تبیان، دستیار زندگی

🗓 تقویم روز

 سه شنبه
۲۵ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
 ۲۶ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۱۷ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا ارحم‌الراحمین»

🗒 مناسبت‌ها:

قتل "محمد فرخی یزدی" شاعر و روزنامه‌نگار مخالف استبداد در زندان رضاخان (1318 ش)
تأسیس بانک اقتصادی ایران (1328 ش)
درگذشت استاد "سید حسین خدیوجم" مترجم و محقق (1365 ش)
وقف خانه و موزه محسن مقدم در مجموعه باغ نگارستان به دانشگاه تهران (1351 ش)
شهادت شهید جمشید چراغعلی نژاد (1359 ش)
شهادت شهید حسین دادخواه (1363 ش)
فرستنده تلویزیون بندرعباس افتتاح شد (1350 ش)
درگذشت مهندس رجبعلی طاهری، از فعالان انقلابی در فارس، و مؤسس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (1392 ش)
محاصرهٔ مکه و سنگ‌باران کعبه از سوی سپاهیان یزید بن معاویه (64 ق)
آغاز سلطنت دوسالهٔ "احمد فئودار" هفتمین پسر هلاکوخانِ مغول (681 ق)
درگذشت عالم جلیل‌القدر "ملأ عبدالله تُسْتَری" دانشمند عهد صفوی (1023 ق)
تولد "میرزا محمدحسین ادیب آزاد" شاعر ایرانی (1298 ق)
یورش سپاهیان استعمارگر ایتالیا به کشور لیبی در شمال افریقا (1911 م)
روز جهانی ریشه‌کنی فقر
آغاز جنگ‌های چهارساله بین پرو و شیلی در امریکای جنوبی (1879 م)
اختراع تلگراف تصویری در فواصل دور (1906 م)

تقویم روز 

 سه شنبه
 ۱۸ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
۱۹ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۱۰ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا ارحم الراحمین»

🗒 مناسبت‌ها:

حرکت کاروان اسیران کربلا از کوفه به طرف شام (61 ق)

اشغال منطقه موسیان توسط ارتش رژیم بعث عراق در روزهای آغاز جنگ (1359 ش)

درگذشت "سلطان الواعظین شیرازی" محقق، مؤلف و واعظ شهیر مسلمان (1350 ش)

درگذشت استاد "سید کریم امیری فیروزکوهی" شاعر و ادیب معاصر (1363 ش)

درگذشت دکتر "مصطفی مقرّبی" ادیب و زبان‌شناس معاصر (1377 ش)

شهادت شهید علی شکراللهی (1365 ش)

شهادت شهید یزدان احمدنژاد (1366 ش)

سید محمدعلی امام شوشتری دانشمند و محقق معروف درگذشت (1351 ش)

آغاز جنگ و محاصره‌ی بغداد توسط هلاکوخان مغول (656 ق)

اعلام جمهوری در چین پس از سقوط امپراتوری این کشور (1912 م)

روز ملی و تأسیس جمهوری "تایوان" (1949 م)

روز ملی و استقلال "فیجی" از استعمار انگلستان (1970 م)

دستگاه لنفاوی که بخشی از دستگاه ایمنی به حساب می‌آید، از شبکه‌ای از مجاری ساخته شده است که مایع شفافی به نام لنف را منتقل می‌کنند. این دستگاه شامل بافت لنفاوی و عروق لنفاوی می‌شود که مایع لنف در آنها در مسیری یک طرفه به سوی قلب جریان پیدا می‌کند.

بافت لنفاوی در بسیاری از اندام‌های بدن به خصوص در گره‌های لنفاوی و نیز در فولیکول‌های لنفاوی که در دستگاه گوارش وجود دارند، ‌مانند لوزه‌ها قرار دارد.

دستگاه لنفاوی همچنین شامل همه ساختارهایی است که وظیفه گردش و تولید لنفوسیت‌ (سلول‌های لنفاوی) را به عهده دارند، که شامل طحال،‌ تیموس،‌ مغز استخون و بافت‌های لنفاوی مرتبط با دستگاه گوارش می‌شود.

خون به طور مستقیم در سلول‌ها و بافت‌های پارانشیمی (اصلی)‌ بدن قرار نمی‌گیرد،‌ بلکه اجزای خون ابتدا از مویرگ‌ها خارج می‌شوند و به مایع بینابینی بافت‌ها بدل می‌شوند.‌ این مایع بینابینی با سلول‌های اصلی اندام‌ها در تماس است.

لنف مایعی است که هنگام وارد شدن مایع بینابینی به رگ‌های لنفاوی اولیه در دستگاه لنفاوی تولید می‌شود. مایع لنف در مسیر شبکه رگ‌های لنفاوی حرکت می‌کند.

حرکت لنف یا ناشی از انقباض درونی رگ‌های لنفاوی است یا در نتیجه فشار خارجی بر روی رگ‌های لنفاوی (مثلا به علت انقباض عضلات اسکلتی ) رخ می‌دهد.

دستگاه لنفاوی کارکرد‌های بسیاری دارد: این دستگاه مسئول برداشت مایع بینابینی از بافت‌ها است.  این دستگاه اسیدهای چرب و چربی‌ها را جذب و منتقل می‌کند و به صورت شیلوس (chyle) وارد دستگاه گردش خون می‌کند.

این دستگاه، سلول‌‌های ایمنی را بین گره‌های لنفاوی و مغز استخوان انتقال می‌دهد.  لنف "سلول‌های ارائه‌کننده آنتی‌ژن" (APCs) مانند سلول‌های دندریتیک را حمل می‌کند و به گره‌های لنفاوی می‌رساند و در آنجا پاسخ ایمنی در مقابل این آنتی‌ژن‌ها ایجاد می‌شود. لنف همچنین لنفوسیت‌ها (سلول‌های لنفاوی) را از رگ‌های لنفاوی وابران که از گره‌های لنفاوی خارج می‌شوند، نیز حمل می‌کند.

هر پستچی از انجام 3000 سفر جلوگیری می کند

9 اکتبر؛ روز جهانی پست

پست، کهن ترین و گسترده ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم یک کشور با ساکنان دیگر سرزمینها و مناطق جهان است. هر پستچی از انجام 3000 سفر جلوگیری می کند، که هر سفر افزون بر هزینه، پیامدهای دیگری چون اتلاف وقت، فشارهای عصبی و روحی، آلودگی هوا و انواع خسارتهای احتمالی مالی و جانی را نیز به همراه دارد.
• روز جهانی پست

از سال 1969 روز 9 اکتبر - سال‌روز تأسیس اتحادیهٔ جهانی پست به عنوان روز جهانی پست تعیین گردید.

• اتحادیه جهانی پست
اتحادیه جهانی پست نخستین انجمن در جهت همکاری بین کارکنان بخش پست و از مؤسسات تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است. اتحادیه جهانی پست با تصویب معاهده برن در سال ۱۸۷۴ تأسیس شد. اتحادیه جهانی پست از نظر قدمت و سابقه دومین سازمان بین‌المللی جهانی محسوب می‌شود. در ۱۸۷۸ عنوان اتحادیه عمومی پست‌ها تبدیل به اتحادیه جهانی پست شد. هدف این اتحادیه کمک به سازماندهی و بهبود بخشیدن خدمات پستی در سطح بین‌المللی است. مقر اصلی اتحادیه در برن، سوئیس است.

• ساختار اتحادیهٔ جهانی پست
اتحادیهٔ جهانی پست از ۴ رکن اصلی تشکیل شده‌است:
کنگره: کنگره رکن اصلی و عالی اتحادیهٔ جهانی پست است. هر ۴ سال یک‌بار، تمامی دولت‌های عضو اتحادیه در کنگره جمع می‌شوند تا در خصوص برنامه‌های آینده اتحادیهٔ جهانی پست و تجدیدنظر در اسناد آن، که شامل سند مؤسس، کنوانسیون‌ها و قرادادهای مراسلات پستی است، تصمیمات جدیدی اخذ نمایند.

شورای اجرایی:  شورای اجرایی (CA) مرکب از ۴۰ کشور عضو است و سالی یک‌بار در مقر اتحادیه، برن تشکیل جلسه می‌دهد. شورای اجرایی در فواصل تشکیل کنگره‌ها مسئولیت نظارت بر اجرای قوانین اتحادیه و مصوبات کنگره و استمرار کارها را برعهده دارد. هم‌چنین شورای اجرایی مسئول ارتقا و تعدیل تمامی جنبه‌های کمک‌های فنی ِ پستی، ما بین تمامی دولت‌های عضو اتحادیه‌است.

شورای بهره‌برداری پستی: شورای بهره‌برداری پستی (POC) از ۴۰ دولت عضو تشکیل شده‌است و سالی یک‌بار در برن تشکیل جلسه می‌دهد. شورای بهره‌برداری پستی، رکن فنی و عملیاتی اتحادیه‌است. این شورا هم‌چنین مسائل فنی، اقتصادی و تجاری مربوط به امور پستی را بررسی می‌کند.

دفتر بین‌المللی: دفتر بین‌المللی (IB) اتحادیه در برن، سوئیس واقع است. نزدیک به ۲۵۰ کارمند از بیش ۵۰ کشور در دفتر بین المللی اتحادیه کار می‌کنند. دفتر بین‌المللی به عنوان یک نهاد ارتباطی، اطلاعاتی، مشورتی و ارتقادهندهٔ همکاری‌های فنی بین ادارات پستی در اتحادیه عمل می‌کند. این رکن نقش دبیرخانهٔ اتحادیه را هم بر عهده دارد. اتحادیه جهانی پست علاوه بر این دفتر بین‌المللی، دفترهای مرکزی دیگری هم در نقاط مختلف جهان تأسیس کرده‌است تا بتواند هماهنگی‌های بین‌المللی بیش‌تری را در زمینهٔ خدمات پستی جهانی ارائه نماید.

پست، کهن ترین و گسترده ترین نوع ابزار ارتباطی بین مردم جهان است

• اهداف اتحادیه جهانی پست
- سازمان‌دهی و کامل نمودن خدمات پستی؛
- ارتقا و توسعهٔ همکاری‌های بین‌المللی؛
- ارائهٔ کمک‌های فنی و نظرهای مشورتی به کشورهای نیازمند عضو اتحادیه؛
- ایفا کردن نقش رابط و میانجی‌گر بین اعضا؛
- تنظیم و تصویب قوانین برای تبادلات پستی بین‌المللی؛
- ارائهٔ توصیه‌هایی در جهت برانگیختن سطح رشد در مراسلات و امانات پستی و بهبود کیفیت این خدمات برای مشتریان.

• سابقه پست درایران 
فعالیتهای پستی در ایران، قدمتی سه هزار ساله دارد و حتی برخی از مورخین، ایرانیان را مبتکر ارتباط پستی می دانند. در سال 1297 ه.ق ناصرالدین شاه دستور داد تا مؤسسه پست آن روز به وزارت تبدیل شود و اداره آن را به امین الملک، وزیر وظایف و رئیس دارالشوراء سپرد.

پس از صدارت امیرکبیر، تحولات تازه ای در پست کشور ایجاد گردید، فعالیت پستی کشورهای استعمارگر تعطیل شد و پیکهای پست ایران، با نظم و نظامی تازه که امیرکبیر ایجاد کرده بود با سرعت و دقت بسیار، امور مراسلاتی را انجام می دادند. شایان ذکر است که چون پست در ایران از قدمتی طولانی برخوردار است، از فعالیت چاپارهای قدیم تا پست پیشرفته کنونی، ابزارو آثاری گرانبها و دیدنی گردآوری شده است که در موزه پست نگهداری می شود.

• برخی فعالیت های پیشنهادی اتحادیه پستی جهانی به مناسبت روز جهانی پست:
- انتشار پیام دبیرکل اتحادیه و سخنرانی و مصاحبه با مقامات ارشد دولتی از طریق رسانه‌های جمعی
- انتشار مطالبی پیرامون اتحادیه پستی جهانی و شبکه گسترده پستی در مجلات پستی، بولتن های خبری، نشریات کارکنان و مجلات فیلاتلیک با تأکید بر نقش مهم بخش پستی در جامعه اطلاعاتی
- انتشار تمبرهای ویژه و پاکتهای مهر روز
- فروش کارت پستالهای ویژه روز جهانی پست
- نصب پوسترهای روز جهانی پست در دفاتر پستی وامکن عمومی
- توزیع پرسشنامه‌ میان عموم مردم به منظور جمع‌آوری نظرات و پیشنهادات آنان در خصوص بهبود خدمات پستی
- تجلیل از کارمندان پستی و اهداء جوایز ویژه برای کارمندان برجسته
- سازماندهی و برگزاری مسابقات فرهنگی و ورزشی ویژه روز جهانی پست
- توزیع نمونه‌های تبلیغاتی از قبیل تی‌شرت، مدال، برچسب و ... دارای شعار روز جهانی پست

تقویم روز

 دوشنبه
 ۱۷ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
 ۱۸ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۹ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا قاضی الحاجات»

🗒 مناسبت‌ها:

رحلت عارف و فیلسوف شهیر حکیم "محمدرضا صهبای قمشه‌ای" (1267 ش)

درگذشت نویسنده، محقق و مترجم معاصر، استاد "محمدابراهیم آیتی" (1343 ش)

تنفیذ حکم اولین دوره ریاست جمهوری آیت‌الله "خامنه‌ای" از سوی "امام خمینی"(1360 ش)

شهادت شهید مهدی عرب (1362 ش)

جنگ بزرگ تانک‌ها در صحرای سینا درگرفت و حدود سه هزار تانک در مقابل هم قرار گرفتند (1352 ش)

اسرائیل از راه دریا و هوا اپورت سعید (بندر معروف مصری) را زیر آتش گرفت و بیش از 150 مصری کشته شدند (1352 ش)

قوای مصر در صحرای سینا شهر القنطره را به تصرف خود درآورد و منابع نفت سینا را که در تصرف ارتش اسرائیل بود آتش زد (1352 ش)

حاج امان‌الله اردلان سناتور انتصابی شد (1355 ش)

درگذشت پروفسور حبیب‌الله هدایت، پدر علم تغذیه ایران (1392 ش)

رحلت عالم بزرگ و فقیه نامدار شیعه، آیت‌الله "محمدحسن مامقانی" (1323 ق)

ولادت "ابومنصور ثَعالَبی" ادیب و لغوی نیشابوری (350 ق)

تولد علامه‌ی بزرگ "حیدرقلی سردار کابلی" عالم و فقیه مسلمان (1293 ق)

تولد فقیه عالی‌مقام آیت‌الله "سیداحمد خوانساری" مرجع بزرگوار شیعه (1309 ق)

مرگ "ساموئل رویس دال" هنرمند و نقاش هلندی (1682 م)

تولد "روالْدْ آمونْدْسِن" اولین فاتح قطب جنوب (1872 م)

آغاز استعمار فرانسه در کشور ویتنام در آسیا (1885 م)

روز ملی و استقلال کشور آفریقایی "اوگاندا" از استعمار انگلیس (1962 م)
:small_red_triangle_down:روز جهانی پُست

16 مهرماه؛ مهر روز و آغاز جشن مهرگان

آغاز جشن مهرگان به مدت ۶ روز.

جشن مهرگان
مهرگان یکی از کهن‌ترین جشن‌ها و گردهمایی‌های ایرانیان و هندوان است که در ستایش و نیایش مهر یا میترا برگزار می‌شود.
جشن مهرگان قدمتی به اندازه ایزد منسوب به خود دارد. تا آنجا که منابع مکتوبِ موجود نشان می‌دهد، دیرینگیِ این جشن دستکم تا دوران فریدون باز می‌گردد. شاهنامه فردوسی به صراحت به این جشن کهن و پیدایش آن در عصر فریدون اشاره کرده است:
به روز خجسته سرِ مهر ماه                  به سر بر نهاد آن کـیانی کلاه
زمانه بی اندوه گشت از بدی                گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوری‌ها بپرداختند                      به آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکام                   گرفتند هر یک ز یاقوت جام
میِ روشن و چهره ی شاه نو               جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
بفرمود تا آتش افروختند                       همه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوست                تن‌آسانی و خوردن آیین اوست
اگر یادگارست ازو ماه و مهر                  بکوش و به رنج ایچ منمای چهر
شاهنامه فردوسی، ویرایش جلال خالقی مطلق
جشن مهرگان در آغاز مهرماه
همانگونه که در گزارش فردوسی دیده می‌شود، زمان برگزاری جشن مهرگان در آغاز ماه مهر و فصل پاییز بوده است و این شیوه دستکم تا پایان دوره هخامنشی و احتمالاً تا اواخر دوره اشکانی نیز دوام داشته است. اما از این زمان و شاید در دوره ساسانی، جشن مهرگان به مهر روز از مهر ماه یا شانزدهم ماه مهر منتقل می‌شود.
منسوب دانستن جشن مهرگان به نخستین روز ماه مهر در آثار دیگر ادبیات فارسی نیز دیده شده است. برای نمونه این بیت از ناصرخسرو که هر دو جشن نوروز و مهرگان را به هنگام اعتدالین می‌داند:
نـوروز بـه از مـهـرگـان، گـرچـه            هـــر دو زمـــانــنــد، اعــتــدالــــی
دلیل برگزاری جشن مهرگان در آغاز مهرماه و اصولاً نامگذاری نخستین ماه فصل پاییز به نام مهر، در این است که در دوره‌‌هایی از دوران باستان و از جمله در عصر هخامنشی، آغاز پاییز، آغاز سال نو بوده است و از همین روی نخستین ماه سال را به نام مهر منسوب کرده‌اند.
تثبیتِ آغاز سال نو در هنگام اعتدال پاییزی با نظام زندگیِ مبتنی بر کشاورزیِ ایرانیان بستگیِ کامل دارد. می‌دانیم که سال زراعی از اول پاییز آغاز و در پایان تابستان دیگر خاتمه می‌پذیرد. قاعده‌ای که هنوز هم در میان کشاورزان متداول است و در بسیاری از نواحی ایران جشن‌های فراوان و گوناگونی به مناسبت فرارسیدن مهرگان و پایان فصل زراعی برگزار می‌شود. در این جشن‌ها گاه ترانه‌هایی نیز خوانده می‌شود که در آنها به مهر و مهرگان اشاره می‌رود. شاید بتوان شیوه سال تحصیلیِ امروزی را باقی‌مانده گاهشماری کهن میترایی/ مهری دانست.
امروزه نیز سنت کهن آغاز سال نو از ابتدای پاییز با نام «سالِ وَرز» در تقویم محلی کردان مُـکریِ مهاباد و طایفه‌های کردان شُکری باقی مانده است. همچنین در تقویم محلی پامیر در تاجیکستان (به ویژه در دو ناحیه «وَنج» و «خوف») از نخستین روز پاییز با نام «نوروز پاییزی/ نوروز تیرَماه» یاد می‌کنند. در ادبیات فارسی (از جمله شاهنامه فردوسی) و امروزه در میان مردمان آسیای میانه و شمال افغانستان، فصل پاییز را «تیرَماه» می‌نامند.
گاهشماری هخامنشی نیز مبتنی بر آغاز سال از ابتدای پاییز بوده است، همانگونه که در کتاب «رصدخانه نقش‌رستم» (چاپ سال ۱۳۷۸؛ و چاپ دوم آن در کتاب: بناهای تقویمی و نجومی ایران، ۱۳۸۳، از همین نگارنده) گفته شد؛ سازوکار ویژه‌ای برای تشخیص هفته به هفته و سپس روز به روزِ آغاز سال نو هخامنشی در تقویم آفتابی نقش‌رستم (کعبه زرتشت) طراحی و تعبیه شده است.
جشن هخامنشی میتراکانا
شواهد موجود نشان می‌دهد که جشن مهرگان در عصر هخامنشی در آغاز سال نو، یعنی در نخستین روز از ماه مهر برگزار می‌شده است. در گزارش‌های مورخان یونانی و رومی از این جشن با نام «میثْـرَکَـنَـه/ میتراکانا» یاد شده است. نام ماه مهر در کتیبه میخیِ داریوش در بیستون به گونه «باگَـیادَئیش» (= باگَـیادی/ بَـغَـیادی) به معنای احتمالی «یاد خدا» آمده است.
کتسیاس، پزشک اردشیر دوم پادشاه هخامنشی، نقل کرده است که در این جشن ایرانیان با پوشیدن ردای ارغوانی رنگ و همراه با دسته‌های نوازندگان و خنیاگران به رقص‌های دسته‌جمعی و پایکوبی و نوشیدن می‌پرداخته‌اند.
به گمان نگارنده نقش گل‌های دایره‌ای شکل با دوازده و هشت گلبرگ در تخت‌جمشید، می‌تواند نشانه‌ای از مهر باشد. چرا که در پیرامون ستاره قطبی (چه ستاره قطبی امروزی و چه باستانی) دوازده صورت فلکیِ تشکیل دهنده برج‌های دوازده‌گانه، و نیز هشت صورت فلکیِ پیرا قطبی، در گردشی همیشگی‌اند.
فیثاغورث در سفرنامه منسوب به او، شرح می‌دهد که پرستندگانِ ستاره‌ای درخشان که آنرا میترا می‌نامیدند، در غاری تاریک که چشمه آبی در آنجا جریان داشت و نقش صورت‌های فلکی بر آنجا نصب شده بود، حاضر می‌شدند و پس از انجام مراسم گوناگون (که نقل نکرده)، نانی می‌خوردند و جامی می‌آشامیدند.
آنگونه که از گفتار ثعالبی در «غُرَر اخبار ملوک فُرس و سیرِهم» دریافته می‌شود، گمان می‌رود که در زمان اشکانیان نیز جشن مهرگان با ویژگی‌های عصر هخامنشی برگزار می‌شده است.
زمان جشن مهرگان
همانگونه که گفته شد، زمان برگزاری جشن مهرگان در دوره هخامنشی و به احتمالی قدیم‌تر از آن، در نخستین روز ماه مهر بوده و اکنون حدود دو هزار سال است که این جشن به شانزدهمین روز این ماه یا مهرروز از مهرماه در گاهشماری ایرانی منسوب است. اما این زمان در میان اقوام گوناگونی که از تقویم‌های محلی نیز بهره می‌برند، متفاوت است. برای نمونه زمان این جشن در گاهشماری طبری/ تبری و نیز در گاهشماری سنتی یزدگردی زرتشتیان، فعلاً برابر با حدود نیمه بهمن‌ماه، و در گاهشماری دیلمی برابر با سی‌ام بهمن‌ماه است. همه این شیوه‌ها برگرفته از گاهشماری‌های کهن و گوناگون ایرانی است که پاسداشت آنها در کنار گاهشماری ملی ایرانی، لازم و شایسته است.
اما برخی دیگر از زرتشتیان، با شیوه‌ای نوساخته به نام «سالنمای دینی زرتشتیان» که در سالیان اخیر و با تغییراتی در گاهشماری ایرانی ساخته شده، این هنگام را معین می‌کنند که مصادف با دهم مهرماه (آبان روز) از گاهشماری ایرانی می‌شود. چنین شیوه‌هایی که امروزه رایج شده و بعضی کسان به میل شخصی، یک تقویم یا مبدأ سالشماری می‌سازند و نام‌های میهنی بر آن می‌گذارند، دستکاری آشکاری در نظام دقیق و قاعده‌مند گاهشماری ایرانی و تاریخ و فرهنگ ملی دانسته می‌شود. (در این زمینه بنگرید به: پاسداشت گاهشماری ایرانی).
در متون ایرانی از مهرگان دیگری به نام مهرگان بزرگ در بیست و یکمین روز مهرماه نام برده شده است که احتمالاً تاثیر تقویم خوارزمی باستان بوده است. از آنجا که در تقویم خوارزمی، آغاز سال نو از ششم فروردین‌ماه محاسبه می‌شده است؛ زمان برگزاری همه مراسم سال، پنج روز دیرتر بوده و در نتیجه جشن مهرگان بجای شانزدهم مهر در بیست و یکم مهر (رام روز) برگزار می‌شده است.
موسیقی مهرگانی
از آنجا که در «برهان قاطع» نام مهرگان برای یکی از مقام‌ها و لحن‌های موسیقی سنتی ایران آمده است؛ و همچنین در میان دوازده مقام نامبرده شده در کتاب «موسیقی کبیرِ» ابونصر فارابی نیز مقام یازدهم با نام مهرگان ثبت شده است؛ و نیز نظامی گنجوی در منظومه «خسرو و شیرین» نام بیست و یکمین لحن از سی لحن نامبردار شده را «مهرگانی» نوشته است؛ گمان می‌رود که در دوران گذشته در جشن مهرگان موسیقی ویژه‌ای اجرا می‌شده است که ما از جزئیات آن بی‌اطلاعیم.

 نام مهر و مهرگان در کاربردهای دیگر
در باره گستردگی مراسم مربوط به مهر و جشن مهرگان، بیش از این نیز نشانه‌هایی در دست است که به سبب اختصار این گفتار فرصت پرداختن به همه آنها در اینجا نیست. اما شاید ذکر دو نکته دیگر مفید باشد. یکی اینکه امروزه نیز زرتشتیان، آتشکده‌های خود را با نام «درِ مهر» می‌شناسند و دیگر اینکه در بسیاری از کشورهای عرب‌زبان،از جشن‌ها و فستیوال‌ها با نام عمومی «مهرجان» و «مهرجانات» نام می‌برند.
آیین‌های جشن مهرگان
در مجموع و بطور خلاصه، جشن مهرگان، جشن نیایش به پیشگاه «مهر ایزد» ایزد روشنایی و پیمان و درستی و محبت، ایزد بزرگ و کهن ایرانیان و همه مردمانِ سرزمین‌هایی از هند تا اروپا، به هنگام اعتدال پاییزی در نخستین روز مهرماه و در حدود دو هزار سال اخیر در مهر روز از مهرماه، برابر با شانزدهم مهرماهِ گاهشماری ایرانی (هجری خورشیدی فعلی) برگزار می‌شود.
آنگونه که از مجموع منابع موجود، همچون نگاره‌ها و متون باستانی و نوشته‌های مورخان و دانشمندان قدیم ایرانی و غیر ایرانی (مانند فردوسی، بیرونی، ثعالبی، جهانگیری، اسدیِ توسی، هرودوت، کتسیاس، فیثاغورث، . . .) و نیز آثار شاعران و ادیبان (مانند جاحظ، رودکی، فرخی، منوچهری، سعدسلمان، . . .) دریافته می‌شود؛ مردمان در این روز تا حد امکان با جامه‌های ارغوانی (یا دستکم با آرایه‌های ارغوانی) بر گرد هم می‌آمده‌اند؛ در حالی که هر یک، چند «نبشته شادباش» یا به قول امروزی‌، کارت تبریک برای هدیه به همراه داشته‌اند. این شادباش‌ها را معمولاً با بویی خوش همراه می‌ساخته و در لفافه‌ای زیبا می‌پیچیده‌اند.
در میان خوان یا سفره مهرگانی که از پارچه‌ای ارغوانی رنگ تشکیل شده بود؛ گل «همیشه شکفته» می‌نهادند و پیرامون آنرا با گل‌های دیگر آذین می‌کردند. امروزه نمی‌دانیم که آیا گل همیشه شکفته، نام گلی بخصوص بوده است یا نام عمومیِ گل‌هایی که برای مدت طولانی و گاه تا چندین ماه شکوفا می‌مانند.
در پیرامون این گل‌ها، چند شاخه درخت گز، هوم یا مورد نیز می‌نهادند و گونه‌هایی از میوه‌های پاییزی که ترجیحاً به رنگ سرخ باشد به این سفره اضافه می‌شد. میوه‌هایی مانند: سنجد، انگور، انار، سیب، به، ترنج (بالنگ)، انجیر، بادام، پسته، فندق، گردو، کُـنار، زالزالک، ازگیل، خرما، خرمالو و چندی از بوداده‌ها همچون تخمه و نخودچی.

  سفره جشن مهرگان
دیگر خوراکی‌های خوان مهرگانی عبارت بود از آشامیدنی و نانی مخصوص. نوشیدنی از عصاره گیاه «هَـئومَـه/ هوم» که با آب یا شیر رقیق شده بود، فراهم می‌شد و همه باشندگان جشن، به نشانه پیمان از آن می‌نوشیدند. نانِ مخصوص مهرگان از آمیختن آرد هفت نوع غله گوناگون تهیه می‌گردید. غله‌ها و حبوباتی مانند گندم، جو، برنج، نخود، عدس، ماش و ارزن. دیگر لازمه‌های سفره مهرگان عبارت بود از: جام آتش یا نوکچه (شمع)، شکر، شیرینی، خوردنی‌های محلی و بوی‌های خوش مانند گلاب.
آنان پس از خوردن نان و نوشیدنی، به موسیقی و پایکوبی‌های گروهی می‌پرداخته‌اند. سرودهایی از مهریشت را با آواز می‌خوانده و اَرْغُـشت می‌رفته‌اند (می‌رقصیده‌اند). شعله‌های آتشدانی برافروخته پذیرای خوشبویی‌ها (مانند اسپند و زعفران و عنبر) می‌شد و نیز گیاهانی چون هوم که موجب خروشان شدن آتش می‌شوند.
از آنجا که نشانه‌های بسیاری، همچون تندیس‌ها، کتیبه‌ها و سنگ‌نگاره‌ها (از جمله نگاره‌های میترا در نمرود داغ و کوماژن)، از رواج آیین مهر در آسیای کوچک (آناتولی) حکایت می‌کند؛ بعید نیست که «سماع»‌های عارفانه پیروان طریقه «مولویه» در شهر قونیه امروزی، ادامه دیگرگون شده همان ارغشت‌های میترایی باشد.
در پایان مراسم، شعله‌های فروزان آتش، نظاره‌گر دستانی بود که بطور دسته‌جمعی و برای تجدید پایبندی خود بر پیمان‌های گذشته، در هم فشرده می‌شدند.
مهرگان در ادبیات
در ادبیات به ویژه چامه های (شعرهای) پارسی، از مهرگان بسیار سخن به میان آمده است که در این جا تنها نمونه های کوتاهی از آن ها را می آوریم :
مسعود سعد سلمان :
روز مهر و ماه مهر و جشن فرخ مهرگان          مهر بفزا ای نگار ماه چهر مهربان
مهربانی کن به جشن مهرگان و روز مهر          مهربانی کن به روز مهر و جشن مهرگان
جام را چون لاله گردان از نبید باده رنگ           وندر آن منگر که لاله نیست اندر بوستان
کاین جهان را ناگهان از خرمی امروز کرد         بوستان نو شکفته عدل سلطان جهان
منوچهری دامغانی :
شاد باشید که جشن مهرگان آمد             بانگ و آوای ِدَرای ِکاروان آمد
کاروان مهرگان از خَزران آمد              یا ز اقصای بلاد چینستان آمد
نا از این آمد، بالله نه از آن آمد            که ز فردوس برین وز آسمان آمد
مهرگان آمد، هان در بگشاییدش              اندر آرید و تواضع بنماییدش
از غبار راه ایدر بزداییدش                   بنشانید و به لب خرد نجاییدش
خوب دارید و فرمان بستاییدش              هرزمان خدمت لختی بفزاییدش
قطران تبریزی :
آدینه و مهرگان و ماه نو            بادند خجسته هر سه بر خسرو
عنصری :
مهرگان آمد گرفته فالش از نیکی مثال       نیک روز و نیک جشن و نیک وقت و نیک فال
در زمان حاضر
امروز، جشن مهرگان، به شیوه‌ای که در کتاب‌های تاریخی سده‌های چهارم و پنجم و ششم آمده، نه در دستگاه دولتی و حکومتی برگزار می‌شود و نه در گردهمایی‌های غیر رسمی، نزد عامهً مردم. دست کم، در دو سده اخیر نیز از برگزاری آن آگاهی در دست نیست. جشن و آیین مهرگان، از نظر زمانی نیز، با تغییر تقویم، در سال ۱۳۰۴ هجری شمسی، تغییر کرد. بدین معنی که ۵ روز "پنجه = خمسه" (که پس از ۱۲ ماه سی روزه برای رسیدن به ۳۶۵ می‌آمد) حذف و شش ماه اول سال ۳۱ روز گردیده‌است. از آن پس، در بسی از تقویم‌ها، مهرگان، به جای ۱۶ مهر در دهم مهر آمده، یعنی در صد و نود و ششمین روز سال براساس تقویم پیشین. در ماهنامه‌ها و هفته نامه‌های ادبی و اجتماعی سدهً اخیر، مهرگان حضور دارد. بدین معنی که مقاله، پژوهش، شعر به مناسبت مهر و مهرگان - به ویژه در نشریه‌هایی که در ماه مهر منتشر می‌شود - کم نیست.
دکتر بهرام فره وشی از برگزاری مهرگان به عنوان جشنی خانوادگی، در بین زرتشتیان یزد و کرمان و نیز " از آیین قربانی کردن گوسفند، در برخی از روستاهای زردشتی نشین یزد، برای ایزد مهر " خبر می‌دهد. تا سی سال پیش، زردشتیان کرمان، در این روز، به یاد مردگان، مرغی را کشته و شکمش را با حبوبات و آلو انباشته و به عنوان خوراک ویژه، یادمان مردگان می‌پختند.
جشن آغاز سال تحصیلی دانشگاه تهران، که در نیمه اول مهرماه است، در برخی از سال‌ها در دهم یا شانزدهم مهر ( مهرگان ) برگزار می‌شد.
زمان برگزاری آیین قالی شویان در مشهد اردهال را جلال ال احمد، با مهرگان هم پیوند می‌داند. صدرالدین عینی در یادداشت‌ها، از جشنی در تاجیکستان و سمرقند یاد می‌کند که هر سال در ماه میزان (مهر ماه) برگزار می‌شد. جشنی که می‌تواند، با همهً دگرگونی‌ها، بازماندهً جشن مهرگان باشد. از زبان او بشنویم، که فارسی تاجیکی است : ... حکایت این سیر (جشن) به کسانی که وی را ندیده‌اند، مانند حکایه‌های " هزار و یک شب " دلکش و عجیب می‌نمود. حکایه‌هایی درباره طرفبازی (آتش بازی)، موشک بازی، خر تازی، تگل جنگ اندازی (به جنگ انداختن قوچ‌های جنگی ) آن جا می‌کردند. در ریان (منطقه) غجدوان کم کس یافت می‌شد، که هیچ نباشد، سالی یک بار رفته، آن را سیر تماشا نکند. دهقان بچگان کم بغل (تنگدست) هم، که پدرشان برای سیر خرجی داده نمی‌توانستند، کوشش می‌کردند، که کاری کرده، دو سه تنگه (واحد پول) پول یابند تا که به آن سیر رفته، تماشا کرده توانند. کسانی نیز پخته (پنبه) و خوره چینی می‌کردند، به خربزه کشانی و دهقانان بای (ارباب) به مرد کاری می‌در آمدند. و اگر هیچ کار نیابند از کشتزارها دزدی می‌کردند. و مانند این‌ها.
ماه مهر و مهرگان، در جامعه کشاورزی، فصل و زمان برداشت، انباشتن فراورده‌ها، پرداختن خراج و مالیات، اندوختن نیازمندیهای زمستانی و گرمی بازارهای موسمی بوده که هنوز - هر چند نه به نام مهرگان - برگزار می‌شود. و نیز با تحول و دگرگونی ای که با گذشت سده‌ها و هزاره‌ها در برگزاری جشن‌ها و آیین‌ها - مانند همهً پد یده‌ها و زمینه‌های فرهنگی - روی داده و می‌دهد، جشن مهرگان تنها به این عنوان که نام روز با نام ماه یکی است برگزار نمی‌شود، بلکه بیشتر داستان و اسطورهً قیام کاوه آهنگر در برابر بیدادگری‌های ضحاک است که یادمان این جشن نمادین می‌باشد. بی گمان، باور و اعتقاد به ایزد مهر و آیین‌های مهری ( میترایی ) که پیش از زرتشت، در هند و ایران وجود داشته، به ماه مهر و جشن مهرگان سیمای دینی بیشتری افزوده بود.
چکیده سخن
جشن مهرگان متعلق به فرشته بزرگ مهر است و برابر با مهرروز (شانزدهم مهر) است و مطابق گاهنمای کنونی دهم مهر می باشد این جشن فرخنده و زیبا در گذشته میان ایرانیان مقامی بسیار ارجمند در حد نوروز داشت و همانگونه که ایرانیان نوروز را بواسطه پایان سرما و آغاز بهار جشن می گیرندمهرگانرا نیزدر نیمه سال و با پایان فصل گرما و شروع سرما جشن می گرفتند آداب و رسوم آن بسیار شبیه به نوروز است و همانطور که نوروز را به  پادشاه افسانه ای ایران جمشید نسبت می دهند مهرگانرا نیز به فتح و پیروزی فریدون دیگر قهرمان ایرانی بر ضحاک نسبت داده می شود ولی در حالت کلی چون ایزد مهر نزد کلیه اقوام آریایی سابقه ای دیرین دارد و قدیمیترین آیین آریاییان می باشد نزد هر دو دسته ایرانیان و هندوان در یک روز گرامی داشته می شود  و مهردر زبان سانسکریت هم بمعنی دوستی است و در وید کتاب مذهبی برهمنان مانند اوستا ایزد روشنایی و فروغ می باشد و زرتشتیان بپرستشگاه خویش درب مهر گویند هر دو جشن مهرگان و نوروز  از آثار درخشان و جاودان ایران زمین هستند و برماست که این دو میراث گرانقدر نیاکانمان را همچون دو گنجینه گرانبها سینه به سینه و نسل به نسل انتقال دهیم  چرا که هویت و پهنای مرز ایران زمین را این دو جشن به وضوح نشان می دهد و هر کجا نوروز و مهرگان جشن گرفته شود آنجا ایران است و هر که ایندو جشن با شکوه و زیبا را برگزار کند ایرانی. مهرگان و نوروز در کنار یکدیگر هزاران سال است که همانند دو  ستون محکم و استوار پایه های استقلال و فرهنگ ایرانی را حفظ نموده اند.

 تقویم روز 

یکشنبه
 ۱۶ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
 ۱۷ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۸ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا ذالجلال و الاکرام»

🗒 مناسبت‌ها:

صدور بیانیه "امام خمینی" به سران دول اسلامی برای بسیج علیه رژیم صهیونیستی (1352 ش)
صدور قطعنامه 588 شورای امنیت درباره جنگ ایران و عراق (1365 ش)
حمله چرخ‌بال‌های آمریکایی به قایق‌های گشتی سپاه در خلیج‌فارس (1366 ش)
بمباران شیمیایی شهر سومار توسط رژیم بعث عراق در جریان جنگ تحمیلی (1366 ش)
روز فرهنگ و ادبیات ارمنی
تصویب لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی در دولت اسدالله علم (1341 ش)
دستگیری و تبعید شبانه آیت‌الله "سید حسن مدرس" به خواف به دستور "رضاخان" (1307 ش)
شهادت شهید عبدالحمید یوسف گله (1359 ش)
شهادت شهید سیدمحسن میرمالک (1361 ش)
روز جهانی کودک
پیروزی سپاهیان نادرشاه در جنگ با عثمانی (1148 ق)
درگذشت ادیب و عارف نامی "عبدالرحمن جامی" خاتم شعرای بزرگ ایران (898 ق)
افتتاح دانشگاه سُوربن فرانسه در پاریس (1256 م)
مرگ 300 هزار تن و آوارگی 800 هزار نفر دیگر در توفان وحشتناک هند و چین (1881 م)
آغاز "جنگ بالکان" با شرکت بلغارستان، صربستان و یونان علیه عثمانی (1911 م)
حمله نظامیان صهیونیستی به نمازگزاران فلسطینی در مسجدالاقصی (1990 م)
آغاز تهاجم نظامی نیروهای آمریکایی و متحدان آن به کشور افغانستان (2001 م)
به استقلال رسیدن کشور کاستاریکا (1821 م)

🗓 تقویم روز :

شنبه
 ۱۵ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
 ۱۶ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۷ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا رب العالمین»

🗒 مناسبت‌ها:

تعیین رنگ پرچم کشور ایران (1286 ش)
کناره‌گیری عوام فریبانه "رضاخان سردار سپه" از مقام وزارت جنگ (1301 ش)
آغاز اعتصاب سراسری معلمان در اعتراض علیه رژیم سفاک پهلوی (1357 ش)
انتشار طرح جمهوری اسلامی ایران برای امنیت منطقه در جریان جنگ تحمیلی (1365 ش)
رحلت فقیه جلیل آیت‌الله "حسین محمدی لائینی" (1372 ش)
رحلت فقیه مجاهد و عالم بزرگوار آیت‌الله "مجتبی حاج آخوند" روحانی شهیر کرمانشاه (1380 ش)
در تبریز روزنامه شفق به مدیریت میرزا صادق خان رضازاده انتشار یافت (1289 ش)
انتخابات هیئت رئیس مجلس شورای ملی انجام گرفت. (1304 ش)
حسین علاء وزیر سابق فوائد عامه به وزیرمختاری ایران در فرانسه منصوب شد. (1306 ش)
تدوین تاریخ اسلامی در عهد خلیفه‌ی دوّم (16 ق)
شکست "امیر عبدالقادر الجزایری" در برابر استعمارگران فرانسوی (1260 ق)
درگذشت حاج "سید مهدی خوانساری" عالم مسلمان (1391 ق)
گشایش سومین مجلس قانون‌گذاری در ایران (1333 ق)
مرگ "توماس رید" فیلسوف اسکاتلندی (1796 م)
درگذشت "جان کیتْسْ" شاعر و ادیب برجسته انگلیسی (1821 م)
تشکیل جمهوری دموکراتیک آلمان شرقی در پی بحران بین شوروی و غرب (1949 م)
به قدرت رسیدن "حُسنی مبارک" در مصر پس از ترور "محمدانور سادات" (1981 م)
درگذشت "ادگار آلن پو" ادیب و داستان‌سرای آمریکایی (1849 م)

تقویم روز 

چهارشنبه
۱۲ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
۱۳ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۴ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا حی یا قیوم»

🗒 مناسبت‌ها:

هجرت حضرت امام خمینی (ره) از عراق به کویت تحت فشار رژیم بعثی عراق (1357 ش)
آغاز عملیات "ظفر 2" در منطقه کرکوک عراق توسط سپاه (1366 ش)
درگذشت استاد "مرتضی خلج اسعدی" محقق و مترجم معاصر (1375 ش)
شهادت شهید محمد چاهی (1365 ش)
شهادت شهید محمد بذرافکن (1365 ش)
شهادت "عبدالله بن عفیف" به دست "عبیدالله بن‌زیاد" (61 ق)
رحلت "عمر صوفی رازی" منجم و ریاضی‌دان (376 ق)
درگذشت "ملاعبداللَّه شوشتری" عالم و فقیه مسلمان (1021 ق)
پرتاب نخستین قمر مصنوعی شوروی به فضا و آغاز عصر فضا (1957 م)
روز استقلال کشور "بلژیک" از هلند (1830 م)
آغاز جنگ کریمه در اروپا بین امپراتوری عثمانی و روسیه (1853 م)
تولد "لویی لومْیر" فیلمساز، تهیه کننده و از مخترعان فرانسوی سینما (1864 م)
روز ملی و استقلال کشور آفریقایی "لسوتو" (1966 م)
مرگ "احمد حسن البکر" رئیس‌جمهور پیشین حکومت بعثی عراق (1982 م)
کشف پنی‌سیلین توسط الکساندر فلمینگ (1928 م)

🗓 تقویم روز 

 سه شنبه
 ۱۱ مهر سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی
 ۱۲ محرم‌الحرام سال ۱۴۳۹ هجری قمری
 ۳ اکتبر سال ۲۰۱۷ میلادی

📿 ذکر روز: ۱۰۰ مرتبه «یا ارحم الراحمین»

🗒 مناسبت‌ها:

ورود کاروان اسیران کربلا به کوفه (61 ق)
دفن اجساد مطهر شهدای کربلا در شب دوازدهم (61 ق)
شهادت حضرت "امام زین‌العابدین (ع)" به روایتی (95 ق)
شروع به کار تلویزیون در ایران (1337 ش)
ادامه پیشروی دشمن تا 15 کیلومتری اهواز و اشغال منطقه غرب کارون (1359 ش)
قطع کامل روابط دیپلماتیک ایران و عراق در اوج جنگ تحمیلی (1366 ش)
آغاز هفته مبارزه با سرطان (11 تا 17 مهر)
در زد و خوردهای موضعی در تهران 5 مخالف رژیم و چند پلیس کشته شدند (1350 ش)
اولین فرستنده تلویزیون ایران که توسط بخش خصوصی احداث شده است افتتاح گردید. (1337 ش)
کنگره پزشکی رامسر شروع به کار کرد. (1338 ش)
وفات شیخ "صفی‌الدین اردبیلی" عارف نامی و بزرگِ دودمان صفوی (735 ق)
تولد "لویی آراگون" شاعر و رمان‌نویس بلندآوازه فرانسوی (1898 م)
اعلام استقلال عراق از استعمار بریتانیا (1932 م)
آغاز تهاجم استعمار ایتالیا علیه کشور بی‌دفاع حبشه و تصرف آن (1935 م)
پرتاب اولین موشک ساخت انسان به فضا (1942 م)
انفجار اولین بمب هسته‌ای انگلیس، سومین کشور هسته‌ای جهان (1952 م)
روز ملی و روز وحدت دو آلمان (1990 م)