تبیان، دستیار زندگی

نبض فشاری است که قلب با هر بار ضربان به دیوار رگ ها وارد می کند و به عبارتی تعداد ضربان قلب در دقیقه را از طریق نبض گیری می توان محاسبه کرد.

نبض گیری جز در مواردی خاص غالبا از طریق قرار دادن انگشت روی محلی که شریان خون از نزدیک سطح پوست و روی استخوان عبور می کند، انجام می شود. از رایج ترین نبض ها می توان به کاروتید یا گردنی و رادیال یا مچی اشاره کرد.

در شیوه کاروتید دو انگشت سبابه و میانی روی رگ گردن قرار داده می شود و در شیوه رادیال نیز دو این انگشت به روی قسمت داخلی مچ دست گذاشته می شود.

همچنین در بدن نوزادان نیز با توجه به اینکه ممکن است امکان نبض گیری در گردن یا مچ دست وجود نداشته باشد، از شیوه نبض براکیال یا بازویی استفاده می کنند که در آن دو انگشت سبابه و میانی روی رگی که از قسمت داخلی موضوع عبور می کند، قرار داده می شود.(ایسنا)

البته این که ورزش کردن نادرست نیز می تواند آسیب رسان باشد، اتفاق عجیبی نیست، اما زمانی عجیب می شود که ورزشکاران، حتی برخی ورزشکاران حرفه ای را به جای دور نگه داشتن از آسیب های ناشی از ضعف های عضلانی دچار آسیب های عضلانی و اسکلتی و به دنبال آن به دردهای آرتروزی مبتلا کند. البته ناگفته نماند که ورزشکاران غیرحرفه ای که پیش از کسب آمادگی های جسمی اولیه و آگاهی از تکنیک های صحیح ورزشی، اقدام به ورزش های پرکشش و پر چنب و جوش می کنند بیشتر در معرض ساییدگی های مفاصل و به دنبال آن آرتروز زانو قرار می گیرند.

حتی دکتر احمد رئیس السادات، متخصص طب فیزیکی در این باره به آسیب های ناشی از کوهنوردی در ورزشکاران غیرحرفه ای اشاره می کند که به دنبال رعایت نکردن تکنیک های صحیح پایین آمدن از کوه یا پوشیدن کفش نامناسب، دچار ساییدگی مفصل زانو و به دنبال آن آرتروز می شوند.

آرتروز ناشی از ورزش سراغ چه کسانی می آید؟

آرتروز یا استئوارتریت شایع ترین بیماری مفصلی است که در آن تحلیل غضروف مفصلی و درگیری استخوان زیر غضروفی به التهاب بافت های اطراف مفصل و تخریب ساختار آن منجر می شود؛ اما نکته مهم درباره این بیماری آن است که در کنار افزایش سن و چاقی، صدمات و آسیب های شغلی و ورزشی از مهم ترین عوامل ایجاد آن محسوب می شود.

این متخصص طب فیزیکی در گفت و گو با جام جم با نفی استفاده بی رویه از وسایل ورزشی نصب شده در پارک ها می گوید: باید توجه داشت استفاده از وسایل ورزشی ثابت و تجهیزات و وسایل نصب شده در پارک ها که قابلیت تنظیم براساس شرایط فیزیکی افراد مختلف را ندارد، باید بسیار محتاطانه صورت بگیرد. استفاده از این وسایل، بویژه درباره سالمندان، مبتلایان به پوکی استخوان و آرتروز می تواند بسیار آسیب رسان باشد.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با تاکید بر این که حتی بیماری های زمینه ای سالمندان در انتخاب نوع ورزش و تنظیمات تجهیزات ورزشی باید مد نظر قرار گیرد، می افزاید: سالمندان و مبتلایان به پوکی استخوان باید از انجام ورزش های پربرخورد و ورزش هایی که فشار زیادی به مفصل درگیر وارد می کنند، اجتناب کنند. فراموش نکنید که آسیب های وارده به مینیسک و رباط های صلیبی زانو بر اثر ورزش نادرست، معمولا مورد بی توجهی قرار گرفته و بدرستی درمان نمی شود و همین مساله سبب ایجاد آرتروز زانو می شود.

برای مقابله با آرتروز چگونه ورزش کنیم؟

شاید ناامیدکننده باشد، اما برای آرتروز درمان قطعی وجود ندارد و درمان های فیزیکی و دارویی در مبتلایان به آرتروز فقط می تواند به کاهش درد، کند کردن روند تخریب مفاصل و حفظ یا بهبود حرکات مفصلی کمک کند. با این حال، در میان روش های کمک درمانی اثرات مثبت کاهش وزن، انجام ورزش های هوازی و آبی و نیز تمرینات مربوط به تقویت مفاصل ثابت شده است.

دکتر رئیس السادات با تاکید بر این که علاوه بر ورزش های تقویتی عضلات بویژه عضله چهار سر و نزدیک کننده های ران، تمرینات کششی برای افزایش انعطاف پذیری عضلات پشت و کنار ران و حتی تمرینات تعادلی می تواند مفید واقع شود، می گوید: پیاده روی یکی از مناسب ترین ورزش ها در مبتلایان به آرتروز زانوست، اما باید از حرکت روی سطوح شیبدار، بویژه سر پایینی پرهیز شود.

همچنین استفاده از دوچرخه ثابت با ارتفاع بلند صندلی، بویژه در افراد چاق توصیه می شود. ورزش های آبی بویژه آب گرم در بیمارانی که دارای اضافه وزن هستند یا به علت درد نمی توانند ورزش های تقویتی عضلات زانو انجام دهند، بسیار مناسب است.

به گفته این متخصص، بتازگی کاربرد ورزشی به نام تای چی در سالمندان و بویژه مبتلایان به آرتروز و پوکی استخوان مورد توجه پزشکان و بیماران واقع شده است. این ورزش یکی از ورزش های سنتی چینی است که به مرور زمان مورد اصلاح و تغییرات جدی قرار گرفته است. اساس این ورزش شامل حرکات ریتمیک وآهسته است که باعث افزایش ریلکسیشن، بهبود قدرت و تعادل، انعطاف پذیری و اعتماد به نفس می شود. تحقیقات اولیه نشان داده است که این ورزش در بهبود علائم بیماران بالای 65 سال مبتلا به آرتروز زانو موثر است. بررسی ها نشان می دهد که تای چی یکی از روش هایی است که به اندازه روش های تقویت عضلات، مؤثر و مفید واقع می شود. البته نباید فراموش کرد حرکات ورزشی برای هر فرد مبتلا به آرتروز باید متناسب با شرایط سنی و جسمی، بیماری های زمینه ای و شدت آرتروز تجویز شود.

پونه شیرازی / جام جم

به گزارش جام جم آنلاین این پاسخی است که دیروز علی اصغر فانی، سرپرست وزارت آموزش و پرورش به فارس داده است وقتی خبرنگار این خبرگزاری پرسیده که ایا توزیع شیر در مدارس هنوز ناممکن است. 

فانی درباره این که اولویت گذاری در سال تحصیلی جدید بر چه مبنایی خواهد بود هم چیزی نگفته است اما به نظر می رسد این تقسیم بندی بر اساس سطح محرومیت مدارس باشد و مدارس محروم تر در اولویت انتخاب هستند.

با این حال به نظر می رسد میزان محرومیت مدارس نمی تواند شاخص مناسبی برای غربال کردن کودکانی که به شیر نیاز دارند باشد چرا که برخی کودکان از قشر مرفه نیز به علت فقر آگاهی والدین شان این ماده غذایی را مطرح نمی کنند. 

جالب است بدانیدکه در سال تحصیلی گذشته 250 میلیارد تومان اعتبار به شیر مدارس اختصاص داده شد اما مسئولان اموزش و پرورش هرگز اعلام نکردند که چه میزان این اعتبار تخصیص یافته است و هنوز هم پست دبیر کلی کمیته شیر مدارس در وزارت آموزش و پروش خالی مانده است.

از سوی دیگر ظاهر امر نشان می دهد وعده آذر سال گذشته اموزش و پرورش درباره این که قرار بود 10 میلیون دانش آموزان شیر رایگان دریافت کنند محقق نشد، هرچند در این باره هم آموزش و پرورش خود را ملزم به ارائه گزارشی نکرده است.

لکه «Fordyce» که به صورت دانه های متعدد کوچک در بدن به رنگ سفید مایل به زرد یا گرانول در سطح داخلی و مرز قرمز لب یا مناطق دیگر بدن، ایجاد می شوند این دانه ها به صورت برجستگی های کوچک، کم رنگ (رنگ پوست، زرد و یا مایل به رنگ صورتی) و یا نقاط از یک تا سه میلی متر قابل مشاهده است.

غدد سباسه (چربی) که در محلی غیرطبیعی، غیر از فولیکول های مو ایجاد می شوند، بیماری نیستند.

متخصصان پوست می گویند: گاه این ضایعات ممکن است از عوارض استفاده لوازم آرایشی و بهداشتی باشد.

این کارشناسان معتقدند لکه «Fordyce» عارضه ای طبیعی و غیرعفونی در بدن است که خطری برای سلامتی نداشته و نیازی به درمان های طبی ندارد.

این محققان می گویند: در افرادی که این لکه ها کوچک ولی قابل رویت هستند، می توان با استفاده از درمان های الکتروسرجری (سوزاندن) با «co2» در مواردی که فرد هنگام استفاده از لوازم آرایش دچار مشکل است، این دانه ها را از بین برد.

به گفته این پژوهشگران، استفاده ار لیزر پالسی در برخی موارد برای درمان این دانه ها سودمند است. این درمان با لیزر که معمولا برای «هیپرپلازی» غده سباسه (اختلال پوست غدد سباسه) استفاده می شود اگر چه گران است ولی اسکار باقی مانده از این ضایعات، نسبت به روش های دیگر بسیار کمتر است.

پروفسور «نوربرت پائولا» می گوید: استفاده از روش «میکروپانچ» برای درمان این ضایعات در اغلب موارد نتیجه بخش است.(ایسنا)

وقتی شیوع این بیماری ها زیاد می شود، تلاش برای یافتن سهل ترین و کم هزینه ترین روش های درمانی این اختلالات نیز قوت می گیرد؛ روش هایی چون استفاده خودسرانه از قرص های آرامش اعصاب یا خواب آورهای شناخته شده ای که دوستان و آشنایان از آن نتیجه گرفته اند، چرا که دسترسی به این داروها از انتظار برای گرفتن وقت ویزیت از روانپزشکان و گرفتن مشاوره های روانپزشکی ساده تر و کم هزینه تر است. داستان مصرف خودسرانه داروهای اعصاب و روان بسیار پر حاشیه تر و دردسرسازتر از داروهای معمولی چون مسکن ها و آنتی بیوتیک هاست، چراکه مصرف غیراصولی یا اعتیاد به مصرف این نوع داروها در بسیاری موارد به اختلالات روانپزشکی ختم می شود. در واقع خودسرانه مصرف کردن داروهای اعصاب و روان، تداوم مصرف دارو و در نتیجه وابسته شدن را نیز به دنبال دارد.

دکتر امیرحسین جلالی، روانپزشک به عارضه دیگر مصرف خودسرانه داروهای اعصاب و روان اشاره می کند که مقاومت در برابر داروست. یعنی فرد با همان میزان قبلی دارو به نتیجه رضایتبخش نمی رسد در نتیجه باید به میزان زیادتری دارو را مصرف کند و همچنین در صورت مصرف نکردن، دچار نشانه هایی می شود که برای برطرف کردن آنها باید دارو را دوباره مصرف کند. بنابر نظر متخصصان روانپزشکی، شایع ترین نوع وابستگی به داروها و مواد اعتیادآور در ایران، وابستگی به داروهای آرامبخش و خواب آور است که بخشی از آن بر اثر مصرف ناآگاهانه و خودسرانه این داروها رخ می دهد.

مصرف داروی اعصاب، فقط با تجویز پزشک

یک قاعده کلی وجود دارد که دارو باید با تجویز پزشک مصرف شود. البته در تمام دنیا داروهایی وجود دارد که شهروندان می توانند حتی بدون داشتن نسخه به تهیه و مصرف آنها اقدام کنند؛ داروهایی مانند مسکن های غیرمخدر، ویتامین ها و مکمل های دارویی و غذایی.

اما دکتر جلالی در گفت وگو با جام جم در مورد اصول صحیح مصرف همین داروها نیز می گوید: چنین داروهایی فقط باید در موارد مجاز مصرف شود. مثلا اگر شخصی طبق تشخیص پزشکی متبحر به سردرد تنشی دچار است می تواند از داروهای مسکن استفاده کند، اما کسی که بتازگی دچار سردرد شده یا الگوی دردهای او عوض شده یا به دردهای او نشانه های تازه ای مانند تهوع یا دوبینی افزوده شده، نباید خودسرانه دارو مصرف کند و حتما باید توسط پزشک متخصص معاینه شود. به گفته وی، در مورد داروهای روانپزشکی، بدون هر گونه استثنایی یک قاعده مشخص وجود دارد ؛ داروی روانپزشکی باید با نظر پزشک تجویز شود و هرگونه مصرف خارج از این چارچوب، مصرف خودسرانه قلمداد می شود.

ناآگاهی یا وابستگی؟

شاید یکی از پرسش هایی که کمتر به آن پاسخ داده شده است، این باشد که آیا مصرف غیراصولی داروهای اعصاب، نوعی اختلال روانپزشکی تلقی می شود؟

دکنر جلالی در پاسخ می گوید: اعتیاد، مصرف غیراصولی، سوءمصرف یا مصرف خودسرانه دارو پدیده های متفاوتی است. در مصرف خودسرانه معمولا به علت ناآگاهی یا باورهای نادرست، فرد دست به درمان خود می زند، اما در مواردی نشانه یا مجموعه نشانه هایی از اختلال روانپزشکی پیش از شروع مصرف دارو وجود دارد. مثلا وقتی فرد دچار بی خوابی است، مصرف خودسرانه می تواند به وابستگی و اعتیاد بینجامد، اما نباید از خاطر برد در پدیده وابستگی معمولا اشخاص نه برای سود بردن از منافع دارویی که برای کسب لذت، شروع به مصرف دارو می کنند.

ریشه درد را پیدا کنید

مساله ای که در مورد بیماری های اعصاب و روان وجود دارد این است که درمان یک عارضه یا بیماری روحی ممکن است ریشه در بیماری دیگری داشته باشد، در نتیجه مصرف خودسرانه داروهای اعصاب به درمان موثر منجر نمی شود.

دکتر جلالی با تاکید بر این که در موارد زیادی ناآگاهی و باورهای نادرست در مورد دلیل ایجاد بیماری ها به مصرف غیراصولی داروها منجر می شود، می گوید: به عنوان نمونه بی خوابی نشانه ای از یک اختلال روانپزشکی است و به تنهایی نشانه یک بیماری نیست. در نتیجه درمان آن در گرو درمان مناسب اختلال اصلی بستگی دارد که عموما افسردگی است. تصور اشتباه از ریشه بی خوابی منجر به مصرف خودسرانه داروهای خواب آور می شود. علت دیگر مصرف خودسرانه داروهای اعصاب و روان، سودمندی از برخی آثار داروها بدون توجه به کاربرد منطقی دارو یا عوارض جانبی آن است. نمونه آن، اتفاقی است که در سال های اخیر، در میان دانشجویان کشور ما بروز کرده که دامنه آن در حال گسترش به دانش آموزان دبیرستانی و حتی مقاطع پایین تر است؛ پدیده ای با عنوان سوءمصرف داروی محرک ریتالین برای کاهش خواب در ایام امتحانات.

وسواس نسبت به تاثیر داروها

اما چرا برخی افراد نسبت به تاثیر دارویی که برایشان تجویز می شود، مدام شک می کنند؟

به گفته دکتر جلالی، این موضوع ممکن است در مورد افراد مختلف، بسته به شخصیت و تجارب شخصی آنان از درمان و بیماری، دلایل متنوعی داشته باشد. در نتیجه نمی توان به کسانی که دچار این اختلال وسواس گونه هستند، توصیه یکسانی داشت. در این موارد باید پزشک معالج با ارزیابی دقیق مشکل را بیابد و برای آن چاره جویی کند، اما معمولا آموزش و تغییر باورهای نادرست می تواند موثر باشد.

پونه شیرازی / جام جم

در کشوری که فعالان نظام آموزش عالی آن به محیط زیست شهر احترام می گذارند و برای ارتقای شاخص های کیفی محیط زیست دانشگاه محل تحصیلشان تلاش می کنند، می توان امیدوار بود که این فرهنگ والا به سایر اقشار جامعه نیز انتقال داده شود، اما اگر این قشر فرهیخته جامعه حتی برای محیط زیست دانشگاهشان هم اهمیت قائل نباشند، دور از ذهن نیست که در فضای بیرون دانشگاه نیز احترام به محیط زیست، به عنوان موضوعی حیاتی قلمداد نشود. در واقع می توان گفت بین احترام به محیط زیست دانشگاه و احترام به محیط زیست شهر، رابطه ای مستقیم وجود دارد. دانشجو یا استاد دانشگاهی که برای حفظ و اعتلای محیط زیست فضای دانشگاه تلاش می کند، حکم سفیر فرهنگی برای محیط خارج از دانشگاه را به عهده دارد که می تواند بر شاخص های کیفی محیط زیست شهر تاثیر مثبت بگذارد.

تصور کنید در کشوری که دانشجو برای فضای سبز دانشگاه اهمیت قائل نیست، نمی توان توقع داشت وضع محیط زیست در این شهر بهتر از فضای دانشگاه باشد.

به همین منظور، بیش از یک دهه است که کاربرد مفهومی نوین به نام «دانشگاه سبز» در محافل علمی و دانشگاهی جهان رونق پیدا کرده است و فعالان آکادمیک ـ بخصوص در کشورهای توسعه یافته ـ تلاش می کنند محیط دانشگاه را به محیطی دوستدار طبیعت نزدیک کنند و سایر دانشجویان را نیز به سمت و سوی حفاظت از طبیعت دانشگاه تشویق کنند.

فعالان دانشگاه سبز معتقدند دانشگاه سبز، شهری سبز و در نهایت جامعه ای سبز را به ارمغان می آورد، زیرا نهادینه شدن فرهنگی والا در جمع دانشگاهیان، دیر یا زود در جامعه هم رخنه پیدا می کند و اثر آن در جامعه هم نمایان خواهد شد. آنها بر این باورند که فضای دانشگاه می تواند به عنوان نمونه ای موفق و الگویی قابل توسعه برای فضاهای بیرون از دانشگاه شناخته شود و برای این کار به هماهنگی و همکاری بین همه ساکنان دانشگاه ها نیاز دارد.

فعالیت های سبز دانشگاهیان

دانشگاهیانی که برای تحقق دانشگاه سبز فعالیت می کنند، از راهکارهای مختلفی برای ارتقای محیط زیست فضای دانشگاه استفاده می کنند. استفاده از انرژی های پاک، یکی از عمده راه حل های آنان برای کاهش جلوگیری از آلوده شدن محیط زیست دانشگاه است.

استفاده حداقلی از سوخت های فسیلی و یک بار مصرف و بهره گرفتن از انرژی های پاک مثل نور خورشید، می تواند محیط دانشگاه را به استانداردهای محیط زیست نزدیک تر کند؛ مثلا جالب است که در دانشگاه هاروارد آمریکا، از روغن های سوخته در سلف سرویس های دانشگاهی برای سوخت اتوبوس های دانشگاه استفاده می شود.

توسعه فضای سبز دانشگاه و کاشت درختان در محوطه مراکز آموزش عالی هم ازجمله برنامه های بلندمدتی است که در دانشگاه های حامی دانشگاه سبز انجام می شود.

همچنین در حالی که انتشار گازهای گلخانه ای یکی از عوامل مهم آلودگی محیط زیست به حساب می آید، در دانشگاه سبز تلاش می شود انتشار گازهای گلخانه ای تولید شده در فضای دانشگاه به صفر برسد.

رها کردن زباله در فضای دانشگاه، سوزاندن سوخت های فسیلی و استفاده از خودرو در محیط دانشگاه ازجمله کارهایی است که می تواند انتشار گازهای گلخانه ای را افزایش دهد.

مرمت ساختمان های دانشگاه برای جلوگیری از هدر رفتن انرژی هم تاثیر مستقیمی بر کاهش مصرف سوخت و در نتیجه کاهش آلودگی هوا دارد که در دانشگاه های سبز سعی می شود استانداردهای معماری برای جلوگیری از هرز رفتن انرژی در ساختمان های دانشگاه پیاده شود.

یکی دیگر از اقدام های فعالان دانشگاه سبز، تفکیک و بازیافت زباله ها از مبداست. هر روز میلیون ها دانشجو، میلیون ها تن زباله در محیط دانشگاه ها تولید می کنند و اگر همین زباله ها در فضای دانشگاه ها تفکیک و بازیافت شود، کمک شایانی به محیط زیست دانشگاه و استفاده حداکثری از منابع در دسترس خواهد بود.

جای خالی دانشگاه سبز در ایران

بسیاری از دانشگاه های کشور ـ بخصوص دانشگاه های دولتی در مراکز استان ها ـ از فضای فیزیکی مناسبی برای نهادینه کردن فرهنگ دانشگاه سبز برخوردار هستند، اما همچنان این مفهوم در دانشگاه های ایران، جا نیفتاده است و فعالیت های منظم و هدفداری نیز برای دستیابی به اهداف دانشگاه سبز در دانشگاه های ایران انجام نمی شود.

اگرچه برخی دانشگاه های کشور در سال های اخیر، فعالیت های موثری برای ارتقای شاخص های کیفی محیط زیست در دانشگاه ها انجام داده اند، اما هنوز هم بسیاری از فضاهای فیزیکی در دانشگاه های ایران بدون استفاده رها شده است و در حقیقت، حفظ و اعتلای محیط زیست دانشگاه ها، همچنان به عنوان دغدغه ای جدی برای اغلب دانشگاهیان مطرح نیست.

دانشگاه تبریز، یکی از دانشگاه های پیشرو در مسیر دانشگاه سبز است و می توان این دانشگاه را یکی از بهترین الگوهای دانشگاه سبز در بین مراکز آموزش عالی کشور به شمار آورد.

محمد تقی علوی که حدود پنج سال ریاست این دانشگاه را به عهده داشته، درباره لزوم حرکت به سمت دانشگاه سبز، به «جام جم» می گوید: یکی از اولویت های اصلی دانشگاه های ایران، حرکت در مسیری است که فضای دانشگاه به عنوان محیطی آرامش بخش برای تحصیل و زندگی باشد.

علوی معتقد است که در کارهای علمی، استاد و دانشجو در دانشگاه به محیطی شاداب نیاز دارند، اما این ضرورت هنوز از سوی بسیاری از دانشگاهیان کشور دیده نشده است. با وجود این که دانشگاه های کشور در چند سال گذشته، همواره با مشکل کمبود بودجه روبه رو بوده است، اما علوی بر این باور است که کمبود بودجه نمی تواند دلیل موجهی برای نادیده گرفتن ارتقای شاخص های محیط زیست دانشگاه باشد و می توان با کمترین بودجه و با مدیریتی قوی، دانشگاه را به محیطی سرسبز و پرنشاط برای دانشگاهیان تبدیل کرد. مثال هایی که این عضو هیات علمی دانشگاه تبریز به آن اشاره می کند نیز در جای خود بسیار تامل و قابل الگوبرداری است.

مثلا در دانشگاه تبریز مرسوم است هر استادی که کتابی منتشر می کند، چون برای چاپ آن کتاب درختانی قطع شده، بنابراین آن استاد موظف است در همان فضای دانشگاه یک درخت بکارد.

فضای فیزیکی دانشگاه تبریز به عنوان مرکزی حامی دانشگاه سبز حدود 500 هکتار است که در آن، درختان به شکل سنتی احیا می شوند و باغ بزرگ موجود در این دانشگاه را نیز می توان محصول همکاری چند ساله دانشجویان و مدیران این دانشگاه به حساب آورد.

البته برخی دانشگاه های دیگر مثل دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران، دانشگاه شیراز، دانشگاه فردوسی مشهد و دانشگاه اصفهان نیز تلاش های زیادی کرده اند که اهداف دانشگاه سبز را در دانشگاه خود محقق کنند، اما هنوز اغلب دانشگاه های ایران با این واژه و مفاهیم آن بیگانه هستند.

از سوی دیگر، افزایش تعداد دانشگاه های بسیار کوچک در سال های اخیر نیز باعث شده امکان تحقق کامل دانشگاه سبز در این فضاهای کوچک آپارتمانی وجود نداشته باشد.

شناسانده نشدن مفهوم دانشگاه سبز به جامعه دانشگاهی کشور و دراولویت نبودن فعالیت های زیست محیطی در محیط دانشگاه ها نیز از دیگر عواملی است که تحقق دانشگاه سبز در دانشگاه های ایران را با رکورد مواجه کرده است.

حمایت از کانون های دانشجویی حامی محیط زیست

یکی از عمده راه هایی که می توان به فرآیند دانشگاه سبز در مراکز آموزش عالی کمک کرد، تاسیس و حمایت از کانون های دانشجویی دوستدار محیط زیست است.

هم اکنون در اغلب دانشگاه های ایران، چنین کانون هایی وجود ندارد و در برخی دانشگاه هایی هم که وجود دارد، فعالیت جدی برای اعتلای محیط زیست فضای دانشگاهی انجام نمی شود. این کانون ها می توانند با آموزش سایر دانشجویان و جذب نیروهای مستعد، زمینه فراهم شدن دانشگاه سبز را در زمانی کوتاه تر میسر کنند. البته واضح است که آموزش و فرهنگسازی برای پاسداشت محیط زیست فضای دانشگاهی، بدون اختصاص اعتبار کافی به سرانجام نمی رسد و به همین منظور، حمایت مالی و معنوی مدیران دانشگاه ها از کانون های دانشجویی حامی محیط زیست دانشگاه ها، فرصتی را فراهم می کند که تحقق دانشگاه سبز در سراسر ایران به هدفی واقع بینانه و قابل باور تبدیل شود.

امین جلالوند / جام جم

اما به دنبال گرم شدن زمین و افزایش گازهای گلخانه ای در جهان ـ بخصوص در ده سال اخیر ـ جامعه جهانی و بخصوص دانشگاهیان، به پاسداشت محیط زیست فضای دانشگاهی اهمیت بیشتری می دهند.

به طور کلی می توان گفت در دانشگاه هایی که از نظر علمی، آموزشی و پژوهشی رتبه بالایی در جهان دارند، رتبه آنها در بحث دانشگاه سبز نیز چشمگیر است، اما معمولا در دانشگاه هایی با سطح علمی ضعیف و ناآشنا در جهان، مبحث دانشگاه سبز نیز برای آنان مفهوم چندانی ندارد.

دانشگاه های آمریکای شمالی در صدر فهرست

بسیاری از دانشگاه های واقع در آمریکای شمالی از مساحت زیادی برخوردار و شمار زیادی از آنان نیز در مناطق سرسبز واقع شده است.

همین دو ویژگی، باعث شده است که پتانسیل ایجاد دانشگاه سبز در دانشگاه های این مناطق بسیار بالاتر از سایر نقاط جهان باشد. البته وجود چنین پتانسیل محیطی به تنهایی برای نهادینه کردن مفهوم دانشگاه سبز کافی نیست، زیرا تا زمانی که فرهنگ دانشگاه سبز نهادینه نشود، امکانات محیطی به تنهایی نمی تواند فضای دانشگاهی را برای فعالیت های زیست محیطی فراهم کند.

هم اکنون شاهد هستیم که در اغلب دانشگاه های مطرح جهان، احترام به محیط زیست دانشگاهی و مصرف بهینه انرژی به عنوان الگوی رفتاری مناسب در بین دانشجویان جاافتاده است؛ همین خصلت رفتاری و فضای مطلوب محیطی، دست به دست هم داده و دانشگاه های آمریکای شمالی را در صدر فهرست سبزترین دانشگاه های جهان قرار داده است.

دانشگاه هاروارد، دانشگاه ام آی تی، کالج اورگرین استیت و کالج آتلانتیک در کشور آمریکا را می توان در صدر فهرست سبزترین دانشگاه های جهان قرار دارد.

دانشگاه مشهور بریتیش کلمبیا در کشور کانادا نیز در صدر فهرست سبزترین دانشگاه های جهان قرار دارد.

در این دانشگاه ها، قوانین سختی برای حفاظت از محیط زیست دانشگاه وضع شده است و تخطی از قوانین نیز با جریمه های مختلفی همراه خواهد بود.

در این دانشگاه ها تلاش می شود تا حد امکان از سوخت های فسیلی استفاده نشود و حتی در برخی دانشکده ها، غذای دانشجویان از محصولات ارگانیک واقع در زمین های زراعی داخل همان دانشگاه تامین می شود.

پس از دانشگاه های واقع در آمریکای شمالی، دانشگاه های مناطق اروپای غربی، بیشترین تعداد دانشگاه های سبز را در اختیار دارند و در این دانشگاه ها هدف گذاری به این شکل ترسیم شده که فضای دانشگاهی با همین کیفیت فعلی برای نسل های بعدی نیز به یادگار باقی بماند.

کشورهای در حال توسعه در ابتدای راه

در بسیاری از دانشگاه های واقع در کشورهای در حال توسعه، عمده امکانات و خدمات صرف ارتقای علمی دانشگاه و تدریس دانشجویان می شود و مسائل زیست محیطی در درجه بعدی اهمیت قرار دارد.

به دلیل درگیر بودن اغلب این دانشگاه ها با مسائل مالی و ضعف امکانات آموزشی، تلاش برای رسیدن به اهداف دانشگاه سبز به عنوان هدف اصلی در این دانشگاه ها مطرح نمی شود.

به طور مثال، در حالی که مطابق آمارهای شورای عالی انقلاب فرهنگی، کشور ما سومین کشور پرجمعیت دانشجویی است، اما هنوز قانونی رسمی برای پاسداشت محیط زیست دانشگاهی وجود ندارد و با توجه به روند کند فعلی، بعید به نظر می رسد که در مبحث دانشگاه سبز در یک بازه زمانی کوتاه مدت بتوانیم فاصله مان را با دانشگاه های مطرح جهان جبران کنیم.