم سن و سال خود عمر می کنند.

این در حالیست که دوچرخه سواری حرفه ای همواره به دلیل وقوع تصادفات جاده ای یا خطرات استفاده از مواد نیروزا، به تحمیل مرگ های زودرس برای ورزشکاران این رشته شهرت داشته است.

اما اکنون تیمی به سرپرستی «الیو ماریون» از مرکز قلب و عروق پاریس با اندازه گیری طول عمر تمامی ۷۸۶ دوچرخه سوار فرانسوی که از سال ۱۹۴۷ حداقل یکبار تا پایان در مسابقات توردوفرانس شرکت کرده اند، خلاف این را ثابت کرده است.

از این ۷۸۶ نفر، تا روز ۱ سپتامبر سال ۲۰۱۲، ۲۰۸ نفر درگذشته اند. اما مطالعات نشان می دهد نرخ مرگ و میر در بین این گروه ۴۱ درصد کمتر از کل جمعیت بوده است.

علت مرگ آنها نیز در اثر سرطان و بیماری های تنفسی به ترتیب ۴۴ و ۷۲ درصد کمتر از مردم عادی بوده و مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی در میان آنها یک سوم کمتر از دیگران است.

این آمار با وجود سه دوره دوپینگ در دوچرخه سواری شامل استفاده از آمفتامین ها در دهه های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰، استفاده از آنابولیک های استروئید در دهه های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ و دوپینگ خونی اپو و استفاده از هورمون های رشد بعد از سال ۱۹۹۰، به دست آمده است.

البته بخشی از این عمر طولانی تر به دلیل شیوه زندگی سالم است چراکه بیشتر ورزشکاران بعد از بازنشستگی نیز به تمرینات ورزشی خود ادامه می دهند و تعداد کمی از آنها به استفاده از دخانیات روی می آوردند.(ایرنا)